장음표시 사용
441쪽
348 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. III.
committatur, vel praedia distrahantur , quae pignori data erant, valet stipulatio. g. XXI. ' Versa vice qui alium famirum promisit, videtur 'in ea esse causa, vi non teneatur nisi poenam esse promiserit. g. XXII. h Item nemo rem suam futuram, in eum casum, veritios M.
quo suasit, utiliter stipulatur. g. XXIII. Si de aliare stipulator senserit, de alia promis- oreb. vij. sor: perinde nulla contrahitur obligatio, ac si ad interroga- Ex e . tum responsum non esset, veluti si hominem Stichum a te quis stipulatus fuerit, tu de Pamphilo senseras, quem Stichum v cari credideris. g. XXIV. Quod turpi ex causa promissum est : veluti si εω ν λ Zquis homicidium vel secrilegium se facturum promittat, non alet. Ac g. XXV. Quum quis ' sub aliqua conditione stipulatus fuerit, licet ante conditionem decesserit: postea existente conditione heres ejus agere potest. Idem est 3c ex promissoris parte.
Cvat Wis J Dubitari poterat, an existente conditione post mortem stipulatoris , heres posset exigere; propter regulam jam propositam, post mortem tuam scilicet neminem pone stipulari ; quia obligatio ab nerede non potest incipere, g. post mortem suam, supra. quod tamen videtur admittendam, si heres petere potest post conditionis eventum; cum pendente cInditione, neque cedat, neque veniat dies obligationis, i. cedere diem xis. ff. deverb.An. sed cum in omnibus contractibus non tantum nobismetipsis, sed etiam heredibus nostris consulamus s. si pactum, s. de probationib. dc stipulatio conditionalis retrotrahatur , ut ex praesenti vires capiat, t. 78. si filius m. f. de verb. Oblig. recte diximus non ab herede, sed adestincto incipere obligationem; clim cedat sub conditione.& debeatur: & ideo vires habet, de in heredem transmittitur, ut docet Cujac. ἰών. 1DObs cap. I9.
g. XXVI. Qui hoc anno aut hoc mense dari stipulatus est, Ση Pompon. nisi omnibus partibus anni vel mensis praeteritis, non recte
g. XXVII. Si fundum dari stipuleris vel hominem, non poteris continuo agere, nisi tantum jacium praeterierit quo 'traditio fieri possit.
C A P. XX. PR o eo qui promittit solent alii obligari , qui fidejussores
appellantur: quos homines accipere solent, dum curant L Ne diligentius sibi cautum sit. aa. Dissiligod by Corale
442쪽
SOLENT ALII OBLIGAM J Qui adpromitares dicuntur in l. s. g. satis aereptio ,st . de verb. oblig. & ini. si vera i g.sed st si, j soluto matrim. sic enim legendum est ex Pandectis Florentinis, non expromissores, quibus acceptis, renovata obligatione rei principales liberantur, l. qui libertisus, in me , f. de operi libertor. Hi, expromissores nempe, obligantur proprio nomine, ut& mandatores suo nomine, I. Papinianus, Τ. mandati, illi alieno nomine eamdem obligationem scicipiunt, ut est de eadem re, ι. I. g. verbis, in sine, Τ. de oblig. Gr action. d. l. s. F. satis accepeio.
g. I. In omnibus autem obligationibus adsumi possunt, id Ση ' ', J. est, sive re, sive verbis, sive literis, sive consensu contractae
fuerint. At ne illud quidem interest', utrum civilis , an natu- mandator.
ratis sit obligatio, cui adiciatur fide jussor: adeo quidem ut pro servo quoque obligetur, sive extraneus sit qui fidejusiorem a servo accipiat, sive ipse dominus in id quod sibi naturaliter de
betur IN OMNI hvs AUTEM o a L I G Λ T I O N I B V s J Videtur prunitin hoc admissiam in oblisatione quae verbis fit; quo casu recte,& proprie Caius ait adpronii librem, vel ud ejussorem eadem obligatione teneri d. l. I. verbis, Τ. de oblig. cst Q. Et ita quoque duo rei debendi primum verbis accepti fuerunt, qui & ideo rei promittendi dicti sunt. Obtinuit deinde & in ceteris contractibus duos reos sine verbis accipi posse, i. eamdem,sf. de duobus reis. Sed dubitatum fuit, an ex deposito,& commodato dari possit fideiussor, I. 2.1f. hoc tit. quia proprie datur, cum plenam fidem debitoris sequitur e teditor, & irur in creditum : ex his autem contractibus rem reddere, vel restituere, non autem dare tenetur reus. Ideoque quaestum quoque fuit, utrum ex his contractibus dominus, vel pater teneri possit de peculio dumtaxat, vel in solidum de re reddenda, l. 3. 6.si filiosam. f. commodari, t. depositi, F de 'culio e ut fit cum servus, vel filius rem tenet: quo casu suo nomine dominus , vel pater teneri dicitur ad exhibendum, I. eis servus .f. ad exhibendum. Obtinuit tamen his non obstantibus agendum esse de peculio dumtaxat, & fidejus rem dari posse; quia semper verum est agi in personam, & nasci obligationem ex con
AT NE ix LvD QUIDEM I N T E R E s T J Hic est effectus naturalis obligationis, ut fidejussor qui accedit, & naturaliter, & civiliter obligetur: ncque tamen in plus tenetur, sed firmius adstringitur; quod non est contra juris regulas. Hoc tamen non est perpetuum, nam cum dominus naturaliter obligatus servo, fide tabrem dat , non obligatur civilite fidejutar; quia civilis obligatio in persona servi consistere non potest, quin statim recurrat in dominum atque ita pro eodem, de eidem esset fidejussor obligatus, i. s,.squis, S. 1. f. desidejussor. Quod nec jus, nec naturalis ratio patitur, ut idem sit ejusdem pecuniae creditor, dc debitor; sed coris ruit obligatio, cum in unam & eamdem personam concurrant jura actoris, & rei I. Dater a fratre, j de condict. india. qua ratione fit ut in illa specie, naturali obligationi inutiliter accedat fidejussor.
g. II. Fideiussor non tantum ' ipse obligatur, sed etiam heredem obligatum 1 relinquit.
6 FiDE ivsso R NON T ANTVM J Quod dicitur, ex contractibus defun
443쪽
oblig. G actionib. locum tantum habere dicendum videbatur in propriis contractibus, non in alienis: ideoque heredem fide; usIoris non teneri, cum pro debitore fidejutat obliget se; & in mandatore hoc obtineat, ut ipse esset obligatus, non autem heres illius, ut docet Cujac. lib. 13. Obs cap. 2D N indicat manifeste Vlpianus in l. 6. S. si tibi,ff. mandati, his verbis, Si tibi mandavero, quod mea non intererat, veluia ut pro Seio intervenias, velut Titio credas; erit mihi tecmn mandati actio , ut Celsus libro
septima digestorum Acribit: ct ego tibi ρm obligatus: nam custodite de eo qui mandavit , non de herede loquitur. Et ideo in fidei utare idem obtinere dici poterat, climmandatoribus conjungantur fidejutares, & conjunctim de utrisque agatur in tit. desid6Disribui ct mandatoribus. Heredem tamen fidei uissoris obligari placuit; quia eadem obligatione tenetur, dc rei principalis locum obtinet, t. 4. S. vlt. f. de Mejusns mandatoris
1 HEREDEM o B L I o A T V M J L. 4. f. & l. 14. C. hoe fit. & valde notanda est ratio, qua utitur Vlp. in d. l. 4. Quia, inquit, rei locum obtinet si ejussor. Nec enim videtur temere admissum alieno nomine obligari posse fidejussorem ; cum ideo sint
obligationes inventae, ut unusquisque quod sua interest consequatur,f. asteri,s pra, tit. pracedenti, ut unusquisque suum negotium gerat, non alienum. Eademque
dubitatio fuit in mandatore, qui tibi mandat quod sua non interest, puta Titio pecuniam credas, I. 6.f. si tibi, is mandati; dc tamen obtinuit utrumque obligari mandatorem, & fidejus larem. Sed de heredibus mandatoris, & fidejussoris major fuit dubitatio; quamvis enim ex contractibus defunctorum regulariter heredes te isneri dicantur in solidum, i. ex depositi, i. ex contractibus os de Oblig. ct actionibus ; haec tamen sententia locum tantum habere videbatur in propriis contractibus, non in alienis. Imo & in propriis, certis casibus vitiatur , g. i. versio. aliquando, infra, de perpet. ct tempor. actionibus, ι. vis. f. de si ejusserib. ct heredis. tutor. Et heredem mandatoris , cujus rogatu pecunia credita est 1, quia non accedit obligationi, nec rei principalis locum obtinet, obtinuit omnino non obligari, ut ex Paulo D. Culac. docuit lib. 13. Obf. cap. as dc custodite Vlp. in d. l. 6. g. si tibi , Ego tibi sum obligatus. Heredem vero fideiussoris obligari placuit; quia eadem obligatione tenetur; quia rei principalis locum obtinet, ut loquitur d. l. 4.
9 III. Fidejutar & praecedere obligationem & sequi I . 2:
potest. ιπ ,. g. IV. Si plures sint fidejutares, quotquot erunt numero, singuli insolidum tenentur. Itaque liberum est creditori, a quo velit solidum petere. Sed ex epistola divi Hadriani compellitur creditor a singulis, qui modo solvendo sunt litis contestatae tempore partes petere. Ideoque siquis ex fidejus cibus eo tempore solvendo non sit, hoc ceteros onerat. Sed si ab uno fidejutare credator totum consequutus fuerit: hujus solius detrimentum erit, si is, pro quo fidcjussit, sol vcndo non sit:&sibi imputare debet, quum potuerit adjuvari ex cpistola divi Hadriani, Scdesiderare ut pro parte in se detur actio. g. v. Fidejussores ita obligari non possunt, ut plus debeant, quam debet is, Pro quo Obligantur. Nam eorum obligatio accesso est principalis obligationIS: nec plus in accessione potest esse quam in principali re. Diuitiam by Coosl
444쪽
C Ap. XXI. De literarum obligatione. 3 II
At ex diverso. ut minus debeant, obligari possunt. Itaque si reus decem aureos promiserit, fide)ussor in quinque recte obligatur, contra vero obligari non potest. Item si ille pure' promiserit, fidejussor sub conditione promittere potest: contra vero non potest. Non solum enim in quantitate, sed etiam in tempore minus & plus intellegitur. Plus est enim statim aliquid dare, minus post tempus dare.
ITEM si ILLE J Docet D. Cujac. in positirioribus notis, hoc casu nullam differentiam esse constituendam inter fideiussionem, & constitutum, contra Accursium, in l. 4.f. de ranstituta pecunia. Sed in Accuisij sententiam procliviorsum i, quia, ut Labeo dicebat in I. 3. S. vlt. Τ. eod. tit. Vel propter has potissimam pecunias , q3 e nondum peti possunt, constituta inducta sunt.
g. VI. Si quid autem fidejussor pro reo solverit, ejus recuperandi causa habet cum eo mandati judicium. g. VII. Graece fidejussor ita accipitur, τη ἐμη κελwω, G λεγου, λω, siVe βουλομM. sed & si puti dixerit, pro eo erit, ae si dixerit λέγω. g. VIII. In stipulationibus fidejutarum sciendum est generaliter hoc accipi, ut quodcumque scriptum sit quasi actum , videatur etiam actum. Ideoque constat si quis scripserit se fidejussisse, videri omnia solemniter acta.
CAPUT XXI. OLr M scriptura fiebat obligatio, quae nominibus fieri di
cebatur , quae nomina hodie non sunt in usu. Plane siquis debere se scripserit, quod ei numeratum non est: de pe- Cunia mini me numerata, post multum temporis exceptionem opponere non potest: hoc enim saepissime constitutum est. sic fit ut hodie dum queri non potest, scriptura obligetur: Ac eπea nascitur condictio, cessante scilicet verborum obligatione. Multum autem tempus in hac exceptione antea quidem eXPrincipalibus constitutionibus usque ad quinquennium procedebat. sed ne creditores diutius possint suis pecuniis forsitan dc fraudari, per constitutionem nostram tempus coartatum L. eontrais est, Vt vltra biennii metas hujusmodi exceptio minime exten-
D ε obligatione, quae nominibus contrahi dicebatur per scripturam mensae ar
445쪽
INSTITVΤ. D. IVS TIN. LIB. III.
menta numerata, ex sola nominum praescriptione, & ex tabulis argentarii, obliugatio sine ulla alia solemnitate contrahebatur. Et hoc casu chirographo cavebat debitor, se accepisse mutuos nummos tot a L. Titio, de mensa argentarii, nec necessaria erat stipulatio i quia vires accipiebat obligatio a scriptura mensae , t.
qui tabulas a. . f. I.Τ de furtis. Pecunia autem numerata de domo, ut in I. lecta, frirebus credit. tunc necessaria erat stipulatio : ad quem morem resipicere videtur Symmachus epist. s. lib. i. Ne mihi sti, inquit, debiti hujus postnegatio, en vobis chirographi instar litteriis, sponsionem stipitiatur affectio. Ideoque conjuncta scriptura in I. vlt. Τ. de risi mali cr metus excepi. actio quae ex hoc chirographo datur, dicitur actio ex chirographoexstipulatu . Sed postquam frequentari minus coepit scriptura mense,
quae publicam probationem habuit: praevaluit usus privatorum chirographorum rquibus quamvis non subjiciatur stipulatio, tamen contra auctoritatem veteris juris constitutiones Principum firmitatem dederunt; simodb intra tempus praestiti rum non opponatur exceptio non numeratae pecuniae, id est intra biennium ex I stiniani constitutione.' Qv A N D o pecunia numerabatur ex arca & domo, ut est in s. lecta ,ss. de rebacria. erat necessaria stipulatio: quando autem de mensa argentarii, obligatio fine ulla verborum solemnitate contrahebatur, nec erat necessaria stipulatio; quia vires
accipiebat obligatio ex scriptura mensae, I. 17. S. inde potest,s de furit. sea tantum chirographo cavebat debitor, se a, puta Maevio creditore pecunim, certam quantitatem accepisse de mensa argentarii et quo chirographo amisso , per scripturam mensae probari poterat numeratam fuisse pecuniam ; qua de re vide Cujac. lib. χαObs cap. 4. & ad i. si plures,dc I. si us,s depactis. Sed cum haec scriptura, quae apud mensam fiebat, abiit in desuetudinem, usus privatorum chirographorum invaluit rquibus etiamsi non subjiceretur stipulatio, ut olim necesse erat, ut constat exl. vlt.f. dedol. mal. 9 mei. euce'. constitutionibus Imperatorum receptum est, ut haberent firmitatem, si modb intra tempus praefinitum non opponeretur exceptio non numeratae pecuniae.
CONssNsv fiunt ob Iigationes in emptionibus, vendi- λ
tionibus, locationibus, conductionibus , societatibus, mandatis. Ideo autem istis modis consensu dicit ut obligatio Hi contrahi: quia neque scriptura neque praesentia omnimodo opus est, at nec dari quidquam necesse est, ut substantiam capiat obligatio: sed sufficit eos, qui negotia gerunt, consentirc. unde inter absentes quoque talia negotia contrahuntur , veluti per epistolam, Vel per nuncium. Item in his contractibus alter alteri . obligatur in id , quod alterum alteri ex bono dc aequo praestare oportet: quum alioqui in verborum obligationibu SHius stipulctur, alius promittat. HAEDiuiti eo by Go le
446쪽
C Ap. XXIII. De emptione suenditione. 3 s 3
Ha obligationes ex solo, & nudo eonsensu substantiam capiunt ; nam in ceteris desideratur quidem consensus, i. I. S. pen.F. de pactis , sed praeter consensum omnibus oblisationibus communem, necesse est ut aliquid praecedat, ex quo substan. tiam capiat obligatio; puta retia dari oportet, aut concipere verba solemnia, aut seripturam adhibere: in his vero sussicit consentire, quae propria est natura conventionum, quas a jure gentium acceptas jus ciVile comprobavit, i. I. g. vlt. F. de con
Ea obligationes dicuntur ex consensu fieri, non qu bd in ceteris omnibus consensus non requiratur, nullus enim contractus est qui non consensu fiat, t. s. d. Mig. Er act. Cod. cum omnium contractuum genus sit conVentio, I. I. S. 3. ct l. 7. juris gentium, s. de pactis: sed quhd ex solo, dc nudo consensu substantiam capiat;
cum in ceteris praeter consensum, aut rei traditio, aut Verborum solemnitas, aut
scripturae proprietas desideretur. Praeterea hoc habent proprium , ut bonae fidei sint,& vltrd citroque statim obligent , ideoque proprie lunt contractus, LI s. L. best, is de verb. I nis. Itaque in illis nemo se nisi cum aliqua sua utilitate obligat, quoniam eum eui obligatur ipse vicissim obligat. At in reliquis non est ita, ideo. que solemnitas quaedam, & civilis forma his adhibita est, ne tam facile obligatio
EMντ io & venditio contrahitur simulatque de pretio
convenerit: quamvis nondum pretium numeratum sit, ac ne arra quidem data fuerit. Nam quod arrae nomine' datur, argumentum est emptionis & venditionis contractae. Sed haec quidem de emptionibus & venditionibus,quae sine scriptura consistunt, obtinere oportet. nam nihil a nobis in hujusmodi venditionibus innovatum est. in iis autem quae scriptura conficiuntur, non aliter perfectam esse venditionem & emptionem constituimus, nisi 5e instrumenta emptionis fuerint conscri- L. ωπι -
pta, Vel manu propria cuntrahentium, vel ab alio quidem scripta, a contrahentibus autem subscripta: & si per tabelliones j r 'fiunt, nisi Sc completiones acceperint, de fuerint partibus absoluta. Donec enim aliquid deest ex his, & poenitentiae locus est, Ac potest emptor vel venditor sine poena recedere ab emptione. Ita tamen impune eis recedere concedimus, nisi jam arrarum nomine aliquid fucrit datum. hoc etenim subsequuto, sive in scriptis, sive sine scriptis, venditio celebrata est: is qui recusat adimplere contractum,si quidem est emptor, perdit quod dedit: si ver b venditor, duplum restituere compellitur, licet Diui by Corale
447쪽
31 INSTIT. D. IUSTIN. LIB. III.
super arris nihil expressum est. Pretium autem constitui oportet : nam nulla emptio sine pretio esse potest.
Si MUL ATαε DE p R E T I o J Et id quod venierit appareat quid, quale , quantum sit, nulla conditione injecta, t. 8. 1. de periculo er commodo rei vendita. SIM VL ATQv EDE P RE T IO CON v E N E R I T J Solo consensu contrahitur emptio , intercedente re, vel pretio; non enim potest intelligi sine re quae veneat, l. 3. nec emtio, f. de contrab. e t. dc nisi appareat quid, quale, quantumque sit illud quod venierit, I. g. necessario, is deperis ct eommod. Hi vend. Et ideo dubitatum est meri id an esset emptio, cum captus piscium, vel avium, vel missilium emitur, si nihil inciderit. Receptum tamen est emptionem esse; quia tunc alea, &spes emitur,d. l. 8. F. aliquando, J de contrab. empl. Pretium autem debet esse certum; quia in hoc substantia ejus consistit 72. pacta conventa, f. de contrab. empl.& ideo contractus imaginarius venditionis , S donationis causa simulatus, quasi deficiat in sua substantia nihil prorsus valet, l. 2. g. I .ffcti. y. C. eod. Et debet in pecunia consistere, ex sententia Proculeianorum quae obtinuit. ΑRRAE NOMINE J De datione arrarum, vide C ac. lib. II. Obseq.I7. Scin expositione I. contructus, C. deside instrument.
g. I. Sed Sc certum pretium esse debet: alioquin si inter aliquos ita convenerit, Vt quanti Ticius rem aestimaverit, tanti sit empta: inter veteres satis abundeque hoc dubitabatur, sive constat venditio sive non . Sed nostra decisio ita hoc constituit, ut quotiens sic composita sit venditio, Quanti ille aestimaverit, sub hac conditione staret contractus: ut si quidem ipse, qui nominatus est , pretium definierit : omnimodo secundum ejus aestimationem & pretium persolvatur, 3c res tradatur, & Venditio ad effectum perducatur: emptore quidem ex empto actione, venditore ex vendito agente. Sin autem ille qui nominatus est, vel noluerit vel non potuerit pretium do finire: tunc pro nihilo esse venditionem: quasi nullo pretio statuto. Quod ius quum in venditionibus nobis placuit: non est absurdum dein locationibus & conductionibus trahere. g. II. Item pretium in numerata pecunia consistere debet. Nam in ceteris rebus an .pretium esse possit, veluti an homo, an fundus, aut toga alterius rei pretium esse possit, valde quaerebatur. Sabinus de Cassius etiam in alia re putant posse pretium consistere. unde illud est quod vulgo dicebatur: permutatione rerum cmptionem & Venditionem contrahi, camque speciem emptionis & venditionis vetustissimam esse : argu mentoque utcbantur Graeco Poeta Homero, qui aliquam partem exercitus Achivorum vinum sibi comparasse ait, permutatis quibusdam rc bus, his verbis:
448쪽
C A P. X XIII. De emptione oe Uenditione. 3 13
μοι Ho-αμοι δ'' etωνι MI, ρω, Α οι δε ρινοῖς, μοι γ mc rei in βοεψιν, οι δ' Moecora ι. Diversae scholae auctores contra sentiebant, aliudque esse existimabant permutationem rerum, aliud emptionem S venditionem. alioquin non posse rem expediri permutatis rebus, quae videatur res Vaenisse, & quae pretii nomine data esse. : nam utramque videri & vaenisse,& pretii nomine datam esse, rationem non pati. Sed Proculi sententia dicentis permutationem propriam esse speciem contractus a Venditione separatam,
merito praevaluit: quum & ipse aliis Homericis versibus adjuvatur, Si validioribus rationibus argumentatur: quod & anteriores divi Principes admiserunt, SI in nostris Digestis latius significatur
DIvERs,E sc MOLAE A vCTO RE s J Merito praevaluit Proculeianorum sententia; quia inter emptionem, & permutationem plures esse maximi momenti differentias constat, ex l. I. f. de rerum permut. Permutatio enim est contractus in- nominatus, ex quo ex utraque parte transfertur dominium ;& qui rem alienam dat, nullam contrahit permutationem, d. l. I. F. ideόque. Emptio autem est contractus nominatus, do ut tradas, in quo non est necesse transferre dominium rei venditae, sed venditori sussicit ob evictionem se obligare , possessionem tradere, purgari dolo malo. Emptio nuda consentientium voluntate contrahitur, ex solo coniensu substantiam capit: permutatio autem ex re tradita initium obligationi praebet; merito igitur a venditione separatur.
g. III. Quum autem emptio ' & venditio contracta sit, quod effici diximus, simulatque de pretio conVenerit, quum sine scriptura res agitur: periculum rei venditae statim ad emptorem pertinet, tametsi adhuc ea res emptori tradita non sit. Itaque si homo mortuus sit, vel aliqua parte corporis laesus fuerit, aus aedes totae, Vel aliqua ex parte incendio consumptae fuerint, aut fundus vi fluminis totus vel aliqua ex parte ablatus sit, sive etiam inundatione aquae, aut arboribus turbine dejectis longe minor,aut deterior esse ccxper it: emptoris damnum est, cui necesse est, licet rem non fuerit nactus, pretium sol vere.
Quidquid enim sine dolo S culpa venditoris accidit, in eo venditor securus est. Sed de si post emptionem fundo aliquid per alluvionem accessit , ad emptoris commodum pertinet. Nam commodum esus esse debet,cuius periculum est. Quod si fugerit Ex ca,. L homo, qui veniit, aut subreptus lacrit,ita ut neque dolus neque culpa venditoris interveniat , animadvertendum erit, an custo- , Σdiam ejus usque ad traditionem venditor susceperit. Sane enim si suscepit,ad ipsius periculum is casus pertinet,si non suscepit securuS cst. Item-in ceteris animalibus ceterisque rebus intellegimus , utique tamen vindicationem rei ει condictionem exhi-
449쪽
bere debebit cmptori: quia sane qui nondum rem emptori tradidit, adhuc ipse dominus est. Idem etiam cst de furti & de damni injuriae actione.
' QvvM A v TEM EM retro J Regula juris certissima proponitur in hoc s. p
riculum rei venditae ad emptorem ante traditionem pertinere, quamvis non sit rei dominus, ver . item, infra, hoc g. cui regulariter res perire dicitur, vulg. t. Pignus, C. de pigneratiι. act. quia in hoc contrami racite id agi intelligitur, quasi is qui emit accepisse videar : nam & emere antiqui dicebant pro accipere, auctore Festo; unde de ab emiso sigruficat demito, auferre; glossae vereres, abemit, ab eo accepit, ἔλαcεν, &C. Merito euim hoc emptori imputatur, quod pretio dato rem non acceperit: nec aequum fuit venditorem, qui se rei tradendae necessitate obstrinxit, hoc peticulum subite; cum per eum non stet quominus rem alienatam emptor accipiat. Confirmatur autem passim haec regula, ut in d. t. necessario 8. f. de peris. or commodo rei vendit. l. g. vlt. ff. de resicindenda vendit. I. Is f de jure dor. l. vlt. C. de periculo t.' comm . rei vendita, cum similibus : ex quibus constat ita rem perire emptori, ut &pretium solvere teneatur: re enim perempta, ut Iulianus ait in L .s f. . venditor omnino liberatur, emptor vero tenetur actione ex Vendito.
Sed vulgb existimam facessere negotium I. si fundus 3 F. secati, quae D. Cunci
persuasit ita hanc regulam esse accipiendam, ut res quidem perire dicatur emptori , quIa ex natura actionis ex empto non potest rem petere, vel agere in id quod interest: pretium tamen non perire, quod non tenetur solvere, vel potest repet edatum in ante essium. Sed si hoc verum est, cur contra tot locis perspicuὸ traditum est in Pandectis, MCOdice, omne periculum praestare emptorem . eumdemque te eri omnino P tium solvere. Nec potest confirmari haec interpretatio ex l. lectos, s fear, duabus .F. de peris. ct commod. rei vand. Nam manifesta est culpa venditoris, qui lectos in publica via positos vendiderati quia eam diligentiam adhibuisse non videtur, quam debent homines frugi & diligentes praestare. Cavere enim debuit ab occursu AEdilis, id est Magistratus qui euram habuit viarum publicarum . &morose imb & injuriose curabat, ne quid in via publica reponeretur, quo populo iter deterius estet aut merito Plautus in Captiυis, nescio quem multa importune imperantem dicat, edictiones fissilitias habere. Et ab ipso Edili viarum munditiem aceres exactam suisme, docet Sueron. in Vespasiano. Vespasiani , inquit, Erilem C π s. σμην, propter curam verrendis viis non adhibitam. luio jussit Upleri. Et quod idem vir praestantissimus tentat ex ι. naturatis ε .sed si scyphos,ff. de ρ scriptis verb. juncta l. vlt ff. de condict. causa data cause non sec. constare non posse
reparet; quia, ut docui supra tis. de obligat. negotium de quo in d. I. vlt. non est Permutatio, & , ut integer textus convincit, agi tantum potest condictione cauSadata causa nota secuta, non actione praescriptis verbis. Et qui pecuniam dedit, mor-ruo Sticho pecuniam hac condictione refetit: quia Stichus non potest dari mo xuus : nec ejus qui pecuniam dedit periculo est; quia hoc negotium neque est emptio , neque permutatio, vel, ut loquitur, pro portione emptionis venditionis non
est. In d. l. naturalis, g. 'd si scyphos, Stichus est periculo eius qui scyphos dedit;
quia est permutatio , quae emptionis instar ei se eleganter dicitur l valentiniano, ita Noν. de his qua administrantib. vel o . publieum gerentib. distracta unt. Et in hoc ergo casu imitatur permutatio emptionem; quia scyphos amittit qui dedit: &, Vt nominatim Paulus ait, qui Stichum ex permutatione debuit, culpam dum xat Prae-
450쪽
C A p. X XIII. De emptione re venditione. 33T
itare tenetur: ergo nihil aliud praeter culpam; quia ala iamtaxat, quae vcrba non possum ias cavillari. Male quoque in hanc rem vir magnus uti videtur L si soluturus 39. in 1. pa te, f. G seiatiambaso in cujus specie cum Africaniis perspicuε respondeat nummos deposi os ,&mercem aptiun este periculo emptoris: haec sententia sic omnino accipienda in , Ut si merx dc nuirinu pereant; non solum merx, quin emptio perfecta cst , vc Ra .ied etiam nummi sint emptoris periculo, quos nempe rurius solvere tenetur ven
dicori : qua de re merit , dubitari potuit, quasi iam dedisse& solvisse videatur, quidpposuit. Sed quia ipse emptor depositarium elegit, hoc ei esse imputandum censet, nec hoc tu nummos perire venditori. Vt autem procedat Africani quaestio, ueccilario ponendum est hoc habuisse Africanum pro certo dc indubitato, re perem-ria teucri emptorem pretium solvere: si enim intuere non tenetur, ridicula videtur Aricani dubitatio. Cum enim ait emptoris periculo nummos esse; non solum. b c adeo ait, quia amittit nummos quos gepositit, nec casum hunc fortuitum praestare tenetur depositarius, qua de re nulla unquam fuit dubitatio : sed etiam quia pretium, quod iam solvisse videbatur emptor nummis depositis, rursus praestare metur: quae est, ni fallor sententia vera d. t. si soluturus. Ex qua tantum abest ut confirmari possit sententia C acii, ut potius ostendat regulam hoc loco propositam esse certissimam. Sed restat adhuc ex eodem Africano d. l. si fundas, qua potissimum nititur. Sed breviter observandum est, speciem huius legis esse de fundo publicato; non de re Perempta, vel extincta casu quodam, qui plerumque & naturaliter contingere solet. Este de re evicta vi quadam majore, ici est auctoritate Principis, vel praecepto Principali, ut loquitur l. Lucius Titius, is de min. ideoque, quasi re evicta quaerit Africanus, quod notandum, an agere possit emptor in id quod interest, ex natura
actionis ex empto, ι.s in venditione , st. de mimon. Magnum autem discrimen est in- er caesum evictionis, de casum rei peremptae I hunc praestat regulariter emptor etiam ante traditionem, quia ad eum quoque omne commodum pertinet , illum vero VendItor, I. I. C. de perio. ct eom. rei vendita. Et in hoc ergo versatur tota Africani quaestio: virum quasi re evicta, sula emptori publicatum fundum habere non licet, agendum quoque hoc casu ut in id quod interest: tantum abest ut quaerat vel dubitet Africanus, utrum fundus publicatus pereat emptori, quem constat non
τxtingui, vel perimi hac publicatione, sed appsicari publico, vel militibus assignari in stipendia, aut publice distrahi, ut in I. 11. f. item si freti ,1. de rei vindie. d. t. Lucius
Titius, & in i in agris,ssis acgainreri dom. Et apud auctores de conditionibus &limitibus agrorum, ex quibus apparet hoc saepe usurpatum, quo de Poeta conqueritur noti mo pocmate, Undique totis que adeo turbamur agris.
Vbi Servius, turbamur με vita discretione, 'a vel meriti, quod notandum : ut nihil omnino ex hac publicatione imputari possit venditori , cujus fundus ex civitatis, seu municipii triui casu publicatus est. Et hoc est quod eleganter intelligit Proper- eius , cum quodam loco de hac re ait,.Abstulit excultas pertica tristis opes. Rectὶ tristis; quia ex belli civilis causa hi agri plerumque publicantur, sine ulla ponseisorum culpa. Ideoque optimus Princeps Augustus, ut mitius agere videretur cum possessoribus, quorum praedia civili bello publicaverat; nominatim ait se, pro