장음표시 사용
121쪽
1or AD LEGEM MOLINAEAM DE cum scilicet agitur de nominatione ad beneficia,
Nobilibus concedenda, ratione gradus, CX trien-- inali studio: tunc enim Nobilitatis actus, certa solemnitate consectus & conscriptus, necessario praecedere debet, cum significatione collatoribus fusta, ex Costitutionibus,& Concordatis inter Re-naau , piis gςm Roma n u in Pontificem habitis: aliter ben sto. a. . G. ficia non cosequerentur: Imo lite de beneficio mo-2 L ., x', si haec solemnis testario scripta deficiat, & prae,is C eis, d. scripto tempore Quadragesimali insinuata non sit, , c dct alite,nec telics pr*ducere,ad ibandam No-R Q . a. bilitatem,eis licebit, Ppter praescriptam a Lege sor-zh. ruam, aqua ne latum quidem Vnguem recedi po-νali .d. R H rcst: cum. haec in Omnib' omnino impleri debeat. - r i . ζ Q Π Qua VPro nobilitare a tempore huius Costitu- , . tionio quaesita, si denegetur, dico necessario scriptis probandam esse,duplici ratione: Prima,quod ex sola concessione seu donatione a Principe, vel a Ciuitate, facta dicatur: atqui concesso vel donatio, E contractus specie na habeti &inter contractus nu-sa meratur: Secunda, quod Principis vel Ciuitatis speciale priuilegium , nonnis scriptis concedi soleat: Senatores quippe atq; Decuriones solemniter in Al-d L. i. - i. Πζςςile est, in alias in ordinem asciti non vi-gdὸ albysib debuntur, maxime si recens sit eorum dignitas, &a Maioribus praescriptionem longissimam non habeant,ut de natali Nobilitate dictum est. Qui igitur se Decurionem vel Senatorem, vel filium Decurionis aut Senatori, asserit, ut more Nobilium haereditatum diuidat, vel priuilegio Nobilium utatur, scri-
122쪽
TEsTIB. COMMENTARIV s. IOIpto probare debet : ut pote, Principis diplomate, quo Nobilitat' fuerit, vel Senatoriae dignitatis concessione,in Regesto Ciuitatis in qua Decurio electus fuerit, scripta, aut similibus testationibus scriptis, praesertim cum scribi consueuerint: quod ideo factum est, ne si per testes ibatio in his rebus admitteretur, subornandorum testium praeberetur facultas, contra mentem Ediet i huius: cum in hac noua nobilitate no n susciat simplex & nuda asseveratio, dicentis se nobilem, ς nec vulgi opinio illud indu cere possit: cum populi vox, ut plurimum, fallax, vana, s & quandoq; stulta sit, ut inquit Tullius. Vnum tamen casum excipiendum esse putarem,scilicet in Equestri ordine, in procinctu bellicae pugnara Principe concesso, ut saepe visum fuit: cum Princeps, aciem paratam habens ad conflictum, acie inimicorum instante, & urgente,& sere manus conserente, stricto ense, plurimos facit Equites, ut eos iam armatos ad pugnam reddat ardentiores. Nemo enim dubitat,hac Equestris ordinis concessione, nobiles fieri: cum frimi ordinis censeantur, post Clarissimatus gradum, inquit Imperator, g qui alias forsan genere nobiles non erant. Cum igitur haec dignitas & nobilitas tauquam scribatur, quado id tantum literis sanguine rutilantibus scribere tunc intendant, si cum Princeps, tum milites, arbitror hanc Nobilitatem armis & sanguine quaesitam, testibus, aths scilicet militibus tunc adstantibus,probari possese: cum tanta sint militantium priuilegia, proptercorum simplicitatem, & quoniam arma magis
123쪽
quam Iura scire milites conuenit L ita ut strictis Legum solemnitatibus omnino soluti videantur. Adde quod ea potissimum ratione huiusmodi Nobiles hac Legis necessitate arctari non debent, quod ipsissima Principis praesentia, quibuscunq; scriptis dignior de
probatior sit ,& ex ea omnis Iuris solemnitas suppleatur, ut dicitur in testamentis coram Principe factis/: Hoc enim casu, non tantum adest Principis praesentia, sed ipsemet Princeps, manu sua propria, dignitatem confert: maiorem ergo exquirere solemnitatem,indignissimum videretur, & liberalitati Principis iniuriosum, ut loquitur Imperator,cum de Principis donatione verba facit.' Aliud sorte dic retur in Equitibus in otio creatis, scilicet extra Castra, clim illi tanto fauore non gaudeant, 'quanto
alij, qui sanguine suo, & vitae periculo, dignitatem
hanc consequuntur.Idem de torquatis militibus,qui vulgo ordinisEquites dicuntur,puto enim quod dignitatem suam,si denegetur criptis,pbare debebui, cum in otio, & a Castris redeuntes, ut plurimum, creari,& in albo ordinis scribi debeant.
QEM de peritionibus certam quant statem non habent usi DECIMUM o CT V V M. Ex TVS articulus ad hanc Constitutionem pertinens, erit de quaestione, quae saepe contingit: quan
do scilicet pactio facta est sine certa aestimatione, ita ut incertum sit,
124쪽
TgsTIB. COMMENTO IV s. Iosquid petatur, vel quid debeatur, & an sine certa quantitate iudicandum sit, & deinde in exequutione sententiae discutiendum, quid, quantum,& qua' te debeatur, ut in Iure saepe reperimus: ' quomodo& quando in his sit recipienda vel rehcienda testium probatioὸ Exempli gratia: Titius conuenit Caium,& concludit contra eum, ad damna & interesse,quae Iuris & rationis erunt, ob non aedificatam sibi insulam, h iuxta pactum inter eos conuentum: vel petit Caius, ut Titius secundiim inter eos conuenta,eum eximat & liberet ab expensis, damnis, & interesse, ob litem contra Caium vel Sempronium motam,&euietionem ei praestet: vel proponit Caius, perminutationem cum Titio factam fuisse, de re ad rem mobilem seu immobilem,& petit ut perficiatur permutatio. In his omnibus oritur haec quaestio, cuius aestimationis sit pactio non scripta: Idemq; de omnibus alijs exemplis, in quibus aliquid, per modum interesse, incertum petitur, certificandum tamen in exitu litis, vel exequutione iudicati: si pactio proposita denegetur, & scripta non sit, an Iudex testium probationem cocedere debeat ξ Respodeo,ex natura & qualitate petitionis Iudicem testimare posse,in promptu, an petitio libram centenam eNcedat, necne: vi,quando factum,quod proponitur,cosistit in modico negotio, seu vili operatione, & negotiatione, vel expensa, quae citra libras centum aestimari potest: vel quando res quae petitur, est notorie modica, quod ex qualitate personarum, Vel tempo
ris, vel rei, de quibus agitur, facile percipi poterit,
125쪽
ros AD LEGEM MOLINAEAM DE vi multis Iuribus vulgatum est, &a Bariolo saepe
tractatum. In his enim summariam testium probationem rceipere debebit Iudex, cum de re agatur quae sine strepitu iudicij,& altiori indagatione, summarie&de plano discuti debet, ait Vlpianus. f Si vero tale sit negotium, quod sui natura & consideratione centesimam libram excedere videatur, tune si adeo incautus fuerit actor, ut absq; certa aestimatione actionem ex pacto conuento proposuerit, cum ad testium probationem recipi non debere putarem, obstantehac Constitutione, ne in Legis rationem incidat, producendo testes, qui ultra centum libras pactionem, de qua agitur, aestimare poterunt: & ita per in directum huic Legi fiat fraus, contra ipsius mentem: g Ideoq; consultius faciet Iudex, si in ipso litis ingressu, aut saltem ante contestationem, vel antequam facultatem probandi partibus concedat, actorem cogat ad limitandam, seu coarctandam actionis propositae aestimationem , ut inde notum habeat, quo genere probationis utendum sit in lite. Dubium autem non est, Iudicem ad huiusmodi coarctationem petitores cogere posse, cum illud pendeat a suae notionis potestate. Nam, quia Iudex ad certum genus causarum limitatam habet potestatem, bene sequitur, eum coactionem habere in litigatores, ut actiones suas secundum Iurisdictionem illi' coarctent vel explicent.b Atqui in hac Lege Regia, coarctatum est Iudicis ossicium, ne ultra centenam libram testes recipiat, ergo ei concessum est, ut aestimationem litis explicare cogat
126쪽
ΤgsTIB. COMMENTARI V s. Io7 actorem, cum vno dato, aliud concessum censeatur sine quo primum expediri non potest, ' ut sepe iam . L. C.,
diximus. Cuius rei exemplum habemus in Iuris-
dictione Iudicum Praesidalium, nuper introducta, luille. ω L. certis quantitatibus limitata, quibus consequenter data est potestas compellendarum partium,Vt procurat. rci, cuius nomine experiri volunt, certam facianta timationem,ipso litis ingressu: quod male obser- K sum uatum quotidie videmus, & maxime per Iudices g Municipales siue secundarios : quibus nihil curae est de coarctandis litigantium petitionibus: &cum lis est instructa,actores aliquando in procinctu iudicandi,& post didiscita testificata, petitionem limitare conantur,nonnulliq; post iudicium datum, in causa appellationis, idem faciunt, idq; dolose, caute,&ex industria, videntes sorsan iudicium eis certum fore: quod tamen suprema Curia saepe improbauit, ita ut appellationes merito receperit, de causis incertis, litis ingressu non coarctatis, non- obstante actoris limitatione, non praescripto tempore facta, qua dolose damnatis praeripere. putauit suturum appellationis remedium, aequitate naturali omnibus paratum, & quod ab ipsa litis contestatione eis quaesitum erat, propter incertam tunc
actionis aestimationem, clan in iudicijs quali contrahatur, &propterea actores in praeiudicium reo- 'rum, post litem contestatam & instructam,& minus Da z-ι. adhuc in causa appellationis, petitiones suas coar i iactare non posse puto, ne fauorabiliores videantur
actores quam rei,& pro fauore odium,contra Iu- in moblig..
127쪽
n L. Quod ris regulam experiantur. ' Alia quaestio pendet a G2 ι. ' praecedente, utrum scilicet, proposita actione de summa centum libras non excedente, quae tamen a pactione ultra celenam libram iam facta oriebatur, testium probatio recipi debeat Exempli gratia: C ius, qui vendiderat equum Titio, centum aureis, contra Titium, aut eius haeredem, experitur ad solutionem triginta aureorum, qui a couentione centum aureorum restabant, cuiusmodi petitiones saepe inter Mercatores vidi,si Titius non tantsim summam illam triginta aureorum deneget, sed & etiam equi venditionem,& pactionem non scriptam,nu
quid testium probatio admittetur Puto quod sic, etiam si aliquando dubitatum sit,sed perperam, cum, L. Cum in litis aestimatione magis cosideretur quid petatur,
A. d. iv ψλ. leuiS quaestio Occurrit aliquando, Si plures, videt o u i csti, petitiones uno libello concipiantur, quae coa- , ποῦ ceruatae, centenam libram excedant, discretae vero: c centesimam summam non egrediantur, nunquid in h. Σοῦ- testium probatio admittetur Respondeo, admitti, β. ii Muim. si ex diuersis causis& pactionibus, discretae petitiO
.is l. Miles . nes concludantur: Si vero ab una eademq; petitio- Decem de re ne oriantur, huic Regiae sanctioni subij ci debere.
Nod a vulgari distinctione Caij, 'aliorumq; Iuris- . - .λ- consultorum discere facillime poterimus. Ideoq;
de i-μ .m. non pluribus insistendum puto, cum nimis vulgaris inter omnes Pragmaticos, haec. quaestio videatur. Hactenus de prima parte. Finis primae partis. Secunda
128쪽
de scripturis priuatis is genere CAPUT P R I MV M. E CV NTI A pars istius Regiati e κ - ' r Constitutionis loquitur de primvatis instrumentis, seu scripturis, publicam fidem non habentibus , in illis verbis : En quo
n'entendons exciarre lis preuues desconuentions particulieres, oeaulares
res priuera: Quibus videtur Princeps explicare qua necessitate duci us fuerit,ad abrogandam testium Gdem,quia nimirum, tanta facilitate, hoc perdito seculo, testes subornari quotidie viderentur, ut saepe, ab utroq; litigante, aifirmativa,& negatiua coarctata, aequo pede probatae reperirentur: quod multoties & in consulendo & in iudicando vidimus: atque ita Iudices, qui allegata & probata praeterire non audent, ' ad infinitas obiectationum probationes, aliasq; interloquutiones recurrere cogerentur. Voluit ergoPrinceps &merito omnes pactiones scribi, o MugNTARIUM ID
129쪽
no AD LEGAM MOLINAEAM DE nec solis testibus probari debere. Si quid vero a partibus manu scriptum sit, ex quo nonnulla probatio elici possit, id a Iudicibus contemnendum non esse sanciuit hac ultima parte: ideoq; omnes actiones, quae vel ex chyrographis,alijsq; priuatis scripturis,aliquam fidem prae se ferentibus, oriuntur, excludere noluit. Sed videtur quod Legislator, qui testium subornationes in prima parte Legis timebat,recidat in hac ultima parte,in maiorem subornationum suspicionem: nempe certum est, & coin uni usu Galliae receptum,nullam priuatam scripturam nulliiq; chyrographum fidem habere, nisi prius agnoscatur: ha d . IV Q i si dςnegetur,testib' ex necessitate opus erit,adhai. i. io P ndum signum,uel sigillum, manu scriptum, vel
menta. Od. appositum, suisse ab eo qui denegat scripturam: &e L. Chri sic ad testes semper erit recurrendum, imminebitq;
2 a pstriculum&suspicio subornandorum testium: hinc
I Gni, a qui interloquutiones, allegationes, &inuolutiones in-
: - Rumstr. Vt antea, locum habebunt. Quocirca haec ρω-. Lex Regia, hoc respectu, illusoria videbitur, & sibi-ipli contraria. Huic obiectioni facilis est responsio:
nam haec Lex nostra, omni ex parte testium proba tionem abrogare non intendit, sed eam solam, quae alijs adminiculis,vel alijs Iuris praesumptionibus iam fulcita non fuerit: ut in his paei ionibus, quae coram testibus tantum fustae sustinentur: Nam cum in his expertum sit, testes pene infinitos corruptos fuisse a a L. τὸ a Ruillis, qui veb vexationis affectu, vel auaritiae inex- facilitissem c plebili desiderio, obligationis causas quotidie sup-- μῆ- ponebant: vel si verae fuissent obligationes, debi-
130쪽
ΤΕsTI p. COMMENTARIV s. miores sellissimas solutiones, redemptis testibus, adstruebant, ideoq; innumerabiles litium anfractus &inuolutiones hinc oriebantur: itaq; necesse habuit Princeps, omnia pacta, testibus tantum probabilia, reijcere. Si autem aliqua scriptura, qualiscumque fuerit, iam adminiculata sit pactis, tametsi aliquibus testibus sit aliquando iuuanda, Princeps hanc probationem recipit, propter Iuris praesumptionem, quae pro scriptura stare videtur :chm Iuris praesumptio,sit quaedam scriptae probationis species, quamuis in contrarium probationem recipiat: ideoq; si denegetur priuata scriptura, testibus & comparationibus rite probabitur, non obstante hac Regia Constitutione, cum in his casibus,testium probatio& comparatio, accessoria tantum videatur, ad id quod iam principaliter Ibatum est perscripturam: quo fit, ut testium corruptio non facile hic praesumatur, propter praeexistentem causam,&lbationis speciem, quae falsa non presumitur, nisi probetur: ut dici solet de confessione iudiciaria, praeexistentem
causam habente, secundum Bartolum. g Maneat ergo haec conclusio: omnes cautiones priuatas &manu scriptas, probationem facere , si agnoscan
tur: h & si denegentyr, testium probationem ad potior. I. Su-
confirmandam eiusmodi scripturam admitti. Sed quia circa huius Legis partem nonnullas etiam quaestiones vidi moueri: haec quae sequuntur suo ordine discutere operaepretium putaui. Primo, an sub his Verbis, Et aultro conuentions, qui fervent f. Elas Dubi Iesseimi beaulades parties, comprehendantur omnia