장음표시 사용
511쪽
C A P. VI. De actionibus. η ly
divid. I. s. S. I.f. de precario, l. 3. 6. vlt. est l. 4st. ad exhib. utrum, inquam , ab eo qui tenet, non possidet, res vindicari possit. Et Vlp. docet in d. l. o cium, quosdam existimasse ab eo qui rem leuet,& possidet naturaliter tantiim,non posse rem vindicari; & hanc actionem eam solum possessionem complecti, quae locum habet in interdicto virum possidetis, vel utrubi: quibus interdictas constat eos tantum uti posse, qui civiliter possident, id est animo domini, ut loquitur l.Dervvs a. f. de no-xalibus actionibus e sed verius esse putat, generaliter ab omnibus qui tenent, & habent restituendi facultatem, vindicati post e. Et quidem , si dominus qui deposuit, commodavit, vel locavit; a depositario, commodatario, conductore, qui non ex voluntate domini, & sine justa causa rem tenent, hac actione petere velit: non dubitatur eum recta agere l. r. C. depositi; quia videntur intervertere possessionem, l.siquis rem , 1. de acquir. p ess & parum a iuribus differre videntur: insciari enim depositum quamvis non sit furtum, tamen est prope furtum, ut ait eleganter, I. inquciando st. de furtis. Ideoque adversus cosdem, quod notandum est, quamvis proprie fures non sint, agi potest hac sermula, dare oportere, I. 4. g. res Pignori E. de reb. ed. l. si quis infriatus , f. depositi. Sed d. l. etam, non videtur intelligenda de eo, a quo res commodata, deposita, locata est; sed de alio quolibet, de tertio quodam, ut interpretes loquuntur, qui se dominum dicitanam hoc quoque casu is qui rem tenet , judicium hoc suscipere cogitur; quod tamen nullum prae; udicium facit ei, qui deposuit, commodavit, locavit, argumento, l.sepe , . de re judicata. Sed ne lites ex litibus oriantur, si quaeratur de re immobili, quam fortὸ aliquis alterius nomine se possidere contendit; ex nova constitutione Constantini, id est ex l. a.C. ubi in rem actio exerceri debeat, dominum stati in tenetur nominare, qui intra diem a judice praestituendum adesse debeat ad rem defendendam; vel si non adsit, re sun itim cognita,
transfertur possessio in actorem, omni allegatione de principali quaestione absenti
DOMIN v M sE Essu D rc AT J Id est, ut rectε D. Cujae. hoc loco, eon ravindicet; ex Cato apud Boetium in Topic Ciceronis illo loco, Is cui res in jure cedistir,
rem tenens ita vindicat: ego hunc hominem jure a raritium meum esse aio: Praetor interra Mqui eum cedit, an eontra vindicet. Sed veri stime glossa, hanc contrariam vindicarionem ait hodie non esse necessariam : satis enim est, si is qui possidet vel tenet, sibi via alteri qualem qualem possessionem defendat; se possidere contendat, ut loquitur
I. I. C.ubi in rem actio. & eleganter ι.nec ullam, S. si quis abstemis o depetit. heredit. D quisforth alterius nomine se possidere dicat,&non constet de ratinabitione absentis eum qui possessionem alteri defendit,quasi praedonem esse ait, di suo nomine teneri actione in rem generali, id est petitione hereditatis, quamvis non dicat se heredem esse. Et ne sorte te cucipiat D. C acii nota hoc loco; quod ait I. si debitor hereditarius 41 .F. eod. tit. non teneri petitione hereditatis debitorem hereditarium qui se heredem non dicit; sed ideo solvere petitori detrectat, quia negat, aut dubitat an heres sit: speciale est , & propriam rationem habet; quia hoc casu non potest dici debitor hereditarius, qui bona fide agnoscit debitum; quamvis se non dicat heredem esse, aut pro possessiore possidete id quod debet: paratus est enim solvere ei quem
heredem esse constabit. Ideoque omnino necesic est hoc casu , ut sit huic petitioni locus, debitorem hereditarium dicere se heredem esse e cum regulariter Mis qui possidet, quamvis se heredem esse non dicat, si nullam asterat justam Possessionis causam , hac actione teneatur ; quia pro possessiore possidet, l. ar. H. est s. in principia, β. eod tit. Idemque dicendum est cie actione in rem speciali,
512쪽
1 o INSTIT. D. IVS TIN. LIB. IV.
nam possessor qui liber, ut jam docui, quamvis a Praetore interrogatus se dominum
esse non dicat, hac rei vin)icatione tenetur. Et observandum cst, solemnia illa vindicationis, ex quibus necessaria erat contraria vindicatio, ut Gellius docet lib. ao.
eap. pen. minus fuisse frequentata: ideoque abiit se in desuetudinem jus illud, ex quo possessor, qui ut est in lege x II. tab. vindiciam falsam tulerat, falso asseverans& contendens coram Praetore se esse dominum, duplos fructus praestare tenebatur , qui majores dicuntur in t. 6. g. vli. J. mandati, in t. II. g. r. f de distract. pignorum. Horum quoque mentio fit apud Paulum lib. s. Semem. tit. 9. l. i. C. Th. de fructib. σ sit. expens. I. unis. Cod. Th. de usuris rei judicata, quae nominatim ait hoc fuisse ex iuris prisci sermulis introductum: hoc enim casu , qui coram Praetore solemniter se dominum asseverabat, duplo tenus tenebatur, eadem plane ratione, qua qui rem venditam solemniter apud Praetorem mancipabat, se dominum esse ex jure Quiritium asseverans, auctoritatis nomine duplo tenus tenebatur, ut apud Paulum rectEscriptum est, lib. 2. Sent. tis. II. Fuit autem duplex vindicationis forma. Prima solemnis ex ipsis x II. tab. verbis
concepta, quae proprie ei competebat, qui se dominum dicebat ex jure Quiritium ;vt constat ex illa formula Cati initio allata, ad quam ex veteri jure respicit Vlpi nus lib. reg. tit. de tegat. cum ait, legari res posse per vindicationem, quae utroque tempore testatoris fuerunt ex jure Quiritium : id est quae jure solemni mancipatae . vel in jure cessae fuerunt, ut idem Vlp. docet lib. d. tit. r. S. qui tantum in bonιs. Vnde apparet eum qui tantiim habuit rem in bonis , id est dominum bonitarium, non potuisse legare per vindicationem, ut Theoph. loquitur: quia nisi dominium transeserret in legatarium ex jure Quiritium, non potuit vindicare rem legatam legat rius jure illo in sco, ad quod respicit V j. Sed & recepta tandem fuit altera vindicatio minus solemnis, quam ei dare necessum fuit qui dominus est jure gentium, non ex jure Quiritium, l. in rem , . de rei vindis. Prior ab eodem Vlp. in I. I. f. h. f. de rei vindicat . concipi dicitur adjecta causa ex iure Quiritium: ut in superiori formula Cati, qua rectὰ patrem ait vindicare filium, quem in potestate habet. Altera frequentior sine causae adjectione, sine vindiciis, & solemnibus, sine ulla necessitate contrariae vindicationis; quae domino bonitario competit, non Quiritario. DOMIN v M sE EssE Dic AT J His verbis innuere videtur Iustinianus, ad constituendam vindicationem necessarium esse, ut possessor se esse dominum asserat: quod tamen non esse admittendum constat satis ex eo quod diximus , illam
dari adversus quemcumque possessorem; & quod docet Vlpianus in t. 9. Qeium , f.
de rei vindie. post multam Iurisconsultorum ambiguitatem placuisse, adversus omnes qui tenent, & habent restituendi facultatem, hanc actionem dari posse. Sed o servandum, duplicem fuisse vindicationis formam, unam solemyem, alteram minus solemnem : in solemni, quae fiebat ex lege xu. tab. adjecta causa ex jure Quiritium, erat necessaria contraria vindicatio, ut ex Boetio, Plauto, Gellio, & Tullio certum est locis notissimis : in minus solemni, quae utilitate suadente fuit introducta a prudentibus , ut v nulquisque res suas ex jure gentium vindicaret; non erat necessaria contraria vindicatio: ideoque hac allata distinctione in concordiam licet adducere. quae alioquin pugnare videntur. Vtriusque autem mentionem fecit Vlpianus in I. i. 3. 2. F. de rei vindic.
f. II. AEque si agat jus sibi' esse fundo forte vel aedibus utendi, fruc
di, vel per fundum vicini candi, agendi R. vel ex fundo vicIni aquam Diqiligod by GOrale
513쪽
C A p. VI. De actionibus. 4 LI
ducendi, in rem actio est. Ejusdem generis est actio de jure praediorum urbanorum, veluti si agat jus sibi esse altius aedes suas tollendi , prospiciendive 'R, vel proiciendi 'aliquid , vel immittendi tignum in vicini aedes. Contra quoque de usu fructu, dc de servitutibus praediorum rusticorum, item praediorum urbanorum, invicem quoquc proditae sunt actiones: ut si quis intendat jus non esse adversario utendi, fruendi, cundi, agendi, aquamve ducendi, item altius tollendi, prospiciendi, prol-cienci, immittendi: istie quoque actiones in rem sunt, sed negativae. Quod genus actionis in controversiis rerum corporalium proditum non est. Nam in his agit, qui non possidet. civerbqui possidet, non est actio prodita, per quam neget rem actoris esse. Sane uno casu qui possidet, nihilominus actoris partes obtinet, sicut in latioribus Digestorum libris Opportunius apparebit.' AEQV E s I AGAT IUS A I B I J A vindicatione rerum corporalium, transit ad vindicationem servitutum, quas constat esse res incorporales, g. vlt .supra, de rab.
Foralibus. Sunt enim jura praediorum, vel ut est in I. quid aliud, Τ. de verb.sign. praedia qualiter se habentia, id est qualitates praediorum, ι. qui fundum ,1f. quema modum servitutes amist. Sicut inquit d. lex, quid aliud, bonitas, salubritas, amplitudo , sunt praediorum qualitates ; Sic enim est accipiendum in d. lege adverbium similitudinis vi) Et quod supra in tit. de fervitutibus, ex communi doctorum virorum sententia docui, Celsum in d. lege vocare bonitatem, salubritatem, amplitudinem, jura praediorum, nunc melior factus muto; quia durum & absurdum videtur, generaliter dicere omnes qualitates praediorum esse jura praediorum. Et merith antea re cepta illa interpretatio suspecta fuit Antecessori meritissimo Francisco Roaldo, qui sublata interrogationis nota , d. l. quid aliud se esse accipiendam aestimavit; quasi diceret, & assirmaret jura praediorum esse aliquid aliud, quam praedia qualiter se habentia ; aliud essequim qualitates illas, quarum subjicit exempla, quod est verissimum. Sed conservata recepta lectione elegans est sententia Celsi, servitutes nihil aliud esse quam praediorum qualitates; quemadmodum bonitas, salubritas, amplitudo, sunt quoque praediorum qualitates r& tamen hae qualitares inter se differunt; jura enim praediorum tantum dicuntur servitutes, Ut in hoc f. ind. f. vlt. supra , de reb. eorporalib. L i. g. vlt. f. de rerum divisione , non ceterae praediorum
De his igitur praediorum qualitatibus quae jura dicuntur, ait Iustin. competere actionem in rem, quam potissimhm in hoc distare a vindicatione rerum corpor lium docet; quod haec tantum datur ei qui non possidet, ad versus possessorein, ut jam probatum est- illa vero possetari dari, & competere potest, s. g. vlt. f. si fruct.ρα.&t. ct si forti, g. r.ffsi emitui. vin P. Licet enim ei qui contendit sibi deberi servitutem, quamvis possideat, vitib impetere eum qui negat; & contra ei
qui negat, ultro quo ire agere adversus eum qui asserit. Hoc enim unico casu receptum fuit, id est in nac vindicatione rerum incorporalium, quod in vindicatione rerum corporalium admitti non potuit; quia possetari rei corporalis,neque confessoria, neque negatoria actio dari potest ε, vel propter rationem differentiae, quam
dilucide liae loco exposuit Theophil. cui adde ι 1. in prisc. f. si Uufruct. petat. Frustra sunt qui alios casus quaerunt, vel sibi fingunt; quasi haec sit mens Iustiniani, quodam
514쪽
42r. INSTIT. D. IvST IN. LIB. IV.
casu, qui quaerendus est in digestorum libris, posse rem rei corporalis actoris par
' AEQVE s I AGAT I v s s IBI J An de servitutibus daretur actio in rem, meritb poterat dubitari; quia de rebus corporalibus prodita est, I. I.F. de rei vindicat. N ex praesenti possessione oritur, l. 14. S. vlt. Τ. de judiciis: servitutes autem sunt xes incorporales, q uae possideri propriε non possunt; possessio enim est corporalis rei dolentio. Sed dicendum,interpretatione prudentum hoc esse receptum in ususructu Primum; quia in multis casibus est pars dominii, l. 4. Τ. de usustus. itavi domi Mium , ex possessio ususfructus dicatur , t. 3. f. si v*fruct. petat. Ad exemplum aatem fructuarii, reliquis omnibus qui servitutes habent haec actio accommodata est, ut indicat Vlpianus in l. a. β. si semit. vindis. In his autem actionibus duo sunt singularia, quae a Iustiniano in hoc f. proponun- cur. Primuri est, ut pro rebus incorporalibus dentur duae actiones, contestaria scilicet,& negatoria: confessoria ei qui sibi servitutem competere contendit, nega τOria domino qui negat, ae L 2.f. si seruit. vindic. cum de rebus corporalibus Unica
tantum prodita sit, rei scilicet vindicatio, quae datur ei qui non possidet, ei enim qui possidet non est actio prodita, perquam neget rem actoris esse. Cujus differentiae haec redditur ratio, in I. s. qui frui ,s si usus'ρα pet . quoniam de suo, non de Rlieno jure quemcumque agere oportet; id est non ex vitio juris adversarii, sed ex jure suo causam suam judici debet probare: nec sussicit actori docere possessorem non esse dominum, rusi etiam probet se dominum esse: quia in pari causa, melior est
causa possidentis,t. I 28. in pari, F de reg. jur. Sc cum obscura lunt uuiusque jura, contra petitorem solet judicari, retinenda, infra, de interdictis, quam rationem fuse explicat Theophilus. Illa autem in servitutibus non obstat; quoniam qui negat adversarium jus habere ser vi tutis, de suo , non de alieno jure agit; libertatem enim praedii sui vindicat: & ideo licEt actio sit figura verborum negativa, vi tamen & p testate est assirmativa; quia qui eam proponit, praedium suum liberum esse asserit, re se habere jus prohibendi, quominus adversarius se invito utatur. Alterum singularc est, quod in rebus corporalibus actio numquam possetari vi-rro datur,t. I. F. interdum autem, j. vii possidetis: cum in servitutibus etiam ultro possessori detur actio, quando adversarius non patitur eum libeth uti frui. Cujus rei haec ratio reddi potest, quoniam in rebus corporalibus possessio sussicit; nam quamdiu quis possidet, ille fruitur liberE: finis autem actionis in rem est, ut possessio restituatur, ι. 9. incium, Τ. de rei vindie. & consequenter eam frustra proponit, qui possidet. At in servitutibus nulla proprie possessio est, sed illa pendere intelligitur non ex solo facto utentis, sed ex patientia adversarii qui servitutem debet, ι. I. g. vlt. F. de servitur. rustic. pria. quam cum denesat, consequenter adversarium iis possessione dejicit : ideoque mirum non est, si illidetur actio ut libere vli ,& possidere liceat: quod in hoc solo casii, id est cum de servitutibus agitur, receptum est,
vi in hoc f. dicitur. V EVNDI AGENDI J His verbis designatur viae servitus, propter quam ita Iicet concipere actionem, ire agere licere, i. si ea loco ,st . si semitus vindic. v bi, ut la. tius expotui lib. a. tit. de serviturib. abusi ve via dicitur iter; quia est iter cum actu,
v r in l. 2. F. quemadmod. semirutes amittantur.
- ALTI Vs AEDE s sv As T O L L E N D I J Iure servitutis impostae, ut px Theophilo & Cui acio docui, eod. sit. lib. 2. P Ros P I cI EN DI v EJ Ex hac prospectus servitute hoc consequor, non Ile
515쪽
cree vicino aliquid habere in aedibus, quod officiat prospectui, t. adisicia, s de servit.
. . rad. Et videtur distinguendum inter amoenum, & liberum prospectum, t. inter . f. eod. sit. illo loco, gnatiorem prolectum, GY siberum. Sic apud Senecam, lib. s. Mntroversse arbor quae obstabat prospectui divitis, amoenum erospectum praestabat pauperi. Amoenus est prospectus positis, puta virida iis, is blatis vero liber: ideoque haec opponuntur in vexata I. quotiens, S. I. f. de servitutis. viridaria tollat, aut amoeniorem prospectum praestet; positis scilicet viridariis, quae in aedium tectis veteres suspensa habebant, ut idem Seneca docet epist. r11. Et quod subjicit d. l. quo sies, aut in hoc ut is suo pingat, ubi nescio quis emendat pangat, Pertinet quoque ad prospectum am num , ut non teneatur vicinus picturas in aedium patietibus collocare, quarum positione amoeniorem constat esse prospectum. Et Constantinus Harmenopu l. haec conjungit, lib. 2. tit. 4. ubi de prospeetii; tractat enim primo loco de prospectu maris; secundo de prospectu hortorum,& plantarum ἱ tertio de pro-lpectu picturae, Visi quis, inquit, defuis adibus videat depictos Aiacem, Achillem, aue ejusmοδ quempiam: qui locus valde illustrat d. l. quotiens, cujus lectio non est te
in P Roxicias Di J Errat hoc loco insigniter Theophilus, qui hoc verbo significari putat servitutem stillicidium avertendi in tectum, vel aream vicini, ut loquitur L DF. de servitutis. v . prid. Verissimum enim est, quod D. Cujac. docuit, esse accipiendum de servitutibus quae dicuntur Maeniana, in ι. Maeniana, C. δε adi-μ. privat. quae nominatim ait Graecos vocare quam lectionem confirmat vetus glossarium. Herodiano tamen in fine lib. 7. fυλων sunt ligneae projecturae, quas nominatim ait in urbe Roma fuitIe frequentes.
g. III. Sed istae quidem actiones Α, quarum mentionem habuimus L3c si quae sunt similes ε, ex legitimis & civilibus causis descendunt. Aliae autem sunt quas Praetor ex sua aurisdictione comparatas habet, tam in rem , quam in personam: quas S ipsas necessarium cst exemplis ostendere. ecce plerumque ita permittitur in rem agere, ut vel actor diceret se quasi v suoepisse , quod non usuceperit: vel ex diverso possessor diceret adversarium suum non usucepisse, quod usu ceperit.' ' SED IsTAE MI DEM ACTIONES J Non proponit hic novam adtionum divisionem Iustin. ut quidam putant; sed ostendit jam propositam habere locum in actionibus, quae ex Praetoris jurisdictione substantiam capiunt: ad quas necessaribdecurrendum est, cum directae, dc utiles civiles deficiunt, aequitas tamen actionem dari desiderat. Tunc enim supplet Praetor quod juri civili deest colore 'uaesto a jure civili; ut nil videatur ex sese moliri, sed semper inniti & inhaerescere illius praeceptis, ut ex hoc, & seqq. f. app ret. QUARUM MENTIO M EM H AB v x M v s J Mentionem habuit Iustin. vel Caius, non solum actionum in rem de quibus F. praecedenti, sed etiam actionum in Personam: nam proposita illa generali actionum divisione, ex prosella personalis actionis sermulam dedit, qua quis intendit dare facere oportere: & in 3.1ic itaque Ascretis, in quo continetur veluti conclusio primae divisionis, docet hac actionis personalis sermula actorem rem suam petere non posse, nisi in uno casu: & nomin rim in s. appellamus, actiones personales dici condictiones, de quibus nempe a principio tituli loquutus est. Ergo cum ait, quarum mentionem habuimus, meo quidem jum dicio intelligere videtur ac tisaes quoque personales, quarum ex proseilo sermulam dedit.
516쪽
24 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. IV.
Sed contraria sententia placuit interpretibus omnibus tam Graecis, quam Latiis nis, qui validissima hac ratione nituntur: quia non possunt dici omnes actiones personales, seu in personam, quae dantur ex contractu, vel maleficio, descendere ex legitimis, & civilibus causis; quod verissimum est, sunt enim multae Praetoriae. Ad quam objectionem respondeo, Iurisconsultum Caium , ex cuius institutionibus haec omnia transcripta fuisse non dubito, custodite loquutum tuisse de actionibus in personam, quae ex civilibus & legitimis causis descendunt, eum dicit, hoc casu prodiras esse aetiones in personam. His enim verbis designantur tantum actiones, vel legibus ipsis proditae, vel cura & selertia veterum prudentum compositae dire chis, & civilibus verbis: & eodem plane sensu idem Caius in I. 1 ff. de obsit cir action. proditas esse ait actiones negotiorum gestorum compositas a prudentibus, quibus placuisse dicit, invicem hoe casu obligationem nasti: & Vle. in ι. II. f. de funis, nullam a veteribus proditam fuisse actionem, qua furti cum filio pater agat: Papin. in l. r. f. de praescript. verb. necessarias fuisse praescriptis verbis actiones, cessantibus udiciis proditis, a legibus nempe, & veteribus; quae nominatim in l. II. eod. tit. Supplere ait Praetorem in eo quod deest, Sed eas, inquit, actiones qua legibus prodita sunt puniet Prator. Et quamvis in j. ex maleficiis, hoc tiri ab hujus verbi proprietate quodammodo recedere videatur Iustin. dum generaliter ait ex maleficiis proditas esse actiones tam civiles, quam Praetorias, quarum subjicit exempla: hoc tamen loco civiles tantum intellexisse non dubito; quia ex pro sesso proponit formam condictionum quas civiles esse constat, & quarum expressam mentionem habuisse negar n possiimus. ET si nubs s VNT sIMILES J Similes sunt vulgaribus & proditis actio nibus, actiones quae dicuntur utiles; quia dantur ad instar Se siunilitudinem directarum, ι. s. f. queri poterit, Τυι in possess legator. Sunt autem tam in rem, quam in personam; quae proprie accommodari dicuntur in casibus similibus ivtint. Aeganter, ff. de pignerat. ais. utilis actio ex empto accommodari dicitur, quod in ceteris
quoque utilibus personalibus locum habet. Idem est dicendum de utilibus in rem actionibus, quae ad exemplum directae vindicationis dantur utiliter, ut in litis si agerves . vel emphyteu. cum umilibus casibus. Et has opinor actiones intelligit hoc loco, cum ait, O ' qua sunt similes: nam quod glossa notat de actionibus, quae quasi ex contractu, & quasi ex maleficio, ideo non placet; quia actiones ex quasi contractua: qite directae sunt; & quia actiones quasi ex maleficio, de quibus in tit. precedenti, omnes sunt in factum praetoriae, & ex similibus, & legitimis causis non possunt descendere. Locum igitur hoc habebit in utilibus actionibus personalibus, & realibus auctoritate prudentum, id est jure civili ad similitudinem directarum accommodatis.
V SE Qv A si v s v C E p Iss EJ Qui nondum v cepit dominus non est; Praetor tamen cum ei dat hanc actionem, habet eum pro domino, finsit esse dominum: quemadmodum eum, cui bonorum possessionem dedit ex edicto luccessorio, habet pro herede, ut Vlp. scribit lib. reg. tit. 18. S. penulti ubi huic bonorum possessori Praecorem date ait fictitias actiones, quibus bellissime hanc Publicianam comparare
pollumus ; fingit cnim eum usucepisse, qui non usucepit. Datur autem haec actio ad vellus extraneum possessorem; nam adversus verum dominum rei, inefficax conssiluitur opposita exceptione justi dominii, de qua in ι. pen. ct vis. f. de rabiiciana in
rem act. Quam tamen exceptionem causa cognita Papinian us dari ait, in t . notandum
37 mandati; nec enim temper aequum eth hanc exceptionem dari domino possi
517쪽
denti, ut in casibus a glossa notatis hoc loco, & in d. l. vlt. dc seecte d. legis mandatum, venalitiario vel mangoni utiliter datur Publiciana adversus dominum, id est eum, qui servos vendatos & traditos viscepit, insuper habita ratione usucapionis; quia aequum non esse ait Papinianus, venalitiarium damno affici ex errore & impctitia heredum. Sic enim malim simpliciter hanc legem accipere, quam cum D. Cu-jacio lupplere, vel ariolati lib. Io. Obs cap. 6. servos a non domino bona fide accepisse venalitiatium ipsum; quia & in casu d.legis, ami sso dominio ex errore heredum, placuisse Papin. docet dari Publicianam ei, qui dominium amisit: haec enim actio cum rescissa usucapione redditur, publiciana quoque vocatur a Paulo, l. in bonουν iis de Oblig. ct actionib. & in hoc 3. a Iustiniano. Datur ergo Publiciana ei qui ex causa justa dominium habere potuit, quod nondum habet , dc ei quoque qui dominium amisit , si actionis dandae , vel restituendae justa causa sit, Vt in d. l. mandatum, propter errorem & imperitiam heredum.
g. I V. Namque sicut ex justa causa res aliqua tradita fuerit, veluti
ex causa emptionis, aut donationis, aut dotis, aut legatorum , necdum
ejus rei dominus essectus est: si ejus rei possessionem casu amiserit, nullam habet directam in rem actionem ad cam persequendam: quippe ita proditae sunt aure civili actiones, ut quis dominium suum vindicet. sed
quia sane durum erat eo casu deficere actionem, inventa est a Praetore
actio, in qua dicit is, qui posscssionem amisit, eam rem se usu cepisse, Mita vindicat suam esse : quae actio Publiciana appellatur , quoniam primum a Publicio Praetore in edicto proposita est.' 3 Sic vigx IVsTAc Avs AJ Cum actio in rem soli domino detur,l. 23. in rem , f. de rei vindic. de Praetor dominum facere non possit, quos autem , Funa, de bonor. possess. merito poterat dubitari, an Praetor ex sua iuri id ustione actionem in rem dare posset. Cui dubio satisfacit hie g. dum ostendit hoc facere Praetorem rarione petita ab ipso jure civili; ut scilicet jus quod aequitate suadente putat inducendum, non tam propria jurisdictione, quam juris ipsius auctoritate fulciat. Certissimi enim & indubitati juris est, bonae fidei possessori, qui ex justa dominii acquirendi causa rei alienae postessionem nactus est, post impleta usucapionis tempora si ponsessionem amiserit, dari rei vindicationem adversus quemcumque possessorem, ut possessionem avocet: quae actio ei nondum perfecta usucapione denegatur; quia nondum dominus factus est. Quod cinti durum & iniquum crederet Praetor, quemcumque scilicet, etiam malae fidei possessorem ei praeferri, eumque omni remedio destitutum, deficiente omni actione in damno versari: fictione adhibita actionem accommodavit. Fingit enim eum usucepisse, de certam usucapionem implevisse, ut eo colore, actionem in rem ex sua jurisdictione possit indulgere quasi domino I cum regulariter illa soli domino detur. Quod similiter in ceteris omnibus casibus, in quibus actiones ex sua jurisdictione dat, solet observare : qua de causa meritb actiones Praetoriae fictitiae dicuntur. quia fingit semper aliquid Praetor, ut secundum regulas luris civilis actiones dare videatur, ut docet Vlpianus in Fragm. tit. 23.
g. V. Rursus ex diverso ', si quis, quum Reipublicae causa abesset, vel in hostium potestate esset, rem ejus qui in civitate esset, Vsuceperi z, permittitur domino si possetar Reipublicae causa abesse desierit, tunc intra annum rescissa usucapione R eam petere: id est, ita petere, Ut dicat HldhDiuiligod by Coos
518쪽
4 INSTIT. D. IVS TIN. LIB. IV.
posses rem usu non cepisse, S ob id suam rem esse. Quod genus actionis
quibusdam & aliis simili aequitate motus Praetor accommodat: sicut ex latiore Digellorum seu Pandectarum volumine intellegere licet.
RuRsvs Ex DI v E R. so J Duplex est Publiciana, vina quae datur colore usucapionis, de qua agitur in tit. de Publiciana in rem act. alia quae rescissa usucapione datur, de qua agitur in sit. ex quibus causis major, & in hoc 3. In qua ut Praetor possit accommodarem rem actionem ei, qui per vi ucapionem dominus esse desiit; fingit vlucapionem non esse impletam, & consequenter ab eo dominium non abia cessisse, qui revera desiit esse dominus. Quod ei indulget intra annum tansiim ab eo tempore , quo agendi copiam habet; quamvis actiones Praetoriar, quae rei persequutionem continent, ibi eant elle perpetuae, g. I. deperpet. temporalib. aft. infra quoniam ea contra jus civile datur, id est contra vacapionem jure civili introduciam 3, ideoque merito anno terminatur, L 33. in honorariis, s de oblig. ct actions. RE sciss A vs VCAPIONE J Eadem sorma, bonorum possessio contra tabulas , quae datur filiis emancipatis a Praetore, dicitur rescindere emancipationem in l.sed eum patrono , f. yen. f. de bonor. posse . t. s. g. si emancipatus, s de bonor. psi renistra tab. I. si aliquis, C. Theod. de bonis prosicript quia Praetor emancipationis nullam
rationem habet, id est perinde dat bonorum possessionem filiis emancipatis, ac si
emancipati non essent. Cum hanc igitur dat, rescindit emancipationem ideo rescisio dicitur emancipationis , ut haec actio rescisio usucapionis ; quia eam perinde dat Praetor, ac si res non esset usucapta. Nec debemus cum interpretibus hoc Ioco, aliud facere judicium rescindens, aliud rescissorium ; uno eodemque iudicio rescinditur usucapio,&petitur res usucapta: idemque contingit inquerela inossi ciosi testamenti, ut eruditE D. Cujac. docuit in Paratit. Cottit. de in cisso testam.
g. V I. Item si quis in fraudem creditorum rem suam alicui tradiderit : bonis ejus a creditoribus ex sententia Praesidis possessis, permittitur ipsis creditoribus, rescissa traditione, eam rem petere: id est, dicere eam rem traditam non esse, M ob id in bonis debitoris mansiste.
ITEM sI Q i s IN FRAvDEM J Quae in fraudem creditorum alienata sunt, usitatis actionibus esse revocanda ait I. I. C. de ne candis iis qua in fraudem credit . ubi ex veteribus libris legendum esse, sicut negotium gestum fuerit, rectissimED. Cujac. docuit lib. 7. Obs cap. est. Iis enim verbis, sicut negotium, designantur actiones in factum , quae rem gellam , id est fraudem admissam clemonstrant, vulgata l. cum mota, C. de transact. Datur ergo non una actio, sed multiplex, ut creditores possint in fraudem alienata revocare: multis enim modis succurrendum esse crediatoribus Praetores aequum esse existimaverunt.
Et primum quidem datur actio in rem, de qua in his f. hac enim actione vindicant creditores res a fraudatore debitore alienatas, perinde ac si mansissent in rebus
debitoris; quia ex decreto Praetoris possidere jussi sunt, debitore frustrante, & latitante, ut in titulis Τ. ct Cod. de bonis auctoritate judicis pusi tendis. Ideoque hoc Deo ἰhaec actio dari dicitur rescissa traditione; quia cum eam dat Praetor, nullam rationem habet traditionis & alienationis factae in fraudem creditorum; & fingit res alienatas numquam discessisse a dominio debitoris, cujus nempe bona omnia possessa sunt, & distracta: quod hoc loco supplendum ex L ignoti, C. de revocandis iis qua in fraudem, dc t. ait Praetor, I. I.f. qua in fraudem creditor. Et lioe verissimum eia se convincit, quod dicitur in l. 6. S. vlt. & d. I, ait mor, F. annus, J. eod. annum V ta
519쪽
Iem huic a tioni praestitutum numerari a die venditionis bonorum , quam scilicet justii judicis creditores fecerunt, ut in l. pen. in Me, C. de bonis auctorii. Iudic. pes . Hanc igitur actionem meri id recenset Iustin. inter Praetorias reales; est enim diversia ab ea, quae ex causa interdicti fraudatorii sic vocatur in i .si postulante , F ad Trebeli. t. pupilli 96.F. de solat. I. I. C. Th. de integri restitui.) redditur: de qua esse accipiendam t. videamus ι8. f. in Fabiana, f. de usuris, omnino suadet verbum rest tuas, quo Praetor utitur in interdicto propost to in d. l. ait Prator. Haec enim secunda actio, in factum est, de possessione, non de dominio; & vi ipsa personalis est, quamvis sit in rem scriptar quod generaliter dicitur de omnibus actionibus, quae ex interdictoruni causis redduntur, ex ipsa interdictorum natura, l. I. g. pen. Τ. de inter
dies. de ita aptissime in d. f. in Fabiana, iungitur Fabianae, quam personalem esse
constat. Ex quo tamen loco malὸ vulgus interpretum existimat, omnem revocatoriam esse perlonalem ; cum custodite accipiendus sit de actione ex interdicto, quam Paulianam vocat: quod nomen hodie datur cuilibet actioni, qua revocantur in fraudem alienata. Et tamen constat harum actionum diversos esse auctores; Cassisius enim, non Paulus, in I. Cassius I. qua in fraudem creditor. introduxisse dicitur nominatim actionem, quae post annum utilem datur de eo quod ad eum pervenit, adversus quem actio movetur, ut loquitur d. l. ait Praetor , S. vlt. & Cassium Praetorem esse existimo, cujus meminit, I sed cts 16. f. si feria ,sf. ex quibus caus madior.
Erit ergo tertium genus actionis a Cassio Praetore introductum. Adde & quartum, quod datur adversus fraudatorem ipsem, id est adversus debitatorem; sic enim passim vocatur in tit. Pandect. ET Cod. Proponitur autem hoc actionis genus in I. I.= qua in fraud. crediιον. illo loco , idque etiam aduersus ipsem, qui fraudem feris servabo, id est actionem dabo : quo casu Venuleius ait in l. vlt. vlt.
F. eod. tit. Praetorem non tam intueri emolumentum actionis in eo qui bonis spoliat us est, quam poenam et ubi Accursus recte partiam interpretatur carcerem. Eodem
sensu D. Ambrosius in lib. de Nabute. Vidi, inquit, ego pauperem duci, dum cogeretur solvere quod non habebat; trahi ad earcerem , quia vinum deesset ad mensam potentis: deducere in auctionem mos suos, ut ad tempus poenam disserre posset. Idem in sermone Ad cap. I. Isaia. Subdit planὸ injuriis more mundi, ut debitor qui redhibitione sib-santia satisfacere non poti, satisfacias vel corporis ultione. D. August. epist. 1 . Cum
frater noster Fastius debitor decem Urseptem solidorum, ab opinatoribus urgeretur ut redis deret a quod ad presens non inveniebat unde explicaret se, ne corporalem fateretur in mriam, ad auxilium sancta Ecclesia convolavit: quibus omnibus locis, sine ulla dub1tatione intelligitur poena carceris. Et hanc quidem actionem, quam poenae causa dari dixi, non dubito esse merἡPersonalem; quia hae actione plectit ut nequitia ejus qui res suas ita disperdit, ut nulla ratione recuperari possint, ut loquitur d. l. vis. g. vis. Videtur enim dari ex genere quodam malae fidei, adversus eum qui res suas ira mala mente jactavit, ut ea-Tum nec vola, nec vestigium extare postit. Datur tamen haec actio aliquando ad-νersus eumdem fraudatorem, in quantum facere potest: quod dicitur admissiim ad exemplum ejus qui bonis cessit, de quo in *c vlt. hoc tit. hoc autem contingit in pecie, I vis. C. de revocandis iis quae in f Adem credit. ad quam vide Cujac. lib. ia. U. cap. s. Et deficiente directa revocatoria datur aliquando utilis, ut in specie l. Mi Prator, ,.si quid in fraudem cred. st . que in f Adem credit. ubi notandum quod Iu-xisconsultus eleganter ait, dulcedine uturarum nomina probare creditores :& ea-
lem forma Manilius lib. q. e sinunom.
520쪽
18 INSTIT. D. IUSTIN. LIB. IV.
Navi et, Er celeres optando senibus annos. Dulcibus usuris , a suo quoque tempora vendit.
Et hae sunt usitatae actiones, quibus revocari in fraudem creditorum alienata ait d. I. I. C. de revocant. iis qua in staudem credit. Sunt autem diligenter inter se distinguendae , de disparandae ; ne impingas in errores, quibus vulgus interpretum hunc
' ITEM s I vis IM FRAvDEM J Sicut Publiciana rescitaria usucapionem reicindit, ita&haec, quae Pauliana vocatur, traditionem: fingit enim nihil fuit- se traditum, de rem in bonis debitoris mansisse; atque ita non in situm, sed in debitoris dominium res alienatas vindicant creditores, si rebus debitoris distractis non fuerit ipsis satisfactum; ut apparet extimi. qua in fraudem credit. Haec autem sicut & Publiciana rescitaria annalis est, quia est contra alienationem jure factam. t. I. f. qua in fraudem crediti jure enim civili tenet, donec per Praetorem retandatur : quod vel ex eo mani tellum est quia nec rescinditur, nisi prius bonis debitoris Venditis & ex cu Ilis,l. 6. quod autem , g. vlt. f. qua in fraudem credit. l. i. ct I L Coae revocand. iis quae in ud. creditori cum scilicet creditoribus non est satisfactum. Effectu tamen inspecto, & actionis conceptione, nullius momenti esse dicitur quod iactum est: atque ita haec actio rei veritate inspecta dominium revocat; fictione aurem , dc intentione dominium asserit, quasi scilicet res semper remanserit in bonis debitoris, ut apparet ex hoe g. Annus autem utilis a die venditionis numeratur , d. L6. 3. vlt. st l. io. j annus, is qua in fraudem credit.
g. VII. Item Serviana&Quasi Serviana, quae etiam hypothecaria vocatur, ex ipsius Praetoris jurisdictione substantiam Capiunt. Serviana autem experitur quis de rebus coloni , quae pignoris jure pro mercedibus fundi ci tenentur. Quasi Serviana autem, qua creditores pignora hypothecasve persequuntur. Inter pignus autem dc hypothecam quantum ad actionςmhy' gὰ ι , spothecariam attinet, nihil interest. nam de qua re inter credi- vir. δε ρitorem & debitorem convenerit,ut sit pro debito obligata: utra- α' =' . que hac appellatione continetur. sed in aliis differentia est. Nam pignoris appellatione eam proprie rem contineri dici ' Eae I 1luimus, quae simul etiam traditur creditori, maxime si mobilis ase. ,. r. da sit Τ. At eam, quae sine traditione nuda conventionc tenetur, V ψ A 'proprie hypothecae appellatione contineri dicimus.
ITEM SERV NAJ De pignore , jure honorario vel Praetorio actio ex
pacto nascitur, L si tibi , 6 de pignore, j. de pactis: ubi serva quod ait ex Pa is, nams pignus re contractum sit, nemo est qui nesciat civiles esse actiones, directam iccontrariam, de quibus tractatur in tit. Pandectarum, re Cod. de pigne . a t. Civiles, personales fiunt: quae fuit a Praetore introducta, realis est , l. pignoris, C. de pignorib. ι. 2. C. si unus ex plurib. heredib. I. pignoris persecutio, Τ. de pignorib. quae eleganter ait, pignoris persecurionem, qua nempe creditor rem, quam sibi jure pignoris obligatam esse contendit, persequitur, parere in rem actionem ; per iecutio enim illo loco est allegatio juris, quod in re pignori obligata creditor habet. Et ita recte veteres
glossae numquam laudatae satis , μαιολογα , persecutio , allegatio. δημολο πιες ,ος spersecutor. Pigneralitia contraria actione creditor agit ex aure civili, advelsus