장음표시 사용
161쪽
ceteris licet inferre. Item si alienus usus fructus est, proprietarium placet, nisi consentiente v fructuario δ=, locum religiosum non facere. In alienum locum concedente domino licet in serre: M licci postea ratum habuerit, quam illatus est mor ' ε tuus, tamen religiosus sit locus.
' IN vieto socio J Ex t. si plures . F. de relii ct sum'. funem apparet hanc
regulam accipiendam elle de extranei illatione , non de domino ipso defuncto. Idemque dicendum est de proprietario I. quis Uinfructum ,st . eoaetis. l. locum,st dis Uufrum. Vide Culac. lib. 3. obscap. 11. INVITO socio INFERRE NON LICET J Extraneum scilicet, nam
ex ipsis sociis quilibet invito socio sepeliri potest, i si plures, Τ. do relig. Or fιmptib.
Dar. In tantum etiam , ut quamvis socius invito socio locum religiosum non faciat. agat tamen interdicto de mortuo inserendo, si prohibeatur suorum aliquem inser-re; ut scilicet ei tantisper inserre liceat, dum aliquem locum quaerat. Quod totum fieri propter utilitatem publicam ne insepulta cadavera jaceant, respondit Papinianus, in ι.sunt persona, Τ. de relig. ct sumpt.fun. Apud omnes enim semper sepulturaejus summum fuit, summaque exequiarum teligio ita ut jacere insepultum summo atque ultimo probro duceretur. NIs I Co N sE NTI E N TE v sv F RVCT VARIO J Hoc favore religionis receptum fuit, ut nominatim ait d. l. locum nam servitutem imponere proprietarius non potest, quia deterior us ructuarii conditio fit, etiam consentiente v&fructuario, t.sedsi quid, g. vlt.f. de Uufructu. Ratio haec eme videtur , quia separa tum est jus usu sfructus a proprietate, & hac separatione amisit dominus plenam potestatem, j. vlt. infra , de Uufructu. Consensus autem fructuarii, jus proprietarii decurtatum, in servitute constituenda integrare non potest: quoci acutissime Fulgosus docuit. s Nisi coras ENTIENTAE V s v F RV CT VARIO J Hoc receptum est favore religionis, I. locum x . f. de usu fruct. Nam cum v suffructus a proprietate sit separatus, per hanc separationem dominus proprietatis amisit plenam potestatem , profecto consensus fructuarii jus proprietarii imminutum integrare non potest ;adςd ut tegulariter sibi invicem obstent proprietarius, & vias fructuarius ; quo fit. ut proprietarius consentiente v fructuario tervitutem imponere non possit fundo, Buctuario, L sed si quid Is. F. M. F. de Uufruct. ct quemadm. g. X. Sanctae quoque res veluti muri S portae, quodam- Ex CmoLt
modo divini juris sunt: Si ideo nullius in bonis sunt. Ideo autem muros sanctos dicimus quia poena capitis constituta sit - tit.
in eos, qui aliquid in muros geliquerint. Ideo & legum cas
partes, quibus poenas constituimus adversus eos qui contra leges fecerint, sanctiones Vocamus.
6 SAN cetos DI cI M vs J Vrbicus de limitibus agrorum: Sanctum est plerumque, ut incorruptum: σ a sanciendo sanctum dieiturr Glossie Philoxeni, Sanxit legem, me, τλοων ot κου, quae nempe firmatur jurejurando interposito, devotione & execratione populi, si quis legem violasset. Festus, Sacrosanctum dicebatur quod iurejurando inta Posi. o erat inst tutum, ut qui violasset, morte paenas penderet. Et hoe senti leges sacrλ
: , & sacrosanctae dicuntur. Porro res sacrae, Arelisiosae propciὶ divini juris sui Dissilia oo by Corale
162쪽
C A P. I. De divisione rerum, ρο qualitate. Ios
ianctae vero quodammodo, velati muri,& portae, I. r.e hoetis. nam & porrλs inter tam sancta recenset Hermogenianus, in ι. h. f. ne quid in loco sacro; quod apud veteres non obtinuit, ut ex Varrone docet Plutarchus in Rom. quastionibus.
g. XI. Singulorum autem y hominum multis modis res fiunt : quarumdam enim rerum dominium nanciscimur jure naturali. quod,sicut diximus,appellatur jus gentium: quarum- νω. dam jure civili. Commodius est itaque a vetustiore fure incipere . palam est autem Vetustius esse jus naturale, quod cum ipso genere humano rerum natura prodidit. civilia enim jura tunc esse coeperunt, quum de civitates condi, Sc magistratus creari, Sc leges scribi coeperunt.
SI NavLORVM AVTEMJIncipit hie secunda pars hujus tituli, qvie est de acquirendo rerum dominio, id est de variis rerum acquirendarum modis. Et rerum quidem dominia acquirimus, vel jure gentium, quod & naturale hic dicitur, ut S alibi saepe, quoties iuri civili opponitur; vel jure civili acquirimus. Iure gentium dominia nanciscimur naturalis possessionis apprehensione, I. r. f. de acquirirer. dom. qui modus multos peculiares alios modos continci, qui in hoc titulo re in censentur, & explicantur.
g. XII. Ferae igitur bestiae ', S: volucres de pisces, id est
omnia animalia, quae mari, caelo , dc terra nascuntur, simulatque ab aliquo capta fuerint, jure gentium statim illius esse Ex Lincipiunt. quod enim ante nullius est, id naturali ratione ocia L 'cupanti conceditur. nec interest feras ' bestias S volucres utrum in suo fundo quisque capiat, an in alicno R'. Plane qui in alienum fundum ingreditur venandi aut aucupandi gratia, potest a domino, si is providerit, prohiberi, ne ingrediatur. Quidquid autem eorum ceperis, eo que tuum esse intellegitur , donec tua custodia coercetur: quum vero evaserit custodiam tuam , & in naturalem libertatem se receperit, tuum csse desinit, dc rursus occupantis fit. Naturalem autem liberta- Eπc m. Ltem recipere intellegitur, quum vel oculos tuos effugerit, vel
ita sit in conspectu tuo, ut difficilis sit ejus persequutio.' F E RAE IGITUR EasTi AE J Primus acquirendi modus jure gentium est occupatio, sub qua continentur venatio, piscatio, & aucupium Ferae bestiae dicun- ur , quae a natura seroces sunt, ut ursi, leones, pantherae, di aliae, quae serae propriε bestiae dicuntur, t. i. 6 bsias, . de postia. Sed generaliter, quibus immensa, atque infinita liberE vagandi vis, a natura insita est i quaeque in sua libertate ,& natura agresti ac ferina manent, nec ullo hominum commercio mansuefieri solent. quibus opponuntur cicures, sive mansuetae bestiae; quibus, scilicet, illa liberE, & infinitὸ vagandi vis insita non est. NEC INTER EsT FER As J Apertius in I. 3.F. deacquir. rem dom. Nec intens quod adferas bestias ct volucres; ut appareat hoc dicturn esse ad differentiam piscium.
in alieno loco venari, & aucupari licet; nec dominus fundi potest ita agere, tibi
163쪽
non esse jus aucupandi, vel venandi; sed tibi non licere ingredi fundum. Haee Ita nominatim separantur in l. injuriarum is . *. vlt. f. de injuriis, quod dc Iohannes Fabet observat. In alieno autem lacu, vel stagno piscari quis prohiberi potest, d. g. in sine.
Ergo multum interest, an quis in suo, vel alieno fundo pisces capiat: an quia Romani plus indulgebant venationi, quam piscationi nam &de venatione Hora tius epist. I S. sis. I. Romanis solemne viris opus, utile fama a. Vitaque, O membris. . An quia pisces lacus vel stagni mei, quamvis naturalem laxitatem retineant quam tamen amittere videntur, qui sunt piscina, vel vivario inclusi, tamen non VitIa stagnum meum vagantur: imo & in feris de in volucribus aliquid interesse, utrum laqueum posueris urtuo, an in alieno, P culus tentat, in I. in laqueum ,f. de acquir. reri dom. Sed obtinuit contraria sententia, quod ad seras bestias, & volu cres pertinet. Sed quid dicendum est, si prohibento domino fundum ingressiis, . in alieno fundo feram ceperit, an facit suam jure gentium 3 Respondeo seram acaquiri capienti, quamvis domino teneatur actione injuriarum, l. qui in domum ,sis injuriis. Haec omnia aliter D. Cujac. lib. 4. Obs cap. 1. sed in contrariam sententiam proclivior sum.' AN:rM A L i ENO J In alieno enim leges venari permittunt, quia communis est ubique aer in quo volucres degunt, & ferae bestiae vagantur per terram , non tamen illi cohaerent. Secus est in piscibus, qui non aqua communi, sed aqua aliena continentur, ut in stagnis, de vivariis alienis, I. 13. g. M. f. de injur. Lic t enim inclusi pilces libertatem naturalem non amittant, ultra tamen stagna, aut vivaria vagari non possunt. Vide Cujac. lib. 4. Obs. ωρ. 2.
g. XI II. Illud quaesitum est, an si fera bestia ita vulnerata sit, ut capi possit, statim tua esse intellegatur. quibusdam ερ cri.
placuit ' statim esse tuam ,&eousque tuam videri, donec eam 1. de aequ.
persequaris. quod si desieris persequi, desinere tuam esse,& rursus seri occupantis. Alii non aliter putaverunt tuam esse, quam si eam ceperis. Sed posteriorem sententiam nos confirmamus , quia multa accidere possunt, Vt eam non capias. Qv lavs DAM pLAc vix J Trebatio scilicet, in I. g. I. F. de acquis. re dom. Sed Iustinianus hanc sententiam Trebatii rejicit. Quod jam antἡ fecerat Caius in d. t. s. & recte quidem; quia a possessione rerum dominia incipiunt, possesso autem non est nisi ejus qui rem apprehenderit, i. i. g. Id de acquir. possess
. XI V. Apium quoque natura sera est. Itaque quae in ar- ερ cai. Ibore tua consederint, antequam a te alveo includantur non s... magis tuae intelleguntur esse, quam volucres quae in arbore tua nidum fecerint. Ideoque , si alius cas incluserit, is earum
dominus erit. Favos quoque si quos effecerint, quilibet eximere potest. Plane integra re si provideris ingredi tem fundum tuum, poteris cum iure prohibere , ne ingrediantur. Examen quoque, quod cx alveo tuo evolaverit, cousque intellegitur esse tuum, donec in conspectu tuo est, nec difficilis ejus est persequutio. alioquin occupantis fit. Diuiti sed by Corale
164쪽
C A P. I. De dissone rerum, ρο qualitate. Irr
A O Aturo rNc LvDANT v R J Hae ferae esse non videntur l. si apes. f. de funis, & in patrimonio nostro computantur, I. 8. g. Pomponius , Τ. familia
3 POTERis EvM IURE P RON I AE R E J Nota est illa vox, quam Tertullianus libro de prascriptionib. cap. 37. indicat veterum fuiste Iurisconsultorum, quid in meo facitis non mei qua constat unicuique jus esse prohibere, ne quis fundum suum ingrediatur, venandi, aut aucuPandi gratia; contemptus enim prohibentis domini ingredi, injuriam habet. Vnde quaelitum est, si prohibente domino, vel sine ejus permissu iandum esus quis ingre lius sit, in coque feram ceperit, an suam faciat jure gentium; vide Cujac. l. 4. Obscv. 1.
g. XV. Pavonum & columbarum sera natura cst: nec ad rem pertinet, quod ex consuetudine avolare & revolare solent. nam dc apes idem faciunt, quarum constat feram esse naturaia. Cervos quoque ita quidam mansuetos habent, ut in silvas ire de redire soleant: quorum & ipsorum feram csse naturam nemo negat. In iis autem animalibus, quae ex consuetudine abire & redire solent, talis regula comprobata est, Vt eousque tua esse intellegantur , donec animum revertendi habeant. nam si revertenδi animum habere desierint, etiam tua esse desinunt fiunt occupantium. Revertendi autem animum videntur desinere habere tunc, quum reventandi consuetudinem deseruerint. g. X VI. Gallinarum autem de anserum non est fera nat
ra: idque ex eo possumus intellegere, quod aliae sunt gallinae,
quas feras vocamus: item alii anseres, quos feros appellamus. ideoque si anseres tui aut gallinae tuae aliquo casu turbati, turbatarve evolaverint, liceae conspectum tuum effugerint, quocumque tamen loco sint, tui tuae vc esse intelleguntur :& qui lucrandi animo ea animalia retinet, furtum committere intellegitur. g. X VII. Item ea quae ex hostibus ' capimus, jure gen- cisis d. tium statim nostra fiunt: aded quidem ut & liberi homines in is θι. servitutem nostram deducantur, qui tamen, si evaserint nostram potestatem, & ad suos reversi fuerint, pristinum statum
recipiunt. AE ITEM EA uWH Ex nos et laus J Quod pace D. Cujacii die tam sit, falsum est omnino mobilia ab immobilibus esse distinguenda; ut vult nota posterior, quae desumpta esse videtur ex cap. 7. lib. IV. Obs Iure gentium etiam immobilia o cupanti conccduntur i sed constitutione civili aliquando proclamantur & publicantur , tam mobilia, quam immobilia; & ita contingit, ut quis dominus rei ab horibus captae esse possit aure gentium, vel jure civili: jure gentium, si praedae s ctio non venierit, ut loquitur M. Tull. lib. I. de Invent. Iure civili, si praeda publica-LR venierit per q aestores, ut apud Plautum in Captivis, in prologo,
165쪽
Emis hosce de praeda, ambos de quast oκibus. Est enim in hanc rem insignis M. Tullii locus, quem quidam malὶ de mendo sespe
ctum habent , d. lib. r. de Inventione, ubi proponit exemplum vitiosae enumerationis. uoniam , inquit, habes istum equum, aut emeris oportet, aut hereditate possideas, aue
munere acceperis, aut domi tibi natus sit; aut, si bonum nihil est, surripueris necesse est. Hoc commode reprehenditur, si dici posse ex hostibus equus esse captus, cWus praeda sectio non venierit. Idem de praediis dicendum est ; nam & Iurisconsultus in I. si eaptiavus, g. r. f. de captivis Ur postlim. agros nominatim ait aut publicari, aut praedae ce de re, qui praedae cedebant, passim occupabantur a militibus, & ideo occupatorii dicuntur ab auctoribus de conditionibus & limitibus agrorum; dc hoc obtinuit ex mero jure gentium. Sed aliquando publicabantur auctoritate Principali, de vel civitati certae assignabantur, vel militibus ipsis I vi docet l. in agris . de acquir. ren.
' ITEM EA QUAE Ex Mos T Iavs J Praeda bellica particularis occupa tionis modus est ; victoribus enim militibus praedae loco cedunt jure genetium liberi homines, quos in bello ceperunt; itemque homines servi , de pecudes, dcres mobiles, quas occupaverunt ex hostibus: non etiam res Immobhles, in docet posterior nota Cujacii, desumpta ex lib. I9. Obs cap. 7. quoniam in publicum rediguntur l. si captivus, ρ. i. f. de captiν. Ur postlim. Dici tamen potest, quidquid in contrarium tentet Cujacius d. loco, tam mobiliae. quam immobilia ab hostibus capta fieri occupantis, dc in praeda esse iure gentium , d. t. si captivus, ε. I. Iine tamen civili aliquando magis fieri Principis, vel Reipublicae. Aut enim in fiscum rediguntur, t. divus 3I. p. de jure sim, aut publicantur, d. l. si captivus, id est dominio populi adscribuntur. Principis tamen, vel Ducis arbitrio praeda capta plerumque dividebatur, I. pen. , simili , Cod. de donation. Et ex praediis redactis in publicum, saepe pars assignabatur militibus pro emerito, I. Lucins,lf. de eriGomb. l. in agris,ss
g. XIX. Item ea quae ex animal 1bus dominio tuo subjectis iknata sunt, codem jure tibi adquiruntur. ι. ct r. g. XX. Praeterea quod per alluvionem S agro tuo flumen IV adjecit, jure gentium tibi adquiritur. Est autem alluVio incre εὰ stbisis mcntum latens. Per alluvionem autem id videtur adici, quod ἀ αν. d. M ita paulatim adicitur , ut intellegere non possis , quantum
quoquo momento temporis adiciatur. PER ALLVvio NEM J Aggenus Vrbicus docet hoc esse ex constitutione Cassi Longini antiqui Iurisconsulti, nam & Iuristonsulti constituere dicuntur i. 3. g. vlt. f. de tutelis. Et addit elegantissimam ex eodem Cassio differentiae rationem, quidquid aqua lambendo abstulit, id metito possessor amittit; quoniam ripam suam sine alterius detrimento & damno tueri debet. Quod verti detrahitur vi fluis minis, controversia vel impulsu aquae, ut loquitur Hygaminiam. f. idem Semias, dc g.sed st quod Labeo, F. de damno issem, id non possietatis neglige a , sed tempestatis violentia abreptum apparet. Objicies : si ex constitutione Cassii, redisputatione prudentiun id recePtum fuit ; ergo ex jure civili, non ex Jure Mntium, acqui-Item lapilli St gemmae, & cetera , quae in litore Ex F rennire naturali statim inventoris fiunt. --- . Diuitired by Cooste
166쪽
C A p. I. De divisone rerum , re qualitate. II
acquiritur per alluvionem. Respondeo, ex g. vendita, infra , hoc tis. quamvis auctoritate Cassii id receptum sit, recte tamen dici id effici jure gentium ; quia naturalitatione obtinuit sententia Cassii. Hoc autem jus locum habuit in agris occupatoriis, & arci finiis ; non in limitatis, I. in agris , f. de acquis. rer. rim. Sed hodie lublata videtur vetus illa agrorum differentia, & omnes agros more arci finio, ut Hyge. nus loquitur, possidemus; id est nulli agri hodie censentur limitati, quamvis litium causa limites habeant, inter ipsos possietares privata auctoritate constitutos ragri enim limitati a publica auctoritate certos limites accipiebant, extra quos nilui occupari potuit.' PRAETEREA, QUOD P E R. A LL V V I o N E M J Hic alia proponitur occupationis species quae dicitur alluvio, per quam quidquid flumen lambhndo paulatim, & latentet detrahit fundo tuo, & meo adjicit, meum fit jure gentium. Et rectE , paulatim,dc latenter: nam si uno impetu fluminis, id est lubita aliqua inundatione , dc repentina, meum non fit, sed tuum permanet, i. adeo, g. 2. f. de acquis. ω. dom. Diversitaris ratio est, quia priori casu potest tibi imputari cur ripam tuam non munieris, cum.eam tueri ac munire sine injuria accolarum jure tibi liceret, I.
unica, Τ. de ripa munienda, l. i. Cod. de alluvion. Post criori autem nihil imputari potest, cum pars I fundo tuo non negligentia tua, qui ab impetu fluminis landum. tuum defendere non poteras, sed violentia tempestatis abrepta sit, ut loquitur Iurisconsultus in I.fluminum, Τ. de damno infec. Iaeo alluvio inter ceteros acquirendi dominii modos jure gentium enumeratur, non autem inundatio repentina &lubita. Dicesn modus acquirendi per alluvionem ex constitutione Cassii Longini veteris Iurisconsulti introductus est, teste Aggeno lik de limitibus agror. Ergo iuris civilis est, non juris gentium, cum jura omnia a Iurisconsultis constituta civilia sint,l. 2. f. de orig. jur. Respondeo, licet introductus sit auctoritate Cassii, esse tamen juris gentium ; quia naturali ratione obtinuit sententia Cassii. Porro, jus alluvionis in agris tantum occupatoriis, vel arctfiniis locum habet, non in limitatis, ut ex I. in agris, is de acquiri rem dom. pluribus docet Cujac. in prima nota ad hunc locum.
Sunt autem occupatorii agri, qui belli tempore occupati lunt a victore populo, fugatis hostibus, sine ulla certa mensura; quia non agrorum tantum Occupabat quis,que, quantum colere praesenti tempore poterat, sed quantum in spe colendi habe bat ; qui etiam arci finii, & arci finales ab arcendis hostibus dicti sunt. Limitati autem, sive divisi & assignati sunt, quorum certa portio unicuique assignata erat; veluti singulis civibus, vel militibus quinque , decem, vel centum jugera : & quisque certam mensuram habebat, cui nihil adjici vel detrahi poterat, l. I. g. si insula, is de stiminib. XXI. Quod si vis fluminis partem aliquam ex tuo praedio 7 detraxerit, vicini praedio attulerit, palam est eam tuam per- is 'manere. Planc si longiore tempore fundo vicini tui haeserit,
arboresque quas secum traxerit, in cum fundum radices egerint: ex co tempore videntur vicini fundo. adquisitae φ' esse. UIct NI pvNDO A Dciv i s I J RectE Florentini libri in I. I. g. quod si
vis , f. de acquiri rem dom. Vicini fundo acquisita esse , ut constet hunc locum non tantum accipiendum esse de arboribus, quae radices egerint; sed etiam de ipsa parte praedii, quae longiore tempore coaluit, quod quidam math negant. Sed magna con
Moversia est inter veteres glossiographos, utrum priori domino, deficiente directa
167쪽
ri INSTIT. D. IUSTIN. LIB. II.
actione in rem, quae domino daturi saltem danda sit utilis vindicatio, qua partem hanc praedii repetere possit, quod Martino placuit, ex I. idem Pomponius , f. de ambore , f. de rei vindicat. An verd utilis actio, vel in factum danda sit non rei vindicandae causa, sed pretii consequendi, quod Accursus voluit ex sententia AZOnis,& exemplo serruminatorum, l. 1, rem, g. item quacumque, is eod. tiri de rei Vindicquod Cujac. hoc loco probat. Contraria tamen sententia Bulgari de Iohannis, quae omnem actionem denegat, ratione non caret; quia disertis verbis Iurisconsultus ait, partem acquiri cum arboribus; & ita igitur acquiri, ut neque pretium praestare teneatur novus dominus. Nec quid in contrarium probant leges quibus utuntur Aeto, & Accursius ; quia facto, vel opera alterius facta ferruminatione, non mirum est hoc casu actionem dari. stricta igitur ratione videtur pretium non esse praestandum, aliud tamen suadet aequitatis ratio.
g. XXII. Insula quae in mari natacst, quod raro accidit, occupantis fit: nullius enim esse creditur. In flumine nata, quod frequenter accidit, si quidem mediam partem fluminis Iznet, communis est corum 7, qui ab utraque parto fluminis
prope ripam praedia possident: pro modo latitudinis cujusque fundi, quae latitudo prope ripam sit. Quod si alteri parti proximior sit, eorum est tantum qui ab ea parte prope ripam
praedia possident. Quod si aliqua parte divisum sit flumen,
deinde infra unitum, agrum alicujus in formam insulae re&gerit , ejusdem permanet is ager Cujus Sc fuerat.' 7 COMMVN is E sT E o R v M J Ratio est , quia qui vicina praedia possident , varia incommoda occasione fluminis sustinent; tum quia de illorum ripis insula ista quali decerpta est. Dices: insula quae in flumine publico nascitur, publicacisse debet, i. pen. 3. vlt. I de acquis. rer. dom. ergo non acquiritur privatis. Respondeo, ind. g. vlt. referri sententiam Labeonis, sed non probari ; quinimo , ut ex antecedentibus patet, Paulus eam sententiam Labeonis notaverat, sed Tribonianus Pauli notam oblitus est apponere.
g. XXIII. Quod si naturali alveo in universum relicto, alia parte fluere coeperit: prior quidem alveus corum est, qui 2- prope ripam ejus praedia possident, pro modo scilicet latitudinis cuiusque agri, quae latitudo prope ripam sit. no Vus au
tem alveus ejus juris esse incipit, cujus & ipsum flumen, id est publicus. Qubd si post aliquod tempus ad priorem alveum re
versum fuerit flumen, rursus novus alveus ' corum esse inci
pit, qui prope ripam ejus praedia possident.
3 RvRsvs No s ALVEvs J Hoc casu contingere potest , ut portione quadam amissum dominium restituatur priori domino, ratione vicinitatis; si nou Iotus ager, sed pars tantum agri a flumine occupata sit. Flumine enim ad priorem alveum reverso, priori domino, habita ratione portionis quam in fundo retinuit, restituitur dominium novi alvei. Qubd si totus ager occupatus si, cessante hoc casu ratione vicinitatis, nullam partem in novo alveo prior dominus habere potest, s sequamur strictam rationem juris; quia species,& forma agri omnino immutata
168쪽
C A P. I. De disisione rerum, ρο qualitate. Ii s
est; sed praevalere videtur aequitatis ratio. Et hoc est, ni fallor, quod ait l. 7. 3. quod si toto, j. de aeqvir. rer. dom. sed vix est ut id obtineat. Id nempe, quod ex stricta ratione juris definitum fuit; nam & hoc casu aequius est dominium restitui priori domino, insuperhabita subtilitate juris. Quod si non alvei mutatione, sed flumi nis inundatione ager sit occulatus, hoc casu nulla est dubitatio i quia inundatione
non commutatur species & forma agri.
g. XXIV. Alia sene causa est, si cujus totus ager inunda- Exἀι ν δε tus fuerit. neque enim inundatio fundi speciem commutat. V &ob id si recesserit aqua, palam est eum fundum ejus manere , cujus & fuit g. X X V. Quum ex aliena materia ' spccies aliqua facta sit Ex δἱν. doab aliquo, quaeri solet, quis corum naturali ratione dominus sit: virum is qui fecerit, an illo potius qui materiae dominus fuerit: ut ecce, si quis cx alienis uvis, aut olivis, aut spicis,
vinum aut oleum aut frumentum fecerit i*: aut ex alieno auro , Vel argento, vel aere vas aliquod fecerit: vel ex alieno vino SI melle mulsum miscuerit : vel ex medicamentis alienis emplastrum , aut collyrium composuerit : vel ex aliena lana vestimcntum fecerit : vel ex alienis tabulis navem , vel
armarium, vel subsellium fabricaverit. Et post multas Sabinianorum 'δ & Proculeianorum ambiguitates, placuit media sententiai existimantium, si ea species V ad materiam reduci possit, eum videri dominum csse, qui materiae dominus fuerit. si non possit reduci, eum potius intellegi dominum, qui fecerit. Vt ecce vas conflatum potest ad ruciem massam aeris, vel argenti, vel aura reduci: vinum autem, vel oleum, aut frumentum, ad uvas, & olivas, 5c spicas, reverti non potest. ac ne mulsum quidem ad vinum dc mel resolvi potest. Quod si partim ex sua i materia, partim ex aliena speciem aliquam fecerit quis, veluci ex suo vino & alieno melle mulsum miscuerit, aut ex suis de alienis medicamcntis emplastrum aut collyrium, aut ex sua lana aliena vestimentum fecerit: dubitandum non esti , hoc casu cum csse dominum qui fecerit: quum non solum operam suam dedit, sed de partcm ejusdem materiae praestavit.
β CVM Ex ALIENA M A et E R i A J Ut procedat haec quaestio, rectε Accursus monet in eo, qui ex aliena materia speciem secit, desiderari bonam fidem, de ut suo nomine non alieno faciat. Ultimum est ab ipso Cato, a quo haec verba sumpsit Iustinianus, ut colligere licet ex I . g. cum quis, s de acquir. ner. domin. Primum vero facile est deprehendere ex verbis Pauli in I. de eo, 3. si quis, s ad exhibendum Deficiente enim bona fide, si is qui ex aliena materia speciem fecit, intelligat alienam materiam csse; non potest mittatio, vel consumptio materiae efficere, ut dO
169쪽
1is . INSTIT. D. IVS TIN. LIB. II.
minus materiae amittat dominium: & hoc casu praevalet regula quae dictat, quod ex re nostra fit nostrum est e , t. si quis uxori, g. si quis Massam, f. defurtis. At bona fides iuncta mutationi , vel consumptioni conficit, quod sola per se consumptio praestare non potest ε, ut in re simili eleganter Theoph. ait in g. vh. infra, quibtis alim. licet vel non. quod verilsimum est e constat ex l. non omnis, g. si pupillus, s de reb. credit. I. i . g. vlt. f. de solution. I. si a furiose, j. de reb. credit. l. si a furioso f. hem si alienam, f. de Oblig. est action. In his enim omnibus casibus, accedente bona fide consumptio transfert dominium; qua deficiente, dominium non potest dici esse transsatum, & recurrendum est ad alia remedia 6c subsidia juris. Avet pRvMENTUM FECERIT J Exemplum hoc de spicarum in seu
mentum expressione expungendum est, ut ab hac disputatione prorsus alienum: qui enim ex alienis spicis frumentum exprimit, & excutit, novam speciem non sa-cit : habent enim grana, quae spicis continentur , perfectam suam speciem antequam excutiantur; ideoque qui excutit, novam speciem non facit,1 ed eam quae est detegit, i. f. cum quis ex aliena, vesci videmur, f. de acquirendo rer. dom. ET pos T M vLTAs SABINIANORVM J Sabiniani favebant ei cujus ellet materia. Proculeiani , qui aliquid a Philosophis hauserant , contendebant formam esse materia praestantioren ,&ideo ei, qui formam addiderat, rem addicebant , l. 7. g. cum quis ex aliena, F. de acquir. rem dom. PLACVIT MEDIA sENTENTIA J Quae nimirum rerum distinctionem facit; quam quia nec Sabiniani, nec Proculeiani faciebant, neutrorum sententia obtinuit. Nec obstat huic rerum distinctioni I. in omnibus 2 .st. de acquir. rer. dom. Nam exemplis, quae lex illa profert, satis arsuitur delendam esse ibi negationem. Adverte, ut quis speciei ex aliena materia factae dominus sit, necesse elle ut fpe
ciem bona fide, & suo nomine, non alieno fecerit. Primum desiderat Paulus in I. de eo ra. f. si quis, F ad exbib. Secundum Caius in d. l. 7. S. cum quis,st de acquiri
Τ SI EA sp EcigsJ Eleganter Iurisconsultus in I. quasitum est . f. 78. illud,s . de teis. Ea quae ejus naturae sunt, ut saepius ad sua redigi possint initia; ea potentia materiae victa numquam vires ejus effugiunt: hoc ergo casu materia perimi non potest. At contra , si ad priorem materiam species reverti non possit, perempta materia, amittitur quoque dominium; quia haec materia ita perimitur, ut nec pristinum nomen recipere, vel retinere postit. Tertullianus adverses Hennuen. nam ct testam licet ex argilla confectam, jam non argillam vocabo , sed testam. Hac autem distinctione utimur & in pignore, & in legatis, I.si convenerit, f. pen .f. de pignerat. act. l. lana 83. Is de leg. 3. dc valde notanda sunt haec duo mutationum genera. ' QUOD SI PARTI M Ex sv AJ Quid si ad priorem materiam species possit reduci, ut in massa confusa 3 Et hoc casu , vel est accessionis loco, quod ex portione rei aestimandum est; vel ex pretio cujusque partis id aestim angum est, quae ortio sit major, vel majoris pretia. vel non est accessionis loco; quia non potestari major portio. Primo calu idem videtur dicendum, dominium csse ejus qui miscuit; quod & Cassio placuisse dicitur in l. quidquid, g. vlt. F. de aoquin rer. dom.
Secundo casu, veteres Iuris a iustores censent rcm esse communem ,& ex d. f. Ut
haec sententia supplenda est hoc loco: ut in f .superiori supplendum quoque est, quod de frumento decumo ex spicis alienis Cajus docuit in I. 7 . f. cum quis, insne d
,1 DUBITANDUM NON. EsT Et hoc perpetuo verum est, si ad priorem
170쪽
CAP. I, De dissione rerum, ρο qualitate. III
materiam species reverti non possit ; si autem possit reverti, distinguendum est cum Cassio in l. quidquid, g. M.ff. de acquiri rer. Am. Vel enim materia alterius accessonis est loco, quod aestimari potest, vel a portione majore, vel minore quana qui seque habet, vel ex pretio;& lioc casu dominus est qui speciem fecit: vel non est accessionis loco, & tunc est communis.
g. XX V I. Si tamen alienam purpuram vestimento suo quis intexuit: licet pretiosior cst purpura, accessionis vice cedit vestimento:&
qui dominus fuit purpurae , adversus eum , qui subripuit, habet furti actionem & condictionem , sive ipse sit, qui vestimentum fecit , sive
alius. nam extinctae res, licet vindicari non possint, condici tamen afu
ribus, & quibusque aliis possessoribus '' possunt.
ACCESsION Is V IcE CEDiTJ Principale trahit accestionem per praevalentiam, ut loquitur Paulus in I. in rem, f. in omnibus ,st . de rei vindis. Quia, ut veteres Iuris conditores Servius, & Labeo )ocuerunt, in quibus propria qualitas spectatur, si quid additum fuerit, toto cedit, Im si meis, ε. i. f. de acquir. reri dom. Et ideo in d. l. quieruid, si tuum scyphum alieno plumbo plumbaveris, alienoque argento ferruminaveris ; tuus est , dc a te recte vindicatur. quamvis aliud obtineat in argento Infecto, in massa argenti; quidquid enim ali eni argenti quacumque ratione adjicis argento infecto , sic omnino legondum in ae lege quicquid, male Florentini libri, in facto argento, non est totum tuum argentum, sed pro parte communica-rur; quia dari non potest propria qualitas, v ci praevalentia. Sed hax omnia diligentius sunt dis hingu ida . Vel duorum materiae consus e diversae naturae, diversive generis sunt; vel sunt generis ejusdem. Qiue sunt diversae naturae, aliquando suam pristinam speciem non retinent, neque ad priorem naturam reverti, neque deduci vel separari possunt; vi s quis ex suo vino, & alieno melle mulsum fecerit, aut ex suis, δc alienis medicamentis emplastrum, ex sua, vel aliena lana vestimentum: quo casu quosdam existimasse ait Vlpianus, rem communicari; sed veriusest, inquit, ejus potius esse qui fecerit ; quae lententia obtinuit tandem. Ideo Iustinianus ait in d. g. quod si, dubitandum non est, addita elegantissima ratione hujus decisionis. Aliquando materiae mixtae, de confusae ad pristinam speciem reverti, deduci, & separari possunt; quo casu nec dominia confunduntur, nec
dominus est qui fecit, sed unusquisque dominium retinet, t. S. I. versic. sed si
plumbum, s. de rei vindic. l. lacus, ε. I. V. de acquir. reri dom. Idcmque est dicendum, si ferruminatione duae partes cohaerent, ex sentcntia Pegasi dc Proculi, i. quidqui , 6. vlt. in . eod. tit. cui non obloquitur scriptura Cassii de serruminatione in l. in rem, j. item quaecumque, j. de rei vindic. per ferruminationem, minorem partem Unitate majoris esse consiunptam. Aliud enim dicendum apparet, cum nulla major pars dati potest , ut in d. S. est. Sed si materiae non stat diversae, sed ejusdem naturae ut si meum, & tuum argentum in massam conflatum sit: tunc ne cellat id dominia communicamur, de unusquisque partem habet pro indivise , t. s. g. vlt. Τ. de rei vindic. Idemque dicendum esse docet Vlpianus, si diversae naturae materiae deduci, vel separari non possint, ut si aes dc aurum mixtum sit; quod oliin artifices non separabant, ut colligere licet ex d. t. f. sed si plumbum, in sine. Hac autem distinctione, aut sunt diversi, vel ejusdem generis, non utimur; si principale dari possit cui aliquid accedat, vel sit vice accessionis, ut loquitur 6.1ιιamen alienam, hoctii. Geucialiter enim dicimus accessionem cedere principali, I. in