장음표시 사용
71쪽
tempore tolerare non posse quoniam lexinde continua succedit , & permanens alteratio , cui Ventriculus im cillis diu resi stere nequit. Ad calcem Capitis solvit quamdam dissicultatem Galenus , num scilicet Appetitus Ventriculi sit ad si milia, an vero ad Oppinfita : aitque malas temperaturas, seu intemperies morbosas, UentricuIum infestantes, contraria appetere; intemperies vero naturales appetere simi lia. Ratio est, quia intemperies naturales sunt in latitudine sanitatis , & modicum recessum habent a mediocritate, seu a temperie moderata , quae est reliquartam regula , ideoque petunt conservari similibus , iuxta luperius tradita. At intemperies morbolae 3 cum sensibili operationum laesione conjunctae, quoniam ad sa- Iutarem statum reduci debent , curatione egent, ac propterea contraria expostulant, Atque hinc modo deduci potest , ad mentem Galeni, cur in pica, aut Malacia gravidarum , sieut etiam in caeteris appetitibus morbosis , ad Oppossea te inper patientes concitentur . Uerum quo pacto haec intelligenda sint, alibi explicuimus. At vero his obstare videtur Hydrophobia in demorsis a Cane rabido , cujus venenum liccitatem praesesertis & tamen Rabidi aquam abhorrent Uerum respondetur , Rabidos delirare, unde nil mirum , si aquam sumant , cum re multa alia loliri abhorreant, sive conis mia , sive difformia illae sine morbo , &eausae morbificae . Alias respon nex afferunt Sanctorius, Ac Rudius, apud quos lege. Quoniam autem Galenus superioribus Capitibus praecipuum signum Temperierum Ventriculi a fame, & siti desumpsit, utpote, quae propriae illius passiones sunr, idcirco,
arrepta tunc Occa fione, breviter de fame, di siti, earumque causis edisseramus.
IN same definienda non eonveniunt Aristoteles, & Galenus . Illa enim a. de
Anima ext. 23. Famem definit, appetitum Calui, O, Ficer et Hic vero F. de SImrom. Caut', ev. T. Tristem esse dixit, seu mole.
flam sensationem , seu suctionem , factam inor elo saperiori Rentrieuti , euis ipsi met
corrugatione. Quin ibidem asserit, quinque in uni νersum requira uo famem , seu appetitum excitandum. Primo enim inquit praecedere consumptione in in cunctis partibus
Corporis : subsequi secundo attractionem , seu lactionem sanguinis ab eisdem : Te tio , suctionem hane protendi per venas
omnes ad Iecur usque: Quarto, ex Iecore per venas Μestra icas alimentum iugi a ventriculo : Quinto tandem ab hoc Stomachum lacessiri , ct ab ejusmodi lactione
corrugari , subindeque ad semescendum . atque ad appetendum cibos sollicitari , ut teipsum ab ea molestia vindieet. Seu in utraque non leves occurrunt dissi cultates . Et quidem in Aristotele a definitione , sive pro calido sicco , calidum M. cum sormaliter, ut a junt intelligatur νlive potius solidum , ut alii exponunt, eri temper quod obiit, possit: nam neque semis per in fame appetitus fit calidi sicei r neque temper quod lolidum est, appetimus, nee quod solidum tantummodo est, cibus proinprie dici potest, qui perpetuo solidus nec est, neque ere debet. In Definitione, sea
Descriptione Galenica fingere tot tractiones, suctionesque, parum Rationi consonum v detur obstant pariter in venis valvulae, totaque viscerum naturalium Αn Mome , qua iam satis innotuit , nutritionem Par tium peragi per Arterias, non per Venas
unde si istae suctiones traherent, potius in Corde luctio haec persentiretur: sed etsi in ventriculo , neque ibi desineret , sed inioe sophagum, & ad fauces talis lactio perveniret , ibique potius fames fieret ia Cum Stomachus praeterea lamescit , iam partes a praecedenti alimento, sibi i p sis applicito
restauratae, commode satis consuluere, quare causam trahendi nullam. habent, eoque
magis in Corporibus plethoricis, in quibus sanguis , ct alimentum Corporis , copia
potius, quam inopia peccat, ut proptereta dixerit H ppocrates I. ADor. 3. detractio nibus eadem egere, ne repente multitudia ne tutacentor, & pereant. Facilius idcirco definiemus Famem, Esel lentorum Avetitum , seu desiderium trove-ureus a stomaehi mureatione . Vellicant autem Stomachum succi quidam eo eo
fluentes, qui cum acido-acres sint, fibras. nervosque plurimos, per illius substantiam dimisos , quodammodo compunΚunt , &corrugare iaciunt, atque ideo ad iam eice duar solscitant: Ingestis autem ad lassicie tiam cibis, veb assumptis iuribus, praeteri impinguibus ν & calidis, Fames desinit ,, quia nimirum lucci acres illi, veluti infringuntur, obtundunturque , & ventriculus ipse cibis o pietns simul illinitur , atque a Corrugatione in fibris inducta solatus, vindicatur paritera compungente succorum acrium vellicatu . Hinc
72쪽
uine oleoli, butyrosa, pinguia, crassa,
atque hujus generis alia Famem prompte sedant , dc momento sere temporis adimunt. Nec dissimili ratione deficit Fames in obstructis, crudis, & adi posis 3 vel quia glandulae , ex quibus staeci illi in Uentriculum extillant, glutinosa materia sunt oppletae, vel quia iidem succi inertes evaserunt , dc ad proritandum penitus idonei . Unde vero succi isti acido-acres in Uentriculum confluant, non apud Omnes convenit. Galenus, P. Castellus, &Hermontius a Liene eos derivari ajunt , esseque portiones acidae melancholiae per Uas breve illuc de Ialas . Sennertus libr. 3. prax.
pari. I. sta. a. cap. s. quaes. I. acidum hunc humorem Uentriculo ingenitum arbitratur. P. Borrellus rentur. 2. obserυat. medic. I.
pro Μelancolia Bilem substituit , eκ cylti fellea ad ventriculum confluentem de qua antea Galenus) per ductum nondum Anatomicis detectum. Nonnulli reliquiis ciborum , eκ praecedenti digestione remansis id ipsum attribuunt. Sylvius Deleboa disp. dist. 2. e glandulis Sali variis illos evocat . At ego crediderim potius ab arteriis rodire, praelertim iis, quae per Ventricui tunicas, dc per Pan creas disseminantur, atque per exiles ramulos in glandulas Ventriculi lenticulares desinunt, ibique liquores
istos deponunt, ut in Anatome meminimus. Non negaverim tamen in digestionis auxilium, ope fermentati cinis, & distatutionis ciborum absolvendae, multa alia pro exacta laboratione concurrere, convenientem scilieet Ventriculi structuram, volatilium spirituum e nervis prodeuntium energiam , dc salivarii roris misturam , ex antecedenti
mollitura dentium habitam, de quibus alibi. Sicut fames dicitur Elculentorum desiderium, ita sitis, Potulentorum appetitus, dicenda erit, ex humidae substantiae de .ctu proveniens. Videtur enim humido potissimum sedari sitis , si ve calidum , live frigidum illud sit quemadmodum ex Iacte in lactentibus ut propterea necesse non sit,. potum debere esse frigidum : nam ocignis ipse, dc calido , dc frigido humore superassuta penitus extinguitur , Sed dc nee desunt, qui sitim potius calidis sorbitionibus moderantur : quin dc vino , aut aqua ardente , sibi sitim adimunt ,' quae caeteroqui seisido potu non tam Deile sedaretur. Refert de seipso Gassendus Tom. 2. Io. . ea I. quod cum prae do ore dentium coactus suerit aquam calidam bibelle, sedato postmodum dolore, etiamsi per
aestatem frigida suerit illi inneunda , de
cum post biennium quotidiana febre corriperetur, calida sola, per Paroxysmos a dentissimos, delectarit . Apud veteres etiam mos erat calidam potare, quae in de-lieiis plurimum habebatur, sicut nunc coninsuetudo invaluit apud Hispanos , Italos , dc eunctos fere Europeos , Calidum Ch colatem , dc decoctum Casse quavis hora sorbere , ad sitim potissimum sedandam :In hoc quippe multum usus praevalet. Deficit autem serositas ista nedum in Stomacho , dc Uentriculo , veram etiam in Oelophago , faucibus , ore , larynge spulmone, totoque pene corpore, quia humida lubstantia, praesertim lymphi ea , e cunctis partibus absumitur, dc vel per urinam , vel per sudorem , vel per seces, ve, per sputa, de salivam, vel per lacrymas, vel insensibiliter dissolvitur, unde in illius defectum nova semper subrosari debet. . Nedum vero a deficiente salivario rore, sed ab eodem crassescente , dc glutinosi ri reddito acri , sali, , pontico, aliter vitiato, sitis oritur, ut in Hydropicis, dc Hypocondriacis, imo etiam insanis, mox a paltu saturis ,. experimur. Saliva siquidem fluida esse debet, nulloque vitio imbuta , ut Partes, irriget o Sed etsi in rei quis partibus serota ista substantia minime deficiat , si tamen in Uentriculo , sauciis bus . dc gutture desit, aut crassescat, pin culdubio sitis persentitur , quemadmodum in Ascilicis , atque in hi& , qui anhelitu laborant , aut a pastu plurimum sunr v ciferati s unde de de organo sitis plerisque etiam ambigendi occasio data est ..Hine modo satis aperte patet quod de huisset potius Aristoteles definire litim per appetitum humili solum , quam frigidi , de humidi. Qua ratione experimur eos , qui veleuntur oleribus, fructibus, julculis, i che, dc similibus, vel nihil , vel modicum
sit ire. Quin etiam sunt, qui ad plures dies numquam potant, cibariis solummodo con tenti . In actis Anglicis anni P667. reser a tur , quod m Hsulis Caribum animalia ,
vel earum, vel nihil bibant, sicut pariter
Equi in Guana a, ubi etiam vaccae, nomm si spatio lembstri , 3e Caprae semel in singulas hebdomadas, potare solent. a
Praefatus Gassendus narrat, virum que indam numquam potasse ,. vel vix anno semel
a Idipsum referunt Historisi de in
73쪽
semel, ut amicis gratisiearetur. Et nos jan, diu novimus Presbyterum sanae alioqui con-ssi tutionis , ut prae caeteris voracem , qui per hebdomadam integram abstineret a potu. Alii plures reseruntur ab aliis. At hic curiose quaeri potest, fames ne, an sitis Animantibus tolerabilior sit, & utramex ipsis diutius sustinere valeamus, aut fine qua in Iongius vitam protrahere possimus. xt quidem in statu sano periculosior fames est , quam sitis, graviusque damnum suturum ex illa , quam ex ista: Quoniam persa mea cogimur reficere sanguinem jugiter absumptum, & restaurare robur vitale , ex cujusdcfectu proculdubio vita desinit. Hinc
cum ex praecedente fame cibus congruenter non adlicitur, Buli mos, & Animi desectiosequitur , quam tandem Comitatur Mors. Verumtamen est , quod saepius, longo tem-
flore jeluni, & famelici, vitam nonnulli so-OPOtu lunt tutati , quo nimirum jugis illa interna consumptio plurimum infringi potest, & succi digestivi, ac dissolventes insomacho, non leviter diluuntur, ne Bul mon inserant. Sed hoc ad multum tempus ni I admodum proficit, quemadmodum exhibo fit. In statu vero praeternaturali, potissimum in febrientibus intolerabilior sanestis est, quam fames: Attamen per id temporis fames, vel omnino deficit, vel magna ex parte minuitur ι quin & aestuantia viscera , &'sanguis ipse acrior exsermentatione redditus, potulentas serositates exugunt , quibus tantus ardor, vires enervans, di stomachum excrucians , compescatur , desinente interea , vel multum imminuta in partibus nutritione 3 cum alioqui Natura , pravis humoribus oppressa, Omnes conatus in eorumdem coctionem , segregationemque adhibeat, ut tandem domitos, ac secretos expellat: Quamobrem dicebat Hip- crates a. apbor. impura corpora qu profecto iunt febricitantium ) quanto plus nutris , tanto magis ossis. Itaque gravior fames in statu lano , periculosior sitis in statu motbolo censenda est. Hinc nunc ergo facile colligi potest , causam iam is, cum sensu indigentiae, in sto. macho habitae, esse vellicationem, a succi Ventriculi dissolventibus eκcitatam, ex
praecedenti plerumque desectu substantiae alibilis sanguinis in partibus nutriendis :Sitis vero cau sam, habitae similiter cum sensu indigentiae) esse consumptionem le- rosae substantiae, praecipue in Uentriculo, Desophago, dc saucibus, propter ejusdem exolutionem , eductionemque per Renes , poros cutis , & partes glandulosas , quae cum jugiter repurgetur , cogimur assiduo a siti illam restaurare, ne praesertim sanguis in suo motu sero privatus ,: aIicubi
Sed curiosius inquirendum, quinam ain petitus animantibus primum accidat in statulano, iam is ne, an sitis . Et dicendum , seclusa quacumque consuetudine , aut peculiari alicujus corporis constitutione, praecedere famem , subsequi sitim : quoniam, ut bene Vallesius, in statu naturali prior est indigentia cibi, quam potus, cum nosmetipsos experiamur prius famescere , deinde iit ire. Caeterum in statu morboso contrarium saepe saepius accidit, potissimum in se-brientibus, ut & in laboriosis, atque nimium exercitatis corporibus , exoluta nimirum per copiosos ludores lymphica serositate. At unde fit , ut plerumque potu, Prae sertim alibili, c tius reficiamur, quam cl-bo, licet exquisito p Ratio deducitur ex sa-ciliori transitu illius in supplementum a lumpti sanguinis r quin & non raro, solo per linguam. potabilis liquoris gustatu, illico vires instaurantur, quemadmodum Pa se sim ex vino , vinique spiritu dulcorato, ev
nit: quandoquidem per papillarum linguae porulos , citissime spiritus, tenujoretque iulius partes in corpus, per arterias, es ne vos deseruntur: Porro papillis istis melius , suaviusque res assumptas degustare solemus,& salivario rore madefactis citius , salubri utque cibos conficimus, ut ex Analome, Sed & portiones ciborum, ac potuum te nujores , per occultos Ventriculi meatus momento fere temporis in sanguinem quoque transfunduntur 3 cum Ji potnymia affe-Mi, ab assumptis alimentariis potibus su inde resciantur . Atque hinc non defuerunt , qui omnem totius corporis nutritionem, per halitus, aut vapores, e ventriculo suggestos, peragi opinati sint.
De vitis Temperaturis in Ventriculo
Ventriculo coniugatae ex compstisve Simplicium cognoscentur. Oportet aurem a
74쪽
num . Et primo calidioris Pulmonis signum inquit eme maiorem , & longiorem inspira
tionem, expirat ionemque, quoniam ex mente elui dem, Respiratio videtur instituta ad reis frigerium cordis , dc ad eventilandas calidassuligines. Secundo, aestum in thorace longe majorem esse,quam in hypocondriis. Tertio, quod a potu frigido non statim sitis ledetur , ac si a ventriculo proveniat,cum tempus aliquod exquiratur, ut per ductus proprios illuc pertingat. Quarto, quod magis, citiusque refrigeretur pulmo a potu frigido, quam cal, dO , Cum tamen ventriculus etiam a potione calida temperetur insiti. Quinto demum , quod pulmones excalefacti etiam inspirato
frigido aere temperentur, secus Vero Ventriculus. Sed de usu Respirationis infra.
autem , ears, qa iam sunt dicta, diligenteνα vertere, easdem ab his, eure diremur , distinguen per . Non solum enim Ventriculas Ferbundos, os minime sitieates faeis, is frigi I , ealidive potus No tentes, Ied ea quo. que viscera, quae in Tborace Iant , ut Cor , o, pulmo: Sed qui ob borum Aiunt calidata. rem , Hur inspirant: Ο sivm .e irant , atque aestum in Thorace sentium , non fati, qui ventriculi rationem θραeboiariis eis.
ditatem patiuntur, c eum potaverιnt, non
statim sedatuν istis, oi magis sedatur Liis icum frigidum hauserant, quam cum cati mnimis. Refrigerat autem eosdem , is frigidaeris iaspreatis , quae nihil eos ia ι, fuι ventrievi. νaιisne sum fibuni. Ita is λ, qui eontrario modo se habent, a frigida inspiratione se bititer molestamur.
Postquam Galenus temperaturas ventri euli simplices superioribus Capitibus retulit , brevitari consulens, unico nunc Capi- te,de compositis mentionem lacit, oc inquit, Conjugatas, sive compositas ventriculi inis
temperies , facile ex supradictis simplicibus dignosci; puta si ventriculas simul siticulosus
sit, & calorem sensibiliter ostentet, calidus, siccusque dicetur. Si vero male concoquat, Bc luperfluitatibus aqueis abundet, frigidus, humidusque appellabitur . Et sic de reliquis. Advertere autem subdit oportere, ne si .gna haec ab aliis vi lceribus affectis depen. deant i posset enim sitis a pulmone , auI COr- de plurimum excalefactis excitari, ut febri.entibus contingit 3 ouin dc de Iecore inflam. malo idem docet Galenus 6. de Ac. a1H. G3. In his autem dii urguendis inspirationem ,
Expirationem , atque aestum in thorace conis
siderandum inquit, quae plane ad pulmonem, de cor pertinent, ut de inspirati aeris frigidi beneficium, quod sane, ventriculi ratione sitibundos nullatenus juvat. Atque hinc modo deduci potest , quam bene a plerisque sit putatum, sitim nonnumquam haberi molestissimam a pulmone excandescente , qui silartasse a destillante seroso, ae lymphico humore irroretur, sedatur multum , iuxta illud Hippocratis q. AHor. 6 . suibus in febribur ardentibus tusses leviter irritantes fiunt, ii non mestum siti i distantaν. De qua re in nostris Commentariis Aphorismorum. Quoniam vero litis accidere potest, nedum propter ventriculi ardorem, verum etiam ob pulmonis aestum, pergit exinde Galenus ad requirenda signa intemperierum pulmin
dierum p ut vero frigidum inspirantes manifeste molestam sentrum, o friguitatem, ita is, eatiditas es ipsis amica e sea Ο pitu,
PARA PHRASIS. PUlmonis frigidioris indieia ex opposito
reseruntur, sensibilis frigidae inspiratio. nis laeso, nam frigidum pectori inimicum, Ac ex Hippocrate 3. AHOr. ah qui debile pectusi unt sortiti, tuis es, pleuritides, per i pneumonias , aliasque aegritudines hieme vagantes facillime incurrunt. At vero sicut hi a frigida inspiratione offenduntur,sic e converso a calido aere juvantur . Expuunt praeterea liti excrementa pituitosa , & compacta , nedum tussi, sed etiam Iimplici screatu, supe at,undante in his serosa colluvie, & ob prct
ris languorem , in Elperam arteriam decum.
hente . Quod si propter imbecillitatem, adhuc nequeant excrementa haec expui, & excreari, ut in senio contingit, aderit quidem Tussis, sed citra expectorationem, ut dici
re pro edente tempore Astinatici fieri solent, vel etiam Empyici, aut Hydropici.
75쪽
Signa pulmonis sicci, vel humidi. TEXTUS.
T. 0 inmanis autem siccitates excrementis vacant , pituita , is vocem claram efficiunt: suemadmodum humiditates obscuram reddunt , ac raucam. Et cum vehement/us, aut acutius loqui flu-duerιnt , tunc intercidunt excrementa.
PARA PHRASIS. OUAE pulmonem sicciorem attestantur,
referuntur duo, nempe excremento
rum , ac pituitae vacuitas, & vOκ clara. Carent quidem excrementis, tum vaporosis , tum pituitosis sicci pulmones: etenim aqueae superfluitates ablumuntur , & expiratione , aut etiam transpiratione insensibiliter ev Porant . Vox vero clara sit, quoniam Trachea , & ramuli asperae arteriae, quo sicci res sunt, eo laevigatiores φ unde per seipsos celerrime aer, & vox excurrite neque enim aliunde vox rauca evadit, nisi quia fistula aeris ab humidis superfluitatibus inconvenienter irroratur, & quodammodo in suis glandulis, & membranula intumescit, aut inaequaliter afficitur ι unde via scabra, &non aeque pervia fit: qua ratione eκ perimur Tubarum sonitus tremulos fieri, & clangores quoidam edere , auditui injucundos ,
cum ductus illarum plus justo a Tubicinibus
humescunt, & halitu, vaporeque oris, nimium irrorantur: Quod & ex Catarrho, ac Tussi diuturna similiter contingit. Ex adverso subdit, humiditates, eandem
Obscuram, ac raucam reddere : sed & cum Vehementius, aut acutius homines loqui studuerint, tunc intercidunt excrementa, Siquidem in vehementiori, & acutiori voce , pulmones coguntur aerem efficacius, vi
Ientiusque protrudere , adeoque se ipsos insitis porulis, & vacuitatibus constringere , unde excrementa serosa, ibidem col lecta , sursum in Tracheam propelluntur, a quibus vox intercipitur, cogiturque in medio cursu desistere , ut excrementa ipsa illuc delata
expuantur, dc Tracheae ductus reddantur liberiores . Id ipsum etiam non raro evenit ob
compressionem impensius habitam in partibus, & glandulis latangi adjacentibus, cum in voce acutiori, vehementiorique illae plurimum constringuntur, subindeque eont nistas serositates deponere coguntur. Uerum aliqua etiam de nis recenseamus.
O Uandoquidem hic a Galeno de Respi
ratione , & Motu Pulmonis mentio iacta est, supervacaneum non erit breviter etiam hoc loco nonnulla alia de illo recensere , quae alias Videbantur omissa. Et quidem quamvis in Respiratione, motus Pulmonis habeatur, non tamen exinde deducere cedito licet, Respirationem, dc motus Pulmonis idem esse 1 siquidem Respiratio proprie
pertinet ad Thoracem, eluique musculos , ac potissimum ad Septum transversum ἔ mo. tus vero Pulmonis sejunctus omnino est ab illius amplificatione, constrictioneque . optime namque Sennei tus I. I. Institutionum , cast. II. Ο cap. de Apoplexia in Praxi , observat non dilatari omnino Pulmonem admotum Pectoris, cum Avium Pulmo dila. tetur , sine Pectoris amplificatione, eo quod in ipsis osseum est , dc immobile . Atque hinc idem Auctor enucleat, cur Apoplectici non subito extinguantur, cessante motu Musculorum Thoracis, atque respiratione penitus extincta, ut contingit in fortissima Apoplexia, ex testimonio Galeni a. Aphori comm. qa. quia scilicet, et si motus Thor eis desinat, remanet tamen, saltem ex parte, motus aliquis in fulmone, quo vita su
stineri possit, juxta illud ejusdem Galeni αδε loc. Uf. caρ. . Impossibile es viventem
non resριrare, reDirantem non viυere. Quamobrem recte quoque monet Nicolaus Chelaeau, Lb.2. observat. cap. I. absurdum
esse , in Fiens, fi Respiratio δε omnino vim
tuti animali referenda, a qua musculi m Deantur , cogitare , omnιbus partιbus Cor. poris moιu sensι privatis, 3 am manere propter vitae necessitatem : necessitas
quidem viget , at deficiente instrumento , ad Uus perficiendum, omnιno invaLda est, qua eumque illa fuerit. Aliquod igituμ re spirationis Instrumentum satuendum es spiritu animali non indigens ad motum metu. aliis deficientibus , quaedam adhuc , hullus motu , Ieruetur respiratio , propter Uuae Nesitatem , etiamR Cordi , tamdem non sufficiat . Haec Chesneau . Hanc eamdem 1 ententiam iusius prosecutus est Thomas
Bartholinus peculiari opusculo, de substa
tia , motu pulmonum , cohaerenter obis
servationibus Anatomicis Marcelli Malpughii , quemadmodum etiam refert in tua Anatome Renovata cap. de pulmonibus . Sensu
76쪽
Sensa insuper patet, ad quamlibet inora.s eis ampli stationem, Aerem continenteras peram Arteriam , ejusque tracheolas subire: at cui usui, non bene constat. Aristotelici, dc Galenici, nonnisi ad eordis servorem , dc pulmonis aestum temperandum , existimarunt, quibus assentiri visus est Cartesius,
Sanguinem motum attenuatum, arbitratus,
aeris frigiditate condensari, ut evadat v talis semes flammulae cordis. At quis umquam id tribuet Ranis, aliisque aquatilibus, quae licet calore sere destituantur, respiratione tamen egent: quin etiam ex adverso
in hypocaustis, alvique locis calidissimis , animalia bene vivunt 3 absque eo , quod Aer frigidus exhauri tur , at temperat ionicordis inserviens . Sed ec cui bono, inlu-per, attenuatus sanguis condensari debet , ut iterum per motum pulmonis, de cordis rarefiat e Circulus equidem inutilis in Meesset admittendus. Alii eum Gassendo, tom. . de Animalibus , eap. de Respiratione , arbitrantur, motus Reipirationis usum esse, ut transeuntis Sanguinis per pulmones , im puritates absorbeantur , dc per expirati innem, ae tussim si fortasse solito crassiores fuerint educantur . Verum quamvis pulmones, Pro rata sua, emunctoria sangui.
nisi dc cordis vitae sontis, dici possint, non tamen recte huic tantum usui, & quidem vilissimo, videntur addicti 3 neque ad hoc solum Aer eonserens dici debet, cum caete Toqui in humidis eorporibus, seu Sanguinem
serosiorem nactis, perquam optime is ei p. cuitum absolvat, nec tamen per pulmones serositates istae emunguntur. At vero Opinatus est Paracelsus luggeri ab Aere per pulmones cordi spiritum quemdam vitae s vendat necessarium: cui communis Medieωrum assertio consentire videtur, qui existi. mant Λerem in spiritus vitales transmutari, ex doctrina Hippocratis , lib. de Ati. mento , dicentis: principium alimenti vi ritur, idest fieris, respirationem este. Sed non facile suaderi potest 3 cur ex desectu Ae.ris, tam brevi tempore Animal vita desungatur. Potior respirationis usus, Ac Pulmonum minus, visus est aliis, Trajectio san. uinis e dextro in sinistrum eordis ventricu. tum per pulmones , qui nisi aere distendantur , praeterfluentem Sanguinem nec ad . mittunt , nec deserunt . At facto experi. mento a Roberto Κωχε ut resertur in actis Anglicis, innotuit superstes animal in vita esse, pulmonibus, vel immotis, neque e vim depressionem , seu quietem , sanguinis motum ita pedite, aut mortis causam esse.
Unde colligit idem Auctor , potius novi
aeris desectu Animal interire. Quamvis ergo dissicile admodum sit, de
praecipuo ulu respirationis , et motu pulmonis , aliquid certi determinare, cum ipsemet experientissimus Robertus Myle se adhue pol multa tentamina ignorare fateatur: qui nihilominus attente consideraverit innum ras, quae exinde emergunt, utilitates, pronsecto assirmabit non uni dumtaxat usui ejusmodi motum inservire. Vox etenim inde formatur, de loquela perficitur 3 comprimitur Abdomen, At chylosa materia per i bulos lacteos, de thoraciem in cor protruditur e ejus quoque beneficio olfactus fit , Ac vel boni, vel mali odores hauriuntur , inutiles serositates, ac vapores e pectore, Ac pulmonibus extruduntur: sternuitur pariter , atque extussitur : e dextro in sinistrum ventriculum Sanguis traducitur, cum eo stet animalia pirimonibus, et respiratione carentia unico tantum esse praedita ventriinculo , dc Insantes intra uterum peculiari dictu, per quem Sanguis ad cor deseratur , absque pulmonum expansione , gaudere .
Sanguis ipse illac pertransiens floridior, aerepursatior evadit, propter aeris misturam 3 nulli bi enim, quam cum in pulmonibus est sanguis, floridus, purus, ac rutilans magis conspicitur, ut observat Richardus Lovver, in suo de inta Cordis opusculor id quod etiam in educto evenis sanguine, de fieri in aliquo vase exposito, palam fit. Denique debetur &Aeri quoque vis contemperandi aestum cordis, de pulmonis, cum de sebrientes subinde, dc peripneumoniaci, a recenti, frigidoque Aere plurimum alleventur, ut notarunt pariter Aristoteles, de G lenus . Atqui huic commodo non quilibet Aer satis eu, sed medius inter nimium t nuem , dc omnino crassum, ut alias in nostra Theoretica, de in Commentariis super Aphorismos Hippocratis meminimus.
ς- parvitas a frigiditate se t sed altera quidem aspera arteriae latitarinem sequitur,
77쪽
O, vilementiorem essae me pam/las vero a contrariis advenit causis e quare neque semper, neque μιmum, sed ex arridenta, in solas naturales temperaturas , Non autem adventitias voci magnaturi, aut misitas se- ιtur. Itiouiam etenim talia infrumenta semperaturae ratione sunt facta, ad Baec autem consequatur δέ moda vox 2 Meirco comineis ex voce de ua rati temperatura ratiocinari.
L X VIII in Galeno De leni, in aspera Voce .
Nam senis usae arteriae cenitatem consequitur, sicuti cis aspera asρνι-
tatem . Lenitas 2ιtur arteriae moderatam
sequitur temperaturam i a eritas vero fi crtatem 2 aseritas etenim fit ab ιnaequatitate duri Comoris . arteriam vero duram similarium paradum , ex quibur constat ,
L. Me auo a faucium, neque gravis , ne ιarundine fera potest . angvma igιων ab insita , atque innata nascitur fri aeta
res animalis interiores exitia habent rem peraturae indicia: tenta um tamen ea ex Iuvantibus , atque noeentibus agnoscere , ac praeterea naturalivm tentiarum Nerationes . Dictum vero est in tertio de Caini Aecidentium , . quia cujusque ρ rentia urr tus , is vitium temperata a priscipalis exsat . Temperatarinam itaque Diaeia jam ex aravimus.
PAR APER. Asrs. E voce hoe Ioco, tribus Capitibus, sp αδ elatina Galenus agit, quae Pulmonis.
α pectori motum sequitur, atque adeo Amris propulsionem. repercussionemque ad la-ryngem , & palatum, pro ejuvem modulatione : cumque superius dixerit vocem et ram indicium esse pulmonis siccioris, ra eam vero humidioris: propterea ne quis putaret , illam immediate eonsequi temperatu
ras , non vero Organarum vocalium consoremationem, ac structuram, tacitam quamdam dissicultatem solvit, inquiens : meis
maxmtudinem non qridem a caliditate, feri nee ullar parvitatem a frigiditate pro-vemre: dc rationem assert, quia nulla intercedit connexio provima, & immediata inter vocem , & calorem: neque res quaelibet , quia calida est, vocalis erat, aut magnivo. ca, & e converso. Et quamvis Hippocrates 6. Nid. dicat, calidos maximam vocem habere, frigidos parvam: cui e sentit Aristoteles s. de Gener. anim. in problemati
di tamen hi sunt. non quod in . mediate magnitudo vocis a talore dependeat, vel a friagiditate eiusdem parvitas , sed solum, quoa per calorem partes vocales denotentur, it. bene conformatae, ut ab amplitudine duin tuum vocatiores finis si quidem vox m gna , vel parva , immediate provenit ab amisplitudine, vel angustia ductuum Aeris, depraesertim arteriae asperae, Ec lar gis, ubi vox etarmatur, necnon ab impetii majori, vel minori efflatus ejusdem Aeris: quae sane arguunt, vel calidam , vel frigidam earumdem partium temperaturam , cum robore, vel languore virtutis. Hinc Galenus hoc loco subdis et Maoniam etenim talia infra menta temperaturae rati ne sunt facta , a Me augem consequitur Mjusmodi vox ; imriseo θηtingit ex voce de naturati tempe.
Ut praeterea Galenus ostenderet, Votis diversitatem proxime, de immediate a struinctura organorum provenire, exemplum a fert vocis lenis , & asperae . Ait enim ιNum is lenis vox arteriae leuatatem sequιιur ἰ aspera vero eiusdem steritatem. Moκ subdis r Lenitas arteris moderatam sequitur tomperaturam, o peritas vero si cιtatem l quoniam asperitas Hreab maequanta e dini Corporis e duramuautem arseriam. m laratim partium . ex gllibus constat , fim
78쪽
risdem humiditatis defectas in Eodem mMoacina vox non fine angusta fauerum , stularyagis sit . auusιa Quar a fruiditate
deponare, latitari aiatem a caluum . ia utur errata ,
quae aurem sensu percipi nequeunt, quaedamisti. ulter cognoscuntur δ quaedam autem Ilo modo cognoscantur. Capitis igitur ma-
vis cuiator , vel extremas minus , Uet c
acuta, de exili, in gravem , & sonoram , cuna ad pubertatem pervenerint, di semen gignere coeperiat ' Et ratio dubitandi est,
quia nullus consensus inesse videtur inter te. 1tes, ct asperam arteriam. verum HippOcrates in hanc rem 2. για sect. I. docet, quod tussis diuturna cestare inlet superveniente testiculorum tumore, de vicistim tu--r , superveniente tussi. Et a. epiae sest. . ait, vocis gracilitatem solum solvi a Teniculorum varice. Λristoteles etiam 1. deuore. Animal. cap. 14. ea. Nocis mutatiωne. inquit, o testium magnitudine, irin rescere tempus Pubertatis a & 7 de Histori animal. cap. I. subdit e dum iuvenes semen emittunt, vocem mutare incipiunt in aspoxiorem , non tamen digniorem , 5c 9. derisor. eorumdem, cap. 3. Observat in Gallinaceis castratis cristam pallescere. In idem coincidit quoque Galenus a. de Temper. cap. I. cy 6. Nidem . comm.2 7. At consensus hie ex Anatome magis elucet, vel per venas, & arterias mammarias desce dentes, Contentientes cum venis. dc arte riis ascendentibus ex Utero , & Hypoga- stria, vel per nervos per pudenda diffusos, dependentes ex ramo vocali , de costati :quin re duo alii ramuli , recurrentes dicti, Epiglottidem circumcingentes , testes per tingunt, ex quibus mani sta communio. Relivonia, viscerum internorum temperaturae iacile, ex dictis hactenus, innotescunt, praesert im vero a iuvantibus. dc nocentibus, ac praeterea a naturalium potentiarum operationibus t Atque ita concludit in hoc Capite Galenus partium omnium disefintilarium Temperaturas. Nunc ad signa transit partium Instrumentariarum, secun dum propriam structuram consideratarum.
T. 7. Dea magnitudinem vero , ves
ta a frammaraonem , via numerum , l
eognis saeuiora suntve secundu- farmataonem , Me secanaeum magnitud-- ex his atquid nou recte sababeat, sive secundum numerum , sve s eundum partium , ex quibus constar, composituram ὐ fetulorum etiam opeνationit deintramenta facis patent 2 quae autem inter Corpus sunt'. noti omnia possunt agnosti . PAR PHRATIS.
OUoniam ad initium hujus Libri di
xerat Galenus , duo in universum concurrere ad naturalem cujuscumque corinporis constitutionem, debitam nempe primarum qualitatum in primis , & simplicibus particulis contemperationem , di organicarum partium Convenientem structu ram : postquam hucusque late egissent designis temperieram , tum totius , tum principalium Corporis partium , percurrit nunc indicia malae compositionis earum dem , intIn limites tamen sanitatis r et enim non desunt , qui Sanitate quidem fruuntur, bonaque temperie sunt 3 tamen in aliquibus membris vitiati vel in magnitudine , vel in figura , vel in num ro, vel situ . De his igitur sermonem uia ciens , inquit, quod quaecumque sensibus , subjichantur errata, cognitu facillima sunt, ut Capitis magnitudo . vel parvitas, aut eiusdem concinna figura , thoracis improportio, brachiorum, manuum, aut diagitorum amplitudo, exilitas, aut deiectus artuum 3 itemque in numerci, situ, Caere. risque vitium. At vero, quae sensu percupi nequeunt , quia scilicet interiores rosis poris partes occupant, ex laesonibus prinpriarum actionum , aut ex tactu , ut in Splenis, vel Iecoris tumoribus, me etiam ex sensu ponderis, vel doloris, qui ab e dem patiente percipitur , dignoscentur . quibus addi quoque possunt excrementa millis prodeuntia, ut ii ntestinis, genibus, de vesica , licet non omnia possint agnin
79쪽
LXXI. In Galem. De Ventriculo.
Criusdam enim Ventriculam, adeo par
Num, ac rotundum, ac pronum serun
dum hypoeondria tum babentem inspexi , ut
mani se ex circumscrimι-e propris, Sidentitus, tangentatas apparet.
PIRA PERAS I s. Lorum, quae contra Corpus sunt reconis
dita, exemplum afferente hoc Capite, ur, se cujusdam ventriculum adeo parvum, ac rotundum,& pronum secundum hypocondria situm habentem, aliquando inspexisse,ut ex circumscriptione propria,& videntibus, ct tangentibus manifeste apparet. Verum haec potius ex Anatome nota fiunt: dil- sectis enim cadaveribus, detecta sunt plurima viseerum internorum incommoda, ac maleficia, quae sensus hominum latuerant, sane prodigiosa;eorumque Observatione innumerae extant relatae apud eosdem Auctores.
TEXTUS. SD, euiusdam V eam eontigit intueri,
ita expositam , ac parvam, uι quando
urinam tarius excerneret , tumor eurdametro criptus mani esse eerneretur, non ta
men aliud ex interioribus, quidquam mihi unquam manifestum praebuit indicium . Teutare autem Oportet, quam maκime fieri potest , virtutem 3psorum, ac vitium, etsi non certa seientia, artificiosa saltem eonjectura comprehendere , veluti exempli gratia in Restate.
PARA PHRA FIS. FAtetur pariter hoc alio Capite. se aliquando vidisse cujusdam vesicam ita
expositam, ac parvam, ut si quando urinam tardius excerneret,iumor quidam circumstri. plus ad pubem manifeste cerneretur. Quamobrem orgara illa, quae ex contentis facile in
tumorem attolli possunt,sensu tactus,& visus dignosci queunt, an vitium aliquod in sormatione contraxerint . Reliqua vero manifestum indicium minime praebere possunt, seu solum conjecturis de illis suspicari licebit . ut idem Galenus, tum hie , tum sequenti Cainpite, de Hepate, parvo, exemplum affert.
LXXIII. In Galeno. De Restate.
e ibi assumpsissent, qui praesertim flatibus eis
tandis aptus esset, os crassus , ac tenax, non nulli quidem veluti pondus quoddam mMens , atque suspeUus in profundo dextrae hypocho driorum partis sentiebant: nonnulti vero cum quadam tensione dolorem sentientes. In bis quidem vera mιle es Hepar esse parvum , atque angustos meatus habere. PARA PHRASIS.
UT ostenderet, qua anificiosa industria
quis conjectare possit de vitio vila rum internorum , refert praesenti Capite , se vidisse aliquos, quibus venae erant angustae , & totum corpus colore foedatum Iqui si plusculum cibi assumpsissent, praese tim qui flatibus excitandis aptus esset, itemue crassus, & tenax seret, nonnulli quiem veluti pondus in prolando dextri hyp condrii sentiebant ι nonnulli vero, quamdam cum dolore tensionem: in his autem verisimile existimasse, Hepar esse parvum sejusque meatus angustos . unde ex anguinstia venarum, ex malo colore cutis , ct eae pondere , vel tensione in hypocondrio dextro, post assumptos cibos. potissimum flatulentos , licebit de parvitate Iecoris conjicere . Id ipsum de Splene male assecto conjectandum foret, si hare omnia in sinistro hypocondrio evenirent.
LXXIV. In Galeno. De Homine pitvitose vomente bilem. TEXTUS. ALterum vidi, cujur totas habitus p . tuitam praeseserebaι, qualidis tameae bilem
80쪽
εllem pastidam evomebit. Censui igitur inspicienda aBi exerementa, in quibus mini nam bilis apparebat . suare conjectui
quadam comprebenssi eum meatum, quilissum egurgitat humorem, non minimam
ejusdem partem ad imum ventriculi locum , quem graeci pyseros, tris ostrarium vocant, undere, ut in quibusdam apparet animalibus . Ex quibus id constat , quod plurimum ad eorum , quae utent sensum , confert cognitionem, ea, quae exsectιonurnsye mone Babentis , peritia, is operaιionum , atque utilitatum involio . suieumque eLeur facultatem dignoscendi oujuscemodi compora , quae ita lapsa sunt, consequi evit,
oportet ipsum in sectionibus, ac Iu operisti num , atque utilitatum inυentioribus exere,
eari. Scripsimus vero de omnibus seorsim intractatisus aliis, de quibus in fine libri omnino proposuimus facere mentionem , ut ἀλfeendi evidi intelligant, quaeramque discere optaverint , ex quonam posint haurire
eractatu . Sed tamen de bisee satis. PARA PHRASIS A Liud exemplum tradit, pro conii-eiendo vitio in Cysti sellea i ductu Biliario, & Pyloro , cujusdam Hominis, rui habitu corporis erat pituitosus, quinio
te tamen bilem pallidam evomebat : e crementa vero alvi ne quidem bilis minimum reserebant. Quare conjectura quadam comprehendit, porum in ipso felleum ad pylarum , non ad intestina tendere, quo bilis ipsa effundebatur 3 unde vomitus flavus , ac faeces haudquaquam selleo humore tinctae egete hantur. Hi ne infert Ga- qenus , quod ad eorum cognitionem , quae sensum latent, plurimum conserat notitia Anatomica, desumpta exsectionibus Cadaverum . Quamobrem inquit: sulcumque fa- ealtatem dignoscendi buiuste a odi corpora, ita lana sunt, consequi cupit , oportet ipsum in sectionibus , ae in operationum , atque utilitatum inventionitas, idest in pantium usibus , exercitari. Hinc quae, & qua- is utilitas ex Anatome oriatur, quisque ex his clarissime percipiet: hactenus de lignis corporum salubrium : Nunc de signis cor.
CAPUT LXI X. LXXV. in Galania. i
T. 78. 'Merumque vero, ut nune is
iam ae risuinem patiuntur , dignoscere Ο baee ipsa oponer . suae quidem biseantuν sensui, ex eorum , quae rus insunt se,
dum naturam , permutatione , is magnitis.
dine , colore, Hur , Ο numero, is situ. ea, quae es secundum duritiem , is, mulitiem, o, frigiditatem , Ο caliditatem diseferentia . T. 7, o suae autem visum σωgiunt , uisummatim dicara , ex Ur ιιonum Taemnitas , aut bis , quae excernuntur, aue doloribus , aut tumoribus straeter naturam . ι boram quibusdam , veι omnibus.
PARA PHRASI s. Expletis signis eorporum salubrium s
cundum luas differentias, prosequitur sequentibus Capitibus recensere indicia comporum insalubrium, & neutrorum . Facto autem initio ab insalubribus , assert signa insalubrium, ut nunc , seu eorum, quae jam aegritudinem contraxerunt, dc actu aegrotant. Illa vero dividit in signa affectuum, qui sensibus subiiciuntur, di in signa affetauum , qui sensibus non patent. Primi generis sunt, quae petuntur ex magnitudine. colore , figura, numero, situ, duritie , mollitie, frigiditate, caliditate , dc similibus. secundi generis vero , quae a laesis Operationibus, ab excretis mutatis , doloribus. tumoribus praeter naturam , aut omnibus simul, aut aliquibus. Quibus in genere consideratis , descendit nunc ad singulorum viscerum affectiones internoscendas . Et primo quidem Cerebri, ut mox .
LXXVI. In Galeno. De Signis Cerebri patientis. TEXTUS. T. D. I D Articulatim autem , quae es.