장음표시 사용
51쪽
XXV. In Galeno. De Parvitate oculorum. a
TEXTUS. Parvitas vero oculorum, afuncta quidem
eone innitate , ac operarionam virtute ,
paveam quidem, sed bene temperatam substantiam ostendit, ex qua sunt conformati. Si vero foetam habuerint inconcinnitatem quamdam , atque operationum vitium , tunc paueam fmul, ac vitiosam materiam ostendunt.
PARA PHRASIS. Ouod si oculi parvi sunt, sed concinis
nam figuram habent, cum vegeta vir ut e , seu videndi acuti e , indicabitur modica materia, sed robusta virtus, adeoque persecta consormatio, & temperata partium similarium oculum componentium constitutio. At si oculi parvi sint cum inconcinna figura, malam conformationem, & virtutis imbecillitatem designabunt. Si insuper accedat Visionis vitium , tunc paucam simul, & vivosam materiam arguent, quemadmodum
de Magno, & Parvo Capite dictum est. C A P u T XX. XXVI. In Galeno.
T. 32. J vero ad Colores attinem, I itσ distinguere oportet. Glauci quidem Oevti, qui pura humiditate, ac non musta praefulgent , rases fant, ob splendidi i
minas abundantiam. Contra vero nigri, o qui intermediam naturam servant , causas quoque intermedias habent.
PARA PHRASIS. ΡRaeter magnitudinem, & Parvitatem Oculorum, est quoque in illis considerancus Color , qui sane vatius in oculis esse Blet. Praecipui autem reseruntur hic a Galano Glaucus, Niger, & Medius o Glauci oculi dicuntur, qui pura humiditate 3 at non multa praesulgent, & tales fiunt ob splendidi luminis abundantiarer Nigri e contra: Μedii demum, qui intermediam naturam ser-Fant , dc intermedias caulas habent. At Aristoteles 3 degeneratione animalium , c. I. qua tuor colores oculis attribuit, scilicet Caesium, Flavum , Nigrum , & Caprinum , quibus etiam viridem colorem addidit Albertus Magnus I9. de animalibus, e. 3. aitque oculas Puerorum in prima generatione virides adi
arere . Verum Galenus consideravit solum ic Colores oculorum in Hominibus, qui ad
aetatem adultam pervene Funt,atque eos dumtaxat , qui stea uentiores sunt, quin pro intermediis intelligit Omnes alios, qui inter album, & nigrum reponuntur. Is caeteris autem Animalibus, tot dc tam diversi oculorum colores observantur, ut vix ad certam classem redigi possint, cum pene differant pro diversitate specierum . Leones enim ru bros , & flavos gestant, Feles fulgidos, ct igneos, Noctuae albicantes,& ad flavum veris gentes: sic alios, & alios Lupi, Vulpes, Ursi, Canes,& Aves quoque diversimode coloratos oeulos habent juxta varietatem luminis, ac Iridis oculorum , eorumque magnitudinem. Diversa quoque Regionum constitutio oculos in eoioribus variar; & quidem Mauris nigricant , Gallis flavescunt, Polonis albicant. Sed unde provenit haec in oculis colorum varietas e idquid alii putent, ex contem
paratione primarum qualitatum, adeoque ea temperamento vario pendere; verisimilius crediderim ex varia superficiei exterioris tu. nicae luminis radios reflectentis temura , neCnon ex ocularium humorum diversimode lucis ratios refractos admittentium , & eadem ratione remittentium, dispositione, varios colores in oculis exoriri: quae sane Variant pro varietate structurae, & conformationis partium ,&humorum, oculos componentium. Ita quoque Aristoteles s. degenerat. Animal. c. I. causam Nigredanis Oculorum attribuit copiae, & profunditati humoris Aquei; Glau-cedinem vero inquit oriri ex ejusdem paucitate . Et Iq. sec . problem. II. causas ocularium colorum resert ad conditionem tunicarum equemadmodum etiam insinuat IO. se I. pr Mem. Iῖ. Galenus etiam expresse seq. Capite has easdem ocularium colarum causas assis gnat: quod mox sumus explicaturi.
52쪽
Ha, qui a Graecis' salloides nomιuatur , vel propter tum prominentem , aut propter Marii, is aquei bumoxis , quι iampiata eκι-
flis, paucitatem, i paritatem, atque mni bus quiadm in unum convenientdua fit glau-
eua vero usu, tunc mallor, minorve glauc contrabitur. Niger vero oculus sit, aut ob
parvitatem o falsimias, aut promer profus- dum situm, vel quoniam splendidus, ae subridus exquisite non est, via quoniam tenvis bu- mar , vel superabundae, vel purus non extinsit, vel propter unam aliquam ex bis ea s,Mu propter omnes fieri ransuevit . In restautem magis , miGI , s ut ante ixi. mus2 reperitis. sta 33.3 Tenuis igitur hu-m- , quo magis ad Aquae uaturam aecedit, superabundat,humidioremoeulum ostenit:
quemadmodum flerassior, ac minor fiat , H ei rem . Gisaurides autem si quidPm auris existat. Heiorem effieri oculum , si veν. moLβον , bumidiorem a se, o fi plus modico tenuem bumorem excelson Merarem: Fautem adfererit, contrarium. PAR A PHRASIS.CAusas Glaucedinis Oculorum refert hoc
Capite Galenus, easque ad quinque vocat, videlicet ad magnitudinem humoris Crystallini, splendorem ejusdem, situm prinminentem , paucitatem humoris Aquei, &ejusdem humoris puritatem. Λddit deinde, quod si omnes i stae causae in unum conspira verint, oculi valde Glauci sient 3 si vero
aliquae tantum e veniant, aliae non minus
Glauci observabuntuti si denique his oppositae causae habeantur, niger color exorietur:
speciatim autem Niger oculus fiet, aut ob parvitatem Crystalloidis, aut propter prinfundum ejusdem situm, aut quia splendidus, fulgidusque hic humor exquisite non esti aut quia tenuis humor, idest Aqueus, plus justo superabundat, minimeque purus est o eo
autem minus , magisve niger erit, quo prae dictae causae plures , paucioresque concuserenti quamobrem in diversis individuis pro varietate particularum oculos Componen tium , varii colores exurgent, magis, minusve Glauci, vel Nigri . 'N' Et quidem Glaucus color in plures gradus dividituria Prurnsis valde Ligidus, dc tu minosus, qui splendentes oculos reddit, α
eluti fulgores coruscos a qui eolor in Coelo sereno, ac Iuminoso observatur. Secundus ad Croceum inclinat , ut in Noctuis . Tertius ad viridem accedit , .ut plerumque in in zoetet op. νώ. Tonu V. -
Equis generosioribus. Quartus ad Caeruleum de Marinum vergit 3 unde non mirum, si Ne pruno marino numini illum Mythologi at. tribuere, di Minervam Homerus Glaucopinvocat. Niger color licet suscipere possit --jorem , vel minorem nigroris gradum , non tamen adeo deelinat, ut sensibiles differentias asserati potest tamen ratione Λnima inlium , in quibus aliquantisper variat, dici Caprinus, Ovinus, Bovinus , &c. Inter hos medii ponuntur Fulvi, Charoine, seu gratiosi , ut in oculis Leonis, Aquit, di vulturist Rubel , ut in Panthera, Ceraste, Basilisco, Aspide: sic etiam Pudi rei, Flavi, Rufi, & similes. Colligit modo ex his omnibus Galenus humidiores esse oculos, cum tenuis, seu aqueus humor ad Aquae naturam magis accedit, &aliquanto superabundat: Sicciores vero esse, eum is crassior, & minor fuerit. Sic quoque
Crystalloides , si densior, & durior sit, si
ciorem oculum ostendu 3 humidiorem vero, si mollior, & laxior. Facta autem compa ratione cum Aqueo humore, si plus modico tenuem , & Aqueum humorem Crystallus superaverit, duriorem, & sicciorem in lum essicerer at cum defecerit, molliorem reddere docet. Ex Cornea etiam tunica ma gis minusve diaphana id tesum evenire P test , num autem hamores isti excedant, vesdeficiant ex eolore, vel lauco, vel Nigris.
deducere licebit . Et de his hactenus. Superesset hie tandem Indicia Physi gnomica tradere ex habitudine totius Faciei desumpta 3 adjunctis simul una oculis, Naso, Auribus, Labiis, aliisque adiacentibus partibus. At cum de hi si late nimis egerit prae caeteris Io: Baptista Porta peculiari v
lumine de ει unomia Naturasi Nominis in cripto, propterea Lectorem nostrum ad illum remittimus. Nobis autem tussiciet haee breviter innuisse. ι
r. 34. I ' E eordi t antem Temper a iuru deinceps dicendum
est fi prius baeo in memoriam eVacua viremus, quod unamquamque partem seipsa,
53쪽
rem, vel humidiorem disimvs Iactam, non Hicui rei alteri comparantes , sed ad sesenam. Sic enim utcumque extιterat Cor-ncis
tura frigidis simum , multo sane eatidiorem temperaturam possidebit eatiriseimo Cerebra.
PARA PHRASIS. P aquam superioribus Capitibus late egeis
rit Galenus de CerebriTemperaturis,ad ordis Temperamentorum indicia explicanda se nunc convertit, quoniam sub cerebro nullum aliud viscus praestantius Corde est ι
antequam autem varias illius temperaturas
consideret , regulam quandam generalem praemittit, inquiens3 unamquamque partem seipsa vel ealidiorem, vel frigidiorem, sic. ciorem . vel humidiorem , intelligi debere,
non alicui alteri rei comparatam: utcumque enim, subdit, Cor extiterιι frgirius, multo sane catissiorem Temperaturam Cerebro adhuc
catiis simo possidebit . Quorum verborum sensus est, quod Cor calidius, vel frigidius
dicetur.non quidem comparatum ad reliquas partes Corporis, respectu quarum semper calidius erit, sed solum in seipio consideratum, Cum temperamento moderato, & mediOIUnde cum dicitur, Cor esse frigidum, minus calidum intelligi debet, quam sit temperatiis rnum: licui pariter,cum dicitur calidum, magis calidum intelligendum erit quam sit in deratum, ac medium , siquidein hoc, Men- iura ponitur Omnium Temperamentorum.
T.3I. Halidioris igitur Cordis put admo. dum qui es proprius ori, atque eonveniens, induta quaedam sunt inseparabi-tia , in propria, magnitudo res ratι anis, is, pulsus velocitas, is frequentia, is audac/a, ad actiones natura prompta . suod si multum in eatiditate excesseris , tunc traf pra ci-puatio es furibunda . Est tutem his thorax hispidus,stpraesertim pectus, quaecumque
sum Corpus ealidum reddu, nisi inpar veω- mensius obstiterit. Duemus amem paulo infe
dem , latitudo moraris eassiduatis in erum, nisi θν bu quoque Cerebrum minimamaosueris, quomam ei magna ex parte spinalis
medulia in magnitudos respondet ι tantae.υ ro erunt magnitudine uret erae, quanta
spinatis medulla, euare , ων Dina universa . Consigitur vero Thorax ad eam vinde panem quae Metapbrenum , ides Dorsum dicitur ,
tamquam ad carinam Navis. suam necessaris ejus longitudo aequabatur dorso e latitudivero erit pro vertebrarum ratione, quando ad proportionem crassitassinis fuerit Gnfixus aerumvero coris caliduas superam perga verit, ast dilataverit in mimo sua ortu thoracem, erue Udem eatissitati proportione resp-μν' sua, cum Caput parvum, eborax autem Ia tui existerit, maximam θω tibi fuerit Cordis eativitatis indicium i eum vero metuo exi.
stente Capite parvus fuerit, promussimum hoc erit corias frigidiori; Aoumr 3 vero C mii fuerit proportione respondrus, tune alii sigma G Coris istingues , Me fias iboraris
amphtud ne nihil assumeus . . in v.
OUemadmodum in temperaturis cerebridistinxit Galenus temperies in simpli
ces, & compositas 3 pari nunc ratione, ut indicia singularum cordis temperierum exacte traderet . signa temperamenti calidi ris primo proponit. Illius autem Indicia ad quatuor in uni rinsum revocat,I videlicet ad Μagnitudinem Respirationis, ad Pulsuum velocitatem , a frequentiam, ad Audaciam, & ad promptitudinem actionum: atque haec inquit Signa esse inseparabilia, dc propria indicat cordis Cainliditatem Μagnitudo Respirationis duplieiis
ter . Primo, quia Magna Respiratio magnum thoracem exigit, adeoque organa , Rei pirationi necessaria, ampliora: modo amplitudo, dc magnitudo partium spiritualium, nonnisi a calore potest haberi, adeoque in prima sui tarmatione demonsi rat vim validam, ae efficacissimam suisse. Secundo, ex amplitudine thoracis arguitur calor vegetior in corde auoniam Vasa sanguinea Pulmonem perre plantia, lata quoque, dc multo , floridoque Sanguine reserta esse oportuit 3 unde caloris vigor, euec lpirituosae substantiae copia manifelle colligitur. Pulsuum vel itas, ac frequentia calorem pariter excedentem attestantur uve quod ex his usus in corde adauctus, ut
putat Galenus , indicetur 3 sive eationabialius , quia ubi velox, & creber pullus fir , ibi quoque motum Sanguinis circumeuntis cela.
54쪽
Horem fieri necesse est. Ex veloeitate autem, cum Heparoex mente Galeni ponatur prict se uentia motus Sanguinis , dc cordis te-imum significationis organum , si fortassenuiores , puriores , dc copiosiores.Spiritus vehementer ob si fieret, hoc est magna in exurgunt, unde calor vegetior fit, & vicissim exinde robur maximum in corde, dc partibus vitalibus excitatur . Implieite autem continetur in velocitate, dc frequentia Pulsus , magnitudo, dc robur ejusdem , cum ut plurimum utraque simul observetur. Audacia pariter indicat calorem cordis, & vita- Iis regionis 3 quoniam illa a copia, puritate,& mobilitate Spirituum, e puro, ec tenui Sanguine procedentium, dependet. Conjungit autem cum audacia Galenus prompti tu .dinem actionum , siquidem calor agiles efficit actiones, & nedum reddit Homines Audaces , sed etiam cito exequentes, quae sibi, adhue si difficilia fiat, agenda proponunt . Hine Arist. . Eibis. e. 7. Audacem inquit esse, qui in terribilibus rebus excessit, vulterae videri sortis: quod si praeter excellen tiam in terribilibus , promptitudinem in exe- ruendo habeat sine timore, tunc nedum Λuax, sed Fortis etiam dicetur. Si praeterea multum in caliditate cor exoeesserit, ideli si calidissimum fuerit, tunc
signa excedentem hunc eatorem attestantia erunt furiosa' quaedam Iracundia, ac temellitas 3 Iracundia quidem , quae cita , dc facilis est ad irascendum propensi, quoniam ex nimio calore Sanguis accerimus , dc qui dicitur biliosus, evadit, adeoque prompte eL servescens, & ex quacumque causa levi Iram concitans, quae a Medicis definitur: EbMIIitio Sanguinιs circa Cor. Temeritas Fero, quia citra formidinem, quodcumque terri ni Ie cum impetu irati aggrediuntur. Quamobrem Biliosi fiunt Iracundi , dg Iracundi sunt bibosi, id est acri sanguine mediti. Sed & ulterius his Thorax hispidiis est . quoniam ubi calor abundat, ibi quoque iuligo, pilorum materia multa elevatur, dc in pilos extenditur suggerentibus scilicet illam musculis Pectoris. Partes quoque hypochonis drus proximiores , ct circa leptum tralatin strέum suae, idiplum ostendent, utpote pi-hs pariter refellae, veluti spiritalibus par
Advertit tamen , di sana ratione Ga lentis , a cordis ealida temperatura totum Corpus iacile in ea ludam conititutionem in elinare i siquidem calor totius Corporis Sanguine pso venit . di ubi is, vividus , aeputilans, a corde procedens, cunctas Cor Poris partes pervadit, pari ratione illae vi vidη . ae calidae obseruabimtur . Verum
. Uti Hepar velammtias obstiteriri. Nam, , lignata desumatur
temperie frigida afficeretur , posset illius
servorem plurimum contemperare. Vel conis
gruentius Galeni sententiam in meliorem , oc Anatomiae accomodatiorem sensum rerducendo dicas , posse Iecur remeantem Sanguinem infringere , dc a partibus ac mbus , lulphureis, aut biliosis dictis , peculiari sua ni itutione , ae textura non mini mum repurgare, di repurgando obtundere.
Postremo addit aliud caloris excedentis i dicium Galenus, desumptum a Thoracis amplitudine : etenim caloris est amplifieare, &partes in prima sui generatione latiores reddere, nisi tamen Cerebrum plurimum obstiterit: cujus rationem ipsemet desumit a Spiν
natae medullae magnitudine, ac proporti ne e Tanta enim erunt magnitudine Hertebrae
ua umversa. Configitis vero TBorax ad eam spina partem , quae intubrenum , id Dis suas dicitur, tamquam ad carinam Navis r quare necessario eius longitudo aequabitur Dorsor latitudo vero erit pro Verteis rum ratione , quando ad proportionem e rum crassis ina fuerit eoaefixus. Haec Galenus..Ex quibus verbis deducitur, in pri mo partium ortu , ex copia materiei, unde Cerebrum, Spina, Vertebrae, dc Cinaesormantur, Thoracem posse construi lati rem , etiam si Cor caliditate minime prae valeat ; siquidem magno Cerebro, de Capiti magna Spina naturaliter respondere debet 3 huic vero dc dortum, oc Costae prmportionem similiter tervabunt, ideoque Pe .ctus amplum Capiti magno naturaliter ad inlungetur. Dictum est , naturaliter, nam si Corpus monstruosum sit , partes istae P terunt non servare Proportionem. Ut in is per distinguat Galenus , num a r lore Cordis, an a magnitudine Capitis, Thorax latior habeatur , lubuit: si calor Cordis excesserat, ac Thoracem amplificaverit in prima sui formatione eκ ingenito, insitoque vigore, tunc proportione respondebit calor Cordis Cerebri caliditat i. Quare cum Caput parvum , Thoran vero amplius extiterita maximum hoc erit cordis calidioris indi-eium . At contra cum magnum fuerit Caput, Thorax vero parvus , erit hoc es trium cordis frigidioris, idest minus calidi, signum. Si denique Caput proportione resepula deat Thoraci . ab aliis indiciis rordis temperatura deducetur, cum ex hoe saltau
55쪽
Q mvix autem Argenterius Galenum re prehendat in eo, quod dixerit,Caput esse polle parvum in magna Thorace,Cum Lumquam id ipse expertus sit, nil penitus evincit I id equidem impossibile non est e quinimo non raro accidit Caput parvum lat o i Thoraci superincumbere, & e converso ο non tamen incongrua penitus magnitudine, ac proportione , sed solum respectiva.
: A P U T XXIV. XXX in Galano iactigna Cordis Frigidi . TEXTUS t T.37. T N frigidiore vero Corde pulsus Jh minores existant , quam modo
Naturae conveniat: non tamen necessaris tam
Hores , vel rariores. Respiratio autem, fi quidem tanto Thorax mior extiterit, quanto Corfruitur, pulsibus erit proportionalis. Si veroma Orfuerit, quam pro frividitatis quantitare , non Mnor es tantum, sed etiam tardior, os rarior. Tales autem timidi natura sunt, θ' sine audacia, O se nes , O, nudum pilis babent pectus. De ejus vero parvitate distinguendum , ut diximus prius . Eodem modu, o, de totius Corporis caliditate.
P a R A P a R A S I S. . OPpositis indieiis inquit dignosci Cor a
mediocri calare infra recedens; Pulsuseium fiunt minores , quam sine in corde temperate calido, non tamen , subdit,necessatio esse tardiores, vel rariores , quoniam Cum parvitate aliquando jungi potest tarditas, Zcraritas, quandoque vero celeritas, re frequentia, ut ex tractatu de Pulsi g. insuperli Thorax respondeat frigiditati eordis, respiratio erit quoque proportionata pulsui instritam parva r at si Thoris latior sit, fortasse ob Cerebri, & Spinae, cum suis vertebrisi amplitudinem , Respiratio longe minor pul fuerit φ quoniam amplitudo loci minuit indigentiam , ac usum novi aeris. Praeterea, hac cordis temperie praediti, timidi natura sunt, nec non lenes, dc pectore glabri t quae Omnia a Sanguine hebetiori', minusque invido proveniunt. Atqui istiusmodi timor intatelligitur illatus me quacum ue levi causa ;ei enun ex doctrina Aristotelis L Etbic.ea v. o. a Timidus dicitur, qui metuit ea, quae timere non decet, Fel qui metuit, quae
non oportet, vel non sicut oportet, ver qua πω do non oportet. Compertum autem est ροι Analome, Meticulosos corde solito grandio. ri , laxiorique esse praeditos, Fortes vero, degenerosos, parvo, sed solido rvin Me enim Sanguis vegetior3 in illo dilutior, vapidusque fit . Non dissimili ratione observantur et iam Segnes, & Glabri: quoniam ab astato Sanguine, fuliginosa materia pilorum, cras sior, vel elerari, & extendi, vel poros cu tis pervadere nequit: quin & cutis ipsa laxanimis est , & moli is, adeoque glabra, ut ii Fgminis, di Eunuchis. Pectus denique erit angustum, eadem de causa, nili tamen ex Cerebri, & Capitis mole, ac Spinae, veri brarumque magnitudine , latius habeatur, modo superius relato.
23 eit duriores, iram nompromptam quidem , sed feram, on quae nomfacile sedari queat, magnaque ex parerun versum Corpus fierius exsit, nisi Hepar obstι
N corde siceiori Issus fient duriores: Ho L mines minus iracundi erunt, nec tam facile ad iracundiam concitantur , iram tamen semel conceptam diutius fovent, & krinam sere conditionem aemulantur. Totum corpus siccius, ac durius ad tactum apparebit, unde cutis, fibrae, carnes asperae, durae, di sicco observabuntur, nisi tamen aliunde, dc prinsertim ab Hepare moderentur, repurgara scilicet plurimum parte illa sanguinis sellea , vel etiam inertiori reddita, aut segregata nimium parte ejusdem crassiori, mesancholica dicta , relicta parte ferosa , de lympiaca -
56쪽
eundum vero eo Mationem qualitatum primarum Cordis intemperatura ita se habent.
SIgna humidioris, & laxioris cordis reseruntur pulsus molles: propensio ad iram, sed talem , quae facile sedetur: universi Corporis humida , mollisque constitutio, nisi Hepar obstiterit, modis nuper explicatis. Dissicultas solum esse potest in eo, quod Galenus dicat, humidius cor proclive esse ad iram I cum contrarium Ratio suadere videatur : unde Argenterius, tamquam gravis erroris culpam, in Galenum, ut sui moris est, illud impingit. Uerum pro Galeno responderi potest , in humidiori corde, sed simul etiam calido, iram excitari quoque mise, sed talem , quae facile sedetur 3 quare sua natura licet non concitetur ad iram , si tamen fortasse aliqua ex causa ad illam provocetur, sa-cile sedabile sit ad contradistinctionem antecedentis temperaturae. Satis enim est ad iram promovendam sanguinis effervescentia, quae ex praedicto calore luncto humiditati inferri potest , si praesertim a vehementi aliqua ex. teriori causa incutitur, re acuatur. Tandem compositas temperierum conjugationes deinceps se velle referre insinuat Galenus, quarum indicia i ex cognitis Simplicibus , facillime deducentur, ut ex sequentibus capitibus. -
signa Cordis calidi L seel. Τ EXTUS.
stiri, is Dei Cordis pulsus duri sunt,
magn/, on Deloces, Ostequentes, o frespirationes magnae, is veloces, is frequentes , O multo magis ad velocitatem , achequentaam vergunt, thorace Cordis non aurido proportionaliter: Hi vero prae cunctis st: -ctus habent maxime bissinum , OP . πλη- . Gia . Ad actiones autem prompti sunt, e .iracunda , ω celeres, is impudeοιes, is mores rannicos habent: etenim sunt in iram prae. opires, non facile vero placabiles. De totius autem Corporis temperatura , is Thoraeis amplitudoey bis, quae ante diximus , pr
Cia in posterum relaturus Galenus eodem , quo supra ordine , initium facit a rem peramento calidiori, & sicciori, atque ad illius dignotionem sex genera signorunqproponit, nempe pullus duros , magnos veloces , & frequentes: itemque respirati nes magnas, veloces, & crebras: pectus, Sc hypochondria hir licia : promptitudinem ad actiones, iracundiam , impudentiam, &mores tyrannicos : proclivitatem ad sur rem , non facile placabilem : denique t tius corporis calidam , siccamque constitutionem, cum thoracis amplitudine ι nisi tamen secur ex parte obstiterit, quomodo supra dictum est . . Primo itaqueJulsus duri, magni veloces, dc frequentes cor calidum siccum ostendunt: durities enim a siccitates magnitudo vero, velocitas, & frequentia a calid it a te proveaenit , eo quod arguit Sanguinem floridum, tenuem , & spiritibus scatentem . Secundo, Respiratio magna , velox, &crebra eadem ratione contingit, cum Pusmo cogatur saepius suas expantiones repetere, atque novi aeris ingressum, & veteris egressum admittere, juxta thoracis ampli-
Tertio , Pectus , & Hypochondria sunt
hirsuta, quoniam a sanguine abundantiori, tenujorique, multa fuliginosa materia elevatur , unde evenit hispiditas. Quarto, Actionum promptitudo I siquidem ex superius traditis, calor actionis agi-liries essicit, eoque magis, si cum siceitate conjunctus sit, idest, si Sanguis acrior fuerit. Quinto, tales sunt iracundi, & impuden
tes ἰ exacultur enim , nian retunditur calor,
cum sanguis multo glutine non abundat, sed potius acritate aliquatenus inficitur, & exal-peratur : unde isti nedum maxima cum audacia operantur sed impudenter etiam quodcumque adhuc arduum moliuntur. Habent arirer mores tyrannicos, idest sunt crude in .es, immisericordes, audaces , impii , temerarii, & cunctorum contemptoreSI quam
obrem faciles sunt ad iram, de dissiculter admodum placabiles : Sansuis etenim in his acer, inflammabilis, & biliosus est, ideoque ad furorem proclives homines reddit. Denique totum corpus calidum, siccumque observabitur , quia tantu est in cunctas partes cordis, & Sanguinis inde profluentis delatus vigor, ut ad illius habitudinem cor- ὸ P is quiverium parisormiter assiciatur , cla
57쪽
excandescat, transfuso nimirum quaquaversum subinde sanguine aequabiliter servidiori . His plerumque thoracis amplitudo ea. dem de causa jungitur, nisi Spinae, & Dors vitio , aliter ex prima generatione contigerit , ut superius dictum : quod tamen rarissimum est, veluti fere monstruosum.
XXXIV. In Galeno. signa Cordis ealidi, is humidi.
3perationum in Oderatore , dirigetur, qu mobrem, & expirationes majores erunt in spirationibus, & submissiones, seu Syssolae Arteriarum , pari ratione velociores, fuliginibus, seu vaporibus, ex sanguine elatis, ad id impellentibus. Atqui haec juxta ea, quae n per dicta sunt, satillime quoque patefiunt .
XXXV. in Galeno. Signa Cordis humidi, frigidF.
Sr vero e Miditas una eum humiis ditate dominabitur minas qui iam bis, quos antea diximus, hi sunt hirsu. D , ad aeriones mero nihilominus prompti, mn tamen ferus est animus, sedad iram pro .livis tantummodo. Pulsus vero magni, ac molles, veloces, frequentes existunt, respiratio , eum Thorax Cordi fuerit propomtionalis , eandem pu bus formam servabit. Si vero minor extiterit, tanto issis velocior erit, i frequentior, quanto is, Thorax minor extiterit. Si autem mesta facta fuerit eversio in temperatura, ae fi boe praesertim' in humiditate eantigerit, praeter ea, quae diximus, contingent etiam ex putredine morbi bis, qui in ipsis fuerint, humoribus cormptis , ac putrefaciis. Expirationes autem maiores sunt, ac velociorer inspirationibus,
Di submissis arteriae in pulmus velox . P a -- Ouoniam humiditas contraria qualitas
liccitat i ponitur, idcirco cum jungitur calori, vires illius ,& effectus aliquantulum mittit, qui a sicci tale plurimum exbcuun tur. Hinc Galenus hoc Capite omnia Signa in calido, de sicco Corde memorata , mitiorem conditionen treserre docet in calida, humidaque Cordis 'dira peratura. Et quidem qui eiusmodi constitutione praediti sunt, mi nus hirsuti, & ad actiones minus prompti observantur : Antinus non tam serus, ct immitis est, licet proclivis ad iram causa caliditati . Pulsus sunt quidem magni , sed non duri. , quin potius molles rospective . Respiratio item, si proportione C sin secus i vel velocior , vel tardior pro ratione ἀ Sunt prς- rerea isti morbi ex putredine progigni creditis obnoxii: quoniam putredola calore in humi. do excitari putatur ue id quod potissimum accidet, eum humiditas praevalentior fuerit ;
dem molles I idurie vero duris cordis
- , mlsus qui. moribus autem nequaquam au
daees , sed timidi, e Ignes exsunt. Tater etiam glabrum pecius babent, minime que iram retinent, Muir is ad iram non admodum sunt prompti. Ivς vero ad Tbor rem , is universum attinent Corpus , d imguere oportet, sui ea , quae antea crimM.
R a P A RHuiei intemperiei pulsus molles arei
dunt, in moribus timiditas, & se gnities , in pectore glabrities , difficultas ad irascendum , & caetera ad corpus pertianentia frigidam , humidamque habitudinemllendunt 3 unde lactus mollis , frigidus, humidusque eriti quae omnia ex pluries repetitis manifestissima sunt.
. N pulsus qusdem duros reddit, ρamor, re irationem autem , si quidem tb rax parvitatem cordis frigiaetata proporti nalem habuerit, moderatam: si vera m π Drerat , raram , ac tardam . in vero prae on nibus minime ad irascendum prompti, cum autem coacti fuerint Dasti quibusdam, reti-πent iram . Habent autem mavime omnium nujum pilis pectura De parvitareat rem Moram ιγ , ac praeterea totius Corporiae frigidirare militer distinguendum .' Unum illud commune tu bisee omnibus memoria repetentibur ἰ quoa
quaeramque de moribus venum, sive apumis eunc siquidem non bene a calore , vitalium Dho sermora explicata sunt , ad temperat σσ
58쪽
D Ulsus in his duri sunt. & parvit duriae quidem ratione siccitatis, leu penuriae substantiae glutinosae sanguinis 3 parvi vero ratione frigiditatis, seu sanguinis hebetioris: Respiratio erit moderata, si Thorax proportionatus fuerit, si vero major extiterit, taIda , parva, & rara erit: ad iram nulla, vellavillima aderit proclivitas , repugnante, icilicet Cordis, & Sanguinis habitudine ; at vero ea semel coneepta, poterit diutius perdurare, quoniam a consistentia sanguinis parusione tenacitatem adipiscuntur, & Cordi intimius inhetrent. Pectus nudum pilis: nam deficiente parte vivida cruoris, nec siligo, siqua est, extenuari potest, nec per poros cutis extendi. I ique Thoraκ parvus , ct angustus erit, totumque Corpus frigidum tactui apparebit, ab enoeti sanguinis conditione. Ad ealeem hujus Capitis advertit Galenus, signa haec intelligenda esse naturaliter, &praelertim eorum, quae ad mores pertinent, unde inquit, quod quaecumque de moribus, e nune , Irpe quovis alio sermove explicata sunt ad Temperaturae cognitionem, non deprobis moribur, aut viti s , qui ex Philoso. phia homiribus adveniunt, sed aer insitis unicuique , ac naturatibus a nobis suσt exposita . Ex quibus verbis colligitur , illos animi mo res Temperaturas indicare, qui insiti a Na. tura sunt, & non ob bonam eam Philos phiae partem, quae Ethica dicitur, acquisiisti, vel etiam ob conluetudinem , conversationemque assiduam cum hominibus morige. ratis habitam. Sic plurimi natura iracundi, temerarii, ct impudentes , Ob Religionem, studium Philosophiae, Sanctorum Patrum, di Moralium Librorum lectionem, mites, Denigni, ausericordes, & verecundi eva-ieruiit 3 quemadmodum inter Ethnicos, de Socrate, & Hippocrate reserunt Historici. Et hactenus de Temperamentis Cordis.
XYXv II. In Galeno Juna Calidi inparis.
tis abundautuν ἰ is eoURemi vero aetate etitam atra: ealidior ius Sauris . atque e dem ratιone Corpus universum, nisi obsiterat M. His venter ,-hypochondria hirsuta .
PARA PHRA s I S. OUoniam superius inter partes Princi
pes Hepar retulerat Galenus, illius
propterea nunc naturales intemperaturas,
cum excessu unius, vel duarum qualitatum eodem Ordine , ae de Corde dictum est, considerat, & examinat . Primum autem Signum calidioris Hepatis inquit esse venarum latitudinem , secundum ruta bilis abundantiam , atque in aetate consistentibilis atrae copiam: tertium sanguinem ca lidiorem , ejusque ratione corpus universum ad calidum inclinarer ventrem denique, α hypochondria hirsuta seri .,diae signa licet apud alios Expositores non leves pariantundissicultates , facillime tamen a Nobis di luuntur . Et quidem primo venarum latit
do ex praeiactis rudimentis, & partium pri
migeniarum staminibus. oriunda , tracta temporis apparentior fit in He pate, quos principium implantationis, seu radicationis illarum tantummodo est ι quoniam ramuli omnes ex extimis ad intimas partes perre mantes aspro usu circulationis sanguinis , semper, ac semper versus impar tendentes
amplificantur ut ibidem Sanguis a sulphureis, re acrioribus partibus in cysti sellea, collectis repurgatus in Cor vergat, diath si, & cras puriori potitus. Hinc secundo bialis rufa, seu flava, ex repurgameato Sanaguinis in cysti eolligitur, ut etiam ah minuem Galeno dicitur a. de natura faciat. c. 9.quin aliquando etiam abundantior si , ei- tra caloris excessum, ut in puellis laene valentibus ν & non raro in cadaver bus Cain chexia , aut Hydrope desunctis compertum eu : Uerumtamen repurgatio ista fellei h moris, si non iussicienter, aut male fiat, intemperies calida in Iecore exorietur . Tertio, licet Hepar sanguificationis organum non sit, quia tamen major , ac ma
nifestior ejuscemodi impuritatam repurga tio in illo fit, propterea a mala, vel binna eorumdem secretione, totius etiam Comporis habitudo bona , vel mala proscisci potest. , ut & ventris, & hypocondriorum constitutio ex prompta, & facili, aut in pta, & dissicili, iis in partibus , transpiratione. Quae omnia recte consideranti tam fient.
59쪽
T 4s, Reirioris vero, angustia venax rum, pituita abundantior , sauguis frigidιο , cs, totius Cortoris habitur, nisi a Corde . ealefiat. Venter litis glaber es, atque θρoebondria.
PARA PHRASIS. Asopposito, stigidioris Hepatis signa
sunt, angustia venarum pituita , abundantior , Sanguis frigidior, &totius Corporis habitus similiter ad frigidum inclinans, nisi tamen a Corde calorem sequi valentem suscipiat. Venter demum glaber est, una cum hypochondriis. Et quidem omnium isto. Tum ratio in promptu reddetur, quia a mala Hepatis constitutjone repurgatio eum sellei humoris , tum caeterorum excrementorum conveniens secretio non fit, unde Sanguis minus floridus, imo potius serosus, ae pi- ut tolus emergit, totiusque etiam Corporis habitudo , ipsius sanguinis habitudinem , lconsequetur: cumque fuliginosa materia pulor*m aut deficiat , aut inera subinde reddita, extramitti, atque iis pilos commu- rari nequeat, glaber venter cum hypochom iuriis observabitur.
' es assis, im minime abundonoe, venae duriores , Ox totius corporis babitus Deior . PARA PERASIS.
SIccioris vero temperiei indicia erunt, sanguis crassior, ἐκ coasistentior, qui nismirum acorem aliquem contraxit , eritque modicus, cum angustia, ct duritie venarum. unde etiam totius Corporis habitus in eamdem constitutionem inclinabit.
XL. in Galeno . signa Remur cumiri.
T. 47. T T Umidioris autem, sanguis stu
in dem abundantior , atque bu missior . venae aurem multores . Ita vero u versum Corpus, nisi partes , ad Corattineates, obsiternu.
PARA PHRas IsiAT Sanguis in humidiori temperatura
Iecoris, erit quidem abundantior, sedlerosior 3 venae exinde molliores observa. bantur ι quin & partes cunctae Corporis ni mi a serositate scatentes, tumidae, & ob laesent, nisi ex adverso cor obstiterit; idest nisi Cor praecellenti sua virtute tantam serositatem moderetur, & emendet , per iteratas sanguinis circuitiones, aut diaphoresi, aut diuresi promota,
ris Nepat s indicia μυωμη ista plarimum βι ριδε, n uis crastar musiae fetor, t ac paucior flava bilis plurima e 1: eoassistente autem aetate, is atra ἰ vena rum autem latitudo, durities. Sic vero Γώuviversum Corpus se babeto nam quae eae eorde eatiditar orietum babet, potes obrum dere eam , quae ab Hepare nascituri, frixiit tem , Matri frigiastas eatiditatem et preis tem vero non potes humiaius cor ad eonir rivm habitum transferre . inina vom inter has , eua dicta sunt, ea, quae ab H ate bamiditas strisin. Magis enim a Cordis Deitate su peratur, quam sceitas ab humiditate i miis i autem a eatiditate: adhuc πινο multo minus a frigiditate : baee.emm inter omnes qualitate aga ab Restate eveniuηt, facillime vineisur. 4quet autem, quod eum in unum eoavenerint utra que priseipii temperaturae, totum eo quoe secundum illas a ritur em tus 3 paulo vero inferius tuus dicentur Daecia.
utrumque in e cessu est , hypochon-
60쪽
Caput XXXVI. XXXVII. XXXVIII.& XXXIX. 1r
dria plurimum hispida observabuntur, obsuliginum inde prodeuntium multitudinem crassior simul, & consistentior, seu fibrio. sor Sanguis siet, quin & bilis flava multum
in illo exuperabit, a Sanguine pariter acriori reddito, praesertim in juventute , in aetate consistenti vero atra evadet, absumetis Perpetim per circuitum Sanguinis serotioribus partibus Venae latae apparebunt , eruntque ad tactum durae, eandem ob causam. Et demum Corpus universum consimilem patietur intemperaturam , nisi aliunde contemperetur, quod plane dissicilius issiquidem a Corde nil tale quid suggeri poterit, quod Hepatis Temperaturam calidam siccam corrigere valeat, nisi lotum partes chyli nondum exacte elaboratae eo deserantur.
l . ealidius Hepar, minus quidem quam calirius, D' fetus, θροebon-dria reddit hispida . Hurimum vero san guinis , venas ampus, habitumque eaLLdtorem , atque bumidioremfaeit, ni obstiterit Cor. Fι vero amplius in ambabus qualit ribus a Naturae modo recedat, a morbis, qui ex putruise, ac vitiosis humorIbus funi, facillime capitur : adhuc autem magis, si plurimum augeatur humiditas , calidita' vero non ita. si autem contra, parum quidem humiditas crescat, plurimum vero caliditas , minime ustiosis humoribus laborant.
PARA PARAS I s. Sunt in his etiam hypochondria hispida,
sed minus, causa humiditatis, seu se. rosioris sanguinis. Sanguis ipse item ob eandem rationem abundantior, & venae ampliores , mollioresque , totumque Corpus eodem pariter temperamento erit affectum , mst Cor aliunde obstiterit, tenujoremque, purioremque sanguinem reddendo . Erunt insuper tali temperie praediti obnoxii morbis ex putredine, quae a calore in humido excitari dicitur praesertim si humidum gluten in sanguine praevaluerit, quod sane ex indebita sermentatione , aliqua de causa commotum, iacillime in corruptio. nem vergit. At vero calore humiditatem moderante, hoc est coercito glutine a parta sanguinis vividiori, lacua accidet. X'L III. In Galeno. signa Hepatis bumidi, cθ' frigidi. TEXTUS. T. o. TT Umidius autem, frigidius a mpar babet θρochondrιatlabra , sanguinem vero ad pituιtae naturam
Hreedentem generat , cum venarum antv
stia : sic O, reliquum rescit Corpus, nisi a
Corde ad contrariam naturam transferatur.
PARA PHRASIS. OB excessum humiditatis, & frigiditatis , seu texturae laxioris in Iecore, hypochondria glabra erunt, sanguis pitui- tolus, multo scilicet sero repletus observabitur, a serosis hisce partibus non hene repurgatus. Venae erunt angustae, & univerinium Corpus ex praefatis causis ad frigidum, humidumque inclinabit ι nisi Cor iteratis circuitionibus serotum sanguinem in meli rem crasim non reduxerit , ejusque desectui non opituletur. Singula patent ex dictis.
C A P U T XXX V111. X LI U. in Galeno. Signa Hepatis frigidi, sis ficet.
Hepar cum pauco sanguine poenaνum angustia escit Corpus, atque
frigidius , is ἡροcbonuria glabra, nisi O,
PARA PHRAs I S. SI ccitas frigiditati consociata Sanguinem
indicat parciorem , & venarum anguli iam , totumque Corpus frigidius observabitur 3 imo ad tactum durius; quare & hyp chondria glabra erunt,magiS,minusve,prout alterutrum ex his praevaluerit; si tamen aprςcellenti Cordis temperamento Iecoris imbecillitas correcta non fuerit .lt mox dictum.