장음표시 사용
111쪽
dura , & divisio bimembris fit trimembris. Nam qui deportatus retinet libertatem
naturalem, & ca quae sunt iuris gentium, mediam quamdam capitis minutionem patitur, inter eam quae maxima dicitur, dc eam quae minima. hic enim qui minimam patitur, quamvis civitatem S libertatem retineat, id cst statum publicum, libertatem publicam, publica jura civitatis, ut loquitur l. 6. f. de eapit. minut. amittit tamen pristinum statum privatum. Nam vel est emancipatus,& in imaginariam servilem quamdam causam deducitur, & amittit jus sui, jus agnationis , t. 3. 3. I. Ur d. I. 6. f. de capit. minut. vel adrogatur, & hoc casu omnino non habet liberum caput, quod antea habuit. Et ideo tutela, quae dicitur vis ac potestas in capite libero, finitur adrogatione, l.s adrogati ,sf. de tutelis. EAQv E TRI avs Mo Dis A CcI DIT J Cives Romani tribus quasi personis olim induebantur, quae a praestantiori parte capita appellantur. habebant enim libertatem, civitatem, familiam; illam a natura, istam a patria, hanc denique a genere, i. s. f. de interdict. st relag. quorum trium aliquid qui amisisset, capite minui dicebatur, id est caput amittere, vel statum commutare. Est enim capitis diminutio, prioris status commutatio. Et licet hic triplex capitis diminutio esse dicatur, duplex tantum status constituitur ab Vlp. in Frar tit. de tutel. 6. minima. Publicus unus, qui ratione Reipublicae ; privatus alter, qui ratione familiae, id est rei privatae consideratur. Publicus dicitur status civis; privatus, status hominis. Publicus absolute,& sine ulla adjectione hominis status dicitur, & mutatur cum libertas & civitas amittitur: privatus, cum adjectione hominis status dicitur , 6. mianima , infra, hoc tit. & mutatur cum quis familiam mutat, id est cum desinit esse ejus familiae cujus ntea fuerat, salvo tamen statu publico, id est salva civitate &libertate, t. s. 3.M. & t. seq Τ. de cap. minut. ut hinc rectissimE Cui acius dixerit in pseriorib. notis , duobus tantum modis contingere capitis diminutionem , facta bimembri divisone. Ait enim, Capitis diminutio est magna, aut minor; magna comprehendit maximam & inediami. f. sifilius, is de 's ct legitim. bened. l. i. f. capitis f. ad Senatusconsultum Terr3E. Ideoque Iustinianus hoc loco scindens magnam capitis diminutionem in maximam de mediam, trimembrem divisionem recto facit.
g. I. Maxima capitis deminutio cst, quum aliquis simul & civitatem& libertatem amittit, quod accidit in his qui servi poenae cssiciuntur
atrocitate sentcntiae: vcl libertis, ut ingratis erga patronos condemnatis : vcl qui se ad pretium participandum venundari passi sunt. g II. Minor sive media capitis deminutio est, quum civitas quidem
amittitur, libertas vero retinctur quod accidit ei, cui aqua de igni imterdictum fucrit, vel ei qui in insulam deportatus csti.' QUOD Acci mi Ei, cVI AQUA ET I G N I J obstat t. cognitionum. . conssmitur ,sf. de variis 2 extraordinariis cognit. Vbi is cui aqua re igni interdicturuest, libertatem amittere dicitur. Respondeo in d. g. conssmitur, libertatem appellari , quam statum sine ulla adjectione appellat Vlpianus in I. I. g. eapitis,sf. ad S natusconsultum Terim2 ut haec sit libertas ci vilis, de ex jure Quiritium, quae hac media capitis diminutione amittitur, salva libertate naturali, & his omnibus quae sunt ex jure gentium. QV I IN IN svLAM DEPORTAT vs EsT J Vel qui patitur exilium, quod vice deportationis est, ut Iurisconsultus loquitur in I. 1 . g. is demum f. de bonis libemiar. Exilium enim triplex et se dicitur in I. ys . de interdict.'relegat. aut cerrorum locorum
112쪽
C A P. X VI. De capitis deminutione'. is
ta redimo , ut lata fuga , sic lego, non aut lata fuga; ut apud Capitolin. in Macrino,
liberum exilium. ant omnium locorum praeter certum locum, aut insula vinculum , id est reis legatio. male vulgo omnes libri, aut lata fuga, ut omnium locorum. Nam interdictio omnium locorum praeter certum locum, non est lata fuga, sed est deportatio, vel exilium vice deportationis. Et ineptum glossema de deportatione irrepsit ex margine in contextum in I. ex facto, S. si quis rogatus, g. ad Trebest. illo loco, cui liber fantus fideicommissum restitui velit. Deportatus enim non amittit electionem, l. cum p.ι- tre, g. hereditatem , f. de legatis r. nec ut eligere possit desideratur restitutio Principis , ut sciolus existimabat, qui annotaverat naec verba , liber factus. legendum omnino eui, silpple liberorum aut filiorum , fideicommissium restitui velis. VEL EI Qui i N INsVLAM DEPORTAT vs EST J Deportatio sit c- cessit in locum interdictionis aquae & ignis, I. 3. f. ad i. Iul. pecul. Ideoque ad mediam capitis diminutionem pertinet. Sed obstat t. i . f. si quis rogatus .F. ad Senatus Onsultum Trebell. ubi deportatus post restitutionem liber factus else dicitur Erto antea erat servus, ergo deportatio est maxima capitis minutio. Respondeo cum D. Cujacto , in d. g. si quis, legendum esse, cui liberorum, non ut vulgo male, qui liber factus est.
6. III. Minima capitis deminutio est quum S: civitas S libertas re-etinetur , sed status hominis commutatur. quod accidit in his, qui quum sui juris fuerunt, coeperunt alieno juri subj ccti esse, vel contra. g. I V. Servus autem manumissus , Capite non minuitur : quia nullumwaput habuit. g. v. Quibus autem dignitas 'magis, quam status permu- εχ a1.d. I.
latur, capite non minuuntur: dc ideo Senatu motum capite δ. - Smat. non minui constat. Qv I Bus AvTEM DIGNITAsJ Dignitas caput non est, sed ea ablata vel data, honor tantum minuitur vel augetur, t. falsa M.f.θυ cui, st. de condit. Ur demonstrat. Et hinc Modestinus senatu motum capite non minui probat; quia Ro-nue ei morari licet, L 3.ff. de Senatorib.
g V I. Quod autem dictum est, manere cognationis jus & post capi
tis deminutionem, hoc ita est, si minima capitis deminutio interveniat. manet enim cognatio. nam si maxima capitis dcminutio currat, susquoque cognationis perit, ut puta servitute alicus us cognati: dc ne quidem , si manumissus fuerit, recipit cognationem. Sed etsi in insulam quis deportatus sit, cognatio solvitur. g. VII. Quum autem ad adgnatos tutela pertineat: β Ἱρ ι non simul ad omnes pertinet, sed ad eos tantum qui proxi- ' miore gradu sunt: vel si plures cjusdem gradus sunt, ad omnes, veluti si plures fratres sunt qui unum gradum obtinent: ideoque pariter ad tutelami vocantur.
IDEOQUE PARITER AD Tvet ELAM J, Sicut ad successionem legitimam omnes qui in eodem gradu sunt pariter vocantur, ita & ejusdem gradus agnati ad tutelam. Sed ne administratio tutelae in plures divisa negligentius procuretur, selet uni decerni , t. s. S. in legitimis, fri legitim. tui. quod & Iustinianus tam incog-
113쪽
natis, quam agnatis, qui proximi sunt & idonei ad tutelam, jubet observari; vno dre
inultis electo, cui tota res curae sit omnium periculo, Novella II 8.
De legitima patronorum tutela. C A P V T X VILEX cadem lege duodecim tabularum, libertorum & Iiber
tarum tutela ad patronos liberosque eorum pertinet, quae& ipsa legitima tutela vocatur: non quia nominatim in ea lege de hac tutela caveatur, sed quia perinde accepta est per interpretationem , atque si verbis legis introducta esset. Eo enim ipso quod hereditatcs libertorum libertarumque, si intestati
decessiticiat, jusserat lex ad patronos liberosve eorum pertine re : crediderunt veteres, voluisse legem ctiam tutelas ad cos Pertinere: quum 8c adgnatos, quos ad hereditatem lex vocat, eosdem S tutores csse sussit : quia plerumque, ubi succensionis cst emolumentum, ibi de tutelae onus esse debet. Ideo Ex V .L;
autem diximus, plerumque, quia si a femina impubes manu-
mittatur , ipsa ad heredatatem vocatur, quum alius sit tu-
tor HAEC tutela non descendit ex verbis expressis x G. tab. sed ex sententia & in terpretatione. Et rem tamen esse dicitur exleg. x M. tab. I. 6. g. I. F. deverb. sit n. Nec enim specialiter, vel nominatim delata fuit patronis, sed per consequentias hereditatum, ut Vlp. loquitur in I. 3. f. de legit. tui. Hanc legitimam tutelam lex Claudia, quae, ut Vlp. est lib. Reg. iit. de mel. legitimas cii telas seminarum pupillarum sustinet, id est suspendit, inhibet, differt ad tempus; ut innumeris juras nostri locis, quos abunde suggerunt Lexicographi. Hanc, inquam, legitimam patronorum tutelam lex Clauwia non sustinebat. Patronus cnim, etiam post lcgem Claudiam, pupillae libertae legitimus tutor erat, ut docet insignis locus Papiniani in l. si impuberi ,1. de tutorib. ct irator. dat. Agnatus vero ex lege Claudia tutelam legitimam pupillae rccusabat, i. s. Cod. de legitim. tui. Et dandus Interim crat pupillae tutor a Praetore, qui trutor cise desinobat pupillae pubertate ; & sit Osa legitima tu ela agnati ad eumdein recurrebat, qui in negotiis jam puberis semin. ae auctoritatem tantum praestabat; negotia vero ipse non gerebat, ut Vlp. docet eod. tit. M.tyupit m .Tu tela haec est quae dicitur perpetua feminarum, quae separanda est a tutela pupillarum; hanc agnatos obire noluit lex Claudia ; illam veth omnino pertinere, Siccurrere ad agnatos, etiam pupillos, docuit idem Vlp. eod. tit. f. exl. Iulia, Vbi cx autographo legendum et Te docuit Cujacius,' legitimum tutorem pupillum hἀbeat, lib. II. Obs. cap. 18. Non sustulit igitur tutelas legitimas seminarum lex Claudia;
verum inhibuit, cladistulit ad temtus agnatorum tutelas, excepta nominatim tu tela patronorum. Ita enim scripsisse vi pianuin contcndo: Feminarum enim legitimagiruetus lex Claudia sustinet, excepta tutela patronorum, con; uncta scr1Ptura. hocv
114쪽
CAp. XVIII. De legitima parentium tutela. Ir
rissimum esse convincit id quod jam praemunivi. Et hanc lectionem necessariam esse
duabus insuper rationibus convinco. Prima haec est , quoniam sicquens clausula, logitima tutela capitis diminutione amittitur , sine ulla exceptione proserenda est; ut etiam proscri idcm Vlp. in I. s. q. vlt. f. de legitim. tui. & cum ait, capitis dimis: Hone, haec regula accipienda esse videtur generaliter de omni capitis diminutione. Tutelam autem legitimam patroni saltem media & maxima amitti, nemo negat; de minima quaeri dc tractari potest, sed hoc nolo. Secunda ratio haec est vallaissima, quia Vlpianus jam docuit quantum ad agnatos pertinet, hodie Celsit iam tutelam non procedere, cedebatur enim in jure tutela seminarum, non masculorum.)Cur est, quantum ad agnatos ' cur utitur hac taxativa loquendi sorma , quae incccssaria non est, si generaliter dicamus legem Claudiam sustinere omnem legitimam tutelam feminarum 3 hoc igitur Vlp. dixit ad differentiam tutelae patronorum, quae legitima quoque dicitur, Δ in lege Claudia nominatim excepta fuit, ut supri do cui. Quantum igitur ad agnatos pertinet, non quantum ad patronos, qui post legem Claudiam legitimi sunt tutores libertarum pupillarum : Cestitia enim tutela in patronis procedere potest. Multis in locis malε interpunctum , dc distinctum fui Ise hunc libell um elegantissimum magnus interpres docuit. Restabat hic insignis , sic meo judicio restituendus, & explicandus.
CVM AOvs s i T T v To R J His verbis insinuat Iustin. mulierem regulariter tutricem esse non posse, quod tutela munus virile sit, I. I. Coae quando mul. rvt. o c. fungi pol. l. fn .F. de tui. Excipiunζur tamen mater, & avia, Nov. I in. 1 8. cap. s. & mater quidem si ad secundas nuptias non convolaverit, nam secundo nubens, repente expellitur a tutela, Novella 94. cap. a.
EXEMPLO patronorum recepta est & alia tutela , quae de ipsa lcgitima vocatur . nam si quis filium aut filiam, ne--riis.
potem aut neptem ex filio, & deinceps impubercs emancipa-vcrit , legitimus eorum tutor Crit.
AT v I parens manumissor non legitimus, sed fiduciarius tutor dicitur ab Ulp. lib. Reg. tit. de rates. q. qui liberum. Legitimus enim tutor est, qui vel ex verbis, vel ex sententia legis tutor datur. Parens autem neque ex sententia legis dici potest legitimus λ quia non ei lege x ii. tab. nominatim defertur hereditas filii, quem emancipavit, id est manumisiti sta hoc interpretatione primum receptum fuit, parentem manumit Iorem exemplo patroni succedere filio emancipato , qui hoc casu liberti cxitum pati dicitur in l. i. f. si a parente quis mamimis. Et hoc admin, fuit quoque admissunt per consequentias successionis, hunc parentem cIse tutorem filii. Est igitur sinu litudo similitudinis, consequentia consequentiae. & ideo merito, qui hoc induxerunt, hunc tutor em separarunt a legitimis; & speciali nomine vocarunt fiduciarium ; quia contracta fiducia cum imaginario emptore,
quem Vlp. vocat coemptorem, Caius fiduciarium patrem hac expressa lege,
115쪽
& conventione, tertio loco mancipatur filius; ut imaginarius emptor rursus re mancipet patri naturali, qui tandem manumissor existat. Et quia hoc casia emancipatio contracta fiducia fieri dicebatur, j. vli. infra, de legitim. agnat. success est in constitui. Graeca de Iure patronat. quam dedit jac. lis. Io. Obs cap. 34. Parens enim contracta fiducia manumissor erat; & beneficio hujus fidei interpositae succedebat filio, tamquam patronus.) fiduciarius tutor dictus fuit veteribus : vi& imaginarius emptor , quem patrem fiduciarium vocat Caius. si hoc nominatim, & expressὸ non egerit pater naturalis, ut hic fiduciarius pater teneatur filium tertio loco mancipatum remancipare. Hoc enim casu fiduciarius pater hereditatem, & tutelam filii nanciscitur, & dicitur extraneus manumissor ing. infra, de bonori possess ad dinferentiam patris manumissoris . quae omnia certissima esse constat ex Cato tit. s. Insi. Cujus verba ex fide veteris libri MS. sic restituenda sunt illo loco, Et si ipsi quamlibet una mancipatione de paιris, vel avi potestate exeunt, nise a patre fiduciario remancipati fuerint, ct a patre naturali manumissi ,succedere eis pater naturalis non potest,sedfiduciarius a quo ma missi suntIIuccedit. Caeterum usu tandem receptum fuit,parentem dici legitimum tutorem; quia vicem legitimi obtinet, I. 3. g. vlt. Τ. de legitim. tui. ET Ips A LEGITIMA VOC AT UR J Fiduciariam vocat Vlp. lib. Reg. tit. de tutel. f. qui liberum, scilicet ex contracta fiducia cum imaginario emptore. & rectis quidem ; haec enim parentum tutela, neque ex verbis leg. x II. tab. neque ex sententia de interpretatione hujus legis descendit. Non ex verbis legis, nam lex xi r. tab. de agnatis tantum loquitur; non ex sententia dc interpretatione, quia filii emancipati hereditatem patri non deseri, ut patrono defert hereditatem liberti. Sed postquam tandem admissum est hereditatem ad patrem pertinere, exemplo patroni, quasi filius esset libertus, & pater emancipator patronus, I. r.ffsa parente quis manumissore. moribus quoque receptum est, ut exemplo patronorum parentes filiorum suorum emancipatorum legitimi tutores dicerentur, l. 3. f. m. f. de legia
ES τ & alia tutela quae fiduciaria appellatur': nam si parens Utρ. 'filium, vel filiam, nepotem, Vel neptem, Vci deinceps impuberes manumiserit: legitimam nanciscitur corum tutelam. lagu. int.
quo defuncto si liberi virilis sexus ci extant, fiduciarii tutores filiorum suorum , vel fratris , vel sororis Ac ceterorum em ciuntur. Atqui patrono legitimo tutore mortuo, tabcri quoque ejus legitimi sunt tutores; quoniam filius quidcin defuncti, si non esset a vivo patre emancipatus, post obitum ejus sui suris cssiceretur, nec in fratrum potestatem recideret: ideoque nec in tutelam. Libertus autem si servus mansistat, utique codem
jure apud liberos domini post mortem ejus futurus esset. Ita
116쪽
C A p. XIX. De fiduciaria tutela. 7
tamen hi ad tutelam vocantur , si persectae aetatis sunt. quod nostra
constittitio generaliteri in omnibus tutelis dc curationibus observari praecepit.
PAREMs igitur, qui olim dicebatur tutor fiduciarius, dici tandem coepit legitimus. Sed liberi hujus parentis manumistbris non potuerunt dici legitimi ; quia liberi patroni dicuntur te timi, quia& ipsi patroni, l. 9. filii I. de jure patronatus. Parens legitimus dictus est non improprie , habita ratione successionis ; quae ratio cessat in liberis; quia non ut liberis patroni debetur eis hereditas, l. i. g. liberos .F.sta parente quis manumis Retinent igitur fiduciarii nomen, quod olim parens habebat. Ratio qua Iustinianus utitur manifestb claudicat in patribus, qui liberorum storum impuberum ab avo manu librum tutoves fiduciarii sunt, ut docuit Criac Sed rationes juris antiqui ,& immutati speciales, proprias, & exactas, reddere non solent auctores juris: quamvis aliquando soleant decisiones juris duplici ra
tione communire; vel vi rnetores loquuntur, αν - κι α πιυδ γ. σει , Ut in L 14..
f. de semitur. L si tutor .F. de administrat. tutor. & I. ita tamen, g. apatre . f. ad Trebeth εν ως igitur simpliciter hoc loco proponitur; quia fiatres non reciderent in potestatem fiat m. quae ratio generalis non est, sed addenda est ανπ' me: quia etsi nepotes reciderent in potestatem patris, pater tamen, id est filius avi, pro patrono non haberetur; quaa ipse non manumisit, sed avus: S omnis parens a quo transnhaec tutela ad liberos, initio dimis fuit fiduciarius, non legitimus. Obtinuit deinde dici legitimum, ad inititudinem patroni legitimi: sed non potuit ultra procedere similitudo, & remansit in liberis vetus hoc fiduciarii nomen. AT avi PATRONO LEG IT IMO J Distinctio quam facit Iustin. hoc loco , inter pai cntis S patroni filios, hoc modo rectius inducta videretur e quia filius, patroni scrvum manumissurus erat, nis manu milius fuist et , ideo legitimus ejus tutor est. Filius autem parentis numquam manumissurus erat fratrem , quia numinquam frater futurus erat in ejus potestate ; ideo non legitimus, sed fiduciarius in-.tor dicitur. Ratio enim liae allata a Iustiniano plusquam manifeste claudicat in parribus, qui filiorum suorum impuberum ab avo manuivis rum, polh mortem avitutelam recipiunt, ut docet Cujac. in posteriorib. notis. 3 Nos TR A corus TITUTIO GENERALITER IN OMNIBVs J olim 5 ante Iustinianum minores is . annis legitimi tutores elle poterant, magisque illos excusabat quam removebat a tutela mInor aetas, g. item major , infra, de excus tutor. I. non sollim, S. si liberius . feod. Sea Iustinianus periculosum ratus admitti minores ad tutelas, & cubas; statuit generaliter & indilhincte neminem idoneum tutorem& curatorem esse, qui non complevisset annos 23. I. Cod. de legitim. tui. & dieti f. item major. Et rectissime quidem, nam cssio ante eam aetatem rei suae administra io nulli committatur, L i . . de minorib. quomodo alterius personae committetur
117쪽
IN ST IT. D. IUSTIN. LIB. I. De Atiliano tutore, oe eo qui ex lege Iuliae, Titia dabatur.
SI cui nullus omnino tutor fuerat, ei dabatur in urbe quidem Roma
a Praetore urbano, Sc m More parte Tribunorum plebis tutor ex lege Atilia, in provinciis vero a Praesidibus provinciarum ex lege Iulia M1itia. g. I. Sed & si testamento tutor sub conditione, aut die certa Ex VlpL .ro datus fuerat: quamdiu conditio aut dies pondebat, ex hi dem legibus tutor dari poterat. Item si pure datus fuerat:
quamdiu ex testamento nemo heres existat , tamdiu ex hisdem legibus tutor petendus erat, qui iasinebat esse tutor, si conditio cxisteret, aut dies veniret, aut heres existeret.
N V L L Is existentibus tutoribus testamentariis, legitimis, vel quasi legitimis. id est fiduciariis; dabatur tutor a Magistratu: in urbe ex lege Atilia, in provinciis ex lege Iulia, & Titia. Hic autem tutor non improprid dici potuit legitimus; legitimus enim est, qui ex lege aliqua descendit, ut ait Vlp. d. tis. II. ubi leparat nominatim legitimum, ab eo qui datur senatusconsulto , & ab eo qui datur motibus. Tri- membrem enim facit tutoris divisionem, emendata lectione ut hic docui. Sed le- sitimus subdividitur in legitimum ex Ieg. T II. tab. qui hoc commune nomen proprium fecit, de dativum testamentarium,& Atilianum dativum. Male aliquando praestantiss. Cu c. existimabat legitimos dici tutores senatusconsulto constitutos,&.moribus introductos, deceptus corrupta lectione Vlpiani. Sed omnino legendum est, tutores aut legitimi sunt, &c. obtinuit igitur nomen legitimi proprie hodie pertinere ad cum, quem lex aeri . tab. dat tutorem I vel nominatim, vel per consequentias : non ad eum quem confirmat, vel alia lex dat; ii enim alio nomine differcntim causa dativi dicti sunt.' AcarvR h;c de tertia specie tutelae, quae dativa dicitur; definiturque actus legitimus, per quem tutor datur impuberi a Magistratu , testamentariis tutoribus, vel legitimis non extantibus. Dativa dicitur; quia nec a testatore , nec a lege x II. tab. sed a Magistratu datur. SED ET sI TEs TAMENTO J His tribus casibus ,& aliis quibusdam necessaria fuerunt senatusconsulta, l. p. n. st . de tutelis, de l. se quis Fub conditione. F. de testam. tui. quae leges superiorcs traherent ad hos casus. & ideo recte ait ex his legibus , quamvis in l. tutela ι, Τ. de capite minutis, tutor qui datur a lege, separetur a tutore qui datur ex senatusconsulto. sic quadrans ex fidei comminaria hereditate detrahi dicitur, vel ex lege Falcidia, vel ex senatusconsulto Pegasiano ; quia Pegasi antim traxit legem Falcidiain ad hunc casum. φ NE MO HERES Ex IsTAT J Exheredato, puta, filio impubere, cui datur tutor D extraneo herede initituto, qui non vult adire. Sed quid dicendum est, si
118쪽
CAp. XX. De istiliano tutore, &α. 73
post mortem testatoris tutor mortuus sit, hoc casu ex g. pen. infra, de legitim. agnatorum tutela, argumento a contrario sensu , definiendum videtur non succedere legitimum ; quia ait locum esse legitimo, si vivo testatore tutor decesserit. Vip. tamen in d. l. si quis sub conditione. & Paulus in I. intestam , sue de legitim. tutor. hoc casu, moriente tutore post mortem, locum dant legitimo, hac sola ratione freti; quoniam hoc casu senatusconsultum cessat. Placet tamen Cujacio Vlpianum, de PauIum loqui de tutore, qui vivo testatore decesserit, quod profecto verba non innuunt. Existimo igitur obtinuisse tandem moriente tutore post mortem, & hoc casu ratione tutelae intestatum decedere testatorem , & locum dari legitimo.
g. II. Ab hostibus quoque tutore capto, ex his legibus tu - tor petebatur: qui dcsinebat esse tutor, si is, qui captus erat,
in civitatem reversus fuerat. nam reversus recipiebat tutelam
jure postliminii. g. III. Sed ex his legibus tutores pupillis desierunt darit, postea
quam primo Consulcs' pupillis utriusque sexus tutores ex inquisitionudare coeperunt, deinde Praetores ex constitutionibus . nam supradictis legibus ne quo de cautionc a tutoribus exigenda, rem salvam pupillis fore: neque de compellendis tutoribus ad tutelae administrationem, qui
quam caVCbatur.' ' Drsi EnvNT BARi J Quia absque inquisitione dabantur, neque dativompellebantur suscipere tutelam, ut hic subjicit Iustinianus.' CONSUL Es J Ex constitutione Claudii. de qua Sueton. in Claudio cap. 23. Sanxit it pupillis extra ordinem tutores a Consulibus darentur, id est praeter eos, qua jure ordinario in urbe ex l. Atilia tutores dabant. ' PosTEA AM pRIMO CONsvLEs J Postea coeperunt dari tutores ex inquisitione a Consulibus , idque ex constitutione Claudii: sanxit enim, ut xe
fert Sueton. in Claudio cap. 13. ut pupillis extra ordinem tutores darent Consules ex inquisitione. Fiebat autem inquisitio per scribas,& ossiciales, an tutor datus esset solvendo, an bene moratus, an diligens, an bonus paterfam. an esset Uagus aut erro, Cujacius ad i. tutores, F. de cons .mt. DEINDE. P RAET O n E s J Ex constitutione D. Marci , qui, ut Capitolin. scribit, prunus Praetorem tutelarem fecit, quem Iudicem tutelarem vocat Paulus lib. 3 Sentent. sit. I9. DEINDE PRAETOR Es Ex CO N s T rT UT ION I BV s J Ex constitutione primum D. Marci, qui, ut Capitolinus scribit, primus Praetorem tutelarem fecit. Deinde ex aliis Imperatotum constitutionibus, ex quibus tutores cavere rem pupilli salvam sere compelluntur, g. I. .nfra, defatisdat. tutor. dc administrare tutelam,f.
g. I V. Sed hoc 3 ure utimur , ut Romae quidem Praesectus urbi, vel Praetor secundum suarn jurisdictioncm: in provinciis autem Praesides ex InquisitIone tutores crearent, vel Magistratus jussu Praesidum Z , sit non sint magnae pupilli facultates.
SED HOC IvRE V T i M V R J An ex I I. C. de tutoris. 9 curator. illa'. per m. quod C ac. sentire.videtur. Sed in contrariam sententiam proclivior lum;
119쪽
uia & ante hanc constitutionem reperio Praesectum urbi, Praetoremque passim edisse Romae tutores , Lyen. f. Roma,s de excusat. tutor. Et quoniam Praefectus urbi in d. l. i. solus non dat tutores, sed adhibitis decem Senatoribus, & ipso Pra tore tutelarit in hoc vero S. separatim dant Praefectus urbi, Sc Praetor: Et ideo
quod au secundum jurisdictionem fiam, sic intelligo, secundum ossicium suum . Vt in
ι. neque per epistolam, C. de confri tui. de in I. in locum, C. qui petant tui. id est Pr fectus Vrbi extra ordinem, ex constitutione quadam nobis incoguita; Praetor verbtutelaris jure ordinario. 7 MAGisTRAT vs IVss V PRAEs IDUM J Id est Magistratus municipales, eoque jure utimur, inquit Vlp. I. 3.j de tutorib. or curator. dat. ubi quod ait,
hos Magistratus habere jus dandi tutores ; sic est accipiendum , jussit Praesidiam, ut in I. ubi, eod. tit. Vbi, inquit, absunt qui tutores dare possunt. supple, ex j ussu Praesidum ) Decuriones jubentur, a Praesidibus, nempe, vel Proconsulibus, tutores dare. Sed haec verba vi)entur deesse in Pandectis , propter novam formam datam a Iustiniano constitutione sua, de qua in g. seq. . ad quem vide notam posterior mCujacii. I v S s V P RAE s i DN M J Id est ex praecepto Praesidiam, t. Lucius Titius 4se
g. cum testamento ,f. de administrat. tutor. non etiam tutoris datione delegata, quae
nim lege speciali ter competunt, mandari non pollunt, i. t .lf de ossis. ejus cui man data est juri EI. Datio autem tutelae lege specialiter compctit, L 6. muto, S. tutoris datio, f. de tutelis.
S. V. Nos autem per constitutionem nostram &hujusmodi dissicutitates hominum resecantes, ncC expectata jussione Praesidum disposui- anus, si facultas pupilli, vel adulti usque ad quingentos solidos' valeat, defensorcs civitattim una cum ejusdem civitatis religiosissimo antistite,
Vel alias publicas personas, id cst, Magistratus, vel Iuridicum Alexandri
nae Civitatis ', tutores, vel curatores creare, legitima cautela secundum ejusdem constitutionis normam praestanda, videlicet corum periculo, qui eam accipiunt.
Nos Ru TEM PER CON .sTITu Ti ONEM Nos TR AM J Novis smatandem Iustinianus constituit, i. 3o. Coa. de Episcopali aud. videtonsor civitatis una
cum Episcopo tutores daret sine juitu Praesidis, si pupilli facultates quingentos solidos non excederent. Erant autem defensores civitatum peculiares Magistratus, quos exemplo Tribunorum plebis qui Romae erant, posteriores Caesares curaverunt
in singulis civitatibus creari. dc quibus extat tit. 11. libri I. Cod. dc Novella Iustin. t F. '' Vsuga AD av INGENTO s soLioos J Id est citra quingentos solidos, nam particula, usque, sumitur hic exclusive, interprete Contio. Per solidos a tem intellige aureos, utriusque enim vocis eadem significatio est.. Nec illos quiadem solidos, seu aureos, ab Ethnicis Imperatoribus veteris Romae signatos, quo-xum pondus Jc pretium variavit; sed a Christianis novae Romae Principibus essigiatos, qui singuli sextam unciae partem; id est septuaginta duo libram auri conficiebant , t. s. de susceptor. propositis. st areariis, lib. io. Cod. Quos solidos sive aureos non solum probavit Iustinianus, sed etiam precibus Vigilii Summi Pontificis inductus, ubique gentium in utroque Imperio tam occidentis, quam Orientis. Ustimasionem suam ad negotia & contractus facile explicandos retuler
120쪽
C A P. XXI. De auctoritate tutorum. γγ
Plagmatica Sanctio in haec verba: Sancimus solidos Romanorum Trine pum forma signatos, sine permutationis dissendio, per omnes provincias ambulare.' φ Iusti DicvM A σε A N D R i N a civi TATis J Octavius Caesar post devictum Antonium, AE-um in tributariae provinciae formam redegit, cuiue Magistratum praeposuit, qui I raefectus Austultatis dictus cst, de cujus ossicio extat titulus in Pandectis. Sub hoc Praefecto elat Iuli dicus qui Alexanditae agebat, sedietiis ; quia potissimum juri dicundo praeerat.
g. VI. Impuberes autem in tutela esse, naturali suri conveniens est: ut is qui perfectae aetatis non sit, alterius tutela rcgatur.
IMνvBER EsJ Tutor datur huic fini, ut auctoritate eius , de consilio regatur pupillus;&vt teneatur res pupilli administrare: datur enim moribus, & rc bus. quod rationi naturali conveniens esse ait, quamvis tutela sit juris civilis. Etruod supra diximus de religione, re de patria potestate ; idem quoque de tui claicendum est ue praecepta quae pertinent ad tutores, & ad formam tutelae constituendam esse iuris civilis; quamvis jure naturali religio, patria potestas, α tutela adis
mittantur. Et valde notandum, s. est. hoc tit. esse de administratione tutorum, ex qua nastitur actio tutelae ; ut intelligamus recte titulum de administratione tutorum praecedere titulum de auctoritate rutorum , de qua tractatur in tit. seq.
g. VII. Quum igitur pupillorum , pupillarumquc tutores negotia gerunt, post pubertatem tutelae judicio rationes reddunt.
De auctoritate tutorum. CAPUT XXI.
AUCTORITAs autem tutoris in quibusdam causis necessaria pupillis est, in quibusdam non est ncccssaria. veecce si quid dari sibi stipulatur: non cst necessaria tutoris auctoritas. quod si aliis pupilli promittant, neccssaria est. Namque placuit meliorem quidem suam conditioncm liccrc cis Hiscere , etiam sine tutorta auctoritate, deteriorcm vero non all-eer quam tutoris auctoritate. Vnde in his causis, ex quι sobligariones maluae nascuntur, ut in emptionibus, vcndirio nibus, locationibus, conductionibus, mandatis, toris auctoritas non interveniat : ipsi quidem qui cum h Contrahunt, obligantur : at invicem pupilli non