장음표시 사용
481쪽
CAp. I. De obligationibus qra ex delicto nascuntur. 389
inventum. Sed animadvertendum est furta per lancem dclicium concepta, id est quaesita dc inventa, primum leg. Tra. rab. poena extraordinaria fuisse vindicata, proinde ac si manifesta forent ; ut ex nostris auctoribus Gellius docuit lib. I i. cap est.& Praetorem deinde ex manifesto furto dedisse actionem in quadruplum, de qua in 3. poena, infra, ex concepto in triplum. Et ita sensim in desuetudinem abiit solem nis illa perquisitio per lancem delicium adhibito servo publico : contenti enim fuerunt, ut observare licet ex hoe g. rem furtivam perquirere testibus praesentibus, in-rerrogato eo apud quem furtum quaerebatur, utrum rem furtivam celaret vel retineret ; ut ipse negante, de re Postea inventa, furti concepti poena obligaretur: a qua tamen veteri observatione discessiim est, de cum perquisitionis solemnibus , liaraetiones quoque solemnes ab usu recesserunt. Quod ut intelligatur, notanda sunt duo perquisitionum genera: unum solemne testibus praesentibus, quod concipiendi causa ab eo fit, qui rem vult concipere dc invenire apud eum, quem furtum suscepisse dc occultasse contendit; re enim inventa, concepti furti actionem sibi acquirit, Paul. lib. a. Sem. tis. pen. Concepti is agere potest, qui rem concepit ct invenit. Alterum simplex, id est sine solemnibus, quod fit tantum rei inveniendae non concipiendae causa, quo hodie utimur: dc hoc genere re inventa apud eum, qui sciens rem furti vam suscepit dc celavit, furti nec manifesti agi potest. Quod autem D. Cujac. scripsit hae loco, etiam ignorantem furti concepti obligari, non possum admittere; quia fieri non potest, ut sine affectu dc animo contrectantis, dc scientia rei furtivae, quis vlla specie actionis furti teneri possit: dc ita oblati non tenetur, nisi quis ea mente dederit, ut apud alium conciperetum. dc furti nec manifesti, nisi sciens rem furtivam suscepit de celavit, versic cum enim, infra, t. ancilla in . C. de furtis emo conrupi. Concepti ergo is tant lim tenetur, qui sciens suscipit de occultat. Nec obstat t. 8. C. ex quibus causis infamia, qua vir magnus utitur; in ea enim motu severi judicis durior sententia extra ordinem dicta in te uigitur adversus i norantem, penes quem res furtiva inventa fuit, ex qua tamen condemnatus nulla afficitur infamia , vel ignominia. 3 REQv Isretio REI FVRT IVAE J In requirenda re furtiva adhibebantur olim solemnitates, de quibus Gellius lib. H. cap. vlt. quas abiisse in desuetudinem idem tradit lib. i6. cap. Io. Solebat enim qui rem furtivam quaerebat, praecone, liactore, dc testibus adhibitis pererrare domum dc cellas ejus, quem rem furtivam occupare suspicabatur: praeco autem proclamabat quid quaereret is, qui surrum passus erat, ut ex Petronio, Apuleio lib. I6. transformationis, δc Plauto in Meneatore constat: de verosimile est eum apud quem furtum quaerebatur interrogatum fuisse, Vtrum furtum celaret; ut ipso negante, Zc re postea inventa, furti concepti poena obligaretur. Furia autem per lancem dc licium concepta , id est quaesita dc inventa, perinde ac si manifesta forent fuisse vindicata, docet Gellius lib. I r. cap. vis. Et iustorem licio cinctum domos intrasse vulsd traditur; quoniam lictores discoloreis vestibus usos, cum publica auctoritate aliquid facerent, apparet I. I. Cod. Theod de habitu quo uti oportet intra urbem. qui mos usque ad tempora nostra pervenit. Petronius tamen in M' , ad dominum qui rem furtivam quaereret, refert his verbis, Nee longe a praconestabat amictas se si illos dissolorata veste, atque lance argentea indicium.
s lancem praeferebat. Ascyiltos enim fusitivum suum qui rebat : de is dicitur amictus discolorata veste, id est licio; dc in lance indicium, id est indicinae praemium, ostendebat. Quam sententiam confirmat Fest. Pompeius his verbis, Lance, inquit, ct sicio dicebatur apud antiquos, quia qui furtum ibat que ere in domo aliena, licio cin-
482쪽
39o INSTIT. D. IVS TIN. LIB. IV
mis ivirabar. Sed quidquid sit, sive lictor, si ve dominus, qui furtum passus erat,
hoc tegminis genere utebatur; constat surrum per lancem & licium conceptum, nomen accepisse ab hujusmodi inquisitionibus ; quibus sublatis, actiones quoque ab usu recederunt, ut liac docet Iustinianus.
g. V. Poena manifesti furti, quadrupli est, tam ex servi quam ex liberi
Persona: nec manifesti, dupli. g. VI.. Furtum autem fit non solum quum quis intercipiem t-di causa rem alionam amovet: sed generaliter quum quis alie- δε nam rem invito domino contrectat. Itaque sive creditor pignore , sive is apud quem res deposita est, ea re utatur: sive is qui rem utendam accepit, in alium usum eam transferat, quam cujus gratia ei data est , furtum committit : veluti, si quis argentum utendum acceperit ',quasi amicos ad coenam invitaturus, & id peregre secum tulerit : aut si quis equum gestandi Causa commodatum sibi, longius aliquo duxerit: quod veteres scripserunt de eo, qui in aciem equum perduxisset.
SI QVis ARGENTvM UTENDvM Acc E p E RI T J Cum in actionem furti veniat duplum , aut quadruplum, recte quaeri potest quid dupletur, aut quadrupletur,ctim is qui volente domino rem tenet,eam in alios usus eo reluctante conis vertit. Regulariter enim agente domino quanti res plurimi suit, diipiatur, aut quadruplatur,t. so. in furti,s de furtis, si nihil amplius domini intersit, i. So. si vendia dero , g. I.F. eod. nam si intersit, id quod interest praeterea duplari debor, aut quadruplari, L si .siquis uxori, j. sisemus,sf. eodem. At in specie proposita, .aequum non est rei nomine teneri eum qui utendum accepit, quia de re intervertenda non cogitavit; furtum autem sine affectu furandi non committitur. Sed dicendum illum teneri ratione ejus, cujus furtum revera secit, usus nimirum; viam enim interve Lit , eoque nomine actione furti potest conveniri.
g. VII. Placuit tamen eos, qui rebus commodatis aliter L terentur, quam Vtendas acceperint, ita furtum committere, 'si se intellegant id invito domino facere: eumque si Intellexis- μω.set, non permissurum. at si permissurum credant, CXtra crimen
videri, optima sane distinctione, quia furtum sine affectu ta.
5. VIII. Sed de si credat aliquis invito domino se rem comta Ex I '. Lmodatam sibi contrectare, domino autem volente id fiat: di- Λ 'citur furtum non fieri. Vnde illud quaesitum est, quum Titius servum Maevii sollicitaverit ut quasdam res domino subriperet, &ad eum perferret, &servus id ad M. evium pertulerit, Maevius dum vult Titium in ipso delicto deprehendere, permiserit servo quasdam res ad eum perferret utrum furti an servi corrupti judicio teneatur Titius, an neutro Et quum nobis supet hac dubitatione suggestum est, & antiquorum pruden-Diuitiam by Cooste
483쪽
C A P. I. De obligationibus quae ex delicis nascuntur. Js I
tium super hoc altercationes perspeximus, quibusdam, neque furti, neque servi corrupti actionem praestantibus, quibusdam furti tantummodo: nos hujusmodi calliditati obviam euntes, per nostram decisionem sanximus, non solum furti actionem , sed de servi corrupti contra eum dari. Licet enim is servus deterior a sollicitatore minime factus est, Mideo non concurrant regulae, quae servi corrupti actionem introducerent:
tamen consilium corruptoris ad perniciem probitatis servi introductilinest, ut sit ei poen is actio imposita, tamquam si re ipsa fuisset servus corruptus : ne ex huiusmodi impunitate, Ac in alium servum, qui facile possit corrumpi, tale facinus a quibusdam perpetretur. g. IX. Interdum etiam liberorum hominum furtum fit: ἔ In veluti si quis liberorum nostrorum, qui in potestate nostra sit, nis risu
subreptus fuerit. trang. X. Aliquando de suae rei δ' furtum quisque committit: Ex VJ. I.
veluti si debitor rem quam creditori pignoris causa dedit, subtraxerit. . - ALI QV. ANDO ET s VAE R E I J Nota Cujacii in hune Deum, errore librarii eransposita fuit: nam quod notatur ad illa verba clausulae sequentis interdum furti tenetur, ad hunc locum omnino pertinet, de re pignoris causa data, a debitore sub xςpra, Qua, inquit Cujac. Ob furti visium usucapi non potest, si eam alii non vendiderit, quia avelli ei potes. Quod latius explicandum est ex l. 4. 6.sirem,s de usum par. ct usucap. ubi Paulus ait furti agi posse, & tamen purgatum esse vitium rei furtivae, & procedere usucapionem debitore rem vendente, quam bona fide possidebat; quia in potestatem domini, vel bonae fidei possessoris rediit. Quod ita demum verum esse D. Cujae. existimat, adhaerens verbis Pauli, si vendita res sit a debitore rsi enim vendita non sit, non videtur rediisse in potestatem domini, id est debitoris ;quia et avelli potest,uel actione hypothecaria,quae avocat possessionem pignoris; vel condictione triticaria: & ut est in d. l. 4. g. tam in potestatem, tunc res dicitur rediisse in potestatem domini, cum possessionem ejus nactus est ex justa causa, ut avelli et non possit: si enim avelli potest, non dicitur eam adeptus, i. non videtur, f. de ι cquiri posset. Et interim ergo dum eam non avellit creditor, non potest ea res viticapi: quod latius ad Cujacii notam explicandum fuit, quam ad hunc locum pertinere
nemo non videt: quae ver b huic loco adscribitur, rejicienda est in s. seq. de furto ope, est consilio facto. V ALIQUANDO ET svAE REt J Creditori pignore subrepto ab ipse debitore, datur in eum & furti actio, & condietio furtiva, ι. 19. 6. qui rem,ctι. 1. * sed etsi res ,sf. de Drtis. Cui sententiae videtur obstare ipsa definitio farti, & quod dicitur in
I. I.f. de condictione furtiva, condictionem surtivam soli domino competere; creditor enim pignoris dominus non est, sed debitor qui non rem alienam, sed suam contrectat, I. 3 . f. pignus, st. de pignerat. actione: ideoque utramque actionem a versus debitorem esse denegandam dicendum videbatur. Sed cum in actione furti, dominii non tanthm habeatur ratio, sed etiam ejus quod interest, g. furti, insta , hoc tit creditoris autem maximὶ intersit, quamvis idoneum habeat debitorem, ne ei
pignoris possessio auseouur , quod plus cautionis sit in re quam in persona .rys. Dissilired by Coral
484쪽
392 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. IV.
de rei juris; meriti, asserit hie Iustinianus actionem furti ei competere. Quod autem ad condictionem furtivam attinet, observandum est eam esse certi, dc incerti: certi soli domino datur, ut in I. I. dicitur, incerti autem datur etiam non domino, veluti possessori, verbi gratia, qui possessionem interversam repetit, i. II. f. Neratius, s de condict. furtiva. Manet ergo certum utramque actionem creditori
competere, de lucro ipsius cedere id, quod poenae nomine exegit, i. 74. id quod, Τ. de sotat. 8c I. 79.s debitor , is de furiis. Neque nanc sententiam infirmat quod dicitur in l. Q. si pignore. f. de pignerat. actio. si pisnore subrepto, vel condictione, vel furti actione egerit creditor , totum quidquid percepit, vel consequens est debito, in id imputare. Quae pugna vi sedari possit, distinguendum est, an in extraneum, an
au tem in debitorem egerit creditor: δc si in debitorem, an actionem furti proposuerit, an autem condictionem furtivam. Nam si in extraneum egit, quicquid percepit , quacumque actione egit, vel imputare, vel reddere copi tur : quoniam pignus accepit, non ut lucrum ex eo faceret, 1ed ut in tuto magis esset ei creditum: at cre diti causa furto non intercipitur, ideoque lucrum omne creditori extorquendum
est; quia susticere ei debet dummodo in tuto sit creditum. Si autem adversus debiatorem egit actione surti, id quod percepit non reddit, aut imputat; ne alioquin inanis si actio furti adversus ipsum. Adde quod poenae depensae non solent repeti, ι. r. poena ,sf. de condidi. indeb. 8c de hac actione loquitur Modestinu' in d. l. 7 .f. de solutionibus, & Papinianus in d. l. s.f. de fantis. Quod autem condictione furtiva percepit, quae est merὶ rei persecutoria, l. 7 6 R. de condict. furti reddere cogitur; absurdum enim esset creditori licere, non reddito pignore debitum consequi. Quocirca Vlpianus in d. l. 1ν f. de pignerat. amone, dum ex sententia Papiniani d cet non esse restituendum a creditore debitori id quod exactum est, custodit E id de actione furti intelligendum esse docet. Nee obstat quod subjicitur in idem Papinianus , creditorem non restituere, quod actione quod metus causa consequutus est; quia constat actionem quod metus causa poenam continere, si res arbitrio j dicis non restituatur, 3. quadrupli, infra, de antionibus. Manet ergo certum credit rem reddere, aut imputare id omne quod accepit ab extraneo: quod autem ab ipso debitore, ita demum si egerit condictione furtiva, non si. actione farti quae poena
g. XI. Interdum furti tenetur qui ipse furtum non fecit: Lqualis est cujus ope consilio λ furtum factum est. In quo .is inmero est, qui tibi nummos excussit, ut alius eOS raperet: aut Ex d. ι. saia tibi obstiterit, ut alius rem tuam exciperet, aut Oves tuas Vel boves fugaverit, ut alius eas exciperet. Et hoc Vcteres scripse- D. I. so. f.
runt de eo, qui panno rubro fugavit armentum. Sed liquid vi eorum per laici viam , Sc non data opera, ut furtum admitteretur, factum est: in factum actio dari debet. At ubi ope Maevii Titius furtum fecerit, ambo furti tenenturia ope Consilio ejus Exis . 3. quoque furtum admitti videtur, qui scalas Drte fenestris sep- ponit: aut ipsas fenestras vel ostium effringit, ut alias furtum faceret: quive ferramenta ad effringendum, aut scalas, ut senestris supponerentur, commodaverit, sciens cuius gratia com
485쪽
C A p. I. De obligationibus qua ex delicto nascuntur. 393
Cvrvs OPE CON s rLIo J Verba sunt veteris sormulae, siservus servam, s. si quis de manu, f. ad I. Aquil. I. vlt. C. de noxalib. actionis. quae an conjunctun , vel
separatim accipienda sint, apud veteres dubitatum fuit, IIve 33. g. et iis. F. de vel b. signi . Et docuit Labeo, a quo fluxit schola Proculeianorum, separatim, non conjunctim haec verba esse intelligenda; quia aliud est factum ejus qui ope, aliud eius qui consilio surtum facit. Consilium dat, qui persuadet, impellit, atque instruit ad Iaciendum Rrtum: opem fert, qui ministerium, atque adjutorium ad res subripiendas praebet; ut ex Celse Proculeiano Vlp. docet in l. in furti so. s. r.F. de furtis. Et manifestd Caius, ex quo haec omnia Tribonianus sumpsi t, hoc loco separat eum qui
opem tulit, ab eo qui nudum consilium dedi t; ut ille furti teneatur, hic verbnon teneatur. Quod enim scriptum est in s. eme, Caius procedere voluit etiam furto subsequuto, ut praecedentia, & subsequentia convincunt. Nam g. si via do, qui sequitur 6. hi qui in parentum, vel tamquam transpositus retrahendus est, vel statim aptandus sententiae d. g. ceriae ut consequenter his quae supra diximus, eum qui opem tulit teneri; eum verb qui consilium non teneri: subjungat eum cujus ope& consilio furtum factum est, omnino teneri; quia utique verum est furtum ab eo factum suisse: at cum consilium praebet, non potest videri furtum fecisse, cum nihil attingat. Haec fuit ergo sententia Cati, nocere opem tulisse, itemque opem & consitum :at consilium tulisse simpliciter non nocere ; quod ex auctoritate veterum , juris antiqui perquam studiosus Caius retulisse videtur; ut & alia quaedam , quae in his libris ex commentariis Cati Tribonianus dispersit, ut supra vindicavimus in s. praeterea, de inutilib. sipulat. Sedi, ut Paulus nominatim ait in d. t. 13. Post veterum auctoritatem eὸ perventum est , ut nemo ope videatur fecisse, nisi ct consilium malignum habuerit: id est nisi intelligat se surti faciendi causa opem ferre, quamvis nullum ejus consilium principaliter ad furtum faciendum intervenerit, uti dein Caius exposuit in I. si pignore s . f. pen. de funis. Et contra si consilium praebeat, ex quo deinde
furtum 1equutum sit, furto quoque participasse videatur: constituta tamen hac differentia inter eum cujus ope & consti O, dc eum cujus consilio tantum furtum factum est; ut huic condici non possit, quia revera rem non abstulit, i. vulgaris, j. Urist . de furtim, illi verb possit, d. l. v. f. est. Nec obstat quod Vlp. ait in l. proinde, fricandith furtiva; quia, ut verissime D. Cinac. docuit, quamvis dicat cujus ope consilio; tamen reserendum est ad cum qui consilium praebuit, quia conjunctim haec formula
pronuntiari solet. Cuius op E coNsi LIo J Haec verba separatim esse accipienda, ex sententia Labeonis, docet Paulus in I. ues Te,s deve .sign. quia aliud est factum ejus rui ope, aliud ejus qui consilio furtum facit. Consilium gare videtur , qui persua-
et,& impellit, atque instruit ad furtum faciendum : opem fert, qui ministerium atque adjutorium praebet, t. o. in funi , 6. I. f. de funis. Ex sententia autem Cati, ex quo omnia haec sumpta sunt, constituitur differentia inter eum qui opem tulit, α eum qui nudum consilium dedit: eum enim qui opem tulit sciens, ait teneri, quod idem Caius ait in t. 1 .si pignore, M. pen.Τ. de furtis: eum autem qui tantum consilium dedit, atque hortatus est ad furtum Aciendum , non teneri: neque enim potest furtum fecisse videri, qui nec attigita, cum furtum sine contrectatione non fiat. Et haec fuisse Cati sententia videtur, eum non teneri qui dedit consilium tantum; sed eum qui sciens opem tulit, aut qui consilium & opem. Sed ut Paulus expressis verbis tradit, ind. l. 13. Post veterum auctoritatem eo perventum est, ut nemo ope fecisse
486쪽
39ι INSTITVT. D. Ius T IN. LIB. IV.
sideatuν, nisi oe eonsidium malimum habuerit nec consilium malignum habusse noceat, nisi st factum sequutum fuerit: ia est is demum opem tulisse videtur, qui intelli it se hoe facere furti faciendi causa, quamvis nullum ejus consilium principaliter ad
furtum faciendum intervenerit, puta, quia ferramenta sciens accommodavit ad
effrinaendum ostium, d. l. s . g. pen. f. de furiis. Et contra qui consilium dedit, ex quo tactum deinde sequutum est, furtum quoque participata videtur: ideoque
furti actione tenetur, non condictione furtiva; qua tamen etiam potest is conveniri,
cujus ope& consilio furtum factum est; quia, ut eleganter dicitur a Paulo, ita d. l. 13. ali uri est factum ejus qui ope, aliud ejus qui consilio furtum fecit,
g. XII. Certe qui nullam opem ad furtum faciendum adhibuit, sed tantum consilium dedit, atque hortatus est ad furtum faciendum, non
g. XIII. Hi qui in parentum vel dominorum potestate Ext. ιν. sunt, si rem eis subripiunt, furtum quidem illis faciunt, & res se hin furti vam causam cadit, nec ob id ab ullo usucapi potest, antequam in domini potestatem revertatur. sed furti actio non nascitur : quia nec ex alia ulla causa potcst inter cos actio nasci. g. XI V. Si vero ope consilio alterius furtum factum fuerit, quia utique furtum committitur, convenienter ille furti tenetur: quia verum cst ope consilio ejus furtum factum esse. g. XV. Furti autem actio ei competit, cujus interest rem calvam csse, licet dominus non sit. Itaque nec domino aliter competit, quam si ejus
intersit rem non perire. ITAQUE NE c D OMI No J Imb domino datur jure dominii solo, etiamsi nihil praeterea ejus intersit; ut in statu libero subrepto , vel in re sub conditione legata, t. si vendidere So.F. de furtis. Sed hoc casu ejus interest, quod dominium interim
apud eum sit: dc habetur ratio aestimationis rei quae abest, non utilitatis, vel ejus quod interest; proprie enim intereste non videtur, nisi pluris intersit quam res sit. Sed aliquando quod interest non egreditur verum rei pretium, t. I.1. de actionibus empti; quod contingit, cum dominus jure dominii furii agit: hoc enim casu verum pretium rei, non id quod interest duplatur, aut quadruplatur. Et ad hunc easum omnino referenda est l. in furti amone so . f. eod. tit. Nam si non dominus agat, aestimatio ejus quod interest non revocatur ad pretium rei; sed revocatur ad alterius utilitatis rationem, veluti possies sonis, detentionis, Vsusfructus, usus, pignoris : quam in rem singularis est d. l. si vendidero, sine qua D. Cujac. docuit, non posse commode intelligi tractatum de eo quod interest.
g. XVI. Vnde constat creditorem de pignore subrepto Ex V -t- . furti actione agere posse, etiamsi idoneum debitorem habeati ,-- ω quia expedit ei pignori potius incumbero, quam in personam agere. aded quidem, ut quamvis ipse debitor cam rem subripuerit, nihilominus crcditori competat actio furti. g. X V II. Item si fullo polienda curandave, aut sarcinator Ex '. ra. sarcienda vestimenta mercede certa accepcrit, eaque furto of
487쪽
CAP. I. obligationibus qua ex delicio nascuntur. 39 s
amiserit: ipse furti habet actionem, non dominus: quia domini nihil interest eam rem non perire, quum judicio locati a fullone aut sarcina tore rem suam persequi potest. Sed & bonae fidei emptori subrepta re, quam emcrit, quamvis dominus non sit, omnimodo competit furti actio, quemadmodum&creditori. Fulloni vero & sarcinatori non aliter furti competere placuit, quam si solvendo sint, hoc est, si domino rei aestimationem solvere possint. Nam si sol vendo non sint, tunc quia ab eis suum dominus consequi non possit, ipsi domino furti competit actio, quia hoc casu ipsius interest, rem salvam csic. Idem est S si in partem solvendo sint
g. XVIII. Quae de fullone, & sarcinatore diximus, eadcm dc ad
eum cui commodata res est, transferenda veteres existimabant. Nam ut ille fullo mercedem accipicndo, custodiam praestat : ita is quoquc qui commodatum utendum percipit, similiter necesse habet custodiam praestare. Sed nostra providentia etiam hoc in nostris decisionibus emenda vit , vi in domini voluntate sit, sive commodati actionem adversus eum, qui rem commodatam accepit, movere desiderat, sive furti adversus eum qui rem subripuit: & Micrutra earum electa , dominum non posse ex poenitentia ad alteram venire actionem. sed si quidem furem clegerit,illum qui rem utendam accepit, penitus liberari. sin autem commodator veniat adversus eum, qui rem utendam accipit: ipsi quidem nullo modo competere posse adversus furem furti actionem. eum autem, qui pro re commodata convenitur, posse adversus furem furti habere acti em : ita tamen, si dominus sciens rem esse subreptam adversus eum, cui res comismodata fuerit, pervenit. sin autem ne ius&dubitans rem non esse subia reptam apud eum, commodati actionem instituit, postea autem re comperta voluit remittere quidem commodati actionem, ad furti autem pervenire : tunc licentia ei concedatur, SI adversus furem venire, nullo obstaculo ci opponendo, quoniam incertus constitutus movit adversus eum, qui rem utendam accepit, commodati actionem: nisi domino ab eo satisfactum cst. tunc etenim omnimodo furem a domino quidem furti actione liberari: suppositum autem esse ei, qui pro re sibi commodara domino satisfecit: quum manifestissimum est, etiam si ab initio dominus actionem commodati instituit, ignarus rem esse subreptam: postea autem hocci cognito, adversus furem transivit: omnimodo liberari cum, qui rem commodatam accepit, quemcumque causae exitum dominus adversus furem habuerit: eadem definitione obtinente , sive in partem , sive insolidum solvendo sit is, qui rem commodatam accepit.
g. XIX. Sed is apud quem res deposita' ' est, custodiam non praestat: sed tantum in eo obnoxius est, siquid ipse dolo malo secerit. qua de causa
488쪽
396 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. IV.
si resci subrepta fuerit: quia testituendae Mas rci nomine depositi non tenetur , nec ob id ejus interest rem sal vam esse: furti agere non potest, sed
SED Is APUD Qv E M RΕs ng pos ITA J Si res deposita subrepta sue rit, dominus rei habet furti actionem: et enim qui rem custodiendam recepit merito denegatur: ejus enim non interest, cum conveniri non possit, nisi dolus ipsius arguatur : quo casu agere non potest, quamvis ipsius periculum sit; quia nemo potest ex dolo tuo furti quaerere actionem I . f. is autem, β. de furtis. In illis tamen casibus in quibus culpam praestat, habet actionem furti, & bonorum raptorum, t. h. s. in hac actione 11. f. vi franor. rvt. Ex eo tamen quod vulgb receptum est, dari ei actionem cujus interest rem non subripi, videtur dicendum dari ei apud quem res deposita est, cum is impensas fecit: verbi gratia, deposita sunt mancipia, vel iumenta, quibus cibaria dc alia necessaria ad vitam tolerandam praebuit; interest ejus non subripi, ut per retentionem impensas servare possit. Non tamen ei competit ex ea caul. achio furti, sed contraria depositi, cujus beneficio potest indemnitati suae considere; ut docet Fragmentum Modestini, quod extat apud pariatorem legis Mosaicae cum lege Romana, tis. m. farti denegatur actio; quia ejus non interest rem
g. XX. In summa sciendum est quaesitum esse, an impubes
rem alienam amovendo, furtum faciat. Et placet, quia furtum ex affectu consistit, ita demum obligari eo crimine impu
berem, si proximus pubertati sit, 3c ob id intellegat se delin
g. XXI. Furti actio sive dupli ' , sive quadrupli, tantum ad poenae persequutionem pertinet. Nam ipsius rei persequutionem extrinsecus habet dominus, quam aut vindicando, aut condicendo potest auferre. Sed vindicatio quidem adversus possessorem est: sive fur ipse possidet, sive alius quilibet: condictio autem 'ε adversus furem ipsum heredemve ejus, licet non possideat, competit.
FuRTI A cxio si v E DupLIJ Adversus fures plures actiones proditae sunt: nam pri md datur actio surti mere poenalis , & praeterea ad rei restitutionem datur actio ad exhibendum,& vindicatio; quibus non tenentur ut fures, sed ut nosse res, t. n. anciae, Cod. de sertis. Denique odio furum, qui, pluribus actionibus teneantur, receptum est ut praeter superiores, rei recipiendae nomine fures etiam condictione teneantur; quamvis regulariter nemo possit rem suam condicere, g. his ita rue discretis , infra, de action. In qua non distinguitur cum res periit, an eodem modo esset peritura apud dominum: quae tamen distinctio in aliis actionibus additur o. iliad quoque , f. de petit. het edit. sed tenetur fur etiam si res facto suo , aut casu fortuito perierit : quod singulariter in actione quod metus causa, interdicto unde vi, dc quod vi aut clam , obtinet; ut metu hujus periculi, ab omni vi, furto'. dc rapina homines abstineant. Haec autem condictio, clim neque famosa sit, cessat enim ignominia in condictionibus, licet ex famosis causspendeant, ι. 36.cuset, friobligat. st act. neque poenalis, t. 8. in re furtiva, ς I. f. de condies.suri. ineratri rei persequutionem continet: ideoque datur adversus heredes, ut docet Iustinianus in hos, de quidem in solidum, ut apertis verbis docet Vlpianus in I. p. incondzbοm,f. do
489쪽
CAP. I. De obligationibus qua ex delicto nascuntur. 397
condict. sunt. Quamvis D. C acius lib. I. Obs cap. 37. probare pluribus argumentis
tentaverit, eam non dari an heredem, nisi quatenus pervenerit: cui tamen lententiae non acquiescit omnino , contra manifestam sententiam d. l. s. cuius auctoritatem
non potest effugere. CONDIE Tio AvTE M J Serva quod nominatim ait condictionem dati in heredem suris, quod confirmatur I. s. l. 7. k vis. l. 9 ff. de condictione fura. I. s duo. 9. ἐem Iulianus, s de jurejurando , t. r. f. de privatis debitis, I I. f. vlt. f. vi bonor. raptor. Et tamen in heredem non dari tentat D. Cujac . lib. 7. Obs cap. 3 7. quod deinde aia firmat in magno opere Parant. Cod. tit. de condidi. furtiva; his rationibus sectus, quia cum odio furum haec actio introducta sit, ad poenam pertinere videtur. ideo pater non tenetur ex hac causa, si locupletius peculium factum non sit, i. g. peπ. f. Gyecutio: dc pignore subrepto a debitore, quod ex condictione furtiva creditor conis sequutus est non restituit, & integram debiti petitionem habet, i. si pignore , j. de . pignerat. actione. Quam sententiam bellissime quoque confirmari putat, comparatione actionis rerum amotarum, quam condictionem elle conitar ex causa furtiva rhaec enim non datur in heredem, nisi in quantum locupletior factus est, i. vlt. C. remm amotam Et quod rem Omnem conficere videtur, nominatim in l. 9. 6. vlt. iuncta I. Io. f. de ριι rel. or rationib. distrah. condictio furtiva morte furis dicitur interire.
Sed respondeo , hanc actionem dari ex delicto ad rei persequutionem, ι. Io. . quotiens,lf de compensat. l. 7. g. vlt. f. de condictoresua: ideoque quamvis ex delicto veniat, in heredem datur ; ut dicitur de omnibus bonae fidei actionibus, quibus dolus, id est delictum vindicatur, I. si hominem, g. s. f. depositi. Et extra poenam esse nominatim dicitur in F. se itaque iuberetis, infra, de assionib. si enim poenae nomine conciperetur, in heredes non competeret. Et tamen de peculio non datur, nisi inquantum locupletius factum est; quia in actionibus rei persecutoriis quae ex delicto veniunt, nec tamen sunt poenales, mediam hanc viam prudentes sequuti sunt: cum regulariter pater ex contractu filii iam. tantum teneatur de peculio, non ex
delicto , t. i. g. ι plius m. dc f. eum strvus , ff. de his qui efuderint vel dejecerint: quod alias idem vir praestanti T. emissitis IunE vindicavit ad i. ex poenalibus, Is de neg. jur. Denique falsum est quod tentat ex d. l. si pignore i quia, ut contra Azonem Irnerius doctissimὸ docuit, Papinianus id admittit tant lim in actione furti mere menali, non in condictione; ut in l. si debitor 79.II de funis, & L id quod .f. de Ρturionis. Nihil quoque adversus sententiam 3. nostri promovet comparatio Rctionis rerum amo- rarum et claudicat enim manifesto; est enim quoque poetialis, & quasi famosa, t. a. C. rerum amotarum; quia succedit in locum actionis furti, quae ob reverentiam matrimonii non datur: & , ut eleganter Iurisconsultus ait in l. yen. f. eod. in veritate furtum fit, sed lenitate verborum tristitiam rei mitigamus. Condictio vero furtiva quamvis ex furto sit, non succedit tamen in locum actionis furti: sed praeter actionem furti quae datur poenae nomine, competit ad rei persequutionem. Nec obstat quoque d. l. 9. 3 vlt. juncta I. ro. quia, ut Accursus vidit, haec .verba I. io. Quamvis morte tutoris intereat, reserenda sunt ad actionem furti, damni injuria ex lege Aquilia; non ad condictionem furtivam, quam ad heredem omnino transire tot auctoritatibus jam confirniatum est.
490쪽
398 INSTIT. D. IVS Τ IN. LIB. IV. De bonis vi raptis.
OV 1 res alienas rapit, tenetur quidem etiam furti. quis enim magis alienam rem invito domino contrectat;quam qui vi rapit: ideoque recte dictum est eum improbum furem A Iuliano messe . sed tamen propriam actionem ejus delicti nomine Praetor
introduxit, quae appellatur vi bonorum raptorum :& est intra nori rastrio
annum quadrupli, post annum simpli : quae actio utilis est, etiam si quis unam rem, licet minimam, rapuerit. Quadru- I a.
plum autem non totum poena est, & extra poenam rei persequutio, sicut in actione furti manifesti diximus, sed in quadruplo inest & rei persequutio: ut poena tripli sit, sive comprehendatur raptor in ipso delicto, five non. Ridiculum est enim levioris conditionis esse eum , qui vi rapit, quam qui clam
DICTUM E sTEvM IMpRonvMJ Dictum est a Iuliano in I. item si cum exisceptione . g. qui vim, s. quod metus causa , l. a. f. ceterum , st. vi honor. raptor. dc a Papi niano in l. si vendidem eum raptor. f. de furiis, raptor dicitur omnino furtum facere , dc fur manifestus existimandus; cum nempe palam coactis hominibus, alteri rem suam petenti ,& reclamanti eripit & extorquet. Nam si ex domo in qua nemo erat rapuerit, hominibus, puta, in hanc rem coactis, unde sumit ut certa conjectura volui fle eum rapere in si deprehensus non sit, furti nec manifesti tenetur, L λ. g. vlt Τ. defurtis. Et hoc proprie casu videtur a Praetore introducta liaec actio vi bonorum raptorum, cum non videretur ei sufficere actio furti nec manifesti: ideo que tractatur de concursu hujus actionis, cum actione furti nec manifesti, in I. r. f. vi bonor. raptor. & in I. si quis egerit 88. Τ. de fartis, non de concursu actionis furti manifesti: nam si manifestus raptor sit, potest agere dominus in quadruplum actione perpetua furti manifesti, quae tota poenalis est. Et certe haec fuisse videtur mens Praetoris, ut hoc casu graviore actione agatur tamen, ut suadet versis. quadruplum , g. r. hoc tit. licet actori uti actione leviori, & hoc quoque casu agere vi bonorum raptorum in triplum ; quia ait, Sive comprehendatur raptor in Vso delicto ,si
' RIDICVLVM pNiM E sT J Cum actio furti manifesti mere poenalis sit, A. ex malesciis, infra, de actionib. & perpetua; absurdum enim puta Uit Praetor eam anno terminari, f. I. infra, de perpetuis 2 tempori act. mitius agi videtur cum rapto e , quam cum fure, quando convenitur actione vi bonorum raptorum, quae anna- Iis eli & mixta: nam intra triplum tantum poena stat qua de causa in triplum dari dicitur l. s. g. quod siticiti .F. de publican. Vnde videtur contingere, quod tamen ridiculum esse visum est, ut darior sit conditio furis, quam raptoris , qui tamen furiuiprobillimus dicitur l. I . g. qui vim intulit,j quod metus causa, & l. 8O. g. cum ru-