장음표시 사용
301쪽
118 INSTIT. D. IVIT IN. LIB. II.
testator alienam tamquam suam legaverit, ex conjectura enixae voluntatis aliquando tuemur legatum, veluti si filio rem alienam tamquam suam legaverit, ut in I. ei mpater, g. evictis, j. de ter 2. vel si cognato, astini, conjun Leve personae legaverit, i. e.m alienam, C. hoc tit. vel si uxori, L Io. in fine, f. de auro ct a gemo legato. His enim casibus, propter affectionem summam praesunmur legaturus fuisse scin alienam, etiamsi rem alienam esse scivisset.
g. V. Sed & si rem obligatam creditori aliquis legaverit, necesse habet heres luere. Et hoc quoque casu idem placet , uod in re aliena: ut ita demum lucre necesse habeat heres, si sciebat defunctus rem obligatam esse. Si ita divi Severus M Antoninus rescripserunt. Si tamen defunctus voluit legatarium luere, dc hoc expressit : non debet lictes cain
g. VI. Si res aliena legata fuerit, & ejus vivo testatore le- Ex Vst. t 17.gatarius dominus factus fuerit: si quidem cx causa emptionis, ex testamento actione pretium consequi potest. Si vero ex causa lucrativa, veluti ex causa donationis, vel ex alia simili causa , agere non potest. Nam traditum cst duas lucrativas
causas in eumdem hominem dc in eamdem rem concurrere non posse. Hac ratione si ex duobus testamentis cadem rescidem debeatur: intercst utrum rem an aestimationcm cxte- ,.1.δε lena. stamento consequutus est. nam si rem, agere non potest, quia ρ' ' habet eam cx causa lucrativa: si aestimationum, agere potcst. ' ET IN EAMDEM REM J Rci verbo hoc loco corpus intellige , quod
quantitati opponitur: duae cnim causae lucrati vae in eamdem quantitatem concurrere postulat , i. aηὶ M. g. se si non corpus, Is de leg. i. Ratio differcntiae est evidens, quia eadem res saepius dari non potest, ne Volente quidem testatore λ res enim eadem mea cepius fieri non potvst,t. yi servus io s. g. Stichum de leg. i. At eadem quantitas saepius praestari potest i quia etsi sit eadem quamitas, non est tamen eadem res; est liuem genus, sed non eadem species. Dicit insuper, in ea mi rem, id est in unam rem nominatim legatam: nam longe aliud cst in legato disiunctivo duarum rerum.
I. hujusmodi S . ω si Titio de Ieg. r. g. VII. Ea quoque res quae in rerum natura non est, si mo- ζ Pζης
do futura est,teiae legatur, veluti fructus qui in illo fundo Dd.
nati crunt, aut quod cx ancilla natum erit. I. r7Meu 3.
g. V III. Si eadem res ' duobus legata sit, si ve conjunctim, sive disjunctim ': si ambo pcrveniant ad legatum , scinditur inter cos legatum. si alter deficiat, quia aut spreverit legatum, aut Vivo testatorc dccesserit, vel alio quolibet modo defecerit , totum ad collegatarium pertinet. Con; unctim autem legatur, veluti si qu is dicat, Titio Se Seio homincm Stichum do lego. disjunctim ita, Titio hominum Stichum do lego, Scio Stichum do lego. Sed & si cxpresierit eumdem hominem Stichum , a que disjunctim lcgatum intellegitur. Disiti Corale
302쪽
SI EADEM R E s J Pertinet hic locus ad tractatum de jure accrescendi, quod
habent collegatarii jure comunctionis, ut sociis non concurrentibus retineant solidum. De quo jure Iustin. tractavit in I. unica. g. ubi autem , C. de cadi c. tollend. Vnde& hic j. a Triboniani manu totus conflatus est. Et ut intelligatur, sciendum
est hanc con unctionem triplici modo fieri vuli l triplici, f. de verb. sign. cujus pars est ι. re conjuncti, j. de leg. 3. vel re tantum;vel re & verbis; vel verbis tantum, non etiam re: de qua hoc loco non agitur, nec in d.I. unica; haec enim conj unctio nullius est momenti , nisi quando pro duplici accipitur ex mente deiuneti, id est nisi quando non solum verbis, sed etiam re conjuncti intelliguntur collegatarii, ut diligenter C Rac. e Posuit lib. 24. Obs cap. ; . tar 3s. Conjuncti re& verbis per eminentiam dicuntur conjuncti; quoniam his oppositi coniuncti re tantum, disjuncti potius, & separati
Videntur ; & ut Iustin. eleganter ait in d. l. unica, β. ubi aurem, ab ipso testatoris scr-mone discreti. Hi enim quibus conjunctim legari Iustin. ait hoc loco, & in d. lege unica, nominis de rei complexu junguntur. Separantur vero hi quibus disjunctim legatur. ; quia non simul eadem res legatur; sed discreto sermone, discretaque clausula, ut in exemplis propositis in hoc
Haec ergo sermonis varietas variam peperit voluntatis interpretationem, ex qua natas constat fur sic varias legatorum sormulas, in quibus tractatum fuit a prudentibus , an hoc jus accrestendi locum habere possit, quod ex voluntate testatoris induetiim fuisse omnes fatentur. Quaesitum enim fint, an ex testatoris voluntate cola legatarius, altero forsitan deficie me, solidum habere debeat, vel partem tant hin : an vesin duobus concurrentibus uterque solidum; unus nenape solidum, id est rem
ipsam, alter vero aestimationem; & an scindi debeat legatum in duas partes. Et in legatis per vindicationem, & per praeceptionem, horum enim eadem fere vis &formula, sive conjunctim, si v c discretim legatum relictum sit) obtinuisse videtur singulis in solidum ab initio testatorem rem assignasse, & primo non concurrente secundum retinere solidum; & partem ergo deficientem accrescere secundo, vel non decrescere solidum quod retinet secundus. In legatis vero per damnationem de sinendi modo, sive conjunctim, sive disjunctim Icgatum datum sit, non fuit inductiim jus accrescendi. Cum enim ita conjunctim legabat testator, heres damnas esto dare Thio, or Mavio, manifestum erat partes secisse ab initio testatorem, id est,
voluisse heredem simul eamdem rein praestare duobus divitis partibus, quas ipse testator fecisse intelligebatur. Et ideo Vlp. ait, singulis ab herede deberi partes
tantum: ideoque uno non capiente, non potuit acquiri pars deficiens alteri; seduci ex jure antiquo in hereditate remanebat, vcl ex nova lege Papia caduca erat.
Si vero disjunctim; singulis solidum praestare tenebatur heres, id est rem uni qui
agerc praeoccupaverat actionc personali, alteri aestimationem. Iustinianus autem inis. I. unica has differentias sustulit: de posteriori non dubitatur; cum enim in legato per damnationem disjunctim relicto, uni res, alteri aestimatio praestanda esset, Iustin. nominatim ait hodie hoc locum habere non possie, in d. l. unica, M. ubi autem, de in hoc f. nostro, scindi legatum quibuscumque verbis,& quocumque genere datum sit. Sed addenda est exceptio ex d. l. unica, nisi constet de voluntate testatoris,
quam Tribonianus appinxit in I.si pluribus,sf. de leg. I. dc aliis plerisque locis notatis 1 D. Cujacio. Sed anxi quaeritur, an prior differentia sublata sit; id est, an quemadmodum constat ex hac nova constitutione partem collegatario accrescere legato disjunoem relicto, sublata differentia veteri legatorum per vindicationem, dc per damnatio-
303쪽
23o INSTIT. D. IVS TIN. LIB. II.
nem; ita quoque sublata sit differentia quae olim fuit inter legata per vindicati nem, & damnationem, si conjunctim legatum relictum sit. Nam si per vindicati
nem , praestantiss. Cujac. non aubitat partem accrescere collegatario, t. si duobus is .f. νθ. t. legatum H6.j. I. l. plani 3 .g si duobus,f. de teg. r. l. si servo . de tuisb. si autemper damnationem; non capientis,uel deficientis partem remanere in hCressitate,juxta Ius vetus, & non esse locum iuri accrescendi, l. 7.f. de tig. 1. d. l. si duobur, in prisc.
t. hujusemodi 84. g. si Titio . d. l. plane si disjAntam. β. de let. I. hanc mi , inquit,
differentiam non reperio sublatam Et hoc veluti effugio declinandas esse censet omnes difficultates, quae hactenus praestantissimos turiscontinos male habuerunt. Sed contra Cujacium, Iustin. ipse manifestu verbis in d. L unica, f. ubi autem , yer sic. nos autem , ait se omnino repellere hanc dis nantiam legatorum : di si vel quadam parte relinquendam e se voluit, quare tollendam sedulo curavit.omnem mentionem horum legatorum in libris juris civilis. Sed dissicultatem omnino tollere videtur quod idem Iustin. ait in d. versic. nos aurem, non solum in omnibus legatis,
olim non erat jus accrescendi, nam eodem ferme iure censebantur quo legata per damnationem, quod & D. Cujac. docuit : hodie locus erat in fideicommissis iuri accrescendi. quia simi exaequata legatis. Et si in hac parre nulla estὰifferentia inter legatum & fideicommissum, multo minos esse potest differentiae inter legatam per vindicationem, de legatum Per damnationem. Verius itaque esse existimo, ita fuisse in hac quoque parte confusam & commi tam naturam horum legatorum, ut si coriunctim legatum datum sit quibuscumque
verbis , ut loctuitur 6, 2. hoc iae. omnibus concurrentibus, scindatur omnino legatum. Quibusdam vero deficientibus, volentibus, & agnoscentibus accrescere legatum ; quasi solidum ab initio relictum sit per vindicationem: invitis verb, & r cusantibus non posse accrescere ; quasi relictum sit per damnationem. Et ita ex mente Iustiniani conciliandae videntur omnes leges, in quιbus legatum accrescere, vel non accrescere dicatur. Nec temerE debemus socordiae, vel impericiae insimulare Tribonianum, qui merito nobis vestigiaequaedam reliquit veteris hujus differentiae, ut hanc novam confusionem facilius inrelligamus. Verum ergo hodieest, in degato coniunctim dato, is initio videra legatariis Gliduin datum, si deficientes partes agno stanti Se ab initio quoque videri habuisse partes, si deficientes partes agnoscere nec ent , quod verissimum esse ostendo Superior differentia ex varietare formulae legatorum emanabat, ex ea in m divertatatem voluntatis prudentes colligebam; nam Mel initio solidum, vel Initio partes dedisse testator intelligebatur, prout legaverat pcir vindicationem, vel per damn tionem. At hodie sublata omni vi de potestate harum Armatarum, quibuscumque
verbis conjunxerit testator legatarios. ex mente Iustimam hoc videtur relinque arbitrio legatariorum, ut vel partem, uel totam habeant ἔα uno caesu videatur legatum relictum per vindicationem, altero veris per damnationem, confusis veluti,& commixtis omnibus legatis, ut fit in actionibus dandis: verbi gratia, hodie indistinctE datur actio in rem, quas legatum relictum sit per vindicarisnem; datur actio in personam, quasi relictum sit per damnationem, quod & D. O c. docuit in principio hujus tit. posteri notis. Eademque confusio in legatis, M. Me inaussi ,
ut quod in uno locum habere non potest, ex altero assumatur. Ex hac autem confusiotae, vi fallor, repetenda αξ ciova racio hujus noxi luris, quo contrλ novam regulam res accre1cu volanti, non invito, quia hoc voluim
304쪽
praesumitur testator, si conjunctim quibuscumque verbis legaverit; de eoni H aliud
voluisse omnino praesumitur,s disjunctim legaverit, quo casu accrescit invito, ut latius explicat Iustin. in d. I. . f. sin vero. Certissima igitur comparatio iuris antiqui , de novillimi a Iustiniano inducti haec est . Iure antiquo duobus disjunctim per
vindicationem dato legato, concurrentibus partes praestabantur; uno vero non concurrente, alteri pars deficiens accrescebat, quasi ab initio datum esset solidum. Per damnationem, utrique solidum praestabatur; viri res, alteri pretium. Hodie diis versia horum lesatorΗm natura Ita confunditur , ut solidum uterque nunquam habere possit; sea duobus concurrentibus legatum scindatur, ac si relictum esset co junctim per vindicationem, vel per damnationem. Si vero non concurrat unus, ut is qui agnovit omnino retineat solidum , quod & olim obtinuit in legato per vindicationem altero deficiente; &per damnationem etiam altero concurrente. Eadem fere eonfusio fit in legato conjunictam dato, nam per vindicationem ius accie
scendi olim habuit collegatarius, quod non habuit per damnationem, ut supra d cui. Hodie habet jus accrescendi si vult agnoscere partem deficientem, de perinde
est ac si legatum esset per vindicationem. Si vero agnoscere recusat,cessat jus accrescendi, ac si legatum esset per damnationem. quae omnia sublatis variis legatorum sormulis induxit Iustin. ex praesumpta voluntate testatoris, a qua jus accrescendi profectum esse nemo est qui nesciat. SIVE CONIvNCTIM, si v E Dis IvNcTIM J Pertinet hic locus adtractatum de jure accrescendi, sive de jure conjunctionis inter collegatarios, de quo Iustinianus tractavit in I unica, Cod. de catic. tollend. & Paulus in l. triplici I 2. f. deverb. sign. de in I. re conjuncti , de leg. 3. Ait autem Paulus in d. l. triplici, tribus
modis conjunctos intelligi. Alii enim sunt conjuncti re dc verbis simul; alii retantum Ialia verbis tantum. Re conjuncti tantum sunt, quibus disjuncta Sc separata testatoris oratione res eadem togata est ;veluti Titio fundum Tusculanum dolego, Maevio cunidem fundum Tusculanum do lego. Re & verbis simul, quibus conjuncta oratione res eadem legata est: veluti, Titio & Maevio fundum Tusculanum do lego. Verbis tantum, quibus conjuncta oratione res diversae , vel eiusdem rei partes ab initio legatae sunt ;veluti, Titio fundum Tusculanum do lego,& Maevio centum do lego; vel Titio & Maevio fundum Tusculanum ex aequis partibus dolego. Conjuncti primo, de secundo modo, ab initio solidum habent singuli, de co cursu partes faciunt, &ob id jus accrescendi inter eos versatur: quia si duo sint,
exempli gratia, conjuncti re tantum , aut re & verbis simul; non concurrente Vnia, solidum manet apud alterum, &accrescere utique, dc lucro esse videtur uni , quod si non praeripit alter. At inter nudis verbis conjunctos non est ius accrescendi; quia ab initio partes habent singuli, quod injure accrescendi nusquam admissum fuit, I. g. interdum . de l. pen. f. de ι fruct acerosc. l. 66. f. de hered. instit. Ideo quo pars non capientis in hereditate remanet ex jure antiquo, non hodie sublatis legibus caducariis. Ad haec notandum, τι diu in1ctim hoc loco, &m d. I. unica, g. vbb au tem , Cod. de cad. toltind. ex qua totus hic f. transcriptus videtur a Tribomano, significare conjunctionem rerum, dc disjunctionem verborum: re autem conjunctim,
conjunctionem rerum & verborum simul; ut conjuncti hoc loco dicantur tantum ii, qui re & verbis cons uncti sunt: dic juncti, qui re tantum non verbis. At isti quoque coniuncti dicuntur iit d. l.triplici' Ita est,sed minus proprie; cons uncti enim proprie dicuntur, qui conjuncti testatoris oratione in eamdem rem, vel lus V
cantur; disj cha autem, qui ab ipso testatore sermone apertissimo discreta iun ,
305쪽
quales sunt ii qui re tantum conjuncti dicuntur, in d. l. triplici. Et licet inter heredes conjunctos, & dissumstos locus sit iuri accrescendi, ut sit pradiximus i illud tamen non aequE in quocumque genere legatorum prudentes Olrmadmiseruiit e nam in legatis per damnationem, sive coniunctim, live disiunctim relictum sit legatum, non induxerunt ius accrescendi. quoniarn si coniunctim , manifestum erat partes secisse ab initio testatorem, S uoluisse heredem simul eamdem rem praestare duobus, divisis partibus, i. plane , f. sion unctim, f. de leg. 3. Ideo
Vno non capien e partem suam, non potuit ea pars acquiri alieri; sed vel remanebat ex iure antiquo in ipsa hereditate, vel caduca fiebat ex lege Papia, id est ad fiscum pertinebat. Si autem disjuinctim ; solidum singulis hereitem piae ilate volebant,
ex tacita testatoris voluntate: Id est rem ei qui actione ex teli amento agere praeoccupallet, alteri autem aestimationem, I. si pluribus 33 f. de tig. i. t. t 3. g. f. de uia. l. duos. ν de usi'. ligat. & pluribus aliis. Idem quoque admittebam in legato sinendi modo, quod fere sinu libus vcrbis, quibus legatum per damnationem, relinquebatur : & sic in eiusmodi legatorum generibus, neutro hoc casu jus accrescendi admiserunt. In legatis autem per vindicationem, & per praeceptionem, quorum pene idem Jus fuit & eadcin formula, ad iniserunt: quoniam sve conjunctuar, sive disiunctim legatum esset relictum , his duabus legandi tarmulis videbatur testator
lingulis in solidum ab initio rem assignasse: & ideo volebant uno non concurrente, alterum retinere solidum ex tacita voluntate testatoris ;& partem deficientem acerescere, vel potius non decrcscere et , qui soliis legatum agnovisset. Et haec fuit ante Iustinianum juris observatio. Sublatis autem variis legatorum formulis ab eodem Iustiniano, si eadem res duobus legata est, sive conjunctim, sive disiunctim, sive per damnationem , sive alio quovis modo, & quibuscumque verbis I ex mente Iustimani legat uiri intericinditur, si uterque concurrat, dc legλtum Uterque agri stat: sin clefecerit alter id est repudiaverit legatum, aut decellerit, totum crat collegatarai : quod ipse Iustinianus induxit ex praelum pia voluntate teliatoris, a qua jus accrescendi profectum esIe nemo est qui nesciat
g. IK. Si cui fundus alienus legatus fucrit & emerit pro- ivt pricta tem deducto usu fructu,&vsus fructus ad eum pervcne- Δ, abi p.
Tit, postea ex testamento agat: recte eum agere, & fundum petere Iulianus ait: quia usus fluctus in petitione servituti Slocum obtinci : sed officio judicis continetur, ut deducto Vsu fructu subcat aestimationem praestari.
S CUI Furi Dus a LigNus J Huius f. sententia haec est elegantissima, Paulo altius repctenda. Proposita fuit in S. 6. versic. nam traditum, supra , hoc rin exula iuris, quam his verbis concipit Iulianus in l. omnes debitores, f. de obligat. θαibon. Omnes debitores , qui speciem . id est certum corpus , debent. liberantur cum ea θecιe ai creditores ex causa lucrativa pervenerit. Hujus autem verbi, pervenerit, v un&potestatem idem Iulianus exposuit in eodem libro, in l. non quocumque S 2. f. GIE s. ut ira demum huic regulae locus sit, si ita pervenerit ut avelli non pol sit, si perfecte facta fuerit creditoris, ut loquitur l. omnes actiones Is9. de Reg. Ium Liberatur ergo debitor 1blutione, & praestatione alterius debi rotis : S si non solidum , sed pars tantum ad creditorem pervenerit, potest petere partem duima ala vi ex Marcello ad Iulianum notatur iud.l. 81. g. Marcellus. Et inde dubitandi rata husus S .repetenda est, continet enim Iuliam lautentiam, quae extat in S. si fundus,
306쪽
d I. 81. Fundus alienus legatus est Titio, qui a domino proprietatem fundi comparavit deducto usufiuctu; venditor deinde capite minutus est , vel alio modo e tinctus est usu ructus, &consolidatus proprietati. Quaeritur an Titius legatarius recte fundum petat ab herede, id est an recte agat landum simpliciter petens i qui enim fundum petit, & usum fructum petere videtur, l. s Titio, t. si alii , Τ. de ιμ- fructu legato ; de quia usum fructum ex causa lucrativa habet, id est ex consolidati ne, plus petere videtur quam ei debeatur ab herede: qui autem plus petit non re iam agit, id est mal E agit; ut qui ante diem agit, id est plus tempore petis, l. . S. vlt.= quaisdo dies usuifructus legati cedat. Iulianus tamen recte legatarium agere diacebat, neque plus petere ab herede litandum petat, si hac agendi formula utatur,
Peto fundum quem mihi debes ex testamento.
Math omnino Theophilus hoc loco hanc fuisse Iuliani sentcntiam ait, legatarium actione personali ex testamento astimationem proprietatis peiere debere; Iulianus enim contra asseverabat non aestimationem proprietatis, non proprieta-lcm deducto v fructu, sed fundum ipsum rem petere legatarium,nec ex veteri jure incidere in periculum plus petitioni4. Quam sen entiam notabat Marcellus,& extat pars notae Marcelli in d. l. 32. f. Marcellus. Et utebatur hoc argumento. usu sfructus
est pars res,l. .F. de Uufra: a. qui usu ructum Ss.f. de πολ oblig. vel ut loquitur l. His filius '6. g. dominus , A. de leν. a. instar portionis est, id est obtinet locum partis. At si pars ex causa lucrativa ad creditorem pervenerit, potest petere partem dumtaxat; ergo proprietatem deducto usu fiuctu, id est deducta parte quam ex causa lucrativa habet, petere tantum potest. Et si fundum petit, totum petit; &math ergo agit, quia re plus petit, i. i f. de compensationibus.
Sed hanc Marcelli objectionem facit E diluit subjecta Iuliani ratio; quia v&Guctus in petitione, id est in instituenda actione, servitutis, non partis locum habet, id
est habetur pro servitute quae fundo accodere videtur, non pro parte res. Non enim generaliter omnibus ealibus usu sfructus obtinet locum partis, ut nominatim Papin. ait in L s Titio , g LF deus ructu, non in casu d. j. I. neque in casu I. Mevius 6s. g. Pen. F. de leg. r. quae eleganter ait usum fiuctum in jure, non in parte consistere. Non obtinet etiam locum partis in petitione, sive actione in rem agatur, sive in personam , l. recte, Τ. deverb. AD. In petitione enim usumfructum consideramus tamquam scrvitutem, tamquam sus, id est rem incorporalem , non tamquam cor. pus vel partem rei. Hanc quoque nusse Iuliani sententiam Paulus ait in d. l. rem, quam veriorem esse assirmat, rejecta puta, Marcelli nota, cujus ideo partem supprimit Tribonianus ind. f. Marcellur. Sed quamvis v suffructus Ita petitione, serv1xutis locum obtineat, quamvis hoc casu multis aliis, in jure, non in parte conia sistat; emolumentum tamen rei continet, ut eleganter Mi d. l. Maevius 6. pen. Et ideo officio judicis hoc continetur, ut in condemnatione jubcat aestimatione in tan- um proprietatis praestari; quia usum fiuctum habet legatarius ex causa lucrativa. Et ita supra in s. 18. versic. hed si ab alterutro, de rer. divisione. Aliud est in petitione, aliud vero in condemnatione; puta, quantitas frumenti est in petitione,
qualitas vero in condemnatione.' SI cv i pvMDv si Hic j. hanc facti speciem habet. Titius sciens fundum alienum mihi legavit; antequam legatum peterem, ejus fundi proprietatem n dam, 1d est detracto usu seu , acquisivi. Postea venditore mortuo, aut capite mi nuto, extinctus est usu ructus, & proprietati quam emi consolidatus ;& consequenter ex causa lucrativa ad me pervenit , quia pro eo nihil impendi. Quaeritur
307쪽
13 TNSTIT. D. IVS TIN. LIB. II.
mortuo Titio testatore, an nudam proprietatem, id est sine usu fructu, vel plenam& cum usufructu petere possim Et ait Iustinianus plenam me proprietatem petem posse, id est fundum ipsum, quem qui petit , & vsumfruetiim quoque petere intelligitur, t. si Titio, t. alii, f. de usu ct Uriter. Dubitandi rationem faciebat , quod
Vlum fructum petens plus petere videar quam mihi debeatur; neque heres enim mihi usumseuchtam debet, quem jam habeo ex causa lucrativa, nimirum ex consolidatione: alioquin datetur concursus duarum causarum lucrativarum in eamdem rem, & eumdem hominem. Iulianus tamen, cujus sententiam laudat & sequitur
Iustinianus, recte legatarium agere dicebat, neque plus petere ab herede fundum petendo, hac subjecta ratione; qui avsusfructus in petitione, id est in instituenda actione, servitutis, non partis locum obtinet; id est habetur pro servitute quae fundo accedere videtur, non pro parte fundi. Quia, inquam, in petitione fundi usum-
fructum consideramus tamquam servitutem, tamquam jus, tamquam rem incor toralem i non tamquam corpus, aut partem rei corporalis. Remigitur in hoc casu ex testamento fundum petere possum, nam usust ruinis servitutem peto, quam ipse non habeo. Verum quia vi fructus licet in jure consistat, tamen emolumen tum rei continet, ut eleganter ait Papinianus, in I. Mevius, fundo legat. , Τ. Gleg. 2. ossicio iudicis continetur, ut in condemnatione iubeat aestrinationein proprietatis tantum praestari, non etiam aestimationem v suffruinas.
g. X. Sed si rem legatarii quis ci legaverit, inutile est lega- ., et L.
tum: quia quod proprium cst ipsius, amplius eius fieri non tit. potest, S licet alienaverit eam , non debetur nec ipsa, nec aesti-'r'
ET LICET ALIENA v ERIT E A M J Non probat ergo Iustin. contrariam sententiam Celsi, quae extat in l. i. g. vlt.Τ. de re M. Catoniana. Verius Cnim est, quod
ex plurium sententia Vlp. ait in I. cetera. f. a. f. de leg. i. nec ideo dicendum est contrarium relictiim esse in jure ἱ Triboniano; quia satis apparet ex diversissententiis hanc obtinuisse.' ET LICET ALIENAVERIT EAM J Propter resulam Catonis, quae voluit legatum quod ab initio non valuit, ex postfacto convalescere non posse, t. cetera 4r. 6 tractari.f. deleg. 1. Cui tamen regulae adversatur Celsus in D.Lrss. de regula Caton. ubi, si fundus meus mihi legatus sit, & eum vivo testatore alienavero, legatum deberi putat. Respondet Iohannes Glossographus, Sc post eum Duarenus ad d. l . de post eum nonnulli alii; voluisse Celsum cum quis rem meam mihi legat, eam legare sub tacita conditione, ciis mea esse desierit: proindeque legatum utile eme; quia regula Catoniana ad legata conditionalia non pertinet, d. l. cetera , f. de leg. 1. M l. placet , fide regula Caton. haud secus quam utilis est emptio rei meae sub ea conditione , cum mea esse desierit, L existimo ,st . de contrah. empl. Atque ita conjiciebant voluisse Celsum eamdem esse rationem tacitae, & ex preti ae conditionis; quod reliqui auctores negabant omnino , admittentes quidem legatum & emptionem rei quae sub expressa valere, sub tacita nequaquam. Quare verius est quod Cujacius ait notis prior . ad hune locum, Celsum dissentire a ceteris auctoribus iuris hac in re, ut in aliis saepe solet, & Iustinianum hanc plurium sententiam ut aequiorem sequu/rum fuisse, qud via fraudibus praecludatur. Si enim legatum rei s uaepuia relictum convalesceret alienatione rei subsequuta vivo testatore, in potestate forci legatarii
ualidum reddere legatum, quod ipso jure nullum cae
308쪽
f. XI. Si quiς rem suam quasi alienam i legaverit, valet Iegatum nam plus valet quod in veritate est, quam quod in opinione. Sed &si legatarii putavit , valere constat, quia exitum voluntas defuncti potest
habere.' SI LIS REM SUAM QVAsI A L I E N A M J Qui Tem suam quasi 4lienam legat, eo animo intelligit ut fuisse, ut si suam scivisset multo magis legasset quare voluntati testatoris repugnaret, si diceremus talem errorem impedire effectum rei, quae bene & secundum testatoris voluntatem cecidisset. Ideoque in hac specie locum habet haec regula, quae plus valere vult quod in veritate est, quam quod in opinione. Quae tamen regula ira vera est, si error facti intervenerit, ut his, non si error juris; hoc enim posteriori casu praevalet opinio veritati, I. is qui putatas. F. de acquir. vel omisi. heredit.
g. X II. Si rcm suam legaverit testator, posteaque eam alienaverit, Celsus existimat si non adimendi animo Τ' vendidit, nihilominus deberi. idemque divi Severus S Antoninus rescripserunt. iidem rescripserunt cum, qui post testamentum factum praedia, quae legata crant, pignori dedit,ademisse legatum non videri :& ideo legatarium cum herede agere posse, ut praedia a creditore luantur. Si vero quis partem rei legatae alienaverit, pars quae non est alienata, omnimodo debetur: pars autem alienata ita debetur, si non adimendi animo alienata sit.
NON ADIMENDI A N i Mo J Colligitur autem hic animus ex his quae vul-gb notantur in I. rem legatam,f. de aaimendis legatis, cum similibus ab Accursio notatis , vide l. cum status, g. smaritus, fis donat. inter vir. est uxor.' SI NON ADt MENDI ANIMO J Non adimendi animum testator habuis. se videtur, qui necessitate rei familiaris urgente alienavit, i. fideicommissa , ε. si rem suam,f. deleg. Adimendi autem, qui ultro ,&sponte, de fine neces litate alienavit. Et eae sunt conjectur re juris vulgb receptae, quas tamen hoc loco ideo praetermisit Iustinianus; quia non tollunt libertatem contrariae voluntatis probandae. Et eapropter si fuerit spontanea alienatio, ad legatarium pertinebit probare eamdein nihilominus fuisse testatoris voluntatem. Sin autem necessaria &coacta, heredis erit probare mutatam fuisse voluntatem, d. l. Ideicommissa, j. si rem se am,f. de ui hquod si tantum pignoraverit rem legatam testator, minus videtur mutasse voluntatem, nequst adimere voluisse, i. Cod. de legat. Sin autem rem legatam alia donaverit, omnimodo legatum extinguitur, neque locus est hic loco distinctioni allatae supra; quia distinato illa in Jonantis munificentiam non cadit, clim nemo in necessitatibus liberalis existat, L rem legatam, Τ. de adim. leg t. x ADEMIssE LEGATUM NON v I DE RiJ Paulus lib. M Sent. hoc tis. Ex eo mutasse voluntatem non videtur, si postea pignori vel fiduciae rem legatam testator dederit: utimur ergo hoc casu superiore distinctione.
g. XIII. S i quis debitori suo liberationem legaverit, legatum utile est β: neque ab ipsb debitore, neque ab heredecjus potest heres petere, nec ab alio qui heredis loco est. sed &potesta dcbitore conveniri, ut liberet eum. potest autem quis r 2
vel ad tempus jubere ne heres petat. liberat. M.
309쪽
136 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. II.
ε Lac ATVM VTTLE EsTJ Qnamvis debitor rei quam debet dontinus sit, ι. I. Is de liberatione legat. res veto legatarii ei legari non potest, ut traditum est supra L sed si rem legatarii, hoc sit. Ideoque obstare videbatur haec communis ratio. Et notandum est quod V . ait in t. s. f. eod. laberationem drbitori pos legari j.im ere- tum est. quae verba qstendunt id non tui ire receptum sine controversia. sed meriti, praevaluit haec sententia, quia non tam res sua legatur debitori, quam liberatio debiti , id est res incerta: ideoque debitor actione incerti ex testamento agit adversus heredem creditoris sui, ut debitum accepto ferre teneatur.
g. XIV. Ex contrario si dcbitor crcditori suo, quod debct, legaverit, inutile est legatum, si nihil plus est in legato, quam indebito: quia nihil amplius habet per legatum. Quod si in diem vel sub conditione de
bitum ci pure legaverit, utile est legatum propter repraesentationem 7. Quod si vivo testatore dies venerit, vel conditio extiterit, Papinianus scripsit η, utile esse nihilominus legatum, quia semel constitit. quod de verum est. Non enim placuit sententia cxistimantium, caeli stum esse legatum, quia In eam causam perVenit ', a qua incipere non potest.
7 P RopTER R E P RAE s E N T A T I O N E M J Id est pra: seiriem solutionena , repraesentari enim dicitur, quod in solutionem perinde admittitur atque si statim deberetur , quamvis in diem, & sub conditione debitum sit. PApi NI AN vs s CRIps IT J Extat Laec scriptura Papiniani illi l. verbis , fa. I. Falcid. ad quam vide C ac. lib. 8. resp-sorum eiusdem Papis.
γ NON ENIM PLACVIT SENTENTIA J Hanc tamen sententiam sequitur Paulus in l. debitor 82. ff. de leg. a. quam nominati tu rejicit hoc loco Iustin. vi in g. si mem, supra, improba L 1entenciam Celsi. . . ' δ' deret A. IN EAM CAusAM P E R v E N I TJ Haec est ratio qua nitebatur sententia Pauli, quae admodum infirma est; numquam enim constitit inter Iurisconsultos irrita fieri aut non fieri ea, quae ab initio utilia fuerunt, si in cum casum recidant, a quo incipere & consistere non potuerunt. & lianc dcfinitionem non fuisse a prudentibus in multis casibus admissam colligore licet cxl. existimo 98.βῶνα,. oblig. cum notatis Cujacio loco supra citato: de ob id Papiniani. sentcntiam ut veri rem comprobat hic Iustinianus, repudiata Pauli opinione.
. XV. Sed si uxori maritus dotem legaverit, valet legatum: quia plenius cst legatum quam de dote actio. Sed si quam non accepit dotem legaverit, divi Sc verus & Antoninus rescripserunt, si quidem simpliciter legaverit, inutile esse legatum . si vero certa pecunia, Vel certum corispus, aut instruinentum dotis in praelegando demonstrata sunt , valere
legatum Qv I A PLENI vs EsT LEGATUM J Propter commodum scilicet repra sentationis, t. r. f. de dole praeleg. Dos enim legata statim a morte mariti tota de integra peti potest, de reddi debet. Non legata autem per partes tantum, id est annua , bima, trima die; sive quod idem est, tribus pensionibus annuis: si inodo dos constituta sit in his rebus, quae pondere, numero, & mensura constant, id est in ι ebus mobilibus; quae quia plerumque disper se sunt, & non ita sunt ad manum ut mobiles eodem iςmper loco consistentes, liberior olim mora marito heredi
310쪽
ejus concen fuerat,ad eas conquirendas SI colligendas, tenebanturque tantum ea nasolvere annua, bima . trima die. Hodie autem, id est constitutione Iustiniani, exactio dotis, quae in re mobili constituta est, debet intra annum celebrari , l. unica, S. exactio , Cod. de rei uxor. aft. Et consequenter etiam post constitutionem Iustiniani, plenius est lesatum dotis rei mobilis, quam de dote actio ; legatum enim statim peti potest: vncte legatum dotis p legatum dicitur, quia veluti ad manum praesens dos datur; & relegatum, quia uxori quodammodo res sua legatur, & redditur potiusquam datur, t. cum Pater, g. fidei, d. leg. 2. non valet tamen legatum dotis rei immobilis; quia dos haec etiam non legata statim reddi debet, a. f. euactio. SED sI QUAM NON Ac c EP IT J Qui dotem non accepit, & tamen legat ; vel simpliciter legat hoc modo, lego uxori dotem suam, Sc legatum inutilc cst l. 3. σ D. c. i. de falsea causa aleel. vel legat ad ecta certa quantitate hoc modo,
uxori lego centum e M dotis nomine accepi, & utile est legatum licet non acceperit, i.
6. civm scriptum, . de rite praeleg. Et ratio differentiae est, quia in priori casu nihil
certi legatum est, sed tantum quod dotis nomine acceptum est; at nihil acceptum est , ergo nihil legatum. Posteriori casia certa summa uxori legata est, quae licEt in dotem data non fuerit, debetur tamen si non ut res legata, certe ut res alia , d. l. 3. Idem juris est si maritus hoc modo legaverit, Centum quae in instrumento dotali conscripta sunt do lego : licεt enim in eo instrumento non sit expressa certa quantitas, imb nec instrumentum dotale fuerit factam, praestanda est tamen quantitas uxori, ι.ε. Cod. de falseaus ad Q. Nec obstat qubd salsia demonstratio sit; nam falsa demonstratio non vitiat legatum certae quantitatis, certive corporis , quia abundat, t. isi quis uxori,f. de dote prateg. Quod autem abundat non solet vitiare scripturam, t. testamentum 17. Cod. de testament. er passim in iure.
g. XVI. Si res legata I sine facto heredis A perierit, leg
tar io decedit. Et si servus alienus legatus sine facto heredas ma- ui. numissus fuerit, non tenetur heres. Si vero heredis servus legatus fuerit, de ipse eum manumiserit: teneri eum J Iulianus scripsit. nec intereine virum scierit, an ignoraverit a se legatum esse. Sed se si alii donaverit servum , dc is, cui donatus est, cum Eae Mart. I.
mantamiserit: tenetur heres, quamvis ignoraverit a secum lc- au ιgatum esse.' SI REs LEGATA J Nomine rei h c intellige certum corpus, aut certam speciem; non autem quantitatem, aut eorum aliquid quae pondere, numero, aut mensura constant. Haec enim clim in genere suo functionem recipiant, t. a. f. I. f. de reb. credit. perire non possunt, ut nec ipsum genus perire potest, t. incendium, Coae s
' ' SINE p Acxo RER Eois J Id est sine ulla mora, dolo, aut culpa heredis, ι. cum res 47. S. Pen. f. de leg. I. l. mulier ra. s. sed enim, Τ. at senatus Uultum Trebell. Quamquam tamen cum sine dolo & culpa, sed lota mora heredis res legata perit, puta, si servus legatus facto suo mortuus est; aequius visiim ita distinguendum cum Sabinianis. Vel res aeque petitura erat apud legatarium ac penes heredem ; & hoc casu heres aestimationem praestare non tenetur: vel non erat peritura , quia eam statim venditurus erat legatarius, & ita periculum transtaturus ad
lium; & hoc casu heres tenetur praestate aestimationem, ι. item si verberatum, g M. f. de rei vindic