장음표시 사용
141쪽
ccdunt: ut puta mater , nutrix quoque S aVia possunt, potest & soror. sed & si qua alia mulier fuerit, cujus Praetor perpensam pietatem intellexerit non sexus verecundiam i egredientis, sed pietate productam, non
continere injuriam pupillorum, admittet eam ad accusetionem.
6 Qv si puBOcAM J Publica accusario proprie est criminum,quae ex legibus judiciorum publicorum descendunt, i. I.F. de publicis judici in quibus solemnis& legitimus accusator desideratur, l. 6. f. de custod. ore. ebibit. reor. I. I. f. de requirendori abs damnand. l. rescripto , 6. si quis ,f. de munerib. Ur honorib. Ab hac autem accus tione qui destitit sine abolitione, tenetur poena senatusconsulti Turpiliam, tototis. ad Se. Turpil. At hoc crimen suspecti, neque ex judiciorum publicorum legibus descendit, neque semper desiderat legitimum accusatorem, t. s. f. praeterea, f. hoc iit. Et accusator qui destitit ab hac accusatione non tenetur poena senatuscon sulti
Turpilliani, I. i. g. seu stem,lf ad senatusiconsultum Turpili. Recte igitur ait, quasi publieam. ideoque mal E Theophilus omisit hic particulam , quas.s SΕxus v EREcvNDIAM J Si id verecundὸ expostulet a Przaetore, non impudenter; ut Carfania illa quae edicto causam dedit, i. r. f. s.ff. de postulando Sic enim legendum esse ex Florentinis Cujac. docuit, ut apud Iuvenalem,
Cassania talem δNon sumat damnata togam.
g. IV. Impuberes si non possunt tutores suos suspectos postulare spu
beres autem curatores suos ex consilio necessariorum suspectos possunt arguere, S: ita divi Severus & Antoninus rescripserunt.
ε IM pung Ras J Ratio hujus diversitatis repetenda videtur a potestate tutorum in pupillos; quam, ut eleganter ait l. 2. C. quando tutori vel curat. esse desinunt, voluntas pupillorum finire non potest. Eademque rarione constitutum fuit, nullam actionem posse dari pupillis adversus tutores, ex cauta quae coeperit tutelae tempore, i. Io.sf. de tutel. ct rationib. Hst h. Et tutelae actione agere tantum pupillos adversus tutores tutela finita, ι.ε. F. eod. sit. l. 4. 6. hanc pipularionem, s. rem pupilli salv.fore. At contra, curatores, & curatorum fidejussores utili actione negotiorum gestorum, vel ex stipulatu conveniuntur, etiam manente administratione, ut quaeque res minori salva esse desinit, L cum curatore ff. de administrat. tutor. LI. f. sed si curarer, Urs. sed syro tutore , f. de contrar. tutel. Ur utili actione , t. I 6. 6. vlt. f. detinet. Ur ration dis h. Nec obstanti. 2. UT I 2. C. de administrat. tutori Sunt enim a cipiendae de generali negotiorum actione, qua agi potest finita administratione; speciali vero actione negotiorum gestorum, etiam de uno negotio, pendente administratione agitur; actione vero tutelae numquam de uno negotio agi potest. IMνva ERΕs NON POSSUNT J At cur puberes pollunt impuberes non pollunt a Ratio diversitatis haec est, quia tutoris officium ex sola voluntate pupilli finiri non potest, l. 2. Cod. quando tutor vel curator esse desim. Secundo, quia nulla datur actio pupillis adversus tutores, ex causa quae coeperit tutelae tempore, nisi finita tutela, L 1o. Is de tutel. st rationis. distrah. At puberes adversus curatores suos,& fidejussores eorum, simulac qiueque eis res salva esse desinit, etiam manente administratione agere possunt, l. 16.j. Mati, friω. rat. distrah. t. cum curatore, Τ. de administrat. tui. Nec obstat quod impuberes pollini accusare, & patris aut avi
mortem exequi, t. a. 6 pupillis. Τ. de accusat. Nam praeterquamquod Officium pietatis videtur hunc casum excepisse, certe & haec alia ratio est; quia pupillis nomia
142쪽
C Ap. XXVI. Desissectis tutoribus vel curator. 99
natim legibus concessa est accusatio haec, non aurem illa suspecti tutoris.
g. V. Suspcctus autem est, qui non ex fide tutelam gerit, licet solis vendo sit', ut Iulianus quoque rescripsit. Sed & ante quam ' incipiat tutelam gerere tutor, hoste eum quasi suspectum removeri idem Iulianus rescripsis, de secundum eum constitutum est.
7 LICET soLvENDO sIT J Magis enim expedit pupillo rem suam salvam lare, quam actionem habere adversus tutorem locupletem. Et ita Vip. Di I. 1 F. hoc fit. tutorem quamvis satis offerat, removendum esse a tutela; quia magis expedit pupillo rem suam salvam fore, quam tabulas cautionis habere. Sed in s. novi sime, datur nova ratio ex Callistrato t. 6. f. hoc tis. quia satisdatio tutoris propositum malevolum non mutat: non enim facultates, sed fraudulenta, dc callida in rebus pupilli conversatio suspectum tutorem facit, ait eleganter Vlp. in l. 3I. g. r. . de rebus auctor. judic. possid. Ad differentiam heredis, qui a creditoribus suspectus postulatur, quem sola paupertas sine malis moribus suspectum facit. haec omnia. videtur scripsisse V . in lib. de omnibus tribunalibus, ve observare licet ex inscriptione d. l. si. & ex inscriptione l. 2.f. hoc tis.' SED ET ANTE M A M J Qui nihil gessit, non potest quasi suspectus postulari; quia suspectus est, qui fraudulenter versatur in adminiistratione, non qui cessat. Et hoc est quod Ulpo scribit in l. 4. S. vlt.Τhoctis. Sola enim cellatio non prae bet legitimam causam postulationis- Uerum si fraudulcnter cessat, vel si de ignauia, & negligentia manifesta ab accusatore arsuatur; removeri eotest, quasi jam incipiat male vetiari in negotiis pupillaribus. Et haec mit Iuliani lententia, secundum quam constitutum fuisse Iustinianus ait, id est rescriptum a Principibus, i. a. σ3. Cod. hoc tis. sic in I. 7. , vis F. eod. Si tutor datus evocatus edictis a Praetore non compareat, ut suspectas removetur ob hoc ipsum, quod sui copiam non fecerit; quoa perrarb, inquit Vlp.&habita diligenti inquisitione faciendum est. His autem casibus, non nego Praetorem sine accusatore posse suspectos removere ; quia& hoe generaliter in omni casu favore pupillorum Praetor facere potest, d. l. 3. g.8r terea, Τ. hoc tis.
g. VI. Suspectus autem remotus, si quidem ob dolum, famosus est: si ob culpam, non aeque. g. VII. Si quis autem suspectus' postulatur, quoad cognitio finiatur, interdicitur ei administratio, ut Papiniano visum est.' SI Qv Is AvTEM sv s p E c T v s J Videtur hoc scripsisse Papin. lib. Ιχ. quaestionum , docens suspectum tutorem remotum futuri temporis periculum non Iraestare, i. decreto, is hoc tis. quod merito receptum fuit; nam dc statim post postuationem receptam, interdicitur postulato tutelae administratio. sed si recepta, vel suscepta cognitione finita sit tutela morte tutoris, vel alia ratione λ extinguitur suspecti crimen : quia actio tutelae incipit competere, qua deficiente recurrimus ad hanc postulationem, & hoc quoque Papin. respondet in I. Pen. F. hoc fit.
g. VIII. Sed si suspecti cognitio suscepta fucrit, posteaque tu tot vel curator decesscrit, extinguitur suspecti cognitio. g. IX. Si quis tutor copiam sui non faciat, ut alimenta pupillo decernantur , cavetur epistola diuorum Severi & Antonini, ut in possessionem bonorum ejus pupillus mittatur , & quae mora deteriora Iutiua sunt,
143쪽
ioo INSTIT. D. IVS TIN. LIB. I.
dato curatore distrahi jubentur. Ergo ut suspectus 'removeri poterit,' qui non praestat alimenta.
O ERGO v T svspEc Tvs J Ex epistola Severi, si copiam sui non facit tu tor, ut pupillo alimenta decernantur a rei servandae causa in bonorum possessionem tutoris mittitur pupillus, & datur curator bonis. Ergo, inquit, ob non praeiastita alimenta tutor removeri potest; quia qui latitans patitur pupillum mitti in possessionem, & curatorem dari bonis, jam sententia sua suspectus factus est; εe est igitur nieritb removendus, Ut colligere licet ex L 74. praeterea,f. hoc tis. Et haee est vera, ni fallor, explicatio hujus illationis, in qua viri docti haerent. Si vero per mendacium praesens negat poste decerni alimenta, non sussicit suspecti infamia; sed, vi maiori animadversione plectatur, remittitur ad Praesectum vibi; ut is qui numis datis ossicialibus Praetoris tutelam redemit I ut libertus qui fraudulenter administrat tutelam filiorum patroni , t. 3. 3sunt of de um. Prefecti urbi. d. l. 3. s. sed si non latiter of hoc tis.
g. X. Sed si quis praesens negat propter inopiam alimenta non posse decerni, si hoc per mendacium dicat, remittendum cum esse ad Prae- se in vini puniendum, placuit: sicut illa remittitur, qui data pecunia ministeriis tutelam redemit. s. XI. Libertus quoque si fraudulenter tutelam filiorum vel nepotum patroni gessisse probetur, ad Praesectum urbi remittitur puniendus g. XII. Novissime sciendum est eos, qui fraudulenter tutelam, vel curam administrant, etiam si satis offerant, removendos a tutela: quia satisdatio tutoris propositum malevolum non mutat, sed diutius grassandi in re familiari facultatem praestat. Suspectum enim eum putamus, qui moribus talis est ut suspectus sit. EnimVero tutor, Vel curator, quamvis
pauper ost , fidelis tamen, dc dilibens, removendus non est quasi su
144쪽
INSTITUTIONUM SIVE ELEMENTORUM
Per Tribunianum virum magnificum Magistrum & Exquaestore sacri palatii, & Theophilum, & Dorotheum viros illustres, & Antecessores,
De divisione rerum , cs qualitate
p Est Ioria libro de jure personarum exposuimus: modo videamus ti rebus, quae vel in nostro patrimonio vel extra patrimonium nostrum habentur. Quaedam enim naturali jure communia sὰ Misis. 2sunt omnium cluaedam publica ,quaedam univer- statis , quaedam nullius , plaraque singulorum, quae ex Variis causis cuique adquiruntur, sicut ex subjectis apparebit.
IN Nos TR o P A T RIMON IO J HIc per patrimonium generaliter interuligitur quidquid in bonis nostris est; sive quidquid in hominum commercio est,& acquiri potest. cum enim agatur hic de rebus quae commerciis sunt expositae, id est, quae usui hominum, commercio dominioque subiici possunt, ut modi acquirendi infra demonstrant; in patrimonio nostro esse dicuntur, quae usui dominioque nostro subjici possunt; extra patrimonium , quae non possunt , sive res corpOrales, sive incorporales, Li. J V ctus r. leg. Dices: tervitutes nec ex bonis, nec extra bona sunt; ergo res omnes non sunt in patrimonio vel extra. Respondeo, servitutes propriε, & per se non esse in bonis; sed ratione rerum quibus inhaerent r& certE clim dicantur nec extra bona elle, magis est ut bonis annumerenturi maxi-mε, cum eorum nomine actio competat, per quam eas quasi vindicamus, s .aru fit. de actionib. infra, & I. rem in bonis, Fri acquir. reri dom. QUAEDAM ENIM NATVRALI IURE COMMUNIA SUNT OMNIUM.
AE DAM P va L Ic AJ Communia a publicis separanda & distinguenda esse, nemo non videt; explosa Placentini sententia, quae generaliter communia publicacile dicebat, & contra. Communia sunt, quae ducretis gentibus, regnis con&Liss
145쪽
1 oz INSTIT. D. IVS TIN. LIB. II.
constitutis civitatibus, domipiis distinctis , naturali ratione inter omnes homines communia remanserunt ; quia ab ipsa natura ita prodita sunt, ut omnibus patean .&in usum humano generi data videntur, a quinus, ut seneca in lib. 4. de benesis. excluditur nemo. Ejusmodi sunt, aer, aqua profluens, mare, & per hoc triora marris, commune enim bonRm fuit omnium hominum patere commWcium maris, α regnum humani generis relaxari, ait idem Seneca. Haec igitur proprie communia , in quibus antiquam illam communionem retinemus, quae in cunabulis generis humani observata fuit inter omnes homines. Et horum proprietas nullius esse dicitur; quia in commune patet omnibus hominibus, nulla habita ratione certae gentis , certive populi, certaeve civitatis , sed quatenus sunt homines dumtaxat, ut Vlp. loquitur lib. Reg. tit. G ωelis, ubi statum hominis dumtaxat, separat a statu civis ,& a statu quem privatus habet in privata familia; quod vobis valde usui esse potest in hac rerum differentia constituenda. Publica vero sunt, quae discretis gentibus,& regnis conditis, inter omnes homines sub ejusdem populi regimine communia remanscrunt; quamvis proprietas, vel a populo ipso occupata sit, vel a privatis; sicut flumina, & ripae fluminum. Et publica dicuntur hoc iure, quae populi Rom. sunt, ut recte Theoph. hoc loco, & Iurisconsultus in l. bona, F. de verb.si . Sed publica cum hac adiectione, juris gentium, ut hac nota distinguantur ab aliis quae sunt in patrimonio populi Rom. vel in usibus publicis, l. 6st de contrah. emptione. Haec enim sunt publica jure civili, vel jure civitatis, non jure gentium. Publicae
tamen non impropriE communia dicuntur: nam quamvis communia propriε sint, quorum proprietas nullius est, sed vacat omnibus; horum tamen usus communis est omnibus hominibus certi potuli, certaeve gentis. Communia vero impropriε sunt, quae dicuntur communia civitatum, vel universitatis; quia neque omnibus hominibus ejusdem regni vel populi, sed civibus tantum certae civitatis comm nia sunt. Haec igitur communio pomoerio civitatis concluditur, & jure civitatis communio publicorum, terminis regni, & jure quo omnes utuntur: communio vero eorum quae propriε communia sunt, longe lateque patet, utpote retenta, at9ue'
prosecta ex antiqua illa communione, quae initio omnium rerum inter omnes nomines fuit; nullo iure vel gentium vel civili adhuc diligentius constituto, atque descripto inter gentes; quam communionem, neque jus gentium, neque jus civile, Omninb delere atque obliterare potuit. Sed quemadmodum agrorum qualit res, & conditiones antiquas victoriis populi Rom. qui omnium fere gentium potitus est, valde fui me immutatas ait Siculus Flaccus in lib. de condision. agrorum. Si quoque, rerum haec subtilis distinctio vix remansit integra. Rom. populo omnia serematia,&litora imperio occupante. Recte enim Aristides ora in Romam, Romanam potentiam nihil effugere potuisse; non urbem, non gentem, non Portum,
non locum ullum, nisi quem inutilem habuit. Ex qua occupatione sublata fere fuit gentium diversitas, quod his versibus eleganter expressit Rutilius Numantianus
Fecisti patriam diversis gentibus unam, Profuis injustis te dominante capi.Dώmque ossera victis proprii consenta juris , VHιm fecisti, quod prius orbis erat. Hoc autem in litoribus potissimum apparuit, quae hostis arcendi terrendique causa populus Rom. sensim occupavit; millis in litora colonis, qui oras Imperii tuerentur, ut nominMim docet Siculus Flaccus; qui dc ideo.omnes colonias maritia
146쪽
C A P. I. De divisione rerum, oe qualitate. Io
cring suisse appellatas scribit. Et hoc sors tan sensu Celsus noster dixit in I. 1 ff. quid in lora publico. litora, in quae populus Rom. imperium habet, esse populi
Rom. quamvis haec communia sint eadem serma, qua Frontinus in lib. de limitib. agroram, quaedam loca sacra, & religiosa ad populum Rom. pertinere ait, quae tamen in hoc titulo nullius esse dicuntur. Concludamus igitur, litora & maria, quae proprie communia sunt, & publica dicta fuisse ratione quadam i, quamvis constet communia separanda esse a publicis.
Et ita Gallus AElius antiquus Iurisconsultus apud Festum, traditis diligenter differentiis inter sacrum, sanctum, de religiosum; addit haec omnia portione quadam, α temporibus eadem videri posse. nam& quod sacrum est, idem lege sancita de instituto majorum sanctum esse posse ι quia violari sine poena non potest: idein
quoque religiosum esse; quia nihil homini ibi facere licet. Eadem forma, dico li- rora , quae communia sunt, & publica populi Rom. dicta fuisse ; quia populus Rom. in ea imperium habet i, sed non ita publica, ut ea quae sunt in patrimonio po- uti, quae a privatis occupari non possunt. Publica igitur jure sentium, de ita pulica ut communia, quae occupanti in medio posita sunt, I. 14. F. de acquiri rer. dom.
Haec enim communia, ab illis publicis hac nota potissimiὶm distinguuntur; quia eu-blica sunt jure civili, non jure gentium. Hac ratione in litoribus suo jure quilibet aedificare potest, & suum facere iure gentium, sine auctoritate publica Principis,
vel senatus ; quae nominatim necessaria est ei, qui in loco publico, non communi aedificare vult; ut aedificium in publico suum facere possit. Et quod ait l. quamvis . F. de acquir. reri dominio, ei qui in litore aedificare vult, decretum Praetoris esse necessariam; non sic accipiendum est, quasi sine decreto Praetoris suum facere non possit; sed ne fortε res ad arma& rixam procedat, ceteris, quorum Vsus communis est, prohibentibus manu, quod eis facere licet d. l. quamvis. Hoc autem Praeis tori summae curae esse debet, ibi; f. aquissimum, s. de Uufructu. Cujus decreto constabit , id fieti sine incommodo ceterorum, & sine usus publici impedimento, l. 3. s. vis. est ι. 4. F. ne quid in loco publico. Vsus enim litoris innocuus esse debet, ut divini, & humani juris peritissimus Virgilius eleganter dixit lib. 7. Eneid.
usque rogamus Innocuum , ct eunctis undamque, auramque paremem.
Quaedam ait esse communia, quaedam publica, quaedam universitatis. Communia proprie sunt, quae omnium hominum, ipsa natura dictante communia sunt; in quibus veteris communionis, quae initio fuit rerum omnium, vestigia retinemus. Quamvis enim haec sublata sit occupatione , R distinctione dominiorum , tamen necessarib remansit in istis , quae occupari non potuerunt i& ideo dicuntur vacare
omnibus, δc nullius esse. Publica vero sunt, quae proprietate quidem alicujus sunt, ut ait l. idf. de imeta s. Certi populi puta, ut in hoc jure populi Rom. vel privatorum a sed usu communia sunt omnium hominum ejusdem populi, vel imperii , ut flumina , portus , & ripae fluminum : has enim publicas est e constat, quamvis proprietas privatorum sit. Aliud tamen obtinet in litoribus maris. Vnde merito quaeritur diversitatis ratio, quae sic seran constituenda videtur: id constitutum fuisse in ripis fluminum; quia domini proximorum praediorum non solum ripas fluminum, sed etiam alveum ipsum fluminis praeoccupatione quadam occupasse videntur : flumine enim exsccato proximorum fit, ad quos quoque pertinent jura alluvionum, de infulae in flumine natae, . ergo, S. I. de ac uir. rem
147쪽
dom. Hoc autem ideo obtinuit in fiuminibus; quia facilε mutatur gumen, &quia facillimum fuit haec omnia complecti occupatione,& praeoccupatione, a qua rerum dominia coeperunt. At conta in mari id constitui non potuit, propter vastitam tein, de ut ita dixerim infinitatem maris, quod & plerumque invisum quid dc in- cognitum dicitur, ut bellis Ebocatur Catuli. in Epitrammate de salia Mentula Mentula habet justa trecenta jufena nati,
Quadraginta arvi, cetera sunt maria. Qnia igitur mare non mutatur, nec exsiccari solet; non mirum si nihil in mari, Zein litoribus maris, quae per consequentias sequuntur naturam maris, proximi do mini occupasse videantur. Quam meam sententiam, sive conjecturam valde confirmant ea, quae dicuntur a Iurisconsulto in I. r. f. si insula, ct ς. seq.f. de flumino. de in I. in aris , Τ. de aequis. rerum domis. Ex quibus constat ea quae diximus de insulis in flumine natis, de veteti alveo, & de jure alluvionis; accipienda esse de agris, qui 1 veteribus dicti sunt occupatorii, & arci finii, vel arctfinales; id est qui occupati fuerunt sine ulla certa mensura, finibusve certis auctoritate publica constitutis , in quibus valere potest occupationis ratio. Nam si sint limitati&assignati ce ta mensura, cessante occupationis ratione , quia nihil videri possimi in flumine praeoccupasse, neque insula in flumine nata, neque alveus exsiccati fluminis ad horum dominos pertinere potest; sed fiunt primi occupantis, 3c eodem jure censen turri quo maris litora, ceteraque quae nondum occupata videntur. Et ita contingit, ut quae publica dicuntur ad differentiam communium, fiant communia hoc casu; & contra lito , quae sunt communia, quae nullius esse dicuntur, Celsus imvexata l. 3.F. ne quid in loco publico, ait esse populi Rom. qui in ea imperium habet Quod sic accipiendum videtur, vi quidem M. Tuli. ait lib. 3. Ο c. Majores voluisse 'aliud esse jus gentium, aliud jus civile; quod enim civile, non idem continub&gentium; quod gentium, idem civile est e debet. jus enim quod eommune est omnium
hominum,& commune est omnium civium; sed non eadem ratione commune, qua jus quod civitatis commune est. Sic quae communia sunt omnium hominum, nommal ό dici coeperunt publica populi Rom.id est omnium hominum qui sunt ex populo Rom. Sed longe alia ratione quam dicantur publica, quae in patrimonio populi .elle dicuntur, & quae sunt publica jure civitatis, t. quod in litore,ss de acquiri rerum .dom. adhibita l. a. q. r. f. ne quid in loco publico. Et ita tandem obtinuit de his, tamquam publicis, dari interdicta v tilia subtili ratione juris, deficientibus directis, d. l. 2. g. adversus, I. I. g. Labeo, j. de fluminib. quia sunt usu publica omnium hominum, qui lis Imperio Rom. sunt. sic quae universitatis esse dicuntur, ut distingua tur a publicis jure gentium, publica quoque dicuntur in I. I .lfhactis. quia publicis civium usibus deserviunt. Improprie ergo, dc abusive publica, ut Iutisconfestus Iosequitur L Is. st l. VI. 1. de verbor. Rπ-
g. I. Et quidem naturali jurei communia sunt omnium AE haec, aeζ. aqua profluens i, A mare, & per hoc litora maris q. Nemo igitur ad litus maris accedere prohibetur, dum tamen villis', de monumcntis, de aedia ficiis se abstineat, quia non sunt juris gentium, sicut & mare.,
' = ET QUIDEM NATvRALI ivng J Id est jure gentium; nam illo juronarurali quod animantibus ceteris commune est, cessat omnis recum haec diffe
' ' COM 1IVN sVNT OMNIVM J In prima orbis constitutione , omnia
148쪽
CAp. I. De dissone rerum , re qualitate. Ios
omnibus hominibus erant communiat ita postquam humanis urgentibus necessitatibus eodem jure naturali, id est jure gentium, discretae fuerunt gentes, regna. condita, dominia distincta, termini agris posivi, ut est in l. s. f. de justis. ct jurer
sublata est illa generalis rerum communio, non tamen omnium et quaedam enim remanserunt communes, quod ab ipsa natura ita proditae essent, ut omnibus iticommune paterent, earumqu proprietas nullius esset; non gentis cujusque ceristae, non certi populi, aut certae civitatis, sed vacaret omnibus; cuiusmodi sunt aer, aqua profluens, mare, & litora maris. Communia ergo proprie dicuntur liae, in quibus veteris communionis, quae initio rerum fuit, vestigia retinemus, quaeque usu, Sc proprietate omnibus patent. .
AQVA P Ro F Lv EN L J Dices : aqua profluens idem esse videtur quod flumen ; sed flumina publica sunt, β. . hoc tis. ergo aqua profluens publicae est,&non communis. Respondeo: distingui debet flumen ab aqua profluente; flumen enim constat alveo, & aqua quae alveum occupat, id est rem ipsam comprehendit, aquam scilicet simul junctam, & locum per quem fluit ; sicque flumen publicum est, nec cedit occupanti, sed ejus populi est in cujus ditione fluit. A qua autem profluens dicitur, quatenus semper fluit, pro, nimirum, id est semper, Contio interprere; spectamusque in aqua profluente praecipue usum, qui omnibus communis est,& liber non minus quam aeris; unde apposite ovidius lib. 6. Metamorph. drifid prohibetis aquinas Ura communis aquarum est . Nec selem proprium, uina, nec aera fecit,
' M LITORA MARI J Dices : ex l. 3. F. ne quid in loco pub. Iitora maris sunt Populi Rom. qui in ea imperium habet; ergo sunt publica,& non communia. Respondeo, licet litora maris proprie communia sint, publica tamen dici polle ratione quadam, inspecto, scilicet, statu Imperii Rom. post Augustum & alios Imperatores ; quorum temporibus in eam magnitudinem iam prolatum erat Imperium, ut totum fere amem complecti videretur. Petronius, . taum iam totum victor Romisnas habebat, MY terras, qua sidus currit utrumque.
Et certe Rom. sensim occupata fuisse, illud satis argumento in; quod ibi finiatimnstitui solita essent, quae oras maris ,& Imperii tuerentur. Sueton. in Augusto p. 9. Classem, inquit, Miseni, cfir alteram Ravenae,adiuretamseu perict inferi maris cottiuvit. Atque hunc Imperii statum sortE spectans Celsus in d. l. 3. it, litora in quae populus Rom. imperium habet, esse populi Rom. ac proinde publica; at non ita publica, ut ea quae sunt in patrimonio populi Rom. Vt nominatim dicitur in I. quod in litore I .F. de acquiri rer. dom. Ista enim publica sunt jure civili, illa jure gentium. Publica autem jure civili, a privatis occupari non possunt; Publica jure gentium possunt: in litoribus enim quilibet aedificare potest jure suo, S. suum facere jure gentium, d. l. quod in litore, etiam sine auctoritate publica Principis , vel Senatus; quae tamen necessaria est ei, qui in loco publico ad patri
naum populi Rom. pertinente aedificare vult. Dices,necessarium esse deeretum Praetoris ei qui in litore aedificare vult, quamvis,ss de acquir. reri dom. Respondeo, id
non sic accipi debere , quasi sine decreto Praetoris suum facere non post; led nc
sorte res ad arma&rixam pr edat, ceteris, quorum usus litoris communis est, manu prolubentibus, quod eis facere licet, d. l. quamvis, quoties cum eorum in
Commodo , & vlus publici impedimento aedilicatur, d. l. 3. & l. 4.f. ne quia is loco publico. o Dissilirco by Coos le
149쪽
96 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. I.
potest infamiae notamὶ Et hoc singulari rescripto Severus & Anton. rescripserunt. mariti admittendam esse expost facto excusationem. Hoc est igitur novum )us ad constitutionem D. Marci hoc rescripto introductuin. Multas huic libro probatas &receptas sententias , vel ex rescriptis Principum , vel ex responsis Iurisconsulto rum inseruit Iustinian. ut in s. similiter, supra, hoc tit. exculandum esse illiteratum, quamvis negotiorum expers non sit, contra sententiam Pauli. Et ita in s. thesaurus, infra, de rer. divis proponitur, & probatur rescriptum Adriani contrarium rescripto D. fratrum, de quo in I. 3. g. yen. f. de juresista. Quod autem ait; excusari maritum, qui ex d. oratione D. Marci Omnino dari non potest; importune dictum videtur, nec tamen sine exemplo. Nam eadem forma Vlp. in I. i. 3. initium,s de postulando, ait, Praetorem excusare a postulatione pueros & surdos, quos tamen in totum fuisse prohibitos constat. Et hac ratione fretus Cujac. lib. 16. Obscap. 38. in d. l. pro excusavit, reponendum esse censet vetus verbum, excuriavit. Sed ex hoc loco non male possumus receptam lectionem defendere. Maritus in torum curam suscipere prohibetur, & tamen excusari dicitur hoc loco. Eadem igitur sernia Vlpianus dixit Praetorem pueros excusare, quos cdictum in totum prohibet postulare.
g. X X. Si quis autem falsis allegationibus '' excusationem tuteIat --
ruit, non est liberatus onere tutelae. 33 FAxsis ALLEGATIONIBUS 4 Hoc quoque nominatim ex sacris conis sti tutionibus inductum fuisse, docet Paulus in L si quis tutor 6o. V. de ritu Arva Et quia ab onere tutelae non liberatur, qui salsis allegationibus excusationem merui l .recth Paulus ait, in numerum trium tutelarum, quae quartae excusationem prae stant, F. ium tria, Hyra , hoc tit. hujusmodi periculum computari. Quod miror virum eruditum Rceuardum non intellexisse lib. I. var. cap. Io. ubi nescio quas tres feminarum tutelas comminiscitur. Ratio est, quia illius tutelae onere nondum liberatus intelligitur, qui tenetur ob tutelam fallis allegationibus evitatam.
De suspectis tutoribus vel curatoribus.
SC i E N n v M est , suspecti crimen ex lege duodecim tabularum
descendere.' Qv e tradit h;c Iustinianus, magna ex parte desumpta sunt ex I. I.f. hoetis. In qua nominatim ait Vlpianus suspecti tutoris accusationem pendere ex lege x II. vab. ex qua etiam manavit actio in duplum adversus tutorem qui rem pupilli furatus est, interversis & perturbatis rationibus pupilli, t. tres tutores 1. de adminia
Ex LEGE x II. T AB. J Ex eadem lege proponitur actio in duplum adversus rutorem, qui rationes pupillares dolo malo avertit, & conturbavit , I. 33. . I. F de admini tr. lat. quae his verbis fgnificatur , rationibus distrahendis, in tit. f. de tutet. strationib. distrahendis. Haec vero suspecti actio datur adversus eum, qui fraudulentervcrsatur in adininistratione rerum pupillarium. Merito igitur M. Tull. lib.3. de osse. scribi si
150쪽
CAp. XXVI. De su ectis tutoribus vel curator. 9
scribit, dolum malum in tutela admissum lege x II. rab. Vindicari.
g. I. Datum est autem jus remoVcndi tutores suspectos Romae Praetori , 5e in provinciis Praesidibus earum, dc legato Pro- Ex Vl . tr.
Consulis .. ecd. LEOATO PROCONsvLIs J Ante rescriptum Severi, de quo in l. pen. F. do Lio e Mι eui mand. sjuri . de in l. i. f. damus,f. hoc tis. nullus alius quam Praeses, id est is qui provinciam regit, de hoc crimine potuit cognoscere, t. i. g. suspecti I. ad senatusconsultum Turpili. Hoe rescripto sublata fui ruetus dubitatio , & obtinuit hanc cognitionem cum generali mandato jurisdictionis in legatum Proconsuli, transire; & exemplo legati, in eum cui Praetor in urbe iurisdictionem mandavit. quod tamen obtinuisse non videtur in eo cui Praeses provinciae, non Proconsul, generaliter jurisdictionem mandavit ; quod Accursus, dc C ac. hoc loco notant, Tentari tamen eleganter potest, utrum hanc cognitionem specialiter mandate Prae ses possit 3 Quaedam enim mandari possunt specialiter, quae generali mandato non continentur: & ita specialiter delegari potuit cosnitio in integrum restitutionis, ut nominatim ait Luit. C. ubi ct apud quem cognitio in integrum, occ. quae cum generali mandato transire non potuit in judicem delegatum. An idem dicendum est de hae suspecti cognitione propter luminam utilitatem pupillorum hoc dicere videtur d. pen. de osse. ejus eui mandata est jurisdict. Cognitio, inquit, suspem tutoris mandari potest. Haec verba scripsit Macer lib. r. de ossic. Praesid. cujus nomen generale esse docuit
eodem libro, t. i 1 de ine. Prasid. & quod ait mandari potest, id est specialiter : nam
subjicit, imo etiam ex mandata generali jurisdictione, propter utilitatem pupillorum, eam eontingere constitutum est. Hoc probabiliter dici potest, sed contra receptam s enten
tiam id asseverare non ausim. . t
g. II. Ostendimus qui possent de suspecto cognoscere: nunc videa mus qui suspecti fieri possint. Et quidem omnes tutorest possunt, sive
testamentarii sint, sive non, sed alterius generis tutorcs. Quare cisi legitimus sit tutor, accusati poterit. Quid si patronus adhuc idem erit dicendum: dummodo meminerimus, famae patroni parcendum, licet ut
OMMEs Tveton. EsJ Haec actio fuit primum constituta adversus tutores qui ex leg. xrr. tab. descendunt; ut actio de rationibus distrahendis, qua non solum teneri legitimos, sed & omnes qui jure tutores sunr, & gerunt tutelam, monet Vlp. in I. I. f. rationibus, is de tui. ct rationib. distrah. quod & necessiarib adnotandum fuit hoc loco ; ut intelligamus nullam hac in parte differentiam inter tutores esse constituendam: & generaliter postulari posse tutores, qui diligentia juris civilis, ut Theoph. loquitur ἐκ τῆς - .nὰλ ά Ocitat introducti sunt i qui ipse jure, id est jure civili tutores sunt, i. g. f. de reb. eorum qui sub tat. vel cy.μnt, id est qui dati sunt ex legibus, senatusconsultis &eonstitutionibus , secundum formam nostro jure praescriptam, t. jure nostro, f. de testamentaria tutela.
g. III. Consequens est ut videamus, qui possunt suspectos postulare. Et sciendum est quasi publicam AE esse hanc actionem, hoc est, omnibus'
patere. Quinimo de mulieres admittuntur ex rescripto divorum Severi
α Antonini: sed ea solae quae pietatis necessitudine ductae, ad hoc pro-