장음표시 사용
401쪽
368 INSTIT. D. I USTIN. LIB. III.
N EQUE EMENDANDI, NE UE IMPvGNANDI J Ne dicas Praetorem
cum emendat vel impugnat, abrogare vel tollere jus civile: hoc enim est supplere potius, vel adjicere quod juri civili deest, quam emendare, ut eleganter in g. 3. ver sic. media ,supra, de legitima agnatorum success. Praetores dicuntur paulatim asperitatem juris civilis corrigere, sive quod deest supplere, data bonorum possessione unde cognati. Cum enim emendat , supplet, id est addit aliquid juri civili. Aliquando tamen cum emendat detrahit aliquid, quo casu proprie impugnare dicitur; ut cum emendata iniquitate juris civilis, dat bono tum possessionem contra tabulas patrono praeterito, j. qua de causa, supra, de successione libertorum, qua rescindit pro parte tabulas, quae omnino jure civili valent. Et cum dat liberis emancipatis praeteritis eamdem bonorum possessionem, rescindere dicitur emancipationem in I. 3. q. st emancipatus, s de bonori possess. contra tab. Eademque forma rescistariis actionibus rescingere dicitur usucapionein in l. in honorariis , Τ. de Obligation. ct a L quibus omnibus casibus jus civile offundit, vel obumbrat potius quam tollit; ut eleganter Irnerius ait in l. manumissiones, st. de just. st iure, jus gentium offundere jus naturale introducta servitute , non omnino extinguere; quia detegi potest manumissione in iis, qui beneficio dominorum ad libertatem perveniunt. Et in exemplis supra propositis de jure Praetorio , remanent ipso jure tabulae jure civili .confirmatae, sed earum pro parte tollitur effectus. Remanet emancipatio, cujus tamen effectus cessat hoc casu; quia detrahitur aliquid de viribus quas jure civili habet, non omnino extinguitur. At cum dat bonorum possessionem postumo alieno , adjicere potius videtur juri civili, quam detrahere, vel supplere. Ergo vel emendare potitis, quam impugnare: quamvis non improprie dici possit impugnare ; quia tuetur institutionem, quae jure civili constare non potest. Sed cum emendat per adjectionem, quo casu proprih dicitur supplere ; vel cum emendat per detractionem, quo casu proprid dicitur impugnare, non abrogat jus civile. Exempli causa, cum adjicit bono intum possessionem unde cognati civilibus successionibus suorum , & agnatorum ;emendat quidem, vel supplet defectus juris civilis , cui incogniti sunt cognati; sed ideo non tollit, vel abrogat jus civile. Idemque dicendum est, cum alienos postumos adficit suis: imb& cum detrahit, vel impugnat data bonorum possessione vel
patrono, vel emancipatis; quia propalam, dc nominatim patronus,& emancipati non prohibentur capere successionem. Cum enim jure civili, id est lege, vel senatusconsulto, vel constitutione Principis, quis nominatim prohibetur hereditatem capere; non solet Praetor bonorum possessionem dare, I. ii. ,. vlt. f. hoc tis. quia hoc plane esset abrogare, vel tollere jus civile; non detrahere, vel adjicere; non emen dare, vel impugnare.
g. II. Quos autem Praetor solus vocat ad hereditatem, heredes quidem ipso jure non fiunt: nam Praetor heredem facere non potest: per legem enim tantum vel similem juris constitutionem heredes fiunt: veluti per senatusconsulta 3c constitutiones Principales, sed quum eis Praetor
dat bonorum possessionem, loco hercdum constituuntur 5 vocantur bonorum possessores. Adhuc autem de alios complures gradus Praetor
fecit in bonorum possessionibus dandis, dum id agebat, ne quis sine suc
cetare moreretur. Nam angustissimis finibus constitutum per legem duodecim tabularum Jus percipiendarum hereditatum, Praetor ex bono Ec aequo dilatavit. Diuitiaco by Cooste
402쪽
C A P. IX. De bonorum possessionibus. 3o9
Loco II E R E D UM CONSTIT V VNT vR J Ideoqtie, inquit Vlp. M Ag. tit. 13. ,. hi quibus, sive ipsi agant, sive cum his agatur, fictitiis actionibus opus est, quibus heredes esse finguntur: id est Praetor dat illis bonorum possessionem ; non potest erum Praetor heredes facere, vel dominos, vulg. l. s. F. st usus ure vetatur. Quid est ergo quod ait t. I. f. hoc tit. bonorum possessionem admissam tribuere do minium rerum quae in his bonis sunt His verbis docere vult Iurisconsultus, possessisionem , de qua hac parte tractatur, non esse possessionem simplicem & nudam; sed posset rem constitui jure dominii, ut loquitur ι. . 6. I. F. de Ui m .si Anita, j. Iulianus, ct f. posteaquam , f. de damno infecto. id est, ut dicam explicatius, id aginoma natim a Praetore bonorum possessione data, ut bonorum dominus constituatur & essiciatur is, cui hane bonorum possessionem dat ; quamvis a Praetore non detur dominium, sed a jure civili, succedente deinceps puta usucapione, quae juris civilis est. Vt in emptione, & venditione id agi semper intelligitur, ut dominium
transeat in emptorem, L pen. s. vis .f. de contrah. emptione. Et tamen non semper venditor dominium transfert ; i md nec transferre tenetur,&sussicit si praestet usucapiendi occasionem, id est tradat vacuam possessionem ,& purget se dolo malo, ut loquitur List de rerum permut. Idem quoque praestat Praetor qui possessorem, quantum in se est, dominum esse vult, cum hanc bonorum possessionem dat, vel lubet possidere ex secundo decreto, de quo in d. tis. de damno infecto. qua de re vide, si Placet, D. Cujac. vindicantem sententiam Iacobi, contra Bulgarum, & Iohannem lib. 2I. Obs cap. 36. i NAM AN cvs Tissi Mis p IN I avs J Testamentariis finibus latissimε prospexerat lex x II. tab. his verbis, 'Paterfam. vii legassis super pecunia, tuteiave rei θη , ita jusso . g. i.supra , de lege Falcia. & l. rio. verbis, Τ. de verb. signis sed ab intestato successiones maxime coangustaverat; nam duos tantiim gradus admittebat, suorum scilicet, de agnatorum I inter quos placebat non esse successioni locum , ut diximus supra, & si nemo ex illis esset, bona vacabant, l. 2. f. vis. F. ad senat comsultum Tertuli. or Orphie. omni alia successione incognita. Donec Praetores asperi ratem juris corrigentes, sive quod deerat adimplentes, humano proposito alium ordinem addiderunt, unde regnari scilicet: & inter eos qui admittebantur successionem admiserunt, ut prioribus non petentibus, sequentes admitterentur; qua de causa successoria pars dicitur, sive successorium edictum , t. i. g. sed videndum G de successon edicto. Et hac ratione jus percipiendarum hereditatum ex bono & aequo dilatarunt, dum hoc curant, nequis sine successore moreretur, quod defunctorum maximὸ interest, L C. f. de interrogat. in jure faciend.
g. III. Sunt autem bonorum possessiones ex testamento quidem hae. Prima quae praeteritis liberis datur ε, vocaturque contra tabulas. S ecunda quam omnibus jure scriptis heredibus Praetor pollicetur, ideoque vocatur, secundum tabulas . Et quum de testamentis prius locutus cst, ad intestatos transitum fecit. Et primo loco suis heredibus, & iis qui cxedicto Praetoris inter suos connumerantur, dat bonorum posscssionem, quae vocatur Vnde liberi. Secundo legitimis heredibus. Tertio decem per.
sonis quaes extraneo manumissori praeserebat. sunt aucem decem personae hae: pater mater, aVus avia tam paterni quam materni: item filius
filia, nepos neptis, tam ex filio quam ex filia: irater soror, sive consangui-
403쪽
nci sunt sive uterini. Quarto cognatis proximis. Quinto Tum quem ex familia. Sexto patrono & patronae liberisque eorum & parentibus. Septimo viro de uxori. Octavo cognatis manumissoris.
PRIMA PRAETERI Tis LIBER Is D A T v R J Haec bonorum pose sessio dicitur prima pars edicti, l. Meo ,f. de Carbon. edict. quia cum in Eratiam liberorum prodita sit, quibus communi naturae, M parentum voto successio desertur, corum potissimum rationem Praetor in illa habuit. Quem edicti ordinem aequissimum dicit, i. 2.1. de bonori possess see. tab. ut revera est: nihil enim aequius, quini liberis praeteritis per bonorum possessionem contra tabulas ante omnia prospicere; cum praesertini hoc fiat sine aliorum, qui fortε instituti sunt, liberorum injuria, t. semancipato II. f. de legat. praest. contra rab. bon. possess petita. Hanc autem bonorum possessionem Praetor tam suis, quam emancipatis praeteritis pollicetur. Emancipatis , quia non habent jus legitimum necessaria est : suis non omnino necessaria, quia nullum testamentum dicere possunt iure civili non tamen inutilis est, ut docet D. Cujac. in Paratis. Cod. de bonori possess contra tab. &in illorum gratiam a Praerore in ductat ut apparet ex eo, quod colore suitatis rescissa emancipatione illis datur. s Voc A TvR sECUNDvM TABvLAs J Haec bonorum possessio dicitur secundum voluntatem, quando extant tabulae scptena testium signis signatae ; & ita etiam scriptae, ur legi pomot, l. LΤ. si tabula testam . exrab. Vnde cum consideret Praetor tabulas , & scripturam ; merito )ubitatur an daretur bonorum possessio, si nuncupativum ellet testamentum & receptum est ex mente Praetoris, ex sententia scilicet edicti, dari secundum nuncupationem, ut & contra nuncupationem, L 2. bono Tum,C. de bonor.y eg ec. tis. 3c I. I. C.debon. ρ eg. m. b. liberti. Ex verbis edicti dati non potest; quia Praetor facit in edicto mentionem tabularum,& testamen tu in quod
sine scriptis fit Praetor ignorabat, ut docet Theophilus j. vlt. supra, de testam. ordire. Sed cum in ea bonorum possessione Praetoris propositum sit jus civile confirmare,
α omnibus jure stritis heredibus succurrere; jus autem civile teli amenta comprobaverit, quae septem testibus adhibitis, & voluntate coram eis nuncupata fiunt: ad id quoque testamenti genus edictum Praetoris producere, & extendere consentaneum visum est. Atque ita dc ex mente, & exinterpretatione edicti, cum verba de ficerent, dari coepit bonotum posscssio contra, & secundum nuncupationem. si TERTIO DE EM PERso Nis J Hanc praetermittit Vlp. lib. Rei tit. 13. quae respicit ad casuin, quo, non contracta fiducia, extraneus emptor imaginariuster repetita emancipatione manumissior extatit. Ideoque hodie non cst locus huic
tertio gradui; quia temper fingitur filius emancipatus contracti fiducia, I. vlt. C. de emancipat. Non est locus quinto ; quia familiae patroni, id est agnatis, susscit secundus gradus unde legitimi, quo dc ipsum patronum vocari constat, l. 3. f. de suis es le
gitimi l. si libertas praeterito ,1 de bonis libertori de in collat. l. Icosaica cum I. Rom. tinoo. Sussicit, inquam, tantiliae secundus gradus, patrono qui praecedit nolente, aut non petente ex eodem gradu bonorum possessionein intra constituta tempora; quia ex constitutione Iustiniani in legitimis, & tamquam legitimis, hodie est successioni locus, f. placebat, supra, de legitima agnat. success. Patrono ergo excluso, succedunt patroni agnati, qui petere pollunt ex eodem gradu. Et necessarius non est quintus gradus , qui dicitur tκm quem ex familia. Imd nec sextus liberis pationi, patronaeque, de parentibus eorum; quia post patronum ex secundo venire possitnt. Nec patrono ipsi ; quia excluditur a liberis, dc patentibus , qui in secundo gradu succc Disiliaco by ta
404쪽
C A p. IX. De bonorum possessionibus. 3II
dunt: 8c si non excludatur, venire potest ex parce inde gnari, tamquam cognarus , si odie redacta successione libertorum adinstar successionis ingenuorum. Et ideo non est etiam necessarius octavus unde cognati mammisseris r quia his sufficit bonorum possessio ex quarto gradu unde cognati: ex nova enim Iustiniani consti tutione , vocantur usque ad quintum gradum cognationis, & praeseruntur viro, NVxori, immutato veteri ordine edict1: de quo vide si placet quae supra notavi lib. I. is est. Quibas mod. tutela sinitur.
g. IV. Scd cas quidem Praetoria introduxit jurisdictio : a nobis tamen nihil incuriosum praetermissum est, sed nostris consti tutionibus omnia corrigentes, contra tabulas quidem de secundum tabulas bonorum possessiones admisimus, utpote necessarias constitutas: necnon ab Intestato, unde liberi, & Vnde legitimi bonorum possessiones. Quae autem in Praetoris edicto quinto loco posita fuerat, id est, Vndc decem personae: eam pio proposito, A compendioso sermone supervacuam ostendimus. Quum enim praefata bonorum possessio decem personas praeponebat extraneo manumissori, nostra constitutio, quam de emancipatione
Iiberorum fecimus , omnibus parentibus eisdemque manummoribus contracta fiducia manumissionem facere dedit. ut ipsa manumissio eorum hoc in se habeat privilegium, de supervacua fiat supradicta bonorum possessio. Sublata igitur praefata quinta bonorum pol Iessione , in gradum ejus sextam antea bonorum possessionem induximus,& quin-zam fecimus, quam Praetor proximis cognatis pollicetur. g. V. Quumque antea' fuerat septimo loco bonorum possessio, Tum quem in familia,&octavo, Unde liberi patroni patronaeque& parcntCS eorum: Vtramque pcr Constitutionem nostram, quam de jure patronatus fecimus, penitus vacuavimus. quum enim ad similitudinem successionis ingenuorum libertinorum successiones posuimus, quas Vsque ad quintum tantummodo gradum coartavimus, ut sit aliqua inter ingenuos de libertinos differentia: lassicit eis tam contra tabulas bonorum
posscssio, quam Vnde legitimi & Vnde cognati: ex quibus possunt sua
jura Vindicare, omni scrupulositate, Ze inextricabili errore istarum duarum bonorum possessionum resoluto.' ' V M uae E ANTEA J Summa cum ratione has quatuor bonorum possessiones, quasi superfluas sustulit Iuthimanus: unde decem perlonae, tum quem ex familia , unde patroni patronaeque, & unde cognati manumissioris. Et prima quidem , quia cum hodie nullus sit extraneus manumissor, & sublato coemptore, & imaginariis vcnditionibus, pater contraxisse fiduciam semper intelligatur, ut est in s. vis. svra de legitim. agnatorisucos. sequitur illum non indigere illo Praetoris beneficio , ut ad filii emancipati successionem admittatur; cum ipse solus jura patronatus habere possit. Non propter dationem libertatis, ut olim, cum non possit libertas ei data videri, qui ne ita imaginariam quidem servilem causam deductus est: sed quia pater eum emancipando ,heneficium praestitit bonorum quaerendorum: quippe si ultustamillas rea uiliet, quodcumque sibi acquisiisici, ejus emolumentum patri
405쪽
3α INSTIT. D. IVS TIN. LIB. III.
acquisisset , l. i. f. si a parente quis manumiis
Cur autem tres alias evacuaverit, duae rationes reddi possunt, quae excutiendae sunt. Prima est, quod pene consonantia jura ingenuitatis, & libertinitatis fecerit in successsionibus Iustinianus, vesic. multis aliis, Pyra, de succus libertor. Sicut enim in ingenuorum successionibus, post liberos secundo Ordine asnati vocantur, tertio cognati: ita etiam in libertinorum, post liberos secundo ordine patroni, liberique eorum veniunt, quasi quodammodo agnati; quatenus scilicet in agnatorum locum suffecti sunt, cum liberti nullos agnatos habere possint. Quo etiam colore & obtentu veniunt tertio νadu cognati, patroni videlicet ; quasi & ipsi liberto cognatione juncti sint. quibus cum accommodentur bonorum possessiones unde legitimi, dc unde e nati , quae in ingenuorum successionibus introductae sunt: merito praedictas quasi supernuas Iustinianus rejecit ; cum ex istis possintram patroni, eorumque liberi, quam agnati, & cognati patronorum, sua jura vin
Altera quae affertur a D. Cujacio lib. ao. Dbs cap. 34. ex constitutione Iustiniani est: quia in legitimis hereditatibus hodie recepta est successio, quae olim non habebat locum: nam proximiore agnato excluso, remanebant reliqui omnes penitus. semoti; sed Praetor rem emendabat ,&per unde cognati, eos admittebat. Quod in libertorum quoque successionibus, cum essent legitimae, proculdubio observabazur, nam patrono, aut patroni filio, vel uno ex agnatis patroni excluso, ceteri ad bonorum possessionem unde legitimi, vel tamquam ex familia , admitti amplius non poterant; sed illis necessarid erat recurrendum ad bonorum possessionem unde Patroni patronaque , vel unde cognati manumissoris, ne in totum excluderentur. Verum cum Iustinianus tam in libertorum . quam ingenuorum hereditatibus successionem non esse denegandam existimaverit, ut posteriores gradus per primum exclusi, non cogantur hodie descendete ad aliam bonorum possesIionem , sed ad eamdem admittantur: metito asserit Iustinianus sufficere bonorum possessiones unde Ditimi, & unde cognati. Sed dicet quas: injuria videtur fieri agnatis patroni, qui olim tamquam agna vi Vocari poterant per bonorum possessionem tamquam ex familia, & ab ea exclus, rursus admittebantur ad beneficium bonorum possessionis unde cognati mammiseris; cum hodie admitti tantum possim ex uno capite, nimirum per unde cognati. Respondeo , illos nullo modo laedi, cum illis datur bonorum possessio unde legitimi; non qnbd a lege x II. tab. sint vocati, sed ex constitutioiae Iustiniani. quae fecit ut libertorum successiones, ad similitudinem ingenuorum redigerentur. Atque ita, tollendarum veterum bonorum possessionum ratio generalis petitur eleganter ex illa succedendi similitudine, quae tam in libertis, quam in ingenuis locum habet, ut lila dicitur a Iustiniano.
g. V I. Aliam verb bonorum possessionem, quae Unde vir Ac uxor appellatur , & nono loco inter vctcres bonorum possessiones posita fuerat,& in suo vigore servavimus, Sc altiore loco, id est, sexto eam posuimus, dccima veteri bonorum possessione, quae erat Vnde cognati manumissoris, propter causas enarratas merito sublata: ut sex tantummodo bonorum posscssiones ordinariae permaneant, suo vigore pollentes. g. VII. Septima eas sequnta, quam optima ratione Praetores introduxerum. Novissime erum promittitur edicto iis etiam bonorum pos
406쪽
C A p. IX. De bonorum possiesionibus. 3i3
sessio, quibus ut detur, lcge vel senatusconsulto, vel constitutione comprehensum est: quam nequiae bonorum posscssionibus, quae ab intestatovcniunt, neque iis quae ex t amento sunt, Praetor stabili jure connumeravit: sed quasi ultimum Sc extraordinarium auxilium, prout res exegit , accommodavit, scilicet iis, qui ex legibus, senatusconsultis, constitutionibusve Principum ex novo jure, vel ex testamento, vel ab intestato Veniunt.' 3 SEPTIMA EAs fg QV v T A J Haec bonorum possessio extraordinaria dicitur , quia differt maxime a ceteris: illae enim stabili jure inter eas, quae ex testamento, vel ab intestato dantur a Praetore connumerantur: ista autem tam ex testamento, quam ab intestato datur illis, quibus videtur, lege, senatusconsulto, aut constitutione comprehentum est. Sed dicet quis: liaec videtur superfluat nam illi qui lege, senatusconsulto, aut constitutione ad successionem admittuntur, sunt legitimi luccessores, l. 3. g. vlt. f. de petit. heredit. legitimis autem heredibus datur bonorum possessio unde legitimi. Sed ut rectE docet Vlpian. in l. r. s. vltdf. ut ex Diagib. senatusconsultis bonor. pUs detur. cum lex, aut similis constitutio defert successio nem, distinguendum est, an hereditatem, an bonorum possessionem deserat: nam cum hereditatem, locus est bonorum possessioni unde legitimi ; cum specialiter bonorum possessionem, ex hac parte datur, l. 3. generaliter ff. unde legitim. Deinde observandum, hanc possessionem cum aliis concurrere, Ut indicant haec verba, d. l. i. F. ut ex legib. numquam bonorum possessio, quae ex alia parte edicti adgnita esit, impedii pam. Id est, quamvis bonorum possessio unde legitimi petita sit, Potest nihilominus ex hac parte dari; cum haec nullam certam habeat speciem succeaendi; cum tam ex testamento , quam ab intestato detur, neque ordinarias excludit, neque ab ipsis
g. VII L Qinam igitur plures species successionum Praetor introduxisset , easque per ordinem disposuisset: & in unaquaque specie successio nis saepe plures extent dispari gradu personae: ne actiones creditorum differrentur, sed haberent quos convenirent, & ne facile in posscssionem bonorum dcfuncti mitterentur, & co modo sibi consulerent: ideo petendae bonorum possessioni certum tempus praefinivit. g. IX. Liberis itaque & parcntibus tam naturalibus quam adoptivis in petenda bonorum possemone annuum spatium, ceteris centum dierum dedit. Et si intra hoc tempus aliquis bonorum possessionem non petierit , ejusdem gradus personis adcrescit: vel si nemo sit deinceps, ccleris bonorum possessionem perinde ex succcstario edicto pollicetur, ac si is qui praecedebat cx eo numero non esset. Si quis itaque delatam sibi bonorum possessionem repudiaverit, non quousque tempus bonorum possessioni praefinitum excesserit, expectatur : sed statim ceteri ex codem edicto admittuntur. g. X. In petenda autem bonorum possessione dies utiles singuli considerantur. Sed bc ne anteriores Principes & huic causae providerunt. nequis pro petenda bonorum posscssione curet: sed quocumque modo si
407쪽
3i4 INSTIT. D. IV ST IN. LIB. III.
admittentis eam indicium intra statuta tamen tempora ostenderit, plenum habeat corum beneficium.
' NE civis pno PETENDA BONORVM P ΟSs ESs Io M E J Bonorum possellio certo ritu, ordine dc soler ita te pctebatur a Praetore, ut indicat rubri
ca , quis ordo in bovarum possess. fervetur, in qua ordo pro rita ponitur , dc solemnibus, ut in g. vlt. infra, de interdictis, ordo interdictorum , pro eorum solemnibus, dc pro formulis praesertim, ac conceptio bus verborum accipitur: quo sensu dic bantur olim ordinari a judicia, in quibus conceptio formularum observabatur, I actio,is de negor. gest. Quae solemnia, cuin muti, turdi, caeci, furiosi, de simili morbo laborantes non possent implere; meritii quaerebatur, an illis competeret bonorum possessio, & tempus petendi, quod est utile, in illorum persona curreret, ut appatet ex tit. de bonor. possess infanti, furioso , millo, siurdo, caeco compet. sed paulati in constitutionibus Imperatorum petendi sublata necessitas, solemnitates relaxatae, dcconcessum quocumque voluntatis judicio eam agnoscere.
De adquisiitione per adrogationem. C A P V T X.
EST & alterius generis per universitatem successio, quae neque lege
duodecim tabularum, neque Praetoris cdicto, sed eo jure quod consensu receptum est, introducta est. Ecce enim quum paterfamilias se in rin adrogationem dat, omnes res ejus corporales M incorporales, quarque ei debitae sunt, adrogatori antea quidem pleno jure adquirebantur rexceptis iis, quae pcr capitis deminutionem pereunt, quales sunt operarum obligationes ,&jus adgnationis. Vias ctenim dc usus fructus, licet
hi S antea connumerabantur, attamen capitis deminutione minima cost olli nostra prohibuit constitutio: nunc autem nos candem adquisitionem quae per adrogationem fiebat, coartavimus ad si1 mi litudi nc in nat ratium parcntum. Nihil ptenim aliud nisi tantummodo ususfructus, tam naturalibus patribus, quam adoptivis, per filios familias adquiritur in iis rebus, quae caetrinsecus filiis obveniunt, dominio cis integro servato.
SED EO I V REJ De hoc jure vide omnIno D. Cujac. ad i. a. g. his legibus latis , s de orig. iuris. V ALES SUNT OPERARVM OBLIGATIONES J Ius Patronatus, quod a lege x II. tab. desertur, perire capitis minutione ipso jure : sed tuitione, & ossicio Praetoris conservari, supra, lib. I. tit. quibus modis tutela finitur, certissimis argu mentis confirmavi. Vnde merito quaeritur, quare capitis minutione Omnino pereas Obligatio operarumi quare hoc casu suppetias non strat Praetor, qui nihil ex iure patronatus perire patitur Z Et placet valde quod D. Cujac. docuit, hunc locum esse accipiendum de ossicialibus operis, quarum proprietas in persona edentis , dc in ejus cui eduntur ita consistit, ut cuiquam alii quam patrono hae operae deberi
non possint de operis liberum Mutato igitur statu ejus cui debcu ur, ita perit Disiti co by Goral
408쪽
C A P. X. De acquisitione per adrogationem. 3I I
haec obligatio, ut nihil tuitio Praetoris praestare possit: quia si eas conservamus adrogato patrono, necessium omnino est has operas acquiri adrogatori, quod hujus obligationis natura non patitur. Qv ALEs s V N T OPERARvM OBLIGATION EsJ Hoc iron potest iii-telligi de operis servorum; quia cum i liae non pereant capitis diminutione, I. 1. F. de Uuis Uustus teg. dc in heredes transeant, acquiruntur adrogatori. Non etiam deoperis artificialibus libertorum; quia cum quasi in pecuniae praestatione consistant, in heredem transeunt, & consequenter in adrogatorem, l. 6. fabrius, f. de oper. liberi. Sed de officialibus exaudiendum, quarum proprietas cum in edentis persona ,&in ejus cui eduntur consistat, i. s. operae, J. de oper. liberi. personam patroni non egrediuntur, eique tantum solvi pol sunt; non extraneo, qualis est adrogator, l. Io. II. I a. f. eod. tit. cui cum acquiri nequeant, aut in persona adrogati consistere, quin transeant in adrogatorem; sequitur illas perire, ut explicat eleganter D. Cuj ac. hoc
. Sed maxima sese offert dubitandi occasio circa id quod diximus, ossiciales operas minima capitis minutione perire : quoniam illas naturaliter deberi patrono ccr- tum est, l. 16. libertis, j. de conditii. indebiti, δc id quod natura debetur, minima capitis diminutione perire non solet: quia post ea in manet naturalis obligatio, ctaniatio civilis naturalia jura corrumpere non possit, I. 2. F. is qui, st. S. eas obligationes, β. de capit. mi t. unde videtur dicendum, operas officiales etiam post adrogationem deberi. Respondeo: liciti naturaliter debeantur, non tamen ne ii posse, nisi libertus eas patrono promiserit, postquam promissionem incipiunt deberi civiliter; quae obligatio civilis minima capitis diminutione perimitur. Et hoc sine dubio innuit Iustimanus, dum ait operarum obligationes perire, civiles scilicet, naturales enim remanent. Et ideo, si operas officiales libertus per errorem patrono adrogato praestiterit, non poterit repeteret; quia semper verum est eas natura deberi, d. l. 26. F. liber rus : quo casu negare non possumus, per patronum adrogatum acquiri patri adrogatori emolumentum operarum, & non obligationem. Sicut dicitur per filium- iam . heredem institutum patri, non hereditatem , aut jus successionis , sed commodum, & cmolumentum hereditatis acquiri, t. I. in princi8.1. si a parente quis manumis sit. Quae fuit auteiri disterentiae inter operas ossiciales, & artificiales, docet D. Cujac. lib. i7. Obs ca8.14.
g. I. Mortuo autem filio adrogato in adoptiva familia ctiam domi. nium Mus ad adrogatorem pertransit: nisi supcrtat aliae personae, quae ex constitutione nostra patrom in iis, quae adquiri non possunt, antecedunt. Sed cx diverso pro co quod is debuit, qui in in adoptionem dedit, ipso quidem iure ad rogator non tenetur, sed nomine filia convenietur i: si noluerit cum defendere permittitur creditoribus pcr competentes nostros magistratus ', bona, quae ejus cum usu fructu futura fuissent, si se alieno juri non subjecisset, pollidere Ze legitimo modo ea disponere.
NOMINE FILII CON V E N IEt v R J De peculio nomine filii naturalis vel adoptivi pater tenetur, l. Fulcimus, g. si quis actionem, f. quibus ex causis in poss eat.&. passim in tit. de peculio, sed quod debetur a filio proprio nomine in solidum actionc directa, a patre vero actione Praetoria filii nomine, quatenus est in peculio pater
409쪽
316 INSTIT. D. Ius T IN. LIB. III.
tenetur solvere, vel constituere suo nomine, Vel nomine filii , I. r. g. vlt. ct l. a. f. de constituta pecunia, t. 19. f de solutions. suo nomine tamquam pater: quia de peculio obligatus est; nomine filii tamquam quilibet extraneus, ut expungat obligarionem, qua filius ipse obligatus est in solicium. Sic enim haec videntur diligentius distinguenda.
4 PER. co M PETENTES Nos TROS MAGISTRATVs J Non ergo per
judices datos a magistratu; quia notionem tantum habent, I. se ait Praetor, f. de re su- dicat. at missio in possessionem, atque aded venditio bonorum quae illam sequitur est jurisdictionis, i. i. f. nevis fiat ei qui inposs. missest. Deinde hoc non fit sine causae cognitione, & sine decreto , t. 4. Aservus, s de reb. auctor. judicis posita. at ubi causae cognitio est, ibi Praetor desideratur, l. Ios. ubicumyrie , f. de Reg. Iuri ubi decretum, ibi & tribunal: tribunal autem soli judices qui sunt magistratus habent, I. 1 .F. de judiciis. Iudices igitur hoc peragere nequeunt, imo ne magistratus quidem municipales; nam licet habeant iurisdictionem , habent tantum ad certam summam, ut docet Paulus lib. s. Sentem. tit. s. dc non habent ea quae magis sunt imperii , quam jurisdictionis , t. . jubere , f. de jurisdict. t. 26. ea qua ,s ad municipal. ita in possessionem mittere rei servandae causa non possunt. Et missio in possessionem nona quocumque magistratu concedi potest; sed a competente, qui nimirum habet ea quae magis imperii, quim jurisdictionis sunt,&id exequi potest intra fines territorii sui, I. I 1 . eum unus I. f. de reb. auctor. judici po1m. Ita qua rubrica observandum est, quod judicis nomen pro magistratu populi Rom. aut provinciali, id est Praetore, aut Praeside accipitur, ut ex praecedentibus manifestum est.
ACCEssIT novus casus successionis ex constitutione divi Marci. Nam si ii qui libertatem acceperunt a domino in testamento , ex quo non aditur hereditas, velint bona sibi addici libertatum conservandarum causa, audiuntur.' TR ihus his verbis continebatur Praetoris , do, dico, addicor qua addictione utebatur ut plurimum Praetor in cessionibus,Vt docet Ulp. in Fret. th. I9. Cum igitur addictio decreto Praetoris fieret, sequitur eum, cui bona addicebantur, heredem factum non fuisse ; cum Praetor heredem facere non potuerit, j. quos autem, supra, de bonor. possess. quod innuunt manifeste verba rescripti, Perinde liberi erunt, ac si hereditas adita esst. quae iterum Impeiator inculcat; ut ostendat cum cui addi ischio fit pro herede haberi, sed proprie heredem non esse. Glossa autem quaerit, an ex testamento, an autem ab intestato videatur succedere Sc asserit quas a nomalum esse successorem : sed ad veritatem accedit propius , eum quas ex testamento admitti, ut docet D. Cui ac. in Paratit. Cod de testam . manumiss. Quasi, inquam, ex testamento Inam defuncti voluntatem revera non habet: sed institutionis beneficio admittitur qui institutus non est, sive liber, sive servus sitis creditoribus omnibus satisfaciat, & libertates imponat iis, quibus voluit testator, Ut constat CT
410쪽
CAP. XI. De eo cui libertatis causa bona addicuntur. 3IT
I. 6. st vis. Cod. de testam. manumiss cum regulariter nancisci, aut adire hereditatem ex testamento non posset, nisi qui nominatus, dc institutus esset. Aditio enim ex testamento fit, & consequenter qui institutus non est, adire cum effectu nequit. Sed hoc fit contra regulas juris favore libertatis, cujus gratia, antiquos legumlatores multa etiam contra communes regulas statuisse manifestum est, j. Uri supia, de donat. dc ut infamiam distractionis bonorum defunctus evitet; qua de causa hoc rescriptum dicitur subvenire defunctis, j. hoc rescriyto, hoc tis.
g. I. Et ita divi Marci rescripto ad Popilium Rufum continetur. verba rescripti ita se habent: Si Virginio Valenti, qui testamento suo libertatem quibusdam adscripsit, nemine successore ab intestato cxistente, in
ea causa bona ejus esse coeperunt, ut venire debeant: is, cujus de carcnotio est, aditus rationem desiderii tui habebit, ut libertatum tam earum, quae directo, quam earum, quae per speciem fidei commissi rolictae sunt, tuendarum gratia addicantur tibi: si idonee creditoribus caveris
de solido, quod cuique debetur, solvendo. Et ii quidem, quibus directa libertas data est, perinde liberi erunt, ac si hereditas adita esset. Ii autem
quos heres manumittere rogatus est, a te libertatem consequantur: ita ut si non alia conditione velis bona tibi add ici, quam ut etiam qui directo libertatem acceperunt, tui liberti fiant. Nam huic etiam voluntati tuae, si ii, quorum de statu agitur , consentiant auctoritatem nostram accommodamus. Et ne hujus rescriptionis nostrae emolumentum alia ratione irritum fiat: si fiscus bona agnoscere voluerit , & ii, qui rebus nostris attendunt : scient commodo pecuniario praeferendam libertatis causam:
Ac ita bona cogenda ut ii reas iis salva sit, qui cam adipisci potuerunt si
hereditas ex testamento adita esset.' AD POPILIvM RupvM J Theoph. existimat hunc Popilium fuisse servum, cujus sententiam sequitur hoc loco D. Cujac. 'mi quidam, inquit, eram binomines , t. Gaius Seius ,st. de manumiss & in antiqua inscriptione Ararcus Rhenius. Contrariam tamen sententiam magis probat in recitationibus ad Papinianum, I quod divo Mareo, j. de manumissis testamento. Et hanc existimo esse veriorem; quia in a. l. Gaius Seius sese pro libero gerebat; ut Barbarius ille Philippus, de quo Suidas, & Iurisconsultus in I. . st . de osse. Praetori , ut Vibius Maximus apud Dionem, 'ri lib. 48. Hi enim duplex nomen usurpabant suppresso servili nomine, quod nominatim Suidas ait redditum fuisse Barbario Philippo. Ceterum deceptus fuit D. Cujac. a corrupta inscriptione, quam integram dedit Smetius in volumine inscrip t. his verbis, Mareas Rhenius libertus, XULιs Tiberii Imperat. servus. FISCvS BONA AGNosci RE v o L V E R I T J Vlp. in l. 4. F. eadem, of desdeicommils libertatib. Eadem, inquit, constitutio prospexit, ut si fiscus bona admiseritaque tiberrases eompetam. Quod sic accipiendum est ex l. quod D. Marco , j. de manu mi f. testamento, de ex hoe S. ut si bona venitura sint creditoribus prosequentibus, fiscus possit ex constitutione bona agnoscere, ut quilibet extraneus. Im O, in hac ad dictione fiscum esse praeserendum docet, d. l. . f. ι bona. Sed si alia ratione agno scar, puta, si fiscus vindicaverit bona tamquam vacantia, ut loquitur d. l. quod D. Mμπο i ex lege Iulia, de qua Vlp. lib. Reg. tu. 13. dc Iulianus in I. quidam 96. 3. quο-