장음표시 사용
121쪽
reis mollibus obvolvit . simile aliud lini
mentum assere Μnthiolus cap. I 68. super xv. Drofereulis , apud quem vide. Paratur etiam ex lixivio, de oleo sambucino aliud , quod ex lactis colore quem refert; Lae Aureum appellatur . Debent autem lixivium , di oleum iam hue inum bene simul agitari, di commiscerr, ut lactis colorem acquirant, atque tune adhibetur seliciter ad ambusta ,
Praesertim , cum ad Gangraenam exulcera.
tio inclinaverit L Applicatur tamen calide , vel eo imbuantux lintea , & luperimponantur: Dolores namque lenit, & putredinem, Me corruptionem prohibet ἀSi fractura ab instrumento contundentevotius, quam a vulnerante orta sit , atque adeo conjunctum, habeat livorem inrte, i tunc statim a principio poterit exhiari pulvis 'Iesuae contra casum in vino rubro austero, & exterius livescenti parii applicetur aqua ardens, in qua dissoluta sit Camphum: licet m praxi ordinaria utan- nr oleo. rosaeeO,. cum pulveribus rosarum gubrarum , & myrtillorum , superposito quassicae solio. At si ex contusione pars in
tumorem sit elata tuna interius proderit sanguis hireinus cum Pulvere oculorum Cancrorum praeparatorum , dc spermate eti .. Exterius vero Ercplastrum ex eodem
spermate citi , descriptione Λ. Myn sic hi, vel fodie atronum Paracelii. nter ossium omnium fracturas , longe periculosiores sunr , quae Cranio contingunt, id Me de his speciatim aliqua subvectamus is de peculiaris curationis messi
Cranii vulnera diversimode contingunt. Aliquando enim Cranium lotam Rimam contrahit, di quidem in superficie tantum , nec interius penetrat: cumque sanio in.eaeollecta reliquum ossis, Ac subjectam membranam eorrumpere possit, proinde summa diligentia detegenda illa erit , & conspicua reddenda, adhibitis interea iis , quae languinis fluxum sistere possunt, potissimum exaltamine ovi, & pulveribus astringentibus. Ubi pol modum languis destiterit, nec amplius profluit, abradendum os est, usquequo Rima desierit; idque etiam ex documento Galeni o. metb. e. uis. Deleta Rima, vulnus curetur more solito, dc prout superius notatum est , per balsama convenientia :periculum enim , quod ex Rima imminet, illa cessante , desinit 3 quoniam sanies intra CalVariam serpere , Ac internas parte Or- rumpere nequit Quod autem , dc quanta immineant mala ex Clania Rima, Perstrin
s. 27. inquiens : Cum quis os fractum , aut ruptum , aut contusum, cat quocumque atim
modo seissum intestaeens, per errerem deliquerit, neque raserit, neque perforav rit, aute aedeDnum quartum diem febris eo
ripiet , ut plurimum in bieme , in aesare vero post snprimum diem febris corripit , Ρ, postquam Me factum fuerit, uisu 3 est rem am/ttit, im ex ipso pauca fame3 pr fluit , O quod inflammatum es , re 'emoritur, es corompi incipit, is fit valis nigrum pos remo paludum , aut valde album , d petera aegre moratur. Ad id a tem praecavendum maxima in Chirurgo p ritia expostulatur, praesertim cum ad meditullium, seu ad os vitreum abraso necessaria est; siquidem inde languis affluerulus manare solet, exactam impediens derasionem ιquamobrem assiduo spongia , vel gompio , posca
imbuto, Opus erit, ut ejus ope filiatur languix profluens. Quod sit Rima universam ossis crat- sitiem occupaverit , tunc lolent Chirurgi per terebrationem instituere instrumentis in id comparatis , ut sanies exitum habeat, &Men inges , ac Cerebrum minime pervadatia Uerum quia haec, utpote nimis horrifica , oclaboriosa, non ris temporibus fere exolevitis proinde solutis balsarnis dumtaxat utunt ad prohibendam puris generationem. E dem prorsus modo operandum in vulneribus
Capitis eum sede Teii, facta solum , si oportuerit, asperi ossis abrasione, ne asperri
ipsa impedimento sit eurationi. a
Solet e m cum vulnere Capitis coniungi eontusio , & tunc licet plerique etiam ossis abrasionem commendent, qua parte livor ex contusione apparet , satis tame erit balsamis partem illam fovere, dc c tera praesidia admi strare, quae in reliquix ossium contusionibus memorata sunt
Denique si Cranii portio ex vulnere sit a icissa , sed absque eo, quod dura Meninae detecta sit, curatio, sicut in caeteris ossis vulneribus dictum est, perficienda. Si vero membrana detecta appareat , tune solent Chirurgi laminam pluribus foraminulis peditulam , ad illius custodiam , & puris repur gationem, superponere, & Men inges, ac Cerebrum contegere. Uerum haec peritiam potius experti Chirurgi , quam theoriam. expostulant. Et de his satis. CΑ- a) Fracturarum in Capite Zifferentia A, nomina diversa vide repud Galenum libro, Micionum Aia ditarum radem a crapta
122쪽
tiam, is quoriam. hac pars princsio contianua ur , prompta es ad Nemo um conυu fionem reeitandam, ac rumpraesertim, cum nihil eis dum exspiro obcaecato curis MLm e. Aperiendum est litur, atque exsiccam
dum sudistantia tenui qua usque ad ima Nervi offensi possiν penetrare. De bis vero exacta dirimae ιn lis is de arie medendi
jus generis affectibus salubrium causarum forma talis eis fit in compositis vero comin ιeatin ulceribus. T. so. Prima quidem vitas , quam non alterum affectum , seduleeaeis disserentiam esse arbitrantur. M -- rem non differentia bujuscemodi res et sed alterum H -d totius aegrauaenis genus, in
quo ipsius bub stiae iactura facta est . Et
quidam euistis in duplici morbo duplicem exigit intentionem r Nam coatιnurtatis solatio, uni tae substantiae autem iactura , g neratione indiget. Paulo vero supra generationis intentiones evoinae sunt . T. IT. suod autem primum quidem Ane affectum
oporteat sanare, demum unitatem νωιtuererentare, ipsa rerum Natura commonstrat . Cum itaque repletum quidem Juerit cavum, Heus vero ad aequalitatem perductum , M-τeram intentionem aboleri contingis r nam media existente inter labia ulceris ea carne, quG n er est genιta, partes quaiam distam
res uniri es impossibilo , unde fit , ut aliam intentio perquirenda. Intentionem autem consequemur ex eo, quod es fecundum na- ruram tot parti eo arando e erat autem eidem beeundum naturam cute obduco . Iuare Doc ipsum a nobιs procurandum ,
ut si baeo intentio effectum fortiri non potest , simile aliquid euii , caxnem scilicra ,
quae cutis naturae vicina fit, instaurare oportet. Est autem huiuscemori, quae is sicco,ealti similitudinem praesesert . Ad cicatricem igitur obdurendam necessaria erunt exsiccamia, as sine mordacitate adstringen
tuu aliqua fuerit adnata , intentio quidem erit abneetandi, is erit medieamen salubre a stersvum et eortiandem vero materiam in libνis, in quibar de medieaminibus agri .
ser fimus. Et quidem δε aliqua inflamma
tio , via attritio, aut rumor praedurus, id Ioirνbus, aua mollis, O laxus, ides aedeinma , eum ulcere fuerint, prius eorum cur itioni intendere oportet, eas sequenda viω ac rationes , quas prius e luimus . Sic
si aliquid viseeri illabitur , ad illabemtium curationem intendendum . Eodem pariter modo , si aliqva intemperies uicor . tum Deum obsederit ad Husdem intemperiei νemedia viatea venien um.. Sed de his
quidem satis . PARA PHRAsr σε, ν exactam omnium vulnerum tractistionem, postquam Galenus de Cur tione fracti ossis egit, prosequitur agere de Punctura Nervi, &Tendonis: quae longe gravior, di periculosior est. Appellat a tem in Nervo, & Tendone puncturam , ad differentiam vulneris in carne, & tracturae in osse, ut superius meminimus . Docet vero primum Nervorum,di Tendonum pu auras esse periculosissimas, triplicem ob caulam , quarum primam esse inquit, 1ensus ve4hementiam : sunt enim Nervi organa sensus Tactus,neque pars quaelibet sensus est capax, nisi per Nervos: Cum igitur Nervi vulnerantur , seu punguntur, ob sensus excelle tiam acutissime quoque dolentet Dolor modo primum, & praecipuum locum retinet inter symptomata vehementiora. Secundam Vero ait esse , subisquentem Cerebri laesionem , quoniam Nervi vel immediate , vel mediate per Spinam Cerebro cohaerent, propterea dolor, & laesio Nervis illata 'statim transsun duntur in Terebrum, non sine ingenti operationum animalium laesione. Hinc prompta etiam est convulsio, per quam omnes partes nervosae ad suum Principium contrahuntur. Tertium denique inquit esse acris ichoris iapunctura Nervi Tetentionem, unde magis, magisque perpetim ille vellicatur, & irritatione conatur expellere id, quod prae acritudine Nervum , & Cerebrum molestat . Dictum est , haec omnia potissimum accidere in Nervi punctura , namini fortasse Nervus omnino rescinderetur, minoris p rieuli certe Bret, ut infra dicetur. His de Punctura Nervi pi aemonitis, per git deinde referre Methodum Curativam illius, quam his propemodum verbis describit r obcaeatum Curis vulnur aperiendum est , .atque e reandum substamιa renui ,
quae usque ad ima Nervi olfensi possit ponetrare . Et sensus. est, quod in obcaeca
123쪽
punctura cutis, & carnis , Ichor, qui expunctura promanat , quique ex partibus adiunctis , atque ex ipso liquore nerveo , confluit , in Nervo puncto rei agnans , minime expirat , nec repurgari potest 3 quo circa aperiendum vulnus est, ut libere totus Icnor egrediatur , qui est causa gravioris mali in punctura Nervi, pata convulsionis. Μοκ debet etiam exsiccari, ct tetivi aliqua substantia absorberi, quamo. m tb. cap. 2. ω 3. ubi fusius de hae agit, dicit esse Terebinthinam, Laricinam, dc Abietinam, cum cera, pice, dc pulvere Euphorbii, molli gompio eXceptam. At videtur Galenus in vulneribus Nervorum , dc Tendonum valde diminutus , cum lolius puncturae mentionem faciat possunt namque Nervi, dc Te Iones caedi, & vulnerari, per longum , per latum, dc transversaliter 3 id quod objicit Galeno
Verum non sine ratione solius puncturae hic ille meminit 3 quoniam haec potit-simum Nervi laesionem determinat: caeterae autem distisciationes non solum Nemvis, sed caeteris etiam partibus conveniunt.
Atqui Μethodus Definitiva , quae hoc in libro sustinetur , percurrit solum Capita
rerum , dc non longam , latamqtie Omnium materierum tractationem . Caeterum
Ilura de his cupienti adeundus est Sextus
iber de Μethodo medendi . . At gravius dubitare contingit , cur Gale. nus in textu dixerit, paucum ichorem retentum in punctura Nervi, ob illius mordacitatem , convulsionem afferre. Et ansam
dubitandi praebet idem Galenus, qui inhaerens Hippocrati 5. apborim. 39. duplicem assignat convulsionis causam . inanitionem scilicet, & Repletionem, eκemplo ex fidibus , vel exsiccatis, vel humefactis , desumpto , id ipsum confirmans e morda lintas autem Ichoris in punctura Nervi, neque per Repletionem, neque per inanitionem videtur convulsionem parere posse .
Sed in Galeni operibus versatus lacile difficultatem istam diluet. Is enim, La. metb. cap. ultim. quatuor caulas convulsionis constitutas, dc quidem praeter inanitionem, ac Repletionem, affert quoque humorem tenuem , & mordentem , atque ingens frigus. Dixit autem textu 39. 5. aphorism. In anitionem , dc Repletionem esse dumtaxat
Convulsionis causas, potius ut maveniret cum doctrina Hippocratis, quam ut ex mente lua idiplurn referret. Unde deduci potest, qaam lag citer Galenus ι pro lib:tu semen-
tiam mutare consueverit, ct pro renata modo in hane, modo in aliam, dc quandoque etiam in oppositam, inclinare , pr ut res exigere videretur . Nisi tamen ici utriusque Auctoris gratiam dicere velimus, duas alias ex mordente humore, atque ex frigore deductas causas , oommode etiam ad Inanitionem , dc ad Repletionem rein vocari posses nam pungens , dc mordens
humor, aut replendo, aut inaniendo molestat: & frigus , constipando, corrugan doque, etiam pro rata sua detinet hum rem, qui caula convulsionis est. Quamvis autem ex punctura Nervi convulsio praesertim oriatur, non tamen quis
exinde putet, alia, dc quidem gravissima subsequi non posse . Sic de Tremorem ,
Stuporem , Paralysim , motus Convulsi vos, dc Vomitus 3 oc quandoque etiam mentis Obstupescentiam , Delirium, caeteraque similia supervenisse praxis edocuit. Verumtamen frequentius Convulsio comes ejus est, quoniam immediatius ex punctura traque Nervi membrana assicitur, ex pia, ac dura Matre procedens , quae medullarem Nervi substantiam investit. Quamo rem suspicari fas est, medullam Nervi an sectam, aut obstructam, Paralyses potius, ac Stupores afferre 3 Vomitum Vero, De lirium , aut obstupelcentiam subsequi, cum praeter particularis Nervi laesionem , vitium quoque Cerebro communicatur : id quod accidit, vel ex pure ibidem genito, aut ichore corrupto, vel ex inflammatione , aliave simili affectione, membranas simul , ct medullarem substantiam collaedente. Hinc affecto Cerebro ea in parte, qaae Nervorum principium est ab acritudine mordentis humoris, vomitus accidit, compatiente nimirum ventriculo , qui plurimas nervorum propagines inde recipit ,
dc tum a coniugatione Vaga, tum a vertebris lumbaribus. Qaamquam etiam crediderim id pariter accidere solere ob connexionem , quae Uentriculum inter , &Diaphragma intercedit ι cui per fibras Stomachus tenaciter adhaeret , ac propterea mutua vellicatione simul una concutiuntur, ut patet in Singultu, in quo ventriinculus simul, Septum lue transversum com noventur I quin Jc in Ritu , ad concita- am D aphragmatis motionem , Roma 'hus etiam commovetur, & Thorax, at ie Abdomen pari formiter coassiciuntur. Iemadmodum eκ vomitu , vulneratis Nervis , luper νeniente , conjicimus Uentriculum compati Cerebri passionem ; ita pari
124쪽
pari ratione, si eonvulsio vulnus coni qua, culari Tendines sunt addicti, suntque praetur, lethuat imminere scribit Hippocrates cipua musculi pars. vhor. a. quoniam, verum nervi pervul- Animadgersione autem dignum est, quod'nus affecti de lignantur, verum etiam Ce-ilicet ut plurimum vulnerati nervi convul-rebrum, nervorum principium; unde fibrae si nem , & dolorem angentem afferant . nerveat, di membrAnae, nervorum subitan- aliquando tamen sine dolore assiciuntur , t iam medullarem circurnobvolventes, prO- sic Iunc quidem cum porrescunt, ac mor-ritatae contrahuntur, dc convulsionem sub- tificantur . Id quod maximopere notaneunt, quam denique mors subsequitur dum , ne Medici pereipiantur in Praxi , At qua de causa punctura nervi adeo sit putantes nervos a laesione immunes, quia pericalosa , ut convulsionem , & mortem vulnus citra dolorem est. Siquidem vel a afferat, lecus vero ejusdem reseci io, dubi-JPravitate materiei, vel ex inconvenienti, tabit hic non incongrue aliquis. Sed eidem aut importuna frigefacientium medicamen- fiet satis dicendo, idcirco convulsionem in torum applicatione ν vel ex inflammationervis punctis concitari , quia ex punctu- ne corruptionem nervi subeunt , ut prora , &-ichore inde exudante , fibrae non plerea, sine doloris sensu, adhuc mortem iectae proritantur, re convelluntur. At ve- l afferant. IO fibris nerveis penitus relectis contractici l Postremo de curatione puncturae Nerv nulla fit , nec partes nerviceae praecisae . rum aliqua attingamus . Galenus in hoc concuti possunt ,. eo quod non amplius cum it extu, ut superius memoratum , aperien reliquis nervis, dc Cerebro communicent. dum primo luadet vulnus in cute, quouia Attamen licet nullus metus convulsionis ex que pertingat nervi puncturam, ut exinde. resecto nervo immineat, pars nervi nihil- l facilius podit Ichor absorberi, & exsicc ominus rescinonem passa se insensu, & m ri. Λbloriandum autem, dc ex liccandum tu plurimum languet, cum sensus, & moa ei se Rhorem hunc tradidit , 6. metb. eis. tus per nervos habeatur. Hinc Galenus s. Ο Lb. 3. de compos Medieam. per generametb. c. 3.. inquit : G totus Nervus praec, cap. a. medicamento quodam ex Euphorbiosus est , nullus metus id est convulsionis composito . Recipit enim : Cerae partem, sat ; debitis tamen particula manebit. in Euphorbiι partes xii. Terebintbinae, is, Sicut de Nervo puncto , ita etiam de Picis cujusque partem dimidiam . Uerum Nervo ex parte tantum dissecto valde timen- pro varietate corporum , vel molliorum , dum , quoniam a fibris dissectis noxa non vel duriorum , modo permiscet oleum , m dissectis insertur 3 quamobrem fluxiones, in-i do sagapenum, galbanum, & Op nacem;
flammationes , convulsiones , dolores , dc i modo etiam sulphur; modo etiam herbas alia hujus generis prompte admodum illis i amaricantes, hali nitrum , sterciis Colum-
Rccidunt. Iure ergo Galenus eit. 6. metAltarum , &c. ut apud eumdem legere est c.3. facta comparatione inter nervum per cit. 3. de compos med. per genera c. a. ori transversum vulneratum, & perlongum , 3. ut & apud Antiquiores Chirurgos, Io: statuit, majus vitae periculum imminere exlde vim , Tagautium , Falloppium , Pa-uansverso vulnere ob rationem nuper tra-iraeum , dc alios . . At vero Recentiores adhi-ditam: quod etiam confirmat Avicenna 4.sbent in puncturis nervorum oleum ex Tere
q. tr. I.c. I. inquiens , vulnera cadentia se-lbinthina , Balsamum Sulphuris Terebinthi cunaeum longitudo nem in Nervos , salviora natum se oleum de lateribus Philosophorum, esse cadentibur in latιtudinem: rillus enim,loleum Cerae , essentiam Hyperici, Aquam subdit , sanus Oditur em vicinitate ines. vitae camphuratam , oleum ex Ballamo Quod dictum est. de vulneribus Nerv lPeruviano destillatum , aut ex gummi liram , pari modo intelligendum de secti igni guajaci, lignoque ipso. Apud Nostra-nibus Tendinum , quoniam hi nerveam tes qst in usu oleum Apparitii ,. ut & Ο- oond itionem participant: constat etiam exsteum Cinelli dictum. Maxime etiam pro-nervea, & ligamentosa substantia ν unde dest oleum elicitum ex visco quercino ,. ratione substantiae nerveae sunt etiam se s& ex floribus Sambuci supra deicriptum filivi. Uerumtamen est , quod in horum4 Sed inter caetera praestat, quod sequitur . Pulneribus non adeo saevi dolores accidunt,t, mFrrbae electae , O masiebes flues neque tam prompta, dc facilis convulsio, rum dracb. I. sarcocollae dracbm. h. obmistam ex ligamento substantiam. Ma- aloes dracbm. ii. thuris draeb. V radiagis tamen ob Tendinis vulnus laeditur cis tormentane , tutiae , cuiusque aera. motuS, quam sensus, quoniam motui mul-'c . i. Redisantur in pulverem , & de-
125쪽
inde adantur Vel o ram, brepericli δε- vu Inere , vel ulcere coniungi , primo e gul. unc semis, balsami su*buris dracbm. t vitatem , quae sui repletionem' petit , perii. olei thuris, on terebinthinae siliat. utri- l carnis regenerationem : nisi enim cavitas usque dracbm. semis, cerae quantum sati ,simpleatur , & caro amissa regeneretur , dc secundum Artem fiat Unguentum. l proculdubio neque vulnus , neque ulcus Quod si dolor adjungatur, & urgeat ni- l curari poterunt . Et quamvis carnis rege- .mis, iuvabit primum, dolorem iptum se- l ueratio solius Naturae opus sit , debet ta- dare ue & quidem , vel oleo lumbricorum i men Medicus ejusmodi opus adjuvare, vel
terrestrium rite parito , vel ovorum, vel saltem auferre impedimenta, quae regene- florum chamaemelli, vel sambuci, vel ro- rationem ipsam remorari possunt. In hunc sarum, in quo lumbrici terrestres ebullie- usum inducta sunt omnia Sarcotica dicta,rint, una cum convenienti portione a ne- praesertim sub sorma Pulverum, ut sunt ,
thi , & Iiliorum alborum . Sedato dolore Thuris, Aloes, Myrrhae, Boli Armeniae, detegatur postmodum Nervus semota cute,idcc. Itemque Unguentum Apostolorum ,& vulnus amplificetur, nec aliud deinceps i de Tutia , de Betonica, de Cerusa, Basi- adhibendum , quam oleum ex Therebin- l licum, Mirabile ι quibus non raro utile est thina stillatilium , vel oleum cerae , aut admiscere Epulotica ad saniem, & Excre- oleum juniperinum, hyperi conis, det aca-ilcentem carnem fungosam auferendam ἔmacha, aut ex Balsamo Peruviano. Gale- l veluti sunt Ceratum de Minio , Diapal-nus multa ex Fossilibus admiscebat : ut i mas, Atis ustum lotum , Terra Cadmia , Tutiam, Spodium, Calcem pluries lotam, i pulvis gallarum , & corticum granatorum,& similia, quae nostris temporibus ab usu Alumen ustum, de quibus supra. recessere. Neque insuper oleosa , dc pinguia Saepe etiam conjungi solet cum ulcere Nervo denudato admovenda sunt , quo- l Sordities, proinde subdit Galenus, tollenniam putrefactiva. Unde Galenus ipse eιt.idam illam esse abstersi vis medicamentis , 6. metb. c. 3. inquit: sane oleo perfundere dc ad ejusmodi usum sunt ΜeIrosaceum , tales ulcus non oportet: quod tamen de re-s Terebinthina, farina fabarum, & lupino-
lavantibus intelligendum, secus de roran-l rum, vel decoctum eorumdem, & hordei, tibus, & per destillationem elicitis, vulSo At efficaciora sunt Vinum myrrhatum , Iuintegentias dictis . Pari ratione trigeia, vel in quo ab synthium ebullierit , aut licientia fugienda sunt 3 nam frigidum exit hargyrium aureum , Aqua aluminosa , Hippocrate nervis est inimicum I. apbor. t Aqua serrea, Aqua calcis, vel in qua dise18. & 2G. dicitur convulsiones excitare. l solutus sit lapis medicamentosus Crollii , Uerum si Nervus vulneratus, aut solu-l vel Uitriolum sive crudum, sive in ealcem tus minime sit, sed solummodo contusus, redactum , Aqua vitae camphurata, Elix irtunc etiamsi cutis detecta sit , conserent i proprietatis, &e. Nosces autem ulcus be-
ea , quae supra notata sunt pro curatione ne abstersum esse, partim ex colore rubi- contusionum, atque Optima praesertim erit cundo , partim etiam ex sensu vellicatio-Αqua ardens camphurata, Elixir proprieta-inis , quem eadem medicamenta inserentiis , oleum de lateribus Philosophorum : l super ulcus adhibita , ut monuit Galenus licet in Praxi ordinaria adhibeant Chirur- l 4. de Compos inricam. per genera cap. zogi Cataplasmata eκ sarinis fabarum , ct i Subdit praeterea complicari cum ulcere
lupinorum , cum pulveribus rosarum ru- l Inflammationem , cujus curatio, quo pa-hrarum, & modico vino. utuntur alii o-l cho procuranda sit, superius est notatum oleo calente chamae melino , vel rosaceo , t Solum hic adjicere oportebit , aliquand ve I irino , superpositis soliis caulium. Ai l inflammari ulcus ex confluxu sanguinis , superius memorata tutiora , dc salubriora i vel alterius liquoris , ad partem ulceratam ω semper erunt 3 quoniam ut nuper memini-l sortasse debilem redditam, ab ipsa contimus , ex Hippocrate , & Galeno , Rela inui solutione , quemadmodum a Galen vantia , Adipola, & Frigefacientia nocua i animadversum 3. de Naturalibur jamitar. sunt nervis , dc partibus nervosis: . l cap. I 3. Quare ne illa prae languore su-Hactenus de methodo curandi continui- entes humores detineat , roborantibu S retatis solutiones, di quidem simplices, Ca i mediis fovenda est , Sed & non raro obnium , O .sium, Nervorum , Tendinum uel impeditum sanguinis circuitum per arte- nunc agere prosequitur Galenus de Me- l riolas , dc venulas adjacentes , id ipsum thodo curativa vulnerum complicatorum . t evenit , quo casa dissolventibus , in Bam-
Complicari autem, inquit, simulque cum i matio feliciter desinet. unde non irratim
126쪽
nabiliter Μoderniores ope Aquae ardentis camphuratae, aliusve liquoris ditat ventis, ct roborantis simul, assequi solent. Pari ratione procedendum in Attritione,Be Contusione , quoties cum ulcere comis plicantur 3 inde enim corruptio imminet in parte attrita , aut contusa , ut docet Galenus II. mribo . cap.7. Abstinendum
autem a maturantibus , leu pus moventibus, si praesertim timeatur de laesione nervi , sed loco horum adhibeantur foventia
naturalem partis calorem , itemque aperientia , ac ditat ventia , qualia iunt bal. samica superius memorata. Μinime vero hic praeteribimus , quandoque ulcera ad cicatricem difficulter pervenire , quia ut loquitur Galenus η. de compos indicam. per genera ov. a. Sunt Cacocheti ea , ct vitium aliquod in parte recognoscunt , ut propterea luccum alibilem depravent, ac vitiosum reddant: vel
etiam tune Cysepoluta, vitium ex insecto sanguine, & alimento partis , assiduo reis sumentia, ut gallica lue insectis accidit . Et quidem Cacothetici ulceris signa sunt, labia illius squallida, & arida , absque s a. nie, nequidem ichorosa , ex Galeno s.-
boc cap. 2. irem Oue pars ulcerata, asperior, ac durior reddita. Id autem non raro etiam accidit ab usu medicamentorum nimium exsiccantium 3 aut quia pars asse.cta sua natura, vel ex diuturna aegritudine plurimum exaurit. sepuloti vero sina reserunt , si media nihil proficiant ι ulcus semper amplificetur , ac sordet eat , si ulceris labia tumida appareant: si
sanies plusquam ratio exigat , exuberet 3 si prius ingentem dolorem afferat , praesertim cum manibus contractatur. Atque nihil in priori casu expostulatatur medicamenta impinguantia , & humectantia , relata a Galeno A. metb. cap. a. ia posteriori vero, & exsiccantia, di detergentia, quorum idem Galenus meminit 4.ae comispos medicam. per genera cap. I. ut speciatim est Α lumen, Spongia, Terra Cadmia, aerugo .Eris , Aqua ardens , Uitriolica , aut Αluminosa. Regenerata carne in ulcere, praesertim cavo , omnis industria in posterum adhibeatur , ne pars ad cicatricem perducta , signata, aut maculata remaneat. Id quod quamvis ab omnibus desideretur, a paucis tamen expleri solet. Referam proinde hie aliqua ad delendas cicatrices, dc signatu. ras ex vulneribus relictas, plurimum efficacia 3 Commendatur primum in hanc rem
oleum ovorum, si eo diutius pars sauciata liniatur. Utuntur alii oleo ex nucleis,& corticibus perfieorum per destillationem elicito . Apud quosdam dicitur expertum oleum ex favo mellis destillatam, di praesertim ubi pili desiderantur . Ceratum ex mucilaginibus , & lixivium ex cineribus salicis , dc visci queret ni , ac soliorum
quercus, proclamatum ab aliis. At effica. eius , frequentique usu magis Comerobatum est decoctum ungulae Asini pluries repetitum 3 itemque illius adeps, vel oleum exinde chymice elicitum , H post abluti nem ex decocto , pars laesa laepius siniatur . Eificacissimum quoque est hoe linimentum, quod is boracbis Venetae dracb. iti. camphvirae scrv. i. fellis bovini draedii. olei myrrbae drach. ij. axungiae gallineae unc. semIs m. dc s. lini mentum . Atque hoc aliud i Pulveris raHeis ser entariae , ον Deos fine. drachm. iii. seminum meliis isti , Ο, rvban, utriusque drachm. I. testarum ovorum combustarum drachm. s mis , cerae alba drachm. i. H , thuris drae . L saeebaνi eandidi drachm. H. gummi tragacanthi , aqua rosar. dissol. unc. I. axungiae anseris quantum fatis et m. & s. linimentum . Nigras cicatrices
delet oleum, in quo radix bryoniae albae, & nigrae , decocta sit 3 itemque decoctio styracis calamitae in vino . Similiter spuma argenti cum succo rosarum albarum lota : oleum balla minae , cum radice cucumeris sylvestris trita : oleum myrrhae :chrysocolla cum camphora trita , & medulla bubula illita . Ad fuscas etiam , &veri colores cicatrices confert oleum de been albo et unguentum ex plumbo loto ,
ct aerugine , oleo rosaceo decoctis . De succo hederae scripsit in Serenus .aι succis hederae pularescit foeda
Quod si adeo crassa sit cicatrix , ut adhuc supra cutim superemineat 3 tunc adhibenda erunt excedentia , sed prae caeteris tutius erit oleum sulphuris , aut chalca, hi 3 deinde nova cicatrix inducenda cerato de cerussa , aut diapalma, lamina plumbea superligata . Uerumtamen, stultum esse, ait Celsus lib. I ap.ay us q*is, decoris causa , rursus os dolorem , is, medietaeam sustinere istit. Et de praesenti Capite satis.
127쪽
De speciebus Μοrborum seeundum
formationιs genus , quod in plures secatur differentias . κt ab eo quod evidentissimur ex istit, exordium es sermonis faciendum , quod ex figurae permutatione contingit. In his igitur, qvr adbuc crescunt,
possibio est plurimarum partium. figuram
emendare et in bis autem , qui iam auctι sunt , minime . Intentio vero in sis , qui
curationem admittunt , ad contrarium eversionis adducere. Si verofractione aliqua non recte conformata alicuius membrι figura fuerit Ῥitiata , cui subsantia callosa innasei praevenerit: A quidem haec adtac recens extiterit , perfringere oportet, ac rursus recie conformare , iueinde callum superinducere.
Superioribus Capitibus, de Μethodo, &
Indicationibus curativis, pertinentibus ad Morbos intemperieram, & solutae continuitatis, satis abunde Galenus egit; in sequentibus nunc agere prosequitur de Remediis indicatis a mala Corporis, & partium consormatione 3 quoniam ex alibi probatis, sicut sanitas perfecta exigit naturalis Temperiet , formationis , & continuitatis lyndromen ; ita ex opposito morbus ex unoquinque horum trium genere vitiato illico emergit . Conformationis autem vitia plura esse possunt, eo quod plura ad organorum perfectam compositionem requiruntur , quae commode reducuntur ad quinque classes , seu mavis dicere species; nempe , quae figuram , dc superficiem, meatum , seu cavitatem , dc orificia , magnitudinem , numerum , & situm comprehendunt. De his omnibus propterea agendum sibi proponit Galenus , facto tamen exordio a notiori, videlicet a Figurae permutatione, quae nostris sensibus, ric praesertim visui, patentior fit. Advertit autem primum , quod in iis , qui adhuc crescunt, possibile sit, non solum unius, sed etiam plurium partium viatiatam figuram emendare : in iis vero ,
qui jam aucti sunt, & ad ultiores redditi, haudquaquam possibile esse, subdit.
Sed & insuper animadvertit intentionem
curativam ejuscemodi depravatae Figurae adimplendam esse per adductionem partis in te hguratae in oppositum: etenim membrum E. g. distortum , ita in oppositum adducere,
extendere, extorquere, aut aliter comm vere oportet, donec debitam aequalitatem,
ct convenientem figuram adipiscatur, a que in eadem, quoad possibile est, detineatur, & conservetur, ligaturis, fasciis, seruiis , aliisque mechanicis instrumentis ,
prout res exegerit, Opportune accomodatis 3 pari lane ratione, ac de fracturis ossium supra meminimus. Quod si praeterea propter Chirurgorum
Incuriam , aut inscitiam, membrum male consormatum , in suum naturalem situm non bene redactum sit, considerandum monet , an ingenitus callus recens videatur , an inveteratus, & obduratus sit: nam si recens fuerit, prius a perito Chirurgo callum in frangendum lubet, mox partem male sommatam , dc non recte repolitam, apte consor mari oportere, ac deinde callum detiuo
superinduci debere, subdit c At vero si callus appareat inveteratus , Obduratusque , quia tunc sine gravi dolore frangi nequit, nec absque convulsionis, inflammationis , vel alterius gravioris mali periculo, satius erit membri deformitatem sufferre, quam in vitae discrimen patientem adducere. Quod, sane factum, cur Calenus in textu, de curatione malae figurae, in qua callus obduruerit, ne quidem vel bum secerit dQuoniam vero malae figurae in consormatione partium contingunt potissimum exceptis nis, quae a nativitate sunt ingenitae ex luxationibus , idcirco ad illarum notitiam
clariorem, in tuas species illas reseramus. Tres autem in universum licet Celius duarum solummodo meminerit , quae verae luxationes sunt) recensentur. Prima , cum ossa, quae juncta erant, dehiscunt, vel ut Celsus loquitur l. 8. c. II. Os ab osse disjunctum est , quae luxatio cognoscitur praesertim ex eo, quia pars in sua molle major, dc crassior est reddita. Secunda est, cum ossa elongantur propter mollitiem ligamentorum, quamvis haec non videatur esse vera luxatio, sed tantummodo elongatio, aut delaxatio ligamenis torum: dignoscitur autem, quia si os, & caro adjecta comprimantur, aut contrahantur, in suum situm restituuntur, cum caeteroqui suspensa, inordinatis motibus huc, illucque revolvantur. Tertia est, cum caput ossis aluo sinu, dc loco excidit, & haec proprie vocatur Luxatio, dc si omnino a sua sede, dc
128쪽
udhaesu ,emidat, diei solet vulgo Duloeatis;
li vero impersecte solum extorqueatur, aut paululum a suo situ dimoveatur, appellatur a Barbaris Distortura, ab aliis Subluxatio, signa cujus sunt: Motus articulo, &membro debito penitus amittitur e insolita
eminentia, vel concavitas, quae parti non avenit, nec antea aderat, post luxationem manifeste conspicitur : membrum ipsum contrahitur, ac breviatur, relate ad aliud sibi correspondens , quoniam musculi ossibus alligari semper ad propria capita re trahuntur : denique membrum luxatum prinPortionem , oc aequalitatem non servat cum alio, in statu naturali constituto, nec in mole, nec in figura, neque in situ, neque insuperficie, praeter dolorem, tumorem aut etiam ruborem in parte luxata supervenientes. Haec autem magis, minusve fiunt. pro rati ne majoris, vel minoris laetionis in Articulo luxato, ut visum quoque est Paulo aEsinetae, utque etiam pro varietate causarum, si ve exin Iernarum , ut sunt casus, ictus, extorsio ι si e internarum , ut praefertim sunt defluxus humorum Iunde variant quoque symptomata, luxationes vel comitantia, vel sublequentia. Qua autem methodo ossa luxata curari debeant, docet Galenus comm . a. in Librum Hippocratis de Fracturis. Primum enim mem. brum luxatum extendi debet: deinde os in proprium situm reponi, ne denuo amove tur , tertio , fasciis circumligari, dc tandem ita bene collocari,ut neque vitium, aut quod- eumque impedimentum pati in calli generatione , aut in peracta repositione. Quamobrem in curatione luxationum totum opus Chirurgicum exquiritur, ut propterea in his, diligentia , aut negligentia operantis latis manifeste reluceat . verum legantur super
hoc Hippocrates, ejusque Commentator Ga. lenus in Libro de arilausis, is Fractaris, nec non Celsus Parraeus, Scultetus, & alii.
verum enim vero , Luxationes caeteroe
qui difficillimae curationis, fiunt saepe numero facile curabiles in Puerulis ob carnium teneritudinem , & ossium mollitiem :quin imo , ut superius notavimus ex Galeno, etiamsi in tenerrima illa aetate frangantur , per primam intentionem agglutinari solent . Hinc saepissime observatum, puel. ios male in figura , di articulatione conis matos , quacumque diligentia adhibita , in naturalem structuram seisse redactos , ut non semel Ego vidi in his, qui divaricatis cruribus, aut distortis tibiis , pedibus braehiis ob incuriam Nutricum, aliter, aliterve in tenella illa aetate vitiatis . laesi erant Metti ορ. Med. Tom. V.
quod laeus adultioribus evenit. Quod si Br-
te accidat, luxatum , ex mala iniis in Pri stinam sedem repositione . non fuisse recte curatum, cupiatque convenientius, perfectiusque lanari, remisso in suum naturalem locum Osse luxato: primum emollientibus,& laxantibus medicamentis male figuratas' partes relaxare, re emollite oportebit, mox difformatorum ossium novam luxationem 1nserre , ac denuo in suum naturalem situm olla committere. Nec desuerunt, qui de sormitatem Corporis sufferre nequeuntes , elu
stemodi cruciatibus se exposuerint. Accepi aliquando a dignissimo fide viro, Λ micum quendam, di contemporaneum suum , qui de speciofitate Corporis plurimum gloriaba tur, cum sorte fortuna fracturam ossis Tibiae maloris passus, Ec incongruenter restitutus, elus distorsionem subire nollet, dira, miraque in seipsum crudelitate sponte sua Tibiam denuo fregit , ut a perito Chirurgo iterum commilia , perseue sanitati restitueretur, quemadmodum bono fato evenit: tantum valuit vehemens Animi pathema, ut illum impulerit evidentillimum mortis periculum subire. Ridicula etiam , di curiola plane est historia relata a Sanctorio cujusdam Bergomensis Chirurgi, in stangendis
callis ossium versatissimi, qui cum patientem quendam tibia distortum , valde timidum conspiceret , atque adeo operationi chirurgicae renitentem, stricto ense , illum vehementi impetu in terram deiecit, mox repente Tibiam fregit 3 deinde lumma laetitia eumdem Osculatus, congruis remediis, miroque artificio, fractum os reposuit, dc in pristinam salutem revocavit. Sed haec uti sunt prodigiosa, dc rara Artis miracula , ita
XCIV. In Galeno.. , De Obstructione.
T. . ri Si vero Obstructio ex eodem
C. genere ae ritudinum , suae quι-dem ex lentis , is ervit humoribur At, uua is, i am babent intentionem morbo contra riam'. duo autem verrionem . Causae vero salubres sunt abstergentia, atque iseMentia medι- cantua . Iude vero j a sero ore duro, quod intersepit insinum, primum quidem habebιt
129쪽
duritiei remedium ex humHii, sti cibus quo
estseribus, demum ex acribas evacuationem exposcet. suae autem a lapide sit in v fienti praesenti quidem transpositionem reauirit: integrae vero sanitatis causam , incisonem , mextractionem: bumiditatu autem, quae praeter Baturam in parte continetur , Dηat ιο in omnimoda evacuatιone consimi , quemadmodum etiam in suppuratis. Immodica autem reple. tio immodica evacuatione curatur , ut cum
sanguis intra venas redundat. Sic Ut quibuscumque , vel hi ventriculo ς vel in intestinis, mel ayteria aspera, vel pulmone, pus , aut
sanguis continetur, integra evacuatio es necessaria . Superflui autem cibι , aut potus , adbue recentis assumptio ab evacuatione corrigitur . Iuaecumque igitur ire ρulmone, vel pectore continentur , cum tussi educuntur, sed a medicaminibus extenuantibus . suaecumque vero in hepate, vjl venis , vel arteriis, vel renibus, aut per urinam , aut per Dentrem . Sed per uriηa B qtiidem ab iis, quae vehemeη- ter exteηvant, per ventrem Udro ab iis , quae attrahendi, a sit aperiendi ora vim habent. Iuaecumque vero in superιori ventre comprehenduntur , p r vomitum : quae autem in inferiori , per subductionem. Sed quaecumque sub cute, per sectionem, vel ignem, aut per
medicamina adurentia r sic vero ahquavis quaecumque in aliqua naturali cavitate, ut in rhorare. T. 6 I.) Et ut summatim iram, qaidquid praeter naturam in ahqaibur partibus continetur , sanationis intentio est ablatio,
ro non sunt ex toto genere praeter naturam, at quantitate damnantur, in bis fηtentio est d, vacuatio. At inventio eorum , qttae πd Wsorum sanationem perducunt, para m quidem ex affectu, plurimum vero ex isti affectas particulis sumitur.
PARA PHRASIS. Avitiis male conformationis in figura
transit Galenus ad perquirenda remedia curati va aegritudinum in mala conserma. tione Meatuum, seu Cavitatum Corporis. Ex his autem resert primum vitia Oblti ucti ni S, quae contingit meatibus exiguis, aliquo humore piae ternaturali repletis , & in farctis. Hanc autem in exiguis meatibus Obstructionem inquit fieri a lentis , & crassis
humoribus. Et quamvis alibi , praesertim vero I. deiff. febrium 8. mrth. cap. I. c de tuenda valetud. cap. Io. Obi ructrone fieri
dixerit, vel a crallis, & glutinosis succis, vel etiam a copiosis humoribus 3 unde citib.
obstructionem fieri posse confitetur. Nihlalominus , quia frequentius crassi humores obstruunt , rarius vero multi , quibus nee tam facile Corpus scatere solet 3 idcirco omisit hoc toto eam, quae a multis, ct copi sis humfribus gigni potest , veluti rarissamam I cum caeteroqui methodus Definitietaper frequentiora , & summaria Capita di- , agetur. Adde quod inferius etiam mentio fiet de altera specie obstructionis , quae a multitudine humorum provenit. Ceterum crassi, lentique humores promptissime obli ructionem inserunt , quoniam
tua crallitie facile adhaerescuiu , cc consistunt, praesertim cum meatus angusti sunt, ut prae angustia humores inibi contenti fluitate nequeant. Hinc subdit idem Galenus in textu, unicam, & comtiaunem intentionem, seu indicationem curativam in tollendis obstructionibus esse aperitionem , atque adeo usum medicamentorum deobstruentium,qualia sunt omnia incidentia, & abstergentia,& conicqtienter attenuantia , & aperientia. Antiquis in hanc rem erant in usu mel rosa-ceum, Oxymel, rhodo iliet, hiera, syrupuIde tribus, & quinque radicibus . de capillis veneris, oc huius generis alia. Sed nostris temporibus ampla remediorum lilva rei Mea dic eth accessit ad aperiendum , attenuandum, incidendum,deobstruendumque, valde conserentium . Praeprimi autem sunt, quaecuni que ex Tartaro sunt composita , itemqire est chalybe, & salibus plantarum , potissimum ablynthii, centaurii, tamaricis, dic. quaeque lixivi aba, & fixa dicuntur. Succedunt his omni a aloetica, & amaricantia ; simili terque salita, acria, & quae a Medicis calida, seu calorifica appellantur. Ex pluribus autem deobstruentium , & aperientium Me dicamentorum formulis, aliquas hic Nos se ligemus usui magis accommodas, magisque compertas. Et quidem pitulae Tartareae, ieu Melanagogae dictae plurimi fiunt a Quercetano , qui in illarum commendationem in quit I Virtutem earum numquam satis lau dari posse. Uerum quia ipsarum descriptio longa fatis est, & peritissimam Pharmac polae manum exigit, idcirco in earum i co subrogari possimi Pilulae tali areae Bontii, quae recipiunt : Aloes forotrinae electae
drachmas tres , tum vir ammoniaci cam ace
to syllitico dissoluti, depurati, unc. i. tartari vitriuati serv. fiat secundum artem massa. Dosis a serv. I . ad drachm. i. mane: sumi etiam possunt ante coenam
ad Icrap. semis , sed iterato , di per vices s
130쪽
ces , ad conserv ndum alvian lubricam . Tantae sunt apud Hostandos aestua Ationis, innuit Schraede rus , ut piaculum habeant pumicas, & communes eas sacere . ciuiam Pilui rum tartarearum descriptionem assertidem Schraederus , quae essicacissime quo que sunt , non solum ad deobstruendum ,
verum etiam ad repurgandum imum ventrem a t4rtareis , ix mucosis humoribus ,
di ita se habent. I t. Aues lucidae cum suc
ctura tartari eliciti , quantum satis. Μ. Ο fiat massa , Dosis droeb. semis ante cinnam . Non minoris efficaciae est pulvis hic
tartareus composivus ex uvc. i. fotiorum senarae , Ο eκ drachma una seminum ani.
forum , Ο altera faeniculi lexv. ii. Ciσ-namomi , drachm..vi. c salti tartari, is,saeehari ad suffieientiam . Cujus dosis adrachm. i. ad ij. in jure , vel vino pibo . Omitto hic Tartarum vitriolatum rite praeparatum , sive solitarie sumptum , si vepermistum cum electuariis congruentibus; itemque pulverem Cachecticum Quercetani admirandarum virium in omnibus asse-tilibus imi uentris cum obstructione , &ς ramorum humorum farragine 3 nec non salem Tartari, ac Tincturam ejusdem, &Chalybis , atque alia hujus generis innumera , quae in dies a Practicantibus exhiberi solent in omnibus obstructionibus Iecoris, Lienis, uteri, Mesenterii, &c. cum jam notissim sint. De loco autem , ubi istiusmodi obstructiones contingant , dubitari non incongrue potest , Galenus eas communes inquit esse omnibus meatibus angustis, quos alibi exponit esse, Venas polimmum, non solum Mesaraicas dictas , verum etiam quascumque Capillares , seu quae in poros partium desinunt. Verum , cum ex detecta sanguinis circulatione jam satis constet, eum in partes meare per arterias , atque ex his deinde in venas traduci et potius dicendum obstructiones accipere in apicibus arteriarum , aut in ipsis poris partium squoniam sanguis semel uenas ingressus, ex angusto in latiorem locum transfertur , nec denuo per easdem vias redire potest , impedientibus valvulis per venarum longitudinem dispositis; nisi tamen inter val-Vulam ,' valvulam remoram patiatur , aut vitia sui, aut earumdem v lvularum
vate i qt in Varicibus. Sed α in apicibus
arteriarum quandoque restqgnyns ringuis febres par:t , & quidem acutas , Ac con tinuas, tamditi duraturas , γδ mdi 9 concrescens , sanguis ibidem periliterit : eo autem dii soluto, & vel per cutim, ac sudorem , aut per vias urinae repurgato, dein
sinit labris. Atque hinc fortat se motus Galenus a. de aes ν. febrium , Tertianas continuas existimavit ab humoribus intra venas minores putrescentibus pendere : me- liqs sane dixit set , intra arterias minores, seu arteriarum capillampnia
At vero , quamvis obstructione plerum inque sant in Arteriarum apicibus , atqu*in meatibus angustioribus Corporis, quandoque tamen observatae illae etiam sunt inductibus amplioribus. Refert namque Theodorus Kerchingius in suo Spicilegio Anatomico , se aliquando observasse coagula tum sanguinem polypum imitantem in ramo venae cavae, auriculam dexteram Coris
dis pertingente . Μemini me etiam simile quid vidisse in cadavere cujusdam tabe gallica extincti in ramo venae caYMascendentis , & in Arteria pulmoniaca , seu vena arteriosa dicta r sed & chylum, seu materiam glutinosam concretam , ibidem haerere posse , & pseudopolypum reser re in Asthmaticis , cic pectore Hydropicis , probabile admodum est , cum in his partes spiri tyles multum langueant , pulsus intercidant , dc animi desectus saepe saepius accidant. Atqui in dextro , sinistroque Cordis ventriculo concrescere sanguinem , potissimum ex violenta morte destincti , passim alii meminere, quam vis id ab impedito motu sanguinis , &Cordis , evenerit ex strangulatu . Sic &tophos , lapides , vermes , tubercula , aliaque his si milia in venis , & arteriis genita , cystisellea , ductu pancreatico ,
caeterisque meatibus Iecoris , Lienis, C rebri , Melanterit , Renum , aliorumque viscerum non semel inventa testantur, Schenckius , Bartholinus , aliique plures, quos Bonetus , & Ephemeridum Germanicarum Collectores , retulere 3 ut jam novum non sit , haec veluti nova remta
Attamen praetereundum non est , quod plerumque obstructiones Iecori a nonnullis attributae , revera debentur glandulis Me senterii, aut Pancreatis, in quibus iacilius humores stagnare, δc concrescere solent sunde Ternelius, plurimarum aegritudinum
occultas causas inde proficisci i non irr tionabilitet est arbitratus,