장음표시 사용
331쪽
test. Et ideo si quis fundum generaliter legaverit, legatum inutile est, L emn. β69. g. gener ,st. de jure dot. quia fundus demonstrari non potest ; cum quaelibet pars fundi, vel etiam unica gleba fundus sit, i. locus 6o. F. deve .sign. At homine generaliter legato, valet legatum, quia hominis certa demonstratio est; cum legatarius certum hominem eligere possit, quem sibi dari postulabit, licet incertus homo legat iis sit. ELECTIO LEGATARII EsT J Olim legato relicto per vindicationem, legatarii erat elcctio; per damnationem, heredis, ut Vlp. docet lib. Ree. hoetit. Cujus verba feliciter emendavit Cujac. lib. I . obscap. 23. Hodie quibuscumque verbis legatum relictum fit, perinde est ac si relictum esset per vindicationem; quia hodie cuique legatario potestas est 'ua actione uti velit : nae enim ratione utitur Afiicanus, ut constituat legatarii este electionem in I. sisemus, L. cum homo, F. de leg. I. Sed subjicit Iustin. hanc exceptionem, nisi aliud test.ttor diserit, ut est nisi nominatim hoc expresserit, se velle electionem esse heredis: quo casu quamvis relictum sit legatum per vindicationem, perinde erit ac si relictum esset per damnationem; ut olim re aliena legata per vindicationem ex senatusc. Neroniano, perinde erat ac si legata fuisset per damnationem, Vip. auctore in Fragm. hoc tis. Et contra si testato D forte utatur verbis, quibus relinquitur legatum per damnationem, quo casu olim constabat electionem esse heredis: hodie electio non erit heredis, nisi nominatim hoc adjectum sit; quia & hodie is cui legatum est per damnationem rem vindicare potest, δe action em cligere; propter confusionem legatorum quam Iustin. lacit, ad quam revocandae sunt omnes Pandectarum lcges, quae in cicem pugnare videntur. Et quibus locis dicitur clectionem esse heredis, ex mente Iustiniani supplendum est, id fuisse nominatim expressum a testatore. Sublatis enim formulis, vel Hablata potius vi&potestate formularum, ex qua varietatem voluntatis prudentes collegerunt, necessarib danda fuit nova regula; ut supra in legato conjunctim relicto vindicavi.' ' ELEcTIO Leto A TARi I xsTJ Hoc ita olim procedebat, si per vindicationem legabatur; nam si per damnationem, electio erat heredis, ut ait Vlp. in Fragm. hoc tit. cujus differentiae ratio haec erat; quia in legato per vindicationem potestas erat legatario, utpote domino rei legatae, qua actione agere vellet, t. si 'vus I O8. b. ekm homo , F de leg. I. In legato autem per damnationem , potestas erat heredi utram rem dare vellet legatario, ι. qni concubinam 29. g. I.f. de leg. 3. Hodie
autem sublata differentia legatorum per vindicationem , & per damnationem; quibuscumquei verbis legatum relictum est, perinde est ac si relictum esset per vindicationem ; quia hodie cuicumque legatario potestas est qua actione agere velit, reali, personali, vel hypothecaria, l. i. Cod. communia de les. de consequenter cujuscumque legatarii, in quocumque genere legati hodie electio est, non heredis.
f. X X III. Optionis lcgatum ii, id est, ubi testator ex servis suis vel
aliis rebus optare legatarium jusserat, habebat in se conditionem Τε, dc ideo nisi ipse legatarius vivus optaverit, ad heredem legatum non transmittebat. sed ex constitutione nostra, S: hoc ad meliorem statum rcformatum est: S data est licentia heredi legatarii optare servum, licet vivus legatarius hoc non fecit. Et diligentiore tractatu habito, de hoc in nostra constitutione additum est, ut sive plures legatarii existant, quibus
optio relucta est, dissentiant in corpore eligendo: sive unius legatarii plures heredes, de uiter se circa optandum dissentiant, alio aliud corpus
332쪽
eligere cupiente: ne pereat legatum quod plerique prudentium contrahenevolentiam introducebant) fortunam esse hujus optionis judicem,& sorte hoc esse dirimendum , ut ad quem sors veniat, illius sententia
M op TIONIS LEGATUM J optionis legatum est, cum testator ex multis rebus eiusdem generis vult unam, vel plures a legatario optari. Solebat autem relinqui noc legatum per vindicationem, hac formula, bominem optato, apud Viniit. de legat. S. optimis. Et fiebat & peragebatur optio solemniter, nimirum praesente herede, res universas ejusdem generis quae in hereditate inveniebantur exhibente, sine die, sine dilatione, sine conditione; nec amplius quam semel peragi poterat , t. s. F. de leg. i. quoniam res continuo legatarii fiebat, cum dixerat se eam su mere, l. apud Aufidium, F. de optione leg. dc quia optio actus erat legitimus, qui non recipiebat diem, neque conditionem , nec iterari poterat, i. actus legitimi ,sf. de Reg. jur. nisi sorte res omnes ejusdem generis exhibitae non fuissent, ex quibus optio fieri debebat; hoc enim casu, de rebus omnibus postea exhibitis iterum optare poterat legatarius, I. 4. Τ. de opt. legata. A HABET IN s E coN DI T ION E M J Hanc scilicet, si legatarius vivus optasset; si enim antequam optasset moreretur legatarius , neque dies legati ced bat, neque ad heredem transmittebatur. Nec obstat l. illud aut illud f. de vi. te dum vult legatario antequam elegisset mortuo, legatum ad heredem suum transmitti; loquitur enim lex illa non de optione, sed de electione legata, quae duo plurimum olim inter sedistincta erant. Imprimis enim optio semper expressim dabatur; electio autem aliquando tacite, ut in legato generaliter relicto; aliquando expressimillud, aut illud, utrum clegerit legatarius , d. l. illud aut illud. Deinde optio erat actus legitimus , qui fiebat herede praesente, universas res ejusdem generis quae erant in hereditate exhibente; electio non erat actus legitimus, fierique poterat etiam absente herede. Denique legatum optionis erat conditionale; legatum et ditionis purum . quae differentiae pollea sublatae sunt a Iustiniano, in I. . Cod. comm. de Ietat. cum voluit abrogato jure veteri, optionis legatum non habendum esse amplius pro conditionali, sed pro puro, mortuoque legatario antequam optaverit, legatum nihilominus transmitti ad heredem: 3s SORTE HOC EssE DI R I MEN DvM J Non est novum in jure sortis, hoe est fortunae judicium ; nam & coheredes inter te sortiri pollunt apud quem p-aneant cautiones hereditariae , ι.ε.F. fam. emisi. 3Q sorte quoque hereditatem dividere possunt, I. a. quando, erguib. quarta pars dis. ex bon decar. lib. Cod. Io. 8c in judiciis finium regundorum, familia: erciscundae, eommuni dividundo, quibus confines , heredes, & socia, inter se disceptant ; si quaeratur litis ordinandae gratia uteractor sit, uter reus, res sorte discernitur & definitur, I. sed eism ambo , f. de judie.
At fortὶ dixerit aliquis cum Accursio rem frustra hIc sortis , dc fortunae judicio committi; cum Praetor jurisdictione sua possit eos qui inter se dissentiunt compellere, I. hujusmodi in fine, Τ. de leg. l. sed Praetor ipse mavult saepe rem sorti permittere, quam partes suas Interponere; ne aliquam ambitionis, vel gratiae suspitacionem iubeat, i. generaliter, f. quid ergo, F. de sericommus libertatio.
g. X XI V. Legari autem illis solis potest, cum quibus testamenti fa
333쪽
1 1 INSTIT. D. IV S TI N. LIB. II.
olim relinqui concessum erat. Nam ne miles quidem incertae per hae poterat relinquere , ut divus Hadrianus rescripsit. Incerta autem persena videbatur, quam incerta opinione animo suo testator subjiciebat: veluti si quis ita dicat, Quicumque filio filiam suam in matrimonium dederit, et heres meus illum fundum dato. Illud quoque quod iis relinquebatur,qui post testamentum striptum primi Consules designati erunt, aeque incertae personae legari videbatur. dc denique multat aliae ejusmodi spe-Cicssunt. Libertas quoque incertar personae non videbatur posse dari: quia placebat nominatim servos liberari. Sub certa vero demonstrati ne, id est, ex certis personis, incertae per nae recte legabatur: Vcluti, ex cognatis meis, qui nunc sunt, si quis filiam meam uxorem duxerit, ci heres meus illam rem dato. Incertis autem per nis legata vel fideicommis. se relicta, & per errorem se luta, repeti non posse, sacris constitutionibus
g. X X VI. Postumo quoque alieno inutiliter legabatur. Est autem alienus postumus, qui natus inter suos heredes testatori futurus non est. Ideoque ex emancipato filio conceptus nepos, extraneus erat postumus
g. XXVII. Sed nec huiusmodi species penitus est sine justa emendatione relicta: quum in nostro Codice constitutio posita est, per quam& huic parti medemur, non tum in hereditatibus, sed etiam in legatis, δί fideicommissis : quod evidenter ex ipsius constitutionis lectione
Clarescit. Tutor autem nec per nostram constitutionem incertus dari debet: quia certo judicio debet quis pro tutela suae posteritati cavere. g. XXVIII. Postumus autem alienus heres institui& antea poterat&nunc potcst, nisi in utero ejus sit, quae jure nostro uxor esse non potest.' i INsTi Tur ET ANTEA po TERAT J Iure scilicet Praetorio, non civili; Praetor enim instituto postumo alieno dat bonorum possessionem secundum tabuisla . I. infra, de bon. pus l. postumus , Τ. de in P. testam. quo sensu accipiendum est qiM liabetur in g. postumo quoque supra, in hoc tit. postumo alieno legari non polIe, jure scilicet civili, quamvis jure Praetorio possit. Et nunc potest jure etiam civili novissimo, id est constitiitione Iustin. Graeca de incertis personis; quae lacet non extet in Codice Iustiniani, ejus tamen meminit Iustinianus in s. t. seupra, de bonor. psi. Dices: imo &jure antiquo postumus alienus institui poterat I. s. g.M. cum l. seq. f. de rebus dubiis, ubi dicitur postumo suo, vel alieno hereditatem relinqui poste. Sed probabile est Tribonianum respicientem ad supradictam Iustin. constitutionem, addidisse haec verba mel alieno, in d. f.M. Lyde reb. dubiis.
g. XXI X. Si quis in nomino J, cognomine, pramomine legatarii erraverit: si de per na constat, nihilominus valet legatum. Idemque inhcredibus servatur, dc recte. Nomina enim significandorum hominum gratia reperta sunt: qui si alio quolibet modo intellegantur , nihil interest.
334쪽
si ovis IN NOMIN EJ Nominum duo sunt genera; quaedam substantiam rei significant, ut homo , vestis, fundus; quaedam differentiam accidentalem, ut Titius, Cornelianus. Quae substantiam signincant sunt publica, & communia , quae differentiam accidentalem sunt privata. Vt homo significet substantiam hominis, id publice receptum est; ut hic homo appelletur Titius, & hic fundus Cornelianus , privatum est, & arbitrii cujuscumque. Quare error in nomine rei substantiam significante nocet legato; error autem in nomine differentiam accidentalem fgnificante non nocet,l. 4.st de leg. I. vide Cujacium ad eamdem legem, ex qua haec desumpta sunt.
6. XXX. Huic proxima est illa juris regula, falsa demonstratione legatum non perim l. Veluti H quIS Ita legaverIt: Stl- iij. citum servum meum vernam do lego. licet enim non verna, sed M. , δε-
emptus sit, si de servo tamen constat, utile est legatum. Et ' convenienter si ita demonstravcrit: Stichum servum, quem 1 Seio cmi, sitque ab alio emptus utile est legatum, si de servo
g. XXXI. Longe magis legato falsa causa non nocet: ve- P0ιὰ luti quum quis ita dixerit. Titio, quia me absente negotia mea I. Curavit, Stichum do lego : vel ita, Titio, quia patrocinio ejus ct capitali crimine liberatus sum, Stichum do lego. Licet enim 'neque negotia testatoris umquam gessit Titius, neque patrocinio ejus liberatus cst, legatum tamen valet. sed si conditionaliter enunciata fuerit causa, aliud juris est: veluti hoc modo, Titio, si negotia mea curavit, fundum do lego. g. XXXI I. An servo heredis recte legamus, quaeritur. 8c constat pure inutiliter legari , nec quidquam proficere si vivo testatore de potestate heredis exierit: quia quod inutile foret legatum, si statim post famam testamentum decessisset testator, non hoc ideo debet valere, quia diutius testator vixerit. Sub conditione vero recte legatur, Vt requiramus , an quo tempore dies legati ccdit, in potcstate heredis non sit.
AN sεκvo HEREDis J Servo heredis inutiliter legaturiquia cum servus quicquid acquirit acquirat domino, non sibi, t. placet 79. is de acquiri vel omist. heredit. sequeretur heredi ipsi a semetipso legari poste, heredem sibi ipsi debere, secum experiri posse, actoris& rei simul,& semel partes sustinere, quod fieri nullarenus potest, t. heres, F. auodsi stipulator, f. de Moulserib. Aliud tamen est indatione libertatis; potest enim servus heres institutus cum libertate, a seipso libertatem accipere, ι. 6. M. .s de benedo. instis.'quia aliud eth legare, aliud libertatem do
' U NEC QV. ID QUAM PROFICERE J Iustinianus hic tacitE occurrit objectioni quorumdam, qui causarentur facile tolli posse impedimentum, servo manumisso, aut alienato ante mortem testatoris , vel ante aditam ejus hereditatem. Respondet enim, ex regula Catoniana non convalescere legatum, quod ab initio inutile suit, i. I. F. de regula Caton.
335쪽
g XXXIII. Ex diverso herede instituto servo, quin domino recte
etiam sine conditione legetur, non dubitatur. Nam de si statim post factum testamentum deccsscrit testator, non tamen apud cum qui hcres sit, dies legati cedere intellegitur: quum hereditas a lcgato separata sit, & possit per eum servum alius heres essici, si prius, quam jussu domini adeat , in alterius potestatem translatus sit: vel manumissus ipse heres em citur, quibus casibus utile est lcgatum. Quod si in eadem causa perma serit, & jussu legatarii adierit, evanescit legatum. g. XXXI V. Ante heredis institutionem '' inutiliter antea legabatur, scilicet quia testamenta vim ex institutione heredum accipiunt, &ob id veluti caput atque fundamentum intellegitur totius testamenti heredis institutio. Pari ratione nec libertas ante heredis institutionem dari poterat. Sed quia incivile esse putavimus, ordinem quidem scripturae s qui, quod N: ipsi antiquitati vituperandum fuerat visum, sperni autem
testatoris voluntatem: per nostram constitutionem& hoc vitium emcndavimus, ut liceat & ante heredis institutionem,& inter medias heredum institutiones, legatum relinquere, tumulto magis libertatem, cujus vias favorabilior est.' Α' ANTE HEREDIs INsTITUTIONEM J Olim ante heredis institutionem legari non poterat, ut testatur Vlpianus in Fra m. hoc tis. quia legata vim ex institutione heredum accipiunt, ut hIc ait Iustinianus. Inter medius autem instituriones legari poterat, ut docet Paulus lib. 3. Sent. eod. tit. Hodie autem ex constitutione Iustiniani quae habetur in I. ambiguitates. Cod. de testam. dc ante institutiones ,& inter institutiones recte, & utiliter legatur.
g. XXXV. Post mortem quoque heredis '' aut legatarii simili modo
inutiliter legabatur: veluti si quis Ita dicat, Quum heres meus mortuus crit do lego. Item, Pridie quam heres aut legatarius morietur. Sed simili modo & hoc correximus, firmitatem hujusmodi legatis ad fidei commitarum similitudinem praestantes': ne vel hoc casu deterior causa legatorum , quam fidei commistarum inveniatur
' POST MORTEM OZonLE HE R ED I s J Ne, inquit Vlp. hoc tit. ab heredis herede legari videatur, quod iuris ratio non patitur. Sed quae est haec juris ratio ὶ est vetus tegula juris , quam Iustin. abrogavit tit. Cod. vi actiones ab heredibus oecontra heredes incipiant, de qua Theoph. hoc loco & D. Cujac. ad d. titulum. Pos T MORTEM O vociv EJ Cur post mortem heredis, aut legatarii legari non possit, hanc rationem reddit Vlpianus in Fragm. hoc tit. quia ab hei ede heredis legatum relictum videretur, quod ratio, uris civilis non patitur; id est regula juris antiqui, quae volebat obligationem quae non coepisset a defuncto, vel contra defunctum; ab herede, vel contra heredem incipere non posse, t. D. Cod. Th. de divers rescriptis; & consequenter legatum post mortem heredis, vel legatarii relinqui non posse. nam hoc casu, cum certum sit eum qui legat obligare eum a quo legat, dum eum onerat praestatione legati; ab herede heredis , vel legatarii obli
336쪽
Nee obstat qubd post mortem heredis ,& legatarii, id est ab herede heredis, & le- Iatarii , fidei commissum relinqui possit,t .si fuerit s. g. M.ff. de teg. 3.& apud Vlpia
num in Fragm. tit. desideicommis . nam fideicommissa non tam obligatione aliqua iuris , quam pudore eorum qui s. ni rogati continentur, g. I. infra, de Adeicomm. ει- redit. In legatis autem secus; obligatione enim civili continentur, & peti possunt actione ex testamento. Et in fideicommissis adeo verum est ea ab herede heredis, &Iesalarii relinqui posse, ut nihil intersit virum testator dixerit eum morietur heres. Vel, cum mortuus fuerit: cum tamen veteres Iurisconsulti in legatis, & stipulationibus hane subtilem differentiam admitterent; ut illo casu, nimirum cum morietur. legata, & stipulationes valeant i quia momentum moriendi morte distinguitur,& tempus iliad quod est in confinio vitae Zc mortis, magis vitae, quam morti impuratur, t. quodcumque s. g. i. f. de verb. oblig. g. ita autem , infra , de inutiata stipulat. Isto autem modo cum mortuus erit, non valeant. Et haec ita quidem jure antiquo obtinuerunt: iure autem novissimo, id est duabus constitutionibus Iustiniani, quarum una in I. vn. Cod. vi HL ab heredib. ct in hered. incip. altera in Lscrupulosam, Cod de contrah. ct commisi. stipui. correcta sunt omnia; ut etiam legata relicta post mortem heredis, vel legatarii; & stipulatio concepta post mortem stipulatoris, vel promissoris , non minus valeant, quam valebant oli in fidei commissi quibuscumque verbis retusta, id est cum morietur heres, vel cum mortuus fuerit; & stipulatio valebat concepta ante mortem stipulatoris, luel promissoris.
g. XXXVI. Poenae quoque nomine R inutiliter legabatur, Λ adimebatur vel transferebatur. Poenae autem nomine legari Vim tur, quod coercendi heredis causa relinquitur , quo magis aliquid faciat, aut non faciat: veluti si quis ita scripserit, Hercs meus si filiam suam in matrimonium Titio collocaverit ; vel ex diverso, Si non collocaverit, dato decem aureos Seior aut si ita scripserit, Heres meus si servum Stichum alienaverit; et ex diverso, si non alienaverit, Titio dccem aureos dato. Et in tantum haec regula observabatur, ut quam pluribus Principalibus constitutionibus significetur, nec Principem quidem agnoscere, quod ei poenae nomine legatum sit. nec ex militis quidem testamento talia legata valebant , quamvis aliae militum voluntates, in ordinandis testamentis valde observabantur. quinetiam nec libertatem poenae nomine dari posse Placcbat. eo amplius nec heredem poenae nomine adici posse , Sabinus existimabat: veluti si quis ita dicat, Titius heres csto: si Titius filiam suam Seio in matrimonium collocaverit, Scius quoque lic res csto. Nihil enim
intererat qua ratione Titius coerceretur, utrum legati dation , an C
heredis adiectione. Sed hujusmodi scrupulositas nobis non placuit: Zc generaliter ea quae relinquuntur, licet poenae nomine Rierint relicta, vel adempta, vel in alios translata, nihil distarc a ceteris legatis constituimus, vel in dando, vel in adimendo, vel in transferendo, exceptis videlicet iis quae impossibilia sunt vel legibus interdicta, aut alias probrosa. Hujus modi enim testamcntorum dispositiones valere, secta meorum temporum non PatItur.
337쪽
146 INSTIT. D. I UST IN. LIB. II.
' η POENAE n vo QVE NOMINE J Ratio veteris hujus sententiae haec fuit iquia legata non alterius coercendi, sed honoris ergo, & ut amicis relinquerentur, inventa sunt, & ab amore & benevolentia proficisci dicuntur, in I. adjecit st. pro socio. Sed tandem viduae superiores veterum sententiae, ita haec a Iustiniano lublata est, I. vn. Cod. de his que poena nomine testam . relinq. qua lege valent omnia quae poenae nomine testamento relinquuntur, nisi, id quod etiam excepit Iustinianus hoc loco , si quid jusserit testator heri impossibile, probrosum, aut illicitum, veluti, Si mare non ebiberis Titio centum do i si sororem uxorem non duxeris ; si pupillam filio tuo nuytui non collocaveris. I. I.F. de iis qκa poena causa. Sed dices: conditio impossibilis habetur pro non scripta, g. impossibilis , supra, de heredib. instit. Ergo legatum , quod poenae nomine sub conditione impossibili relictum est, utile est detracta conclitione impolssibili. Respondeo distinguendum: aut enim impossibilitas imposita est heredi hoc modo, Heres meus si digito calum tetigeris, vel non tetigeris . Titio cemum dato: aut imposita est legatario hoc modo, Titio centum do lego, si caelum digito tet gerit. Priori casu vitiatur legatum ; quia est iniquum heredem puniri si non faciat id , quod est impossibile eum facere; ideoque legatum penes eum remanet. posteriori. non vitiatur legatum, sed perinde est ac si impossibilis conditio adjecta non fui cset. Verba autem haec exceptis videsiere iisὶ interpretanda sunt de impossibilitate imposita heredi, non legatario. 63 ET CEPTIs VIDELICET IIs QUAE IM possi BILI A SUNT J Valde obscura est in hunc locum posterior nota Cuiacii, quam scio multis facessere negotium : reserit facilis si ita dicamus. Nullum esse legatum si heredi impossibilitas imponatur, ut in hoc exemplo, Heres meus si calum digito tetigerit, vel non tetigerit, Titio decem dato, hoc casu non valet legatum poenae causa relictim Titio, & penes heredem manet cui impossibilitas imposita est. Si verb legatario impossibilitas imponatur , Titio centum solidos do lego si calam ascenderit: si non asscenderit , eos Sempronio do lego. Valet legatum relictum Titio, cui impossibilitas est imposita. Cetera exempla vide apud Theoph. hoc loco , ad quem nos remittit praestanti T. vir in Paratu. C. tit. de ιis qua paena causa relinquuntur.
De ademptione ct transeatione legatorum.
ADEM γ Tio legatorum sive eodem testamento adimantur legata, sive codicillis firma est . sive contrariis verbis fiat ademptio: veluti si quod ita quis legaverit, Do lego, ita adimatur, Non do, non lego: sive
non contrari Is, Id est, alias quibuscumque verbis .
R E GV L A in hoc titulo proposita concipitur ab Vlp. his verbis, lib. Reg. tit. delegatis , Legatum quod datum est adimi potest , vel eodem testamento, vel codicillis testamento consirmatis : dum tamen eodem modo adimatur, quomodo datum est. Ex cujus cum hoc nostro titulo collatione observandum est, Ulpianum dicere adimi posse legata codicillis testamento confirmatis. Iustinianum vero dicere absolute codicillis:
ut non male Accursius videatur scripsisse, legata hodie codicillit, qui non sunt te Diqitiam by Coos
338쪽
C A p. X XII. De lege Falcidia. 2 7
stamento confirmati, posse adimit quamvis veteribus glos graphis & D. Cujacio contraria sententia placeat magis. Adimitur autem hodie legatum quibuscumque verbis; quia & datur quibuscumque verbis: olim contraria verba formulae quam sequutus fuerat testator observare necessarium erat; ut, dato legato per vindic tionem, do, tego, capita, sumito, contrariis verbis in ademptione uti debebat, non do, non lego, non culto, non se miro , & sic de ceteris. Sed& adimi potest legatum nuda voluntate; non ipso quidem jure, sed exceptione doli mali opposita, l. 3. f. vlt. juncta l. ex parte, j. de adimendit vel transfer. legatis. Sivg conici L Lis J Addit Vlpianus in Fragm. hoc tis. testamento confirmatis , quod & probat Cujacius in posterioribus notis. Accursus tamen negat hoc necesse esse, vultque sive codicillis testamento confirmatis, sive non confirmatis, legata relicta adimi posse. iEvscvMQUE VERBIs J Imo & nuda voluntate, l. 3. L in. Ur t. ex parte, fis adim. or transfer. IV. quod tamen ita accipiendum est, ut non jure ipso valeat talis ademptio, sed tantum exceptione doli mali opposita, d. l. 3. 6 M. de Lex parte, f. de aaim. ct transfer. lex.
g. I. Transferri quoque legatum ab alio ad alium potest : veluti si quisita dixerit, Hominem Stichum, quem Titio legavi, Seio do lego: sive in codem testamento, sive in codicillis hoc fecerit. quo casu simul Titio adimi videtur, Sc Scio dari.
SV P E RE sτ ut de lege Falcidia dispiciamus, qua modus novissime
legatis impositus est. Quum enim olim lege duodecim tabularum libera erat legandi potestas , ut licerct vel totum patrimonium legatis erogare quippe ea lege ita cautum esset , Vti lcgasiit suae rei, ita jus esto visum est hanc legandi licentiam coartarc : idque ipsorum testatorum gratia provisum est, ob id, quod plerumque intestato moriebantur, recusantibus scriptis heredibus pro nullo aut minimo lucro hcreditates adire. Et quum super hoc tam lex Furia, quam lex voconia latae sunt, quarum neutra' sufficiens ad rei consummationem vidcbatur, novissime lata est lex Falcidia qua cavetur, ne plus legare liceat, quam dodrantem totorum bonorum: id est, ut sive unus heres institutus esset, sive plures,
apud eum, eoise, pars quarta remaneret. QUA MODUs Mou IssIME LEGAT is I M P o s IT VS J Modum antea imposuerant lex Furia, & lex Voconia, de quibus Theoph. hoc loco, & alii auctores. Sed propter notissimas rationes ab eodem Theopli. notatas, hoc novo lesis Falcidiae remedio opus fuit: quae primo capite a Paulo dedisse dicitur in I. r. f. hoc
it liberam legandi facultatem, quam nempe duae priores coarctaverant, sed intra Diuitired by Corale
339쪽
modum secundo capite praescriptum. Et hoc est quod Iustin. ait, Et navissimὸ lata est
lex Falcidia qua cavetur, ne plus legare liceat quam dodrantem omnium bonorum: ut qua dram illibatus penes heredem remaneat.
Sed quaerit hoc loco Accursius, in ejus quadrantis heredi competat vindicatio. Et respondet heredi dari vindicationem, etiam jure Pandectarum ex l. lineam maringaritarum ,1. hoc tit. Quod Cujac. lib. 8. obs cap. 2. non antiquo jure, sed ex L yen. C. hoc tit. obtinuisse putat, & ante hanc Iustiniani constitutionem heredem habuisse tantum Falcidiae retentionem, & huic fini datum interdictum quod legatorum; ut recipiat rem legatam heres, sibique Falcidiam se tu et per retentionem, LI. C. quod legatorum. Nec obstare d. t. lineam, in qua hoc speciale est in legatis quae apud legatarium fuerunt mortis tempore; exemplo mortis causa donationis, ex qua legatarius non tenetur interdicto quod legatorum, ι. a. f. si quis I. quod le
Sed, quod pace magni viri dictum sit, verior videtur Accursi sententia. Cum enim lex Falcidia dederit heredi hunc quadrantem, quem omnimodo habere debet, cum ex lege Falcidia huius quadrantis heres efficiatur dominus i quare deneis gabimus ei vindicationem, si quodam casu postessionem rei legatae non habeat 3 Interdictiim enim quod legatorum non tam 1 Praetore datur, ut per retentionem sibi servet Falcidiam, qu1m ut electatur legatarius qui jus sibi dixit, & legatum accipere debuit ab herede, vel ultro oblata ei possessione rei legatae, quam habuit tempore mortis. Ideoque, ut ostendit d. l. lineam, vel hoc remedio possessorio interdicti , ut loquuntur interpretes, uti potest; vel quadrantem vindicate si hoc
malit. In donatione autem causa mortis manifesta ratione hoc interdictum locum non habet; quia non debuit ab herede donatarius rem mortis causa donatam accipere ;& potest vindicare Falcidiam heres, quae in mortis causa donatione, exemplo Iegati, ipso jure apud heredem remanet. Constitutio enim Severi traxit legem Falcidiam ad mortis causa donationes , ut eadem ratione detrahatur , qua detrahitur a legatis; nec plus dare potuit heredi in mortis causa donatione, quam in
Ceterum in casu d. l. pen. C. hoc tis. non dubitabatur utrum danda esset vindicatio Falcidiae, quam heredi competere satis constabat; sed quaerebatur, utrum in proposita specie mortis causa capionis Falcidia locum habere posset, contra regulam iuris propositam in I. I. s. item si ita legatum, σι. acceptis ' f. hoc tit. & constituit Iustin. in mortis causa capione hoc lingulari casu, exemplo mortis causa donationis locum esse Falcidiae; ut vel eam per retentionem sibi servare possit heres, vel vindicare: quod in omnibus legatis olun locum habuisse, cum Accursio non dubito.' φ QvARvM N E vT R A J Quia neutra satis heredi, de consequenter testamento & testatori cavebat: lex Furia vetabat ne quis plus mille asses legaret, nec numerum legatariorum definiebat; itaque poterat evenire, ut multiplicato numero legatariorum heredi nihil superesset. Lex autem Voconia prohibebat ne quis suorum bonorum plus cuiquam legaret, qu m ad heredem perveniret ;& sic evenire poterat, salva hac lege Voconia, ut pluribus legatariis existentibus unus tantum aureus ad heredcs perveniret. finse, qui centum tantum aureos in bonis. h bet,s 99. legatariis singulos aureos legalset, hanc legem non transgrediebatur, tametsi adheredes unus aureus pervenistet. Neutra igitur lex ullo satis justo oterae
Pr ecio heredes ad adeundas lici editates invitabat.Adde qubd legi Furiae facile fraus fiebar,
340쪽
C Α p. XXII. De lege Falcidia. Σή 9
fiebat, eoque imperfecta erat, quia poenam injungebat, sed factum non rescinde. hat, teste Vlpiano in n. m. tit. I. 3 NovissIME LATA EsT L Ex FAL CI DI A J Cujus duo praecipua fuisse capita Paulus scribit in l. r. F. ad let. Falcid. quorum priori liberam legandi s cultatem lege x M.tab. concessam ,& lege Voconia sublatam, lex Falcidia usque ad dodrantem restituit. Dixi lege Voconia, non Furia; quia lex Furia factum non rescindebat. Posteriore autem modum legatis imposuit, id est ita legare permisit, ut totorum bonorum quadrans illibatus penes heredem remaneret: in tantum, ut si lis pra dodrantem legarum sit, lus sit heredi legatorum imminuendorum ipso jure, inquit Caius in I. in quantitates. ergo optimum, Τ. ad i. Falcidiam. Et ideo verum est quod ait Accursitas hoc loco , hujus quadrantis vindicationem jure antiquo , id est ante i. penulti Cod. lnctis. competere heredi, fi casu quodam rei legatae possessionem non habea , t. linea- 16.s inc He. non retentionem tantum, quicquid in contrarium tentet Cujacius lib. 8. Obs cap. 1. Nam eum cx lege Falcidia hujus quadrantis heres efficiatur dominus ipso jure , d. t. in quantitate , deneganda ei vindicario non est, quam regulariter competere dominis certum est. Nec obstat quod interdictiam quorum legatorum huic sani dari dicatur, ut recipiat heres rem legatam, siaque Falcidiam servet per retentionem , L. Nu. Cod. quorum legator. Nam hoc interdictum non tam a Praetore datur, ut per retentionem servet sibi Falcidiam heres, quam ut plectatur legatarius qui sibi ius dixit, Se legatum quod debuit aecipere ab herede propria auctoritate occupavit. Pertinet autem lex Falcidia, non tantiim adlegata, sed etiam ad fideicommissa tam universa, quam particulari a te. stamento ielicta ex senatusconsulto Pegasino, g .sed quia heredes, infra, tit. seq. ut& ab intestato relicta ex constitui. D. Pit, L iussam. 18. F. hoc tis. Item ad donationes causa mortis ex D. Severi constitutione, L 2. Cod. de donat. causa mortis. Item ad donationes inter virum 3c uxorem, I. e.m hic statas ,1s de donar. inter viri crux. Postrem , ad eam mortis causa capionem, de qua Imperator in L pen. Cod haetis. Porri, notandum , licet auctoritate legis Falcidiae quadrans hereditatis penes heia redem remanere omnino debeat; non remanere tamen, neque deberi certis quibusdam casibus, ut vulgatis istis duobus. Primus, si legata ad pias causas relicta sint, Novella D stiniani Isi. de Ecclesiasticis titutis cap. II. ex quo desumpta est authentica simili re, Cod. hoc tis. Secundus, si testator nominatam prohibuerit hune quadrantem detrahi , Novell. 3. ωρ. a. ex quo etiam sumpta est authentica sed eum testator, Cod. hoc tit. Quamvis jure veteri aliter observabatur , id est Falei dia prohiberi non posset privatorum auctoritate & conventione, i. quod bonis, 3. i. F hoc tis. Ag. I. Et quum quaesitum esset , duobus heredibus institutis, veluti Titio & Seio, si Titii pars aut tota exhausta sit legatis, quae nominatim ab eo data sunt, aut supra modum onerata: a Seio vero aut nulla relicta sint legata, aut quae partem ejus dumtaxat in partem dimidiam minuant: an quia is quartam partcm totius hcreditatis aut amplius habet, Titio nia hil ex legatis quae ab eo relicta sunt retinere licerct: placuit ut quartam partem suae partis salvam hiscat posse retinere: etcnim in lingulis her dibus ratio legis Falcidiae poncnda est. ' ET cvM Q si et v M Ess ET J In singulis heredibus locum esse Falci. I i