장음표시 사용
251쪽
differre t furiose; quia, ut eleganter D. Pius rescripsit in L a 3.D.f. de tutor. 9 em tor. dat. furiosum exitum facit: &ideo ex sentencia leg. xi I. tab. quae furiosum vult esse in tu a agnatorum gentiliumque , recepta fiat haec interdiastio ;&intro ducta jure illo veteri, quod post x II. tab. latum est, L 2. 3. his DPb. F. de ore. juris, ut latius docui ad tit. de curatori supra, & ad tit. de jure nat. gent. est civisi.
g. III. Item surdus & mutus, non semper testamentum facere possunt. Vtique autem dc eo surdo loquimur, qui Omnino non exaudit, non qui tarde exaudit. nam & mutus is intellegitur, qui loqui nihil potest, non qui tarde loquitur. saepe autem etiam literati x eruditi homines variis causis & audiendi de loquendi facultatem amittunt. Vnde nostra constitutio etiam his subvenit, ut certis casibus S modis secundum normam ejus possint testari, aliaque facere quae eis permissa sunt. Sed si quis post testamentum factum , adversa Valetudine , aut quolibet alio casu mutus aut surdus esse coeperit: ratum nihilominus ejus permanet testa
ITEM svRDVsET MVTVs J Surdus, aut mutus non potuit olim testari per aes & libram, propter rationem ab Vlp. traditam lib. Reg. rit. de testamentis; quia mutus verba nuncupationis loqui non potest, surdus verb non potest audire verba solemnia familiae emptoris. Non potuit quoque testari mutus iure Praetorio vel mixto, quia accire non potest cestes; surdus vero , quia non potest audire testes testimonium sibi perhibentes, quod omnino delialarari in eo qui testamentum facit Paulus docet lib. 3. Senti tis. . Surdum tamen posse testari Iuventius Celsus tent bat Quia nullus, inquit, est adeo surdus qui non exaudiat ,s quis supra caput loquatur, ut Iustinianus ait in l. discretis, C. qui testamenta facere posunt. Mutum vero, si literas sciat, quidamiurisconsulti admittebant posse testamentum facere: sed quia id liquido non constabat apud veteres juris conditores, omnis difficultatis tollendae causa, solebant his casibus a Principe remissionem solemnium impetrare , quae generaliter omnibus militibus remittuntur, sine expressa venia, in , . quinimo, supra, de militarietestamento. Ex constitutione Iustin. id est ex d. l. discretis, mutus, aut surdus testamentum facere potest, nihilque refert ita natus, an factus sit ; surdus omnino, mutus si sciat literas; aeque surdus mutus ita factus , si sciat literas. Surdus autem & mutus ita natus simul, nullo modo testari potest.
g. IV. Caecus autem si non potcst facere testamentum, nisi per observationem quam lex divi Iustini patris mei introduxit.
CAE cvs AvTEM J Caecus olim quodlibet potuit facere testamentum, teste Paulo lib. 3. Sent. tit. de testam. Sed propter falsitatis metum, ei peculiaris testamenti forma praescripta est a Iustino Imper. in ι. hac consultiffsma 8. Coae qui testam facere pus ubi praecipit, ut caecus heredem nuncupet coram testibus, ut in testamento nuncupatorio moris est I deinde voluntas ejus per notarium, vel octavum testem scribatur.
f. V. Eius qui apud hostes est testamentum, quod ibi fecit, non valet 7, quamvis redi crit. sed quod, dum in civitate fuerat, fecit: silve r dicrit , valet jure postli ininii: sive illic decesserit, valet ex lege Cornelia.
252쪽
CAP. XIII. De exheredatione liberorum 189
Ribus, eam jure gentium servus sit, nec alii successor fieri, nee alios sibi succesistes facere potest, L. 3.*.D.f. de verib 'π. Paulus lib. 3. Serv. tit. de testam. Servus euim nec hereditatem, nec heredem habet, i. servas, Cod. tammunia de siueess. Testamentum tamen quod ante captivitatem fecit, licet reipsa irritum factum sit eaptivitate; fictione tamen juris convalescit, dc confirmatur, sue ab hostibus redierit , sive apud hostes decesserit. Si redierit, fictione j uris postliminii i si decesserit. fietione tegis Corneliae testamentariae. Fingit enim jus postliminii, reversum ab hostibus numquam in hostium potestatem pervenisse , sed retrb semper in civitate fuisse, t. retro, fri captis. ct postlim. revers. Lex autem Cornelia fingit mortuum apud hostes, momento captivitatis, sive, ut loquuntur, praeambula captivitatis hora decessisse Uin omnibas,f. eod. tis. dc consequenter, fictione hac duplici eonfirmantur, &convalescunt, qu alioquin summo jure propter captivitatem valere non
De exheredatione liberorum. C A P V Τ XIII. '
NON tamen ut omnimodo valeat testamentum sussicit haec observatio, quam supra cxposuimus: sed qui filium in potestate habet, curare debet, ut eum heredem instituat, vel exheredem eum nominatim faciat. alioquin si eum silentio praeterierit, inutiliter testabitur : adeo quidem ut 5 si vivo patre filius mortuus sit, nemo heres ex eo testamento existere possit, quia scilicet ab initio non constiterit testamentum. Sed 'non ita de filiabus , vel aliis per virilem sexum descendentibus liberis utriusque sexus antiquitati fuerat observatum : sed si non fuerant scripti heredes scriptaeve, vel exheredati ex re- dataeve, testamentum quidem non infirmabatur , jus autem adcrescendi eis ad certam portionem praestabatur. sed nec nominatim eas personas exheredare parentibus necesse erat, sed
licebat inter ceteros hoc facere. Nominatim autem quis exhe- Ex Vlp. l. t
redari videtur, sive ita exheredetur, Titius filius meus exheres se esto : sive ita, Filius meus exheres esto, non adjecto proprio j Σ. Misi nomine, scilicet si alius filius non extet.' OLIM lege xii. tab. liberi impunE praeteriri,& exheredari potuerunt: nam cum his verbis d. legis, Uti quiJuis rei sis legasu, ita ius esto, amplissima testandi facultas tributa sitisset, I. verbιι legis rio .s de ve .sign. non nunus rata erant parentum testamenta in quibus liberi praeteriti essent, quam in quibus instituti. Verum, cum id postea iniquum videretur, filios scilicet seaudari parentum sueeel sione, quos ipsa quasi natura facit heredes, eos velut ad debitam successionem vocando , - . l. cum ratio. f. de bonis damnat. Lβripta, .F. si tab. testam. missi. ext.
253쪽
i9o INSTIT. D. IUSTIN. LIB. II.
unde liberi, Nov. I. oris. Prudentes pro ea quam nachi erant interpretandarum se gum x ii. tab. & juris constituendi auctoritate, i. i. g. his legibus latis, f. de orig.juν. hanc veterem legem decemviralem restamentariam ita sunt interpretati; ut parentes qui liberos praeteruilent, eos per oblivionem , non certo judicio . non
destinato animo praeteriisse intelligerentur ἔ & per hoc statim ab initio nulla essent eorum testamenta, I. sifilius, .l. inter cetera, f. de tiberi ct postum. quia bona non ce sentur filio adempta, nisi pater ei nominatim ademerit, L in sisis, Ji eod. Si verbexheredassent,ipio quidem jure valerent testamenta, t. non putavit. f. de bon. yos. contra tab. utpote rite persecta, l. contra, Cod. de in c. testam. Sed tamen de iis, ut inossiciosis, queri liceret apud Centumviros, ut videbitur infra de inofς. testam, IN v TILITER TEsT ABITUR J Inutile statim de ab initio est testamentum I. inter cetera, in D. f. de liberis ct postum. neque quod non valuit initio, ex postfacto convalescere potest: quamvis filio praeterito paternis bonis se abstinente, ex aequo dc bono Papin. respondeat servanὸam defuncti voluntatem, in I. i .st de in justo rupto, ct irrito facto testamento. Sed ex aequitate contra subtilitatem juris civilis tuebitur voluntas, ut Papin. loquitur, cui filius ipse morem gerit partem non avocans fratribus ab inrestato. Est igitur voluntas intestati, non testati. Et cave ne dicas cum plerisque, hoc jus hodie eiIe abrogatum vulgata authentica ex causa, C. deliberis praeteritis , praeteritio enim imi. authent. non est praeteritio de qua tractatur hoc loco, sed est praeteritio quae pro exheredatione habetur, de qua in s. vlt. hoetit. INvTIDITER T EST A B IT V RJ Non tantum quod attinet ad heredis imstitutionem, sed etiam quoad legata, de fideicommissa, libertates, de tabulas pupillates; nihil enim in eo testamento scriptum valere potest jure civili, L i . filio praeteri o ,st . de injusto rupi. ct irrito. Dixi jure civili, nam filio praeterito approbante iudicium defuncti patris, nec ab intestato hereditatem totam ab extraneis, vel pro parte i fratribus in istitutis vindicante, totum testamentum ex aequitate sustinetur desure Praetorio ; dat enim Praetor hoc casu scriptis heredibus bonorum possessionem
secundiuia tabulas, quod de ipsum Papinianus significat in d. l. Atio praeterito, dum
est, A tamen voluntas testatoris ex aequo or bono tuebitur, qu mvis subtilitas juris ref νγi videatur. Nec dicas hanc g. nostri, dc d. l. filio praeterito sententiam afrogari petauthenticam ex causa , Cod. de liberi praeterit. in qua traditur ex causa praeteritionis, vel exheredationis , solam institutionem vitiari: nam Iustinianus de ea solum praeteritione loquutus est d. authentica, quae vicem obtinet exheredationis, qualis est praeteritio facta a matre, vol ab avo materno, 6.. mater, infra hoc nostro titulo. SED NON ITA DE F IAnus J Idem obtinuit in nepotibus ,& pronepotibus ex filio , ut rem Theophilus hoc loco notat, & liquido docet Vlp. lib. Mitit. χχ. g. ex Jis: non fuit ergo in iis necessaria institutio, vel exheredatio; ed hoc es hquod Scaevola scribit in l. Gallus, 3. in omnibus, fis de liber. est Postum. In nepote .ctyr
nepote inflationem numquam exigemus; quia possunt praeteriri. Quae verba nemo non
videt esse accipienda de nepote, Sc pronepote qui jam sunt sui. quod vit magnus
non animadvertit. Equidem Vlp. verba in d. f. ex His, hoc verissimum eise omnino convincunt: ait enim, ex suis aeredibus filium non pati valere testatuetuum, quod tamen valet in aliquibus personis, filia, puta, nepote, pronepote, neptet praeteritis. Maid ergo quidam hunc Ulpiani locum accipiunt de nepote qui non est suus; cum tota Vlpiani regula nominatim sit proposita de omnibus suis. Denique vetus hoc jus, quod in nepote obtinebat, emendatur a Iuliiniano I. vlt. C. de tiber praeterit. Ratio autem diversitatis haec suit elegaruuluna, quia vel tacita voluntatΩ
254쪽
C A P. XIII. De exheredatione tiberoram. I91
nepos qui ab avo distat duobus gradibus, ut filia quae in alienam familiam transi-resblet, a paternis vel avitis bonis excluduntur eadem ratione, qua vel unica mancipatione in filia, & nepote .lvebatur illud summum vinculum patriae potestatis, ciun in filio artissimo vinculo patri conjuncto tres essent necessariae, ut supra lib. I. ex Vlpiano docui ad tit. de patria potestate. SED NON iTA DE F ILI A avs 4 Ratio diversitatis haec fitisse videtur, quia putavit antiquitas tacita voluntate filiam, quae in alienam familiam transire solet; itemque nepotem, qui ab avo distat duobus gradibus, a paternis, vel avi tis bonis excludi videri; quod arctius esset vinculum inter patrem & filium, quam inter patrem & filiam, avum & nepotem. propter quod etiam eadem antiquitas tres in filio solvendo a patria potestate, emancipationes desiderabat; in filia autem,& nepote Unicam tantum, L verum, g. flio, F. de imusto rupi. ct irrito. Vlpianus in Fragm. sit. Io. f. I. Sed hoc tandem discrimen inter filios, dc filias sustulit Iustinianus, in L maximum vitium, Cod. de liber. praeteritis, j. sed haec quidem, in hoc nostrotitia.
g. I. Postumi quoquc liberi y vel heredes institui debent, vel exheredari. Et in eo par omnium condicio est, quod de filio postumo dc quolibet ex ceteris liberis, sive feminini sexus sive masculini, praeterito, valet quidem testamentum: sed postea adgnatione postumi sive post amae rumpitur, S ea ratione totum infirmatur. Ideoque s mulier ex qua postumus aut postuma sperabatur, abortum fecerit: nihil impedimento cst scriptis heredibus ad hereditalcm adeundam. Sed feminini quidem se-Xus postumae vel nominatim, vel inter ceteros exheredari solebant: dum tamen, si inter ceteros exheredentur, aliquid cis legetur, ne vidcantur praeteritae esse per oblivionem. Masculos vero postumos', id cst filium,& deinceps, placuit non aliter recte exheredari, nisi nominatim exii
redentur , hoc scilicet modo : quicumque mihi filius gcnitus fuerit, ex-hcres esto. Pos Tu MI QUOQUE LasER IJ Postumos eos dicimus dumtaxat, id est potissimum, qui post mortem patris naicuntur, ait Vlp. in l. s. f. de injusto rupto, quos nempe jus civile, quod ad differentiam novae legis Velleae dicitur antiquum, permittit instituere, si nati siti heredes futuri sunt, auctore Vlp. lib. Reg. tit. χχ. g. eos qui in utero. Hi enim solebant rumpere testamentum adgnatione , sine ulla distinctione sexus vel gradus; quia videbantur per oblivionem praeteriti. Ne igitur eo modo rumperent, permissa fuit institutio postumorum suorum, non alienorum, id est eorum qui sui non nascuntur, g postumo, infra, de legatis. In his enim, alienis nempe, non fuit necessaria haec proviso, quia non rumpunt; quae in his qui rumpun tutilitatis causa recepta fuit contra veterem reguIam iuris, quae negabat incertam
personam insti tui posse. Admissa ergo institutione γ,stumi sui, dubitari coepit de nepotibus ex filio, qui sui non sunt filio superstite. Et ii vel nascuntur vivo filio , quo casu iure antiquo non possunt institui, quia sui non nascuntur: sed si nascantur praemortuo filio sui sunt, ergo rite in hunc casum, quo sui futuri sunt, ex jui ean-ri quo possunt institui per formulam, quam primus Gallus Aquilius composuit, de
qua in principio d. l. Gallus. Ante Gallum nesciebant veteres concipere formulam
institvuonis, quae valeret ex jure recepto. Ex formula igitur Galli post u instin Disiti co by Corale
255쪽
i91 INSTIT. D. IUSTIN. LIB. II.
ruuntur secundum jus antiquum, in casu quo post mortem sui futuri sunt. sed si nascath et filius, aut nepos vivo testatore, deficit jus civile,& rumpitur testamentum , jure enim civili permissa non fuit hujus postumi institutio, nec videbatur admodum necessaria; quia ruptum testamentum agnatione filii facile poterat revocari. Hunc tamen rumpendi casum auferre quoque voluit lex Vellem quae primo capito permittit institutionem postumi vivo testatore nascituri. Et hoc est quod Scaevola ait d. l. Gallus. g. nune de lege, f. deliberis Ur postum. Vivis nobis natos similiter non rumpere; permista nempe institutione iαhunc casum, si vivo testatore nascerentur, quod jus antiquum non permittebat .. 3 Po&xv MI avo QVE Lia ER IJ Postumi dumtaxat ii potissimum & magis propriE dicuntur, qui post mortem patris, de quasi post humatum patrem nascuntur, t. y. g. I. f. de injusto rupto. Quos ideo utilitatis causa receptum ruit jure civili institui oportere heredes, contra veterem regulam jaris, quae negabat incer tam personam institui polse ; quia non instituti solebant tumpere tcstament una agnatione, quasi per oblivionem praeteriti, Ulpianus lib. Reg. tit. M. F. eos. Idqu. sine ulla distinctione sexus, id est sive essent filii, si ve filiae. Sed cur filias nascituras nominatim institui magis volebat antiquitas, quam jam natas Natis enim praeteritis testamentum non rumpebatur, sed portio quaedam jure accrescendi eis tria buebatur, ut supra vidimus. Respondeo, quia praeteritio earum natarum filiarum argumentum esset exheredationis, nondum natarum nequaquam ; quia prava suspicio patris erga filias omnino non est admittenda sine causat ideoque verssimilius est patrem no dum natas filias exheredare noluisse, sed immemorem eas praeter iisse. dc haec de siliis & filiabus postumis. De nepotibus autem ex filiis, quibus i terdum patres iuperstites tempore facti testamenti obstabant quominus institui possent jure civili, dubitatum est. Sed clim &isti sublatis de medio patribus vi-Vo adhuc avo, post mortem patris agnascerentur, utpote primum locum in tantilia ejus occupantes, dc per hoc testamentum aevi, in quo praeteriti reperiebantur, rumperenr; eornm quoque institutiones jute civili permissae sunt. Primusque Gallus Aquilius fornudam introduxit ex qua instituerentur, in I. Gallus Aquil κs in minci . f. de liberis ct postum. Quam veterum nemo ante eum concipere adhuc sciverat, licet jure civili postumorum nepotum institutio, jam longe ante Gallum Aquilium introducta fuisset. Est autem formulae Galli in hunc modum concepta, Si filius meus vivo me morietur , tum si quis mihi ex eo nepos, sive qua neptis, post mortem meo in decem mensibus praximis, quibus filius meus moreretur, natus nata erit, heredes saaera. d. I. Gallus.' MA seu Los VERO Pos Tu Mos J Serva quod ait, ylacuit, vinae enim, hac de re fuisse sententiae videntur; quia scriptum reperio apud Iutauinum in HI. vlt. g. scimus etenim . C. de liberis prateritir, ipsem filium superstitem intex ceteros exheredari potuisse jure vetustissimo. Et explosa hac sententia, colligere licet ex
g. 3.1f. de injusto rupto, dubitatum fuisse de filio postumo: de hac de te fuisse
uecessarium D. Marci decretum, ex quo constat nullam esse differentiam inter filiam supeistitem, Sc postumum. Sed ceteri postumi praeter filios, nepotes puta, vel pronepotes, inter cCIeros exheredari potuerunt. eum adjectione tamen legati, auctore Vlp. lib. Reg. tis. 22. S. neyotes or pronepotes: tandem igitur placuit & hos posti mos nominatim esse exheredandos, ut hoc loco Iustin. macet.
g. II. Postumorum autem loco sunt 3 5: hi qui in ta heredis loco
256쪽
CAp. XIII. De exheredatione liberorum. I93
succedendo, quasi adgnascendo fiunt parentibus sui heredes.
Vt ccce si quis filium,& cx eo nepotem neptemve in potestate
habeat: quia filius gradu praecedit, is solus jura sui heredis ha
bet , quamvis nepos quoque Sc neptis ex eo in eadem potestate sint. Sed si filius ejus vivo eo moriatur, aut qualibet alia ratione exeat dc potestate ejus, incipit nepos neptisve in ejus loco succedere, Meo modo jura suorum lic redum quasi adgnatione nanciscuntur. Ne ergo eo modo rumpatur ejus testamentum , sicut ipsum filium vel heredem instituere, vel nominatim exheredare debet testator, ne non jure faciat testamcntum: ita S nepotem neptemve ex filio necesse est ci vel heredem instituere, vel exheredaret ne forte co vivo filio mortuo
succedendo in locum ejus nepos, neptisve, quasi adgnatione rumpat testamentum. Idque lege Iulia Vellea provisum est, in qua simul exheredationis modus adsimilitudinem postumorum demonstratur.
POSTVMORVM AvTEM Loco s v NT J Ex secundo capite legis Velleae de quo tractatur in hoc *. nepotes jam nati temtore testamenti, qui parentibus superstitibus non sunt sui; si vivo testatore sui nant, parentibus, puta, de medio sublatis, in parentum suorum locum succedunt;& ita rumpunt praeteriti, id est nisi nominatim instituti, vel exheredati sunt: qui tamen olim non rumpebant, sed, ut supra docui, adcrescebant in partem. Hos ergo factos suos post testamentum, lex Vellea voluit rumpere successione in locum suorum, his nempe verbis , In suorum Deum fui heredes succedunto, d. I. Gallus, 3. videndum, ι. 2. ff. de vulg. cst pupili. t. si quis Flium, C. de inum. isamento. Iniquum enim esse Velleius existim Vit, hos nepotes qui sui fiunt post testamentum , non rumpere testamentum in quo praeteriti sunt, argumento nepotum postumorum qui sui agnascuntur , & filiae postumae, cujus, ut Caius ait in institution. melior conditio erat quam jam natae, vel si perstitis. Induxit ergo hoc caput secundum legis Velleae, ex sentcntia verillima Alciati, Cujacii, ut ellent hi nepotes postumorum loco; & hac quasi agnatione Tum perent : hocque rumpendi modo inducto, multos rumpendi casus abstulisse passim dicitur Velleius, i Scaevola in d. l. Gallas; & potissimiam in casu illo dissicili, quo Iulianus duobus capitibus legis Uelleae commixtis, docuit non esse ruptum testamentum, in ille casus. d. I. Gallus. Pos TVMostvM AvTEM Loco J Postumorum loco sunt, qui jam nati tempore testamenti antevertuntur a patribus; sed postea iis, id est patribus, vivo avo mortuis, eorum locum subintrant; ac proinde primum tenent locum, de quasi ago ascendo fiunt avo suo heredes, L postumorum is F. de inbusto rupto irrit. Qui quia jam nati sunt Vivo avo, postumi proprie non sunt; sed quia succedendo in locum suorum heredum agnasci quodammodo videntur, postumorum loco esse dicuntur. Et hi sunt, quos lex Vellea secundo capite voluit rumpere testamentum avi, succedendo in locum suorum ; nisi nominatim instituti, aut exheredati reperiantur, d. t. sius, g. videndum. Iniquum enim esse Velleius existimavit, hos nepo--s , qui sui fiunt post testamentum, non rumpere testamentulit in quo praeterit Diuili
257쪽
19 INSTITU T. D. Ius T IN. LIB. II.
sunt; argumento nepotum postumorum qui sat agnascuntur. Postumi ergo sunt aut sui, aut alieni. Sui sunt, qui nati, dc in potestate futuri sunt, & primum hete- dum locum occupaturi: alieni autem, qui nati inter suos heredes futuri non sunt testatori, g. posti mo, infra, de legat. qualis est nepos ex emancipato, filius conceptus post emancipationem patris, & natus post mortem avi. Rursus sui dicuntur, qui vel post mortem, vel post testamentum nastuntur, vel quasi nascuntur. Nati post moriatem ex jure antiquo, id est jure civili, institui debent. Nati post testamentum ex jure novo, id est ex lege Vellea, quae passim jus novum appellatur. Postumi autem alieni iure civili institui non possunt, sed nec eis quicquam omnino legari potest, d. g. Post ima.
g. III. Emancipatos liberos jure civili neque heredes instituere, ne. que exheredare necesse est: quia non sunt sui heredes. Sed Praetor omnes tam feminini sexus, quam masculini, si heredes non instituantur, exheredari jubet: virilis sexus nominatim, feminini Vero S inter cet ros: quia si neque heredes instituti fuerint, neque ita, ut diximus, exheredati, promittit eis Praetor contra tabulas tcstamenti bonorum possessionem.
I V. Adoptivi liberi quamdiu sunt in potestate patris adoptivi.
ejusdem juris habentur, cujus sunt justis nuptiis quaesiti. itaque her des instituendi, vel exheredandi sunt, secundum ea quae de naturalibus
exposuimus. Emancipati Vero a patre adopti Vo, neque iure civili, neque quod ad edictum Praetoris attinet, Inter liberos numerantur. Qua ratione accidit ut ex diverso , quod ad naturalem parentem attinet, quamdiu qui tam sunt in adoptiva familia, extraneorum numero h beantur: ut eos neque heredes instituere , neque cxlicrudare necesse sit.
quum vero emancipati fuerint ab adopti Vo patre, tunc incipiant in ea causa esse , in qua futuri essent, si ab ipso naturali patre emancipati fuissent. g. V. Sed haec quidem vetustas introduccbat: nostra vero constitutio inter masculos&feminas in hoc jure nihil interesse existimans : quia utraque persona in hominum procreatione similiter naturae ossicio fungitur, S lege antiqua duodecim tabularum omnes similiter ad successionem ab intestato vocabantur, quod Zc Praetores postea sequuti esse videntur : ideo simplex ac simile jus, & in filiis S in filiabus,&in ceteris
descendentibus pcr virilem sexum M personis, non solum natis, sed etiam postumis, introduxit: ut omnes sive sui, sive emancipati sunt, vel heredes Instituantur, vel nominatim exheredentur: dc eumdem habeant e fectum circa testamenta parentum suorum infirmanda, & hereditatem auferendam, quem filii sui vel emancipati habent , sive jam nati sint, sive adhuc in utero constituti, postca nati sint. Circa adoptivos Z autem filios certam induximus divisionem, quae nostra constitutione, quam super adoptivis tulimus, continetur. Diuitigod by Corale
258쪽
C A p. XIII. De exheredatione liberorum. 19 1
potibus, puta, & pronepotibus ex filio, quorum, ut docui, institutio non erat olim necessaria. 7 C1RcA A Do p et i vo s J De hac divisione adoptivorum exl. pen. C. de ad pion. supra dixi lib. i. ad titulum de adoption.
g. V I. Sed sit in expeditionc occupatus miles testamentum faciat, &Iiberos suos jam natos, vel postumos nominatim non exheredaverit, sed silentio praeterierit, non ignorans' an habeat liberos: silcntium ejus pro exheredatione nominatim facta valere , constitutionibus Principum
cautum est. ε Nos i a NOR AN s J Recth, non ignorans, nam si hoc ignoraverit, non habentur pro exheredatis fio. C. de testamento militis, id que obtinuit in pagano , I. Titius , f. de liberi oe postum. quam fideliter nobis tandem exposuit D. Cu-jacius lib. 26. Obs cap. 9.
g. VII. Mater, vel avus' maternus necesse non habent liberos suos aut heredes instituere, aut cxheredare, sed possunt eos omittere . nam silentium matris , aut avi materni, & ceterorum per matrem ascendentium tantum facit quantum exheredatio patris. Nec enim matri filium, filiamve, neque aVO materno nepotem, neptemve ex filimsi eum, cam veheredem non instituat, exheredare necesse est: sive de jure civili quaeramus, sive dc cdicto Praetoris, quo Praetor praeteritis liberis contra tabulas bonorum possessionem promittit: sed aliud cis adminiculum servatur, quod paulo post vobis manifestum fiet.' MATER v EL Avvs Quia suos heredes non habem,l. 4. f. adtestamenta, F. de bonorum possess. contra tis.' ' MATER VEL Avus J Necessitas instituendorum nominatim vel exhere dandorum liberorum, cessat in matre,& ceteris ascendentibus per lineam materis nam ; quia suos heredes non habent, l. 4. g. ad testamenta , Τ. de bonor. ysi. contra tab. Ideoque praeteriti ab his pro exheredatis habentur, nec ullum aliud remedium habent advertus testamentum in quo prieteriti sunt, quam querelam inofficiosi, I. si instituta , 6.D. dc ι. seq.F. de in c. testam. Quod sus tamen hodie correctum Novell. I s.f. i. ubi necessitas nominatim instituendi, vel exheredandi liberos, non minus matri quam patri imponitur.
HEREDEs instituere permissum est tam liberos homines, Ex
quam servos: & tam proprios, quam alienos. Proprios autem olim quidem secundum plurium sentcntias non aliter, quam cum labcrtate, recte instituere licebat. hodie vero etiam sine libertate ex nostra constitutione heredes eos instituero
259쪽
196 INSTIT. D. IV SITN. LIB. IT.
permissum est. Quod non per innovationem induximns, sed quoniam aequius erat,& Atilicino placuisse Paulus suis libris, quos tam ad Massurium Sabinum, quam ad Plautium scripsit,
refert. Proprius autem servas ctiam is inici lcgitur , in quo nudam proprietatem testator habet, alio usum fructum haben- te. Est tamen casus in quo nec cum libertate utilitcr servus a domina heres instituitur, ut constitutione divorum Severi ScAntonini Cavetur, cujus verba haec sunt: Servum adulterio maculatum ', non jure testamento manumissum ante sente tiam ab ea muliere videri, quae rea fuerit ejusdem criminis p stulata rationis est. Quare sequitur, ut in eumdem a domina collata institutio , nullius momenti habeatur. Alienus servus etiam is intellegitur, in quo usum fructum testator habct.
DvBITA Ri potest cur hic titulus separatus sta superiore, cum in utroque agatur de heredum institutione. Sed nota est separationis ratio; insuperiori enim agitur de his, qui necessarid instituendi vel exheredandi; in hoc autem generaliter
de omnibus qui possunt institui.
Honi ERO ETIAM sINE LIBERTATE J In hac controversa quaestione, praevaluintilicini sententia Iustiniani arbitrio ; quod aequius & humaniussit hereditatis dationi tacit E inesse dationem libertatis, t. pen. Cod. de necessar.serv. heredib. instituend. Vide Cujac. ad i. 3.1. hoc tit.
Qvo D NON PER INNOVATIONEM J Nova tamen humanitatis ratione hoc constitutum fuisse ait Iustin. in s. 1.supra , qui est quo. ex caus man m. qua nempe Atilicini sententiam, contrariae ceterorum Iurisconsultorum opinioni praeferre non dubitavit Iustin. ETIAM Is INTEL LEGITUR J Ira tamen, ut si proprietarius hunc se vum heredem instituerit, simulque liberum secerit, interturbari non possit usus fructus; perinde enim tructitarius hoc homine uti potest, ac si adhuc servus esset,l. I. sin autem proprietarius, Cod. communia de manumiss ' ADULTERIO MACvLATVM J Martianus in I. his verbis, j. interdum, afra . tit. habet ac fatum, quam lectioncm ex hoc loco emendandam esse in Vis-ribus notis contendit D. Culac. fretus auctoritate i. reos, C. ad i. Iul. de adulteriis , quae eodem tempore, eadem de causa, masculum & feminam accusari posse negat. Sed respondeo, non posse quidem eodem tempore accusari ab eodem, posse tamen eodem tempore a di versis accusari singulos, I. denuntiasse . q. quaritur ,1 . ad i. Iul. Gadulteriis: Et ita utramque lectionem commodissime defendo. Ceterum hic servus ante sententiam mortua domina, ejus testamento liber, & heres repertus est , sed frustra; quia nec abiblutus hereditatem, vel libertatem, cujus dies inutiliter ceia sit, habere potest, ut D. Cujac. docuit ad d. I. his verbis.' ' SERvvM A Dv L TE R Io M A C VL AT v M J Rectε maculatum, non, nait Martianus in I. his verbis, g interdum . f. hoc tit. accusatum. Duo enim rei adulterii mas, & semina non possunt eodem tempore, ex eadem causa fieri, & ex eadem causa accusari ; sed debet uterque ordine, & separatim reus peragi, t. reos , Cod. ad I. Iuliam de adulteriis. Ideoque, si ante cognitionem finitam domina decesserit, servus nec liber, uec heres erit; quia dies hereditatis ec libellatis inutiliter cessit.
260쪽
CAp. XIV. De heredibus inintuenssis. I97
g. I. Servus autem a domino suo heres institutus, si quidem in ea-dcm causa manserit, fit ex testamento liber, heresque necessarius. Si ve-rd a vivo testatore manumissus fuerit, suo arbitrio adire hereditatem potest: quia non fit necessarius, quum utrumque ex domini testamento non consequitur. Quod si alienatus fuerit, jussit novi domini adire hereditatem debet , dcca ratione per cum dominus fit heres. nam ipse alienatus neque liber neque heres esse potest, etiamsi cum libertate heres institutus fuerit. destitisse enim ε a libertatis datione videtur dominus qui eum alienavit. Alic nus quoque servus 7 heres institutus, si in eadem causa duraverit, jussit ejus domini adire hcreditatem debet. Si vcrd alic natus fuerit ab eo, aut vivo testatore, aut post mortem ejus, antequam adeat, debet jussit novi domini adire. At si manumissiis est vivo testatore, vel mortuo, antequam adeat, suo arbitrio adite hereditatem potest.' NE V E LIBER, ME QUA H E R E s J Accutitiis castigandus est, qui aliud esse in legato existimat in I. si servo cum libertate, Τ. de adimend. legat. Cujus legis diversa est species a specie hujus 3. nec enim ait alienatione servi adimi legatum, sed
T re adempta libertate,ademptum quoque videri legatum. Errare autem Accursum omnino convincikl. servo libertatem 47. de conditum. ct demonstrat.' DEsTITIssE ENIM J Plerumque ea quae tacitE fiunt valent, quae expressa non Valerent, juxta regulam juris, i. nonnumquam I. de condit. ct demonstrat. l. e
pressa, Τ. de ντ.jur. ut in hoc casu, si servus liber , dc heres esse jussus sit, nomin rim , & expresse adimi non potest libertas i semetipso, quae nec a semetipso dari potest, quamvis eam servus accipiat semetipse , l. 6 g. vlt. f. hoc tit. Lex Parae I. de acquiri heredit. Et haec est regula juris, de qua Iulianus in l. I 3. f. regula, j. de liberis σpostum. ubi rectissime D. Cujac. docuit legendum esse, libertatem adimi non posse.' Dps TITIssE ENIM J Pugnat vehementer t. Is . S. vlt. F. deliber. s Postum. heredib. instit. ubi Iulianus ait, regulam juris esse, nec hereditatem, nec libertatem dimi posse servo proprio , qui testamento liber, & heres esse jussus fuerit. Respondeo, non posse adimi expressh, & nominatim; tacith tamen posse, ut in d. c se proposito a iustiniano; quia plerumque ea quae tacith fiunt valent, quae ex Pretia non valerent, i. expressa .F. de reg. jur. Et qubd ex prelse libertas adimi non possit hoc casu ratio est; quia libertas a semetipso servo adimi non potest, sicut nec semetipso dari, quamvis eam a semetipso servus accipere dicatur, I 6. k. J. hoc tit.' ALIENVs cxvOQVE s Est v vs J Servus alienus recth instituitur inspectapςrsona domini, cum quo testamenti factionem habemus ; servus cnim clim personam civilem non habeat, a domino , ut Theoph. loquitur, , glυμ Philo mi, personat, α ei i. Personat ergo dominus iervum, & inde ratio dubitandi in g. seqv. an servus qui sine domino esse videtur, institui possit.
g. II. Servus autem alienus post domini mortem recte heres instituitur : quia & cum hereditariis servis est testamenti factio. Nondum enim adita hereditas, personae vicem sustinci, non heredis futuri, sed defuncti: quum ctiam ejus, qui in utero est, tervus recte heres insti