장음표시 사용
111쪽
9uod si alicui alteri morbo coniungatur, pluores sunt indieationum intentiones , quas incompositarum , vel complicatorum, eraeusque appellare libuerat doctrina , yrademus. In praesenti autem sermone ad resiquas an, tans fositioner accedendum.
HActenus de curandis Intemperietiri,
tum simplicibus , tum compositis verba fecit Galenus 3 nunc qua methodo eurari debeant continui solutiones , agere prosequitur. Et primum inquit , sollitionem continui secundum se indicare unionem, quoniam, quae a reliqui x partibus sejunctae sunt, cum eisdem connexionem expostulant, ut totum Datio Mantium, quae ex formationis te. nere ex is . Ut autem haec ipsa firma, aestabilis fiat, is alligatio eogeur in unum,
quae distant, is fibulae, securae utiles
sunt, t T. 48.1 Coalescere autem facit ea, quae invicem distant . ae pristinam restituit unitatem ipsa Natura . Nesrum vero Uut est, ut disimas, primum quidem applicare extrema diantium partium, secundam am
112쪽
sed eat lus , & quod continuat , ac nectit
cartilaginem , nec ligamentum est , sed quid tertium ipsis aliquanto durius : lecus vero in carne soluta , quod restituitur , revera Caro est 3 unde haec unio vocatur a Μedicis, secundum primam Naturae intentionem ι illa vero per secundam. Cur autem Galenus prius meminerit de curatione solutionis continui , quam de curandis morbis in mala compositione, de qua re Argenterius Galenum carpit: Ratio
afferri potest , vel quod voluerit ab illis
morbis exordiri, in quibus Natura sola sa. tis esse potest curationi, ut lunt morbi in intemperie , postmodum de illis agere, in quibus. Natura Medicum adjutorem expinstulat , ut sunt morbi in solutione continui , & ultimo demum loco de iis , in quibus plerumque sola Medici industria ab-
solvitur curatio , ut sunt luxationes , fracturae , dc similes pertinentes ad malam compositionem . Vel etiam quod voluerit ab illis morbis initium facere , qui nol rissensibus manifestiores esse solent: manifestiores autem sunt solutiones unitatis , quam malae compositiones . Vel demum , quia ordinem , utpote in his exponendis inutilem , servare noluerit , sed solum propinnere, ac Tyronibus offerre, quae lacilius, ac promptius addiscuntur , ut sunt morbi in intemperie, de continui solutione . ve. rum hoc parum refert. At vero an haec continui solutio reserenda sit ad morbos partium similarium , aut diuimilarium , an ad Morbos ambarum , gravior est inter DD. controversia. Galenus nedum hic , ted etiam ID. de Disterentiis Morborum , eap. II. dc alibi, Morbum communem similaribus, de dissimilaribus partibus
facit, quoniam per eam utraeque partes indiscriminatim offenduntur . At contrarius ex una parie est Averroes 3. Coll. c. I aD serens continui solutionem convenire tolum
lartibus similaribus : solutionem contigui ita dicendum putat organicis. Ex altera
Vero parte Falloppius, oc Argenterius exist uriant , solutionem continui nullo modo convenire similaribus sed solum dissimi. Iaribus partibus, dc organici S. Ratio Averrois est , quia partes instrumentales fiunt ex similaribus contiguis , &non continuis, quare dum lesuuntur , comtigua , dc non continua leparantur.
Falloppius vero ad verius Galenum a fert , quod nulla pars similaris iii soluti ne continui amittat propriam actionem , quoniam secta Carae, caro nutritura con ταχι Op. Med. Tom. v.
coquit , secernit , Ac alia sibi naturaliter
convenientia peragit : igitur subdit, continui solutionem i.on esse affectum partium similarium. At quis non videt, per solutionem comtinuitatis utrasque species partium aequat, ter assici , sit nul que laedi operationes similarium parti una, & Oiganicarum p cum enim organicae ex similaribus constituantur, prO- secto cum istae solvuntur , necessario illae nexum amittunt, & viceversa . Nec umquam quis imaginabitur posse solvi compositas , non laetis simplicibus ε aut solvit implices illaesis compositis , quae eκ simplicibus constituuntur, & integrantur. Ad Argumenta autem Averrois , dc Fautoppii rei pondetur, & ad primum dicitur Galenum solitum esse confundere continuum cum contiguo: etenim idem seipsum explicans, quid nomine continui intelligat est. lib. de dister. Μorb. e. II. clare ostendit, se
lato modo continuum sumere, prout comprehendit continuum , dc contiguum : si qui dem memorans ibidem aegritudines solutae continuitatis, confundit divulsas partes ex toto, dc ex parte, itemque fractas, co vulsas, dc similes. Hac eadem ratione Aristoteles , I. metbeor. ev. a. accipit contianuum pro contiguo, cum ait , oportet Amn-
dum bune inferiorem esse superioribus lati
nibus contιnuum . Constat autem sublunares has regiones non continuas, sed contiguas tantum πodo esse Coelorum orbibus.
Ad Falloppii argumentum dicitur, quod
licet in solutione continui non amittantur operationes partium , cum revera non ab leantur, attamen negati non potet , quod vel diminuantur , vel depraventur , qu niam partes ibi utae imperfecto modo operantur in nutritione , coctione , dc similibus, & quandoque etiam depravantur, eo quod pus generent, & non raro etiam caris nem excrelcentem , aut fungolam gignant. Sed adhuc dubitare contingit ex textu,
cur Galenus dixerit impossibile esse partes instrumentales, & organicas disjunctas posse
agglutinari, cum alias ipse dixerit, praeter tim 2. de semine, dc I 3. meth. venas, dc arterias puerorum lectas posse resarciri : venas autem , & arterias ipsemet Galenus voeat partes instrumentales lib. de diff. morb. cap. q. Uerum respondet Sanctorius didinguendo duas species partium instrumentariarum : ali quas enim inquit concurrere ad aliarum partium instrumentatium, tau organicarum compositionem , dc hujusmodi sunt venae, arteriae, nervi. musculi, alias H vero
113쪽
vero partes instrumentarias esse per te, &sua natura organicas, cujusmodi iunt, Μanus, Pes, Oculus, Auris, quae tantummodo concurrunt ad compositionem totius Corporis. Cum autem Galenus dixit, partes
instrumentales , si sortasse rescit sae sint , agglutinari non posse, intelligendus de oriaganicis per se, & sua natura talibus 3 neutiquam vero de instrumentariis primo modo consideratis . Vel etiam dici potest, quod Iequatur de iis , quae agglutinantur per primam intentionem, seu per medium eiusdem
naturae , Puta cum caro rescissa resarcitur per alimentum homogeneum, nempe per languinem , quo carnes nutriuntur , & --
gentur ι id quod minime accidit in partibus
organicis per se, suaque natura talibus. Atque hinc patet solutio alterius difficultatis , quae adversus hunc Galeni textum aD serri posset, quod scilicet per organica etiam per se talis a caeteris partibus resecta re Iare iri adhuc poisit, ope , ac industria periti Gsmorum Chirurgorum , quemadmodum somni summa sui gloria, atque administrati me exercuisse Tagi lacinium Chirurgum Bononiensem, qui Nasos regenerare scivit, &in pluribus exequutus est . Ea enim Nasi rogeneratio organica minime, sed tantum m do similaris, eo quod solum reproducatur caro in vertice Nali, quae pars similaris est, non organica. Quo pacto intellige dus quoque est Hippocrates 5. apiaris m. 39. ubi dincet : Cum distissum fuerιt os , cartilaeo, via
nervus, aut genae particula tenuis , vel praeputium , neque augetur , neque coalucis . Nam Galenus in commentario, particulas illas, neque augetur, interpretatur , neque generatur ἰ quia revera non generatur pars
similis abscinae, vel qualis abscissa est, sed alia apparenter soluin , & superficietenus tantum illi similis 3 quin & non raro ma- niseste conspicitur, omnino difformem do perditae reserem; ut patet in callo reproducto in osse, cartilagine, &similibus.
Est tamen diligenter adnotandum , maAimam adesse differentiam inter Solutionem continui . & Avulsionem . quam Graeci αι M.'ασμα dicunt, cum scilicet una pars separatur ab alia , ut contingit in ossibus laxatis , in tendinibus, & mu scu lis separatis, citra laesionem partium similarium adjacentium . Haec enim pertinet ad malam compositionem, vel in figura, vel in situ vitiatis. Solutiones vero continui partium rescissionem, ac deperditionem cum disjunctione, seu nexu soluto, reserunt, adeoque resarcitionem, dc regenerationem alicujus rei expo-
scunt. Λd exequendam autem partium sol
tarum connexionem, coitionemque, quatuor
proponit Galenus a Medico esse peragenda , ubi tamen illa simpleκ est, ct in partibus
carnosis evenit. Primum, ut partes dista
res, simul alliget, & connectat. Secundum curet, ut commissae, & colligatae, firmae, ac stabiles conserventur. Tertium, ut pro hibeat, ne quidpiam inter labia vulneris iniseidat , vel remaneat . Quartum , ut ab extrinsecis alterantibus tueatur, sortis simul cum parte vulnerata circumjacentibus partibus . Quae sane utili ma curationi , lunta Medicis impense consideranda. Et quidem antequam fiat vulneris ago tinatio, oportet, partes per solutionem continui distantes redditas recte adduci, simulque rite committi, praelertim si vulnus m gnum sit. Secundo adductas, unaque cominmilsas firmiter stabiles conservari, ne denuo disjunctae impedimento sint agglutinationi. Tertio in hac adductione, & labiorum vulneris commissura , cavendum , ne extrinsecum aliquid interjiciatur , quod resarchionem impediat 3 unde conferet partem vulneratam optime abstergere , ac abluere, vel vino austero, vel aqua ardenti, similiva lia quore . Quarto demum, ut labia vulneris persecte unita conserventur, adhibendam esse docet ligaturam, suturam , vel fibulam: Statuuntur autem ligaturae ab Hippocrate,& Galeno in Libro de iis , quae fiunt in
Merieatri , dc ex Avicenna 4. q. tris. I. cap. 3. trium generum. Alia dicitur ligatura
Retenti var filia Glutinatoria, dicta vulgo dicarnatava : Et alia Expulsi va , seu Expulsoria appellata. Prima instituitur pro retinendis medicamentis partibus vulneratis applicitis. Secunda fit per fascias , ut labia unita conserventur , dc ulcus ipsum facito agglutinetur. Tertia denique , cum hinc ,& illinc ad latera vulneris adhibentur pulis vinaria ι vulgo plumbacula , seu linteola replicata ad comprimenda labia , & partes
adjacentes vulneris, ut excrementa propellantur , atque in cavum illius nihil decidat , aut profluat . Ligatura vero , quae hoc loco a Galeno commendatur, secundi generis est , quae scilicet per fascias labia partis vulneratae alligat, & unita Trium quoque generum reseruntur Suturae vulneribus adhiberi solitae. Prima dicitur Glutinatoria , per quam labia adducuntur , & conservantur . Secunda Suppressoria , per quam labia vulneris comluuntur, more pellium. Tertia dicitur Retentivo , seu .Conservativa, & fit, ut medica
114쪽
dica menta detineantur , quousque vulnus coaluerit 3 labia vero vulneris aliquantulum inter se distent , ut saniem , di pus
emittant , ne ab illo detento relaxentur .
Uerum de his fasciis , & suturis legantur
prae caeteris Tagautius, lib. 2. Chιrurgicarum Institutionum , & ex modernis Scultetus in Amenae Chirurg. rastrum. At quid Fibulae Antiquis essent, aut ex qua materia conficerentur, dubium est apud Chirurgos. Et quamvis Oribasius assirmet illas ex aere, serro, aut auro composita S, atque Circuli formam retulisse : nostris tamen temporibus horum usus nullus amplius est, sed loco illarum inductum est gluten, quod tutissimum est, componiturque ex album ine ovi, holo Armeniae, thure, sarco- colla , mastiche , sanguine draconis, polline, fuligine fabrorum , gypso, tragacanto, &resina pingui ad consistentiam mellis . Eo enim, tam fortiter labia vulneris devinciuntur, ut nonnisi dissicillime sejungantur. Uerum recentiorum Chirurgorum industria compertum est , vulnera simplicia selicissime curari solis balsamicis medicamentis , quibus partes vulneratae roborentur, puris generatio arceatur, prohibeaturque ambientis aeris alterat io: quae videntur esse tria principaliora requi illa , citae , &facili curationi vulnerum recentium, ma- nopere necessaria . Balsama autem ex re
us aromaticis, & resinosis componi solent, puta resina terebinthi, gummi de lacam acha, mastiche, thure, hyperico, consolida, balsamina , & similibus in vino, vel aqua ardente infusis, & maceratis , aut etiam exinde distillatis. Hac ratione consecta est Aqua Neapolitani dicta , oleum ci cinelli, balsamum Innocentianum vocatum , &h. Uerum inter plurima, hoc accipite essicacissimum , tutissimum, ac facillimum medicamentum , ad qua vis vulnera simplicia accommodatissimum : Quod recipit , mirioli Romani ad solem ea inatiu M. ii. picis colophoniae unc. iii. terebinthinae Venetae uno. i. succini pulverati unc. i. aqvae ardentis optimae lib. it. θρerio . u. rrbae, is thuris pulverati , singulorum uac.sem. Ponantur in vase vitreo bene clauso ad solem, vel ad caminum, ac interea pervices agitentur; atque ita post tres, vel quatuor dies liquor poterit in usum adhiberi. Modus autem illo utendi, talis erit. Primum exprimatur vulnus , ut si quid sanguinis in illo haeserit, bene detergatur , imo, si oportuerit, etiam vino , vel aqua ardente abluatur, itaut nil sanguinis concreti, aut grum elacti, alteriusve rei extraneae, intra vulnus relinquatur: deinde labia simul comitantur , & uniantur : -κ balsamum adjiciatur, &petiis, ac fasciis ligetur, ut melius labia conserventur unita, nullusque aer admittatur ad partis vulneratae alterationem e nam his rite, recteque adhibitis, vulnus brevissime sanatum ibit. Sed tamen adhuc alia plura parari possunt , & quidem e ficacissima balsamica .& vu Ineraria medicamenta, ex nostratibus tantum plantis elicita I ut ex Abiete j
Pino, Ulmo , Quercu, Lentisco, Cypresso, Hedera praesertim arborea , & muraria , caeterisque similibus, si ve sponte, sive incisione, gummosis , ac resinosis , permistis cum hyperico, millefolio, balsamina, p ligono, pyrola , alchim illa, caryophillata, aliisque vulnerariis ι si nimirum simplici insutione in vino veteri, ejus ve spiritu, ad solem, vel in fimo , vel super cineres calidos , sensim , sensimque digerantur , ad
exactam tincturarum extractionem . His quoque meretur adnecti, quod ex Oliva tum iera, tum domestica, ineunte aestate, incita , gummi colIigitur: Μirum enim quamessicacius, suaviusque , supra notatis admistum, in leniendis doloribus, & vulneribus sanandis, operetur I ut propterea nil Nobis amplius exquirendum , aut ulterius sperandum sit ab exoticis Indiarum simplicibus: id quod nonnulli religiose nimis & satagunt , & inquirunt : quasi vero iis Natura , benefica , pia , oc liberalis Mater , nobis vero dira , inlusta , ct avara Noverca suerit. Sed haec obiter o quod si forte vuInus profundius sit, quam ut simplici ligatura, & commissura, satis sit ad agglutinationem; tunc adhibenda quidem balsama agglutinantia , sed interea relinquenda est in vulnere a Iiqua declivitas,
vel facienda subssuxio, per quam & balsamum injici quear , ct pus, quod fortasse progignitur , possit expurgari 3 siquidemesul modi vulnera in carne profundiora, ex. poscunt carnis abicisIe regenerationem, quae
raro sine pure perficitur; & ex altera parte pus illud omnino debet expurgari, cum sit
impedimentum regenerationis praedictaeo Quoniam vero in curandis vulneribus partim Naturae opera, & partim Medici diligentia necessaria est,proinde GaIenus utriuiaque opus memorans, ait, ad Naturam perti nere, ut coalescant ea, quae invicem distant;& soluta unitas ad pristinum redigatur 3 unde carnis regeneratio, re unitatis solutae restituis
115쪽
opus erit in unum adducere , & colligare
partes ex vulnere distantes redditast sic col. ligatas, firmas, ac stabiles conservare , i prohibere cujusvis corporis in vulnere permansionem , removendo quaecumque ejus
agglutinationem impedire possunt . Quin
idem Galenus 3. Meth. cap.6. praecipit culusi is aeris in vulnus penetrationem esse in hibendam , ne pars affecta ullatenus alteretur.
Quo autem pacto possit Iledicus prohibe-- , ne aliquid vulneri superaccidat, aut intra labia vulneris intereidat Aubdit Galenus: &quidem in principio, quando labia vulneris
adducuntur , omni diligentia curandum , ne lateribus vulneris adhaereat capillus, pilus, gutta olei, aut aliqua alia humida substantia; quoniam haec impedimento sunt agglutinationi, & partium coitioni s unde idem Gale
me impedire agglutinationem , atque ob id iubet exsiccantibus utendum. Post adducti,nem labiorum, prohibeat in posterum Medicus , ne alieni humores illuc delabantur, auteonfluant: nam facile ad partem vulneratam, veluti debilem redditam, humores defluunt, ut dicitur 3. de natura facult. cap. II. Hinc quam male Chirurgorum plerique in curandis vulneribus olea adhibeant, unguenta,
frondes ,& solia herbarum delaxantia, item que usui tur undarum insistant , a Galani mente recedentes, quisque norit. Sed quam ex adverso, & se ite quidem diligentissimus nostri temporis Chirurgus Caesar Magatus de Rara Medicatione Vulnerum , plurimis fietus rationibus, & auctoritatibus , aliter
medicandum opinetur, nemo est, qui noneommendet, ut propterea legi mereatur se Hinc porro, dc lapienter quidem agunt, qui in curandis vulneribus, sagnantem primum sanguinem e cavo vulneris, quant
cyus fieri possit , vel ore , vel sphonas Ope,
summa diligentia omnem penitus extrahunt, Sex sugunt, ne ibidem haerens corrumpatur undo malum omne quinimo pars
vulnerata, undequaque detersis , dc balsamis deinceps lata ad cicatricem eκactius
perducatur, & quam citissime perlanetur. Fuin, ct non ita pridem apud Nos, plebejus quidam homo , omni litteratura penitus ignarus, qui solo suctu vulnerum , quotidie inito cava , & profunda etiam ulcera felicissime eurabat , non alio praesidio usus, quam detenta parte ulcerata ab extrinse-cis alterantibus custodita : id quod vulgus incantationi putabat adscribendum. Si praeterea cum solutione continui, alia accidentia conjungantur, tune indicationes curativae plures erunt, ut in Morbis compi sitis, sive complicatis. Quaecumque autem illa sint, commode reduci poterunt ad tria illa superius ex Galeno recensita, videlicet
ad Urgens, ad Causam principalem , & ad Impedimenta , de quibus jam supra actum est 3 unde prudenter dijudicabitur , quid ante quod, vel quid cum quo, vel quid post
quod lonari debeat, vel possit, quemadmodum Galenus ipse in s ervando ejusmodi
ordine curationis insinuat, T. Μetb. cap. I 2Ex pluribus autem symptomatibus, quae vulneribus accidere solent , praecipuum &caeteris periculosius est Hemorrhagia Ppropterea qua ratione possit Medicus eidem
occurrere, breviter aperiamus.
Et quidem in communiori praxi toti sunt
in pluries mittendo sanguinem, gratia, ut inquiunt, Re vulsionis, ex partibus oppositis, ac distantioribus. At minuitur quidem, sed non sistitur sanguis repetitis ejuscemodi detractionibus 3 quin dc non raro , conci lato potius ejusdem motu, impetuosius is irruit in partem vulneratam , veluti redditam de biliorem, ideoque abundantius egreditur nisi etiam tam langueant vires, ut in vita discrimen aegrum adducant, vel saltem tardissimae curationis vulnus efficiant . Insi-stunt alii ligaturis, frictionibus, cucurbit lis , atque interea parti vulneratae admovent pulveres quosdam astringentes , emaloe, bolo Armenia, terra sigillata, sanguine draconis, hypocisti de , acacia, myrtiliis , bala ustiis, rosis siccis, pilis leporinis , aliisque , una simul permistis cum
albumine ovi ; quae medicamenta , cum
localia sint, & pulverata, fluenti sanguini
remoram quodammodo faciunt , sed non plene opitulantur. Hac plane ratione vulneribus sanguinem fundentibus profuisse credendum , lotiones aquae frigidae a p.ru' vetustiores in usu habitas r nam oscilla venarum , dc fibras partium corrugando sanguinem sistere poterant At vero quae hactenus ex innumeris medicamentis sanguinem fluentem ex vulnerata
parte, sistentibus, essicaciora in Praxi observata sunt, censentur potiones vulnerariae esuries assumptae 3 Extrinsecus vero Pulvis lympathisticus, & Α qua aluminosa vitrio-hca. Potiones vulnerariae parantur ex con-
lolida , hyperico , alchim illa , lanicola Dpyrola, dictamno , b istorta , tormentilla, rubia, at istolochia, pilosella, rhaponticis, equi leto, centinodio , caryophyllata , plantagine , aedoaria, helonica, cornu cervix
cortice ligni guajaci, ligno lentiicino, visco
116쪽
mereIno , lantalis , gummi tragacantho ,
balsamolperuviano, α similibus. quae sanguinem moderari , di fibrillas venarum , ac arteriarum corrugare , ct constringere meduntur. Haec autem primum infundum tur , deinde decoquuntur in aquis, vel puris, vel chalybeatis, usque ad consumpti nem tertiae partis , atque ad dosim quatuor, vel sex unciarum , mane , & iero exhibentur , addendo guttas aliouot balsami sulphuris, vel peruviani r vel tolutant', aut cum spermate citi, vel sperniola Pa.
racelsi juxta descriptionem Crollii, & Hart- manni. a Ex his quoque pulveres Traumaticos dictos alii conficiunt ad eundem finem . Optimum etiam est insundere essentiam sanguinariae , seu centinodii , aut etiam succum depuratum ejusdem, vel urticae . Conserentes etiam sunt trochisci Gordonii descripti a Valerio Cordo, & a S gobbio in suis Pharmacopoeis. Sunt etiam apud nonnullos in magno pretio. magiste-sium, tinctura, & syrupus coraliorum rubrorum 3 at quia ex corallis elicitae tincturae fraude non carent, infideles sunt- ω vero attinet ad pulverem Sympa- theticum , is mirabilis semper in sistendo sanguine est observatus , lave supra par
tem vulneratam t. admoveatur , . sive supra intinctum recenti sanguine linteum insper
gatur ,i ac deinde detineatur in loco , ab omni aeris inclementia libero . Scripserede.hoc pulvere, ejusque viribus, viri undequaque clarissimi , praelartim vero Digbaeus olim Angliae Cancellarius peculiari libello de Pulvere Ompathetico , Laurentius Straussius, Nicolaus Papinius , Erysius Μebryus, α novissime Pater Hieronymus
Vitalis Clericorum Regularium , qui lumenis rationibus ejus ulum licitum quoque esse demonstravit, tum ex naturali , tum
Conficitur autem ex vitriolo Romano purissimo, non vero vulgari, aut cyprio. Eius quantitas ad libitum , mense Iulio , vel Augusto , repetitis primum, ablutionibus , atque a partibus impurime parationi-hus per nitrum, aut chartam um reticam, recolligatur , ut summam suam nancisca
a De potionibus Uulnerariis V. prae cae
ceris etiam suerretanum in sua pharisa p. t b) sui tam pro , quam contra hunc pulveris usum seripsere , extant uno voluismis. Neuocti , quod Theatrum Sympa-
tur viriditatem 3 eramnstule deinde eo tundatur, & serventioribus Solis radiis per
dies xv. circiter in phiala vitrea rotunda , ut iis undequaque verberetur, exponatur , quousque persectam calcis sormam adipiscatur . Servetur postmodum in vale vitreo. ene clauso , & in loco sicciori , ne per aeris nitrosum humorem recrudescat. Huic tandem ita praeparato superaddunt aquam
ummi tragacanthi portionem , itemque arcocollae, & gummi Arabici subduplum , ut majorem vim, & essicaciam , in sistendo sanguine assequatur e nec abs re ι licet aliqui id haudquaquam necessarium arbia trentur . Eius insuper usus ex Papinio hie est vulneribus recenter inflictis, & sanguinem landentibus, immergituri inteum mundum , idque vel ex lino, vel ex eannabe consectum, donec fluente sanguine penitus intingatur: huic statim inspergendus post in modum pulvis est , & alio linteo haec involuta simul asserventur in loco temperato eoque Vel vicino, vel a patiente parum dissito, ne scilicet immodica intersit intercapedo. Quo autem pacto pulvis hic operetur . etiamsi videatur in distans agere, longa ἀac pereleganti sane oratione, pluribus osten dunt praecitati Doctores, atque in primis Digbaeus ., qui complura alia exempla , in hujus argumenti comprobationem conge rit - Neque ex eo , quod satis manifesta ratio non appareat, superstitionis ille culpandus est: nam , ut inquit Plinius; multa sunt Naturae miracula incompertae adhuc rationis, dc in Naturae majestate penitus abdita. Et Pater Cabaeus de Meteoris lib. q. cap. q. q. a. de hac eadem re verba faciens,
sic habet et Sunt ali vi effectus, de quibus
videtur ab aliquibus dubitatum, utrum a solvam omnino a medio , ut est ilia ratiomedendi vulneribus , quae rarantur appli- eando medicinam crustas sanguine infeciis riucunt enim fio curari vulnera in quacum que distantia aequaliter . Nec res omnino I versationi obnoxia censeri debet ; nullus enim intervenit actus Religionιs nec urrae , nec falsae ς nec med amentum ipsum ullam
plex omnivo mericam:ntum , omnino fi-ptim modo anticatum ἰ neque ex eo , quia eausam ignoras , debes statim Daemoni cum exclamare , quasi vero omnia noveri, naturatia ., .is' sint ιn te omnes sapientiae
apices transfusi . Hactenus Cabaeus .m Et quidem multa sunt in Natura , quorum effectus prolpicimus , caulas vero penitus ignoramus . Si enim, supra faeces huma-
117쪽
nas ealitas emis inspergatur, mo Tenes mus accidit cum ardore , & excrementis sanguineis. Si secundinae foeminarum, aut earumdem Iochia in sordidis locis detineam. tur, praesertim in vasis, ubi urina asservatur, gravissima symptomata exoriuntur, uti Λuctor est Sennertus. Si lactans mulier lae' in prauas emulgeat, statim illi ubera steri- linunt. Si dum ova a Gallina incubantur, unum assetur, reliqua etiam deperduntur, ut testatur Pater Κircherus in Arte momtiea . Cithara fides aeque tensas cum alia retinens, ad alterius contactum resonat. Vina
in doliis fluctuant , eum Arbores efflore.
scunt, ac germinant. Genitivae notae Pue. mrum exasperantur , cum poma, quae P. Praesentant, quotannis ad maturitatem perducuntur. Atque his alia innumera. Si igitur haec naturaliter eveniunt, cur pulveris hujus activitatem superstitiosam , aut da moniacam dieemus p Sunt quippe Ae rem dissu si halitus, atque instar catenae devincti, ideoque mutuo communicantes Uim, quae caeteroqui nobis occulta manet, cum 1ensus nostros effugiat, eo sere modo, quo plerumque observamus per Aerem vapores, dum pluviae imminent, in filamenta, Aranearum telis similia , dispersos. Hi autem vapores ita devincti, atque per Aerem di fusi, cum e languine vulneratae partis exhalant , simul cum halitibus vitriolicis commiscentur, & devinciuntur, unaque communicant , quapropter sanguinem ex vulnere stuentem figendo , θι fibrillas pam tum corrugando, medelam afferunt. Hae sane ratione Canes vestigiis Hominum ,
Leporum , Avium , fic similium insistentes, olfactu illa distinguunt: itemque Uul.
urex , e remotissimis etiam regionibus , Cadaverum corpora perquirunt , ct insectantiir, Idque genus alia . Valde convenit eum Pulveris sympathetiei activitate, vis , oc efficacia ejus Unguenti , quod quia vulneribus medetur, si armis sanguine intinctis adhibeatur, Arma -νium dicitur . Adhibetur autem Armis, quibus vulnus inBictum est , vel alteri simili instrumento , eodem sanguine maculato, quod deinde conservatur in loco licco , ab Omm Rheratione aeris immuni, eo prorsus modo, quo tractari solet pars ipsa vulnerata : qua enim ratione alteratur serrum istud , eadem omnino pars ipla vulnerata inicitur . Interim vero ablui , ec detergi debet vulnus urina patientis. Verumtamen niue fit, ut plerique non incongruenter existiment, curationem non ab unguento, supra terrum
adhibito , sed ab utina proficisci, prae siniale abstergit, ac emundat Uulnegatae pMistis sorditiem l unde postmodum Carnis reis generatia ope ac beneficio Naturae :quemadmodum in Canibus iterata linguis
Huius Unguenti descriptionem variam ireserunt minores. quo circa quibusdam do illius euratione, totiusque facti veritate ocincino dubitandi data est. Verum, quae e TParacelso qui primus Auctor huius rem dii creditur, quamvis longe vetustius re ratur apud Germanos deiumpta est, sieta habet, ut accuratius tecollegit Rodulphun Goglenius, peculiari tractatu 3 De Unxu-to armaris , de ante ipsum retulit Jo: Bapti
ita Porta Mag. Naturat. lib. 8. cap. II. Ea matur Ulaea conereta in Caluinta bomino suspen x , ahame morte molema perempti , atque in aere derelcta Miamia , vera , iam sanguir bumanus caleas , Avulorum unc. i. sadυν humanus ad aue. it., oleum irati, te
reruntΚna , O bolus armota , eiusquadrae,m. ii. Miscentur omnia simul in Μω- tario , servanturque ita vitro oblongo , cte. angusto. Atqui vult Goglenius id conficiendum esse Sole exi liente in Libra , dc uineam esse colligendam Luna crescente , dc in do. mo Veneris commorante, a vel etiam Luna versante in Piscibus, elusdem Veneris exaltatione. At alii supervacanea ista putant . Uerum qui plura, de curiosa, de vi, de compositione hujus Unguenti , de quae tam pro, quam contra illud objecta sunt.
legere desiderat, eon sulat Tbeatrum, θω- ρatbetιcum , ubi etiam eruditi itimam Io: Baptista: Hel montii dii putationem , De Magnetica Vulnerum evναι tune , inveniet, quae etiam inter ejusdem opera impressa deinde suit . Nobis autem latis sit haec innuisse. Caeterum de eo , ipsusque efficacia, fides sit penes allatos Auctores . Quoniam vero superius spopondimus re- serre velle remedia , quibus Medicus possit occurrere omnibus symptornatis , quae vu,neribus accidere solent, idcirco ad exactam hujus rei notitiam breviter illa percurramus.
Et quidem primo, si exsecta Vena, aut
Arteria sanguis abundanter profluat , nec habeatur in promptu pulvis sympatheticus, licet chirurgi serro candenti orificium P nae , vel arteriae incitae occludere satagant, inducta nimirum eichara; quia tamea id plerumque nimium horribile videtur , tatius s
118쪽
las, ae praestantius erit frustulum aluminis
crudi, ad modum tu rundae, nae, aut arteriae orificio intrudere, re obligare r mirum enim quam emcax sit A lumen in sistendo sanguine. Aqua pariter ejusdem filum his dissoluti , aut etiam Uitrioli Romani,
pulvinulo lineo, aut gompio applicita id ipsum praestat, eamque veluti mirificam summe depraedicat Petrus Borellus in suis Cem artis Observationum e qua etiam Busium insignem nostrae aetatis Anatomicum , vlvorum animalium sectionem instituisse creditur , absque ulla sanguinis effusione . Aliatu Aquam deleribit Magatus tib. I. c.63. quam dieit esse praestantissimam ad cohibendum sanguinis profluvium. Sed & nuperinrime magnis laudibus extollit suum liquo-νem s plicum Io: Cornelius Μeber , ex Vitriolo , dc Alumine pariter compositum , atque anchoram fauciatorum appellar, apud quem vide, a 3 Quod si neque ab his profluens sanguisti statur , t potissimum cum incita arteria est tunc ultimum remedium erit sectam
steriam , aut venam per longum denudam , & serico , vel lineo vinculo utrimque obligare, ut sanguis per alios contiguos, aut Proximiores arteriae ramulos, diffulcis, alio per circuitum diva tur. Quo sane artificio in Patente Aneum linate curando , nonnulli usi sunt , inita stilicet hinc inde ligatura in arteria tumefacta , eductoque sanguine interjacente . At vero in hoc opere exequendo accurata plurimum, it diligens Chirurgi peritia exquiritur.
Non raro parii vulaeratae supervenit in-sammatio , quae vel vulnus reddit curatu dissicilius, vel etiam gangraenam minatur ,ec corruptionem 3 propter ad Ipiam cohibendam instituunt Chirurgi repetitas iam guinis missiones, tum revulsorias, tum deinrrvatorias dictas.
Ad partem vero vulneratam adhibent Repellentia , di quidem refrigerantia , ut oleum Tolaceum, lac , wicam , decoctum sumach , plantaginis , re portulacae , succum solani, sempere ivt : pulveres baccarum myrti , & rosarum rubrarum 2 cata. plasmata ex farina hordei cum lacte, vinum rubrum au sterum , in quo decoctifim cortices granatorum , di similia. Sed ista plerumque nis proficiunt, nisi etiam in Ius vulneratam partem deducant. Quaret a Ia utilina impressione Uuratis Iav. ann. M . eui aera iere deseristrione ν aquarum π. x. D. la Faear, oi D. ι' Emery ..
praestabit Aqua spematis Ranarum, spe ma Ceti dilutum aliquo liquore amarican te , puta in decocto Absynthii. Apud cor. datiores vero Chirurgos est m ulu lotici
quae ardentis , qua pars roboratur , rere stagnans humor exolvitur. Α valde rea frigerantibus omnino cavendum ad me Galenus a. ad Glaue. eap. a. on I 3, meis cap. I a. quoniam partem mortificant , di putrefactionem arcessunt, aut saliem Conintillentiores humores reddunt dissiculter resolubileS. Nonnumquam etiam accidit, ut vulnera evadant sorpidiora , di quandoque etiam Cum carne saccida , & sungosa 3 quin etiam aliquando pars assecta exinde vergit in gangraenam, aut sphaceium I quam h rem totis viribus incumbendum, ut Vulnus mundum conservetur , & quoad fieri potest , omni sorde detergatur, ablumpta carne mutili , ac fungosa , adeoque Gan-3raena prohibeatur . id aurem fiet partim intennis, partim externis praesidiis; Interrinis quidem, exhibitis alchalicis, bolo Ammenia , Corallis, cornu cervi , oeulis cancrorum , terra Lemnia , sigillata , &e. Itemque decoctis ex ligno satIaseas, lentisco, C. C. crudo , ebore, consolida, hyperico, vileo quercino , Eedoaria , scordio,& s milibus; victuque attenuante , & exsi
cante . Extrinsecus vero admoveantur 1 tiones ex absynthio centaurio , marrubio, myrrha , aloe : nec non unguentum IMPptiacum, aut Apostolorum vinum myrrhatum, Aqua , seu balsamum Neapolitani, Elixir proprietatis , dia sulphur Rulandi ,
seu balsamum sulphuris. Ad carnem exaescentem est in usu alumem ullum, spongi Rulla, tutia , aerugo aeris , aloe . Utunt uxalii praecipitato, cum unguento aureo : &alii pulvere quotam composito ex aequis portionibus myrrhae , aloes , farinae lupi- norum, centauril minoris , radicis aristo lochiae, veratri nigri, & C. C. usti, quo sordes , & excrementa tenaciora mirifice deterguntur . Essicacius operatur Aqua . quam destribit Paulus Barbet te in sua C,
ruetra , atque componitur ex alumine erae
do , o viride aeris , ad finiuiomm G ebmas duas e decoquuntur haec in visita ad libr. i. H , hisque ad conium rhonem quartae partis . deinde iacta colatura , additur camminae drach. Ne vero ab usu hujusl aquae circumstantes partes ostendantur , praestabit uti pulvere composito ex paltisim natur,t, bala λις, aium meusto, tiare . 2, υνrba , evi quo drachm. I. san fine
119쪽
Oaeonis , aeragine inis , O eerussa , δε- loruis drach. semis. 'In Gangraena denique intrinsecus exhibeantur diascordium , theriaca , mithridatum , antidotus magna Matthioli , aqua prophylactica, aqua magnanimitatis , eli- Nir Titae, aqua theriacalis , theriaca Germanorum , magisterium coraliorum , salvolatile C. C. antimonium diaphoreti eum,& alia hujus generis . Extrinsecus vero conserunt caustica , ut oleum vitrioli , oleum eluidem philosophicum, absynthiacum rectificatum , ea Phantum ustum , alumen Praecipitatum rubrum . Sed tutius, ac mitius operatur calcinatum magnum Para- Celsi , unguentam aegyptiacum trochiscide minio: quibus non suffragantibus, deveniendum ad resectionem , ct ustionem,
Immedicabile vulnus Ense recidendum es , ne par/ δε-
Elchara autem ex causticis, aut ex igne inducta, sensim decidet unguento rosaceo, &violaceo, butyro, aliisve similibus, ae postmodum , detersa pars sarcoticis tractabitur . Saepe tandem cum vulnere conjungitur sebris, quae etsi dymptomatis conditionem reseras , atque adeo vulneris curationem
sequatur, non tamen umnino contemnenda est . Quare si gangraenam imminentem , vel concomitatam habeat , Omnia alexipharmaca convenient : si inflamma Itonem , dissolventia , dc sudorifica i silorditiem , ct purulentiam exsiccantia , Sala halica : & sic de aliis. Si postrena vulnus fracturam ossis conjunctam habuerit, expostulahitur primum Partium ossis fracti mutua commissura . quae peritissimi Chi turgi industriam, ac diligentiam exquiret: Inox tabulis, ac sal ciis, ad id comparatis , Opurtebit undequaque os fractum obligare, & in omnimoda quiete detinere , itemque vulnus balsamicis per siphonem iniectis confovere . Quod si sustulum ossis sortasse in vulnere relictuna sit, omnis indunt ia adhineatur, ut debitis instrumentis eximatur 1 sin secus , ad cicatricem vulnus perducatur 3 siquidem non raro evenit, ut post multum tempus , squamulae istae sponte Naturae prodeant , atque Vi ejusdem Naturae, per fibras motrices expellentis , egrediantur. In hanc rem summe quoque proderit, Emplastruni stypti cum dictuna Paracelsi ,& Croilii , quod superpositum vulneribus mirabiliter extractionem adjuvat eorum ,
quae fortassis intra vulnus relicta sunt. Si praeterea cum liactura ossis , ut fieri s let, adjungatur Contusio , & Attritio, optimum erit contusas partes linire cum succo soliorum sambuci ex vino expresso , nam
sanguinem livescentem discutit', & paries roborat , non neglectis interea potionibus vulnerariis supra destriptis . Utuntur alii spiritu vini eamphorato , Aqua vitae Regionar Hungariίe , verum de curatione ossis
fracti fusius agemus sequenti Capite.
X CI. in Galeno. De solutione continuitatis in osse.
t T. II. Raaιο igitur 'est emtinvitatιν Γ in osse solatio, quae quantum ad intentionem primam , insanabiώs ex stit ; quo vero ad secundam , aliquo modo sanabilis fit. Prima igitur intentio est roalitus partium , qui ob oss duritiam Prinon potes . Secunda alligatio, quae sit ealis
supernaist partes fractas circumalligant e . Calti autem generatio , qua quidem ex mainteris , a Natura =t , est ad ahaeommunis , qua vero foemam ossi r vicinam
habet, ex eiusdem fit alimento. Molle vero , 9, puerile os eoalescere potest . T. 32. Sed perraro fit talis affectus , qui eum OL
tero societur . Magna enim ex parte musculi ad iacentes una cum eoυπιbur am fractis ossibus patiunt . suare'curationis intentio oritur si ex , quarum altera quidem circa ossa , altera vero circa cor
pora ofaeentia versatur . sed haec quidem
ιn carnosarum Dartium complicatis dicentur
ectibus nura vero de fractimabus Herniso . t r. 3. Iuontem enim harum san
tas callositate procuratur, us autem callurgenererur nostrιi ossis ahmentι fu refluitatem naturae sugeerere oportet . Hanc vero
superfluitatem in quatitate Θν quant tare seruare modum , est nere rarium : ideircoon ratio victui es rediabeari, quae tantum, ae talem in vere ossibus sanguιnem ρναν-ret, quatis, O quantus generando ealis sie vortunuν . suoniam vero per fractι ossis eavernas tim effunditur santuis. 6 rimqualitatem , is multitudinem anima e tere oportet , atquc ita vel fieriorem , vesbumidiorem victuis instituere . sed haeromnia in libri r , in quibus de curandi r ιιone tractatur , plenius sum explieata.
120쪽
P Raecedenti Capite Galenus egit de Cu
ratione solitas continuitatis in Carne, nunc tradit modum curandi fracturam , seu solutionem continui in Ome : nam ex eodem 3. meth. c. I. quod dicitur vulnus in carne, vocatur in osse fractura. Inquit autem fracturam ossis, quantum ad intentionem primam, esse insanabilem: & senius
est, quod os fractum restitui in pristinum
non potest per medium ejusdem generis , ficuti unitur caro soluta , quae per medium carneum ejusdem naturae restituitur . At uomam Ossa per calium, qui est mediumifferens, ac difforme, agglutinantur, idcirco dicuntur per intentionem primam insanabilia, licet per secundam intentionem sanari possim l . Addit tamen Galenus in extu, coalescere posse ossa fracta in Pueris per primam intenti.nem, qaoniam peream aetatem , mollia sunt . Neque Fuimalia ex ratione. in adultis Oisa per primam intentionem nequeunt agglutinari, nisi quia progressu aetatum 2 vadunt duriora , unde nequeunt admittere in sui substantiam mollis alimenti agglutinationem : quamobrem
ut notat Galenus 5. aphori comm. I9. Osia
fracta per callum unita st veluti vinculo quodam circumducto constringuntur in superficie, in profundo vero minime agglutinantur . Ut autem Natura facilius ossa fracta per callum coniungat, oportebit Medicum illius Adjutorem esse , atque adeo quatuor omnino necessaria persolvere . Primum oportet ossa fracta extendere; & in suum locum coaptare l quod peractum dignoscetur, cum conformantur in figura , magnitudine, & longitudine cum partibus ianis, nullamque habent asperitatem , eminentiam , cavitatem , aut inaequalitatem. Secundo necesse est, ita adducta, & coaptata ossa in suo naturali situ conservare:
quod fit per ligaturas , lascias , ferulas ,
seu tabulas ligneas apprime commi ssas ,& Bactis ossiibus circumductas. Tertio advertere oportet, ne aliquid inter ossa fra. cta committenda intercidat , aliter impediretur agglutinatio. Quarto demum rapus
est ossa praedicta , & membra adjaeentia
severe, ac roborare, ne in illa, tanquam ad partem laetam, confluant eκcrementa,&.praeternaturales humo es 3 in quem finem selent adhiberi lotiones ex vino rubro austero , auctoritate Hippocratis libro de Fracturis ; aliudve huic simile . interea autem, dum calli generatio desideratur i
jubent Chirurgi ut admonet etiam hoc
loco Galenus) alendum eme Patientem cubis similiter glutinosis , uti sunt sar, ori-Ea, maxillae, interanea, & pedes anim lium, ab aque hujus generis, prout tamen Uentriculus per concoctionem tulerit. Quoniam vero subdit Galenus, perraro accidere fracturam omis , sine adlacentis carnis, membranae, aut nervi laesione 3 pr pterea , inquit , curationem dirigi quoque debere, nedum ad coaptationem , & agglutinationem ossis tracti, verum etiam ad partium adjacentium coulblidationem. Et quamvis idem Galenus hoc Ioco summatim tantum Μethodum tetigerit curandi ci eum scriptas partes fracti ossis ι Nos tamen addimus, illas convenienter severi succo soliorum sambuc i eum vino expressio, vel etiam farina florum sambuci, addita subdupla portione chamae veli, & absynthii, simulque mistis cum oleo sambucino ad sormam cataplasmatis : quamquam & nunc nostratium Chirurgorum usus sit fovere partes ipsas Aquavita camphurata, vino myrrhato, aut aliquo balsamo eκ iisdem composito. Quod ii partes adjacentes combustae sint, sortasse quia vulnus stlopo inflictum
sit, tunc maxime proderunt olea, vel unguenta ex eodem sambuco concinnata , Oleum autem eκ floribus sambuci sic co scitur. Flores sambuci recenter eontufit in vase vitreo reponantur , deinde effundatur oleum otivarum clarusmum , is, vetus emacerentur ad solem , vel in loco calido ,
per dies xv. deinde decoquantur, Ox factae ressione , a6ectisque floribus decoctis ,
alia injiciantur , os denuo per allos κυ. ies macerentur et postea simili modo deeο- quantur , Ο exprimantur: quod stercolat inest, in vase mundo conservetur ad usum Simile oleum eκ medianis corticibus iambuci extrahunt Augultant in sua Pharmae paea. Linimentum vero afficacissimum describit Platerus in suis observationibus hoc pacto: Accipit Cortices medianos sambuci, i , succum foliorum teneriorum ejusdem , ad partes aequales , olei sint isti aqua sto ruis sambuci partem sesqui alteram , olei
rosacri, ων axungiae porcinae itidem sitae, subduplum, iburi3 ρulverati patiem uuam, cerae citrinae optimAE quantum satis . mo omnia decoquit in aqua florum sambuci OLIa bsne elausa , cum refriguerint, ininnataus unguentum coligit, im reponit. Eo deinde membrum, flamma, aut putivere pyrio, oleo, aut aqua serventi, aliis