장음표시 사용
141쪽
: signum in chirographis seu πιοχκροις,Vt
loquitur Leo Imperator, vel in instru- ' mentis publicis appositum,bonis prayVO MODO autem debeat verificarimaticis non est ignotum: nam altero de tribus modis, per testes fieri debet. Aut enim afferunt testes, se praesentes suisse,cum chirographus vel contractus conderetur, & subsignaretur, & aiunt se vidisse sisegnum vel subscriptionem fieri propria manu illius, de cuius signaculo quaeritur. Et tunc huiusmodi probatio erit indubitata, tanquam ocularis, & praesen- , t tia testium firmata, & alia testationis ratione non indigens, cum in solo sensu corporali consistat, se-ι i. c.,.. ςvndum Accuri. & DOctores, ε ideoq; huiusmodi iam. c. g. depositio per se satis clara, literarum comparatione .. . Π'n indiget. Aut dicunt testes, se non quidem vi-ρ repLee-,. iis disse scribi, aut signari, sed aifirmant sibi plane co-
.... I. gnixum esse signaculum defuncti, aut illius de quo
sereι. petae. quaeritur, ut quia viderunt eum saepe saepius signan-rt ' xςm, & subscribentem, & forsitan cum eo aliquan- is auib.is. d. do consignauerunt, ut faciunt Contabelliones: &ΣDA,I πψpxore testantur signuna controuersum, manu trua iis L c lius factum csse, quia cisdem semper usus est figuris& characteribus, quib' factum est signum, de quo a. 1; . gitur. Haec enim testificatio concludere videtur, se- Coparationes cundum Bariolum, Bald. Paul. & Albertc. Satius
142쪽
ΤgsTIB. COMMENTARIvs. I2D tamen secerint Iudices, si huic probationi, tertium modum verificandi adijciant, scilicet comparationem literarum: quae comparatio,non testibus, qui viderint scribi, fieri solet, ut superioribus casibus, sed artis scriptoriae peritis, & expertis, ad hanc rem
couocatis, s ac iuratis,facienda erit scripturarum,de s L. f in i quibus quaestio est, inspectio,& inter eos, secundum eorum artem,dijudicatio, an simile sit signum, & ijs' aut M. iis a. dem literis & characteribus factun quib' sunt signa- inem e ncula ad comparationem producta, & de quibus inj K Iiij ril. ter partes conuenit, & virum notorium sit haec esse H οι. . 1 signa eius, qui prius ea denegauit. Non enim omni- no Iustiniani Novellas g sequimur, quae Volob Πxa L. Lanonnisi ex instrumentis ab archivo publico de hae. ib. promptis,vel ex chirographis priuatis,trium testium subscriptionem habentibus , comparationem fieri 'posse, ut ei fides haberetur: sed susticit quod litigantes cynueniant de signis vel instrumentis,ex quibus fieriaebet comparatio,& cossentiant,ea quae, in lite, s iis L cr. sunt ad comparationem exhibita scripta fuisse ma- pMaiion/s C. nu eius qui signaculum denegauit, cuiuscumq; ea δε- 's'
sint generis,secundum Baldum: h Vel partibus in id . - Mon consentientibus, si de illis instrumentis facta sit c notorietas, aut sigilli publici appensione,' aut alia de fit.
probatione: secus enim, manca erit comparatio,& z..is. ignotiorum collatione, minus nota manebit scriptura controuersa, quod cauere debent Iudices. Et quia omnia quae ad comparationes exiguntur, ada- ι mussim tractauit Baldus, i ulterius non insisto. Aliam
tamen quaestionem, in qua multi selluntur, non -
143쪽
omittam,an scilicet sola lcomparatio,plenam faciat in probationem ξ Nam, cum deficiant duae priores ycrificationes, nempe testium oculatorum, pro signo, de quo quaeritur, & testium, qui similiter scribere denegantem viderunt, existimauerunt nonulli homines cruditi, cum parationem eo casu, sussicientem habere probationem. In quo tamen, ita distinguendum esse puto: Aut enim agitu r de instrumento publico, & publicam formam, seu figuram prae se serente, ut quia sigillum habet Authenticum: aut nomen subscribentis, vel subscribentium, notorium - - . est in Prouincia, aut in ciuitate, in qua fit compar tio:&tunc,propter publicam fidem aliorum instrumentorum, quorum cadem figura iam prostat, in instrumento de quo quaeritur, peritorum iudicium, plenam facit probationem : Si vero agatur de simplici chirographo, &simplici scriptura priuata, solaia Ais comparatio non plene probat, si non alijs iuueturri trist . ui . adminiculis, ex eo quod,fallax est comparatio, pro-:pter diuersitatem scribendi, quae,tempore, aetate, morbo, valetudine, alijsq; accidentibus, ut pluri-Π- .aἀvcrb. muna, variari solet.' Et haec est pulchra resolutio, tu i. Omnium fere scribentium, & maxime Accurtii, o In L. CA Barioli, Baldi, Pauli de Castro, & Alberici. ' Sico:
iudicando & consulendo, vidi obseruari.
144쪽
'ros qWxstio est, de chirographo
per errorem subscripto, quando scilicet subscribens, putans pro una causa subscribere, pro alia, fidem alteri' sequutus, subscripsit, non legens fortasse chirographum, ' V . ,, ι, iatrum errorem suum testibus probare ei liceat ξ Hoc Dal. C. Pliis dubium iam a nobis videtur discussit in superius, in quaestione simulatorum contractuum : Quo loco distinximus contractus, per errorem Iuris aut facti subscriptos, ab alijs contractibus vel p. ictionibus, quae ante, vel post, aut praeter contractum adiectar& non scriptae contenduntur, & quibus casibus possit fieri testium probatio, non obstante hac Consti- , tutione, late disseruimus. Itaq; cum haec omnia,meo
quidem iudicio, locum habeant in subscriptionibus
chirographorum,& priuatarum cautionum, propter candem aequitatis rationem, si ideo quae pro contra ι ictibus solemniter receptis diximus ,& distinximus, 1 Ad L Aq.llac repetenda non esse arbitror. Vnum tamen addendum puto, quod sorsan non satis tactum videri posset, scilicet de diuerso partium consensu in subscribendo : ut pote, Caius locationem facere Titio intendebat, ditius autem sibi donari gratis existimabar,& ideo donationis instrumentum protulit Cato, qui, putans locationem esse, huic instrumento, non lecto, subicriptit. Certum est huiusmodi
145쪽
C.eod. l. cum Aquνliana st de transact. I. Nec igno rans. C. de donationa
actum, neque donationem, neque locationem esse, propter diuersum, dissonum,& erroneum partium consensum, ut multis Legibus decisum est. Ideoq; si casus ille contigerit,& conueniant partes se dissonum consensum habuisse, quia una locationem putabat, altera donationem, clara erit decisio : nam
nihil penitus actum suisse, dijudicabitur, propter mutuum errorem. Sed nunquid error iste, seu erronea subscriptio, instru mento publico, vel timplici, apposita, si ab una partium de negetur,testibus probari poterit ξ Vtpote, cum chirographus vel instrumentum habeat scriptam donationem, pars autem aduersa locationem tantum fuisse contendat, ideoque donationem errore appositam asseveret: quaeritur utrum testibus probare id liceat PHaec quaestio disputatione non caret: Si enim instrumentum soleinniter confectum sit,qui fieri poterit, ut contra authenticum instru mentum probatio per testes admittaturὸ Nam quamuisPetrus, nus, & post eos Bariolus,late disseru erint, quod testes instrumentum subuertere possint, non video tamen, illud via Ciuili tentari posse. Nam ex communi huius Regni usu forensi,nunquam solitum fuit contra authenticum instrumentum ex diametro probationem recipere, nisi per viam falsi, idque criminaliter, & inscriptione praeposita, s non autem simplici viaCiuili, ut Iure scripto licebat:ῖQuod non sine maxima ratione & aequitate inter nos semper usurpatum est: cum alioqui nulla esset contractuum authenticorum securitas, si contra eorum tenorem,
146쪽
ΤΕsTIB. COMMENTARIVS. I27 testibus pugnare liceret, actione Ciuili: at vero per inscriptionem falsi, nemini dubium est, quin liceat falsitatem testibus probare, cum tunc de crimine agatur. Itaque distinguendum puto circa hunc articulum, hoc modo: Aut enim agitur de probatione
facienda contra instrumentum authenticum, aut contra chirographum priuatum: Primo casu, it rum subdistinguendum est': nam, aut cotra authe licum contractum,allegatur factum, non erroneum
simpliciter error nempe potius dissensus quam falsitas dicitur δε sed factum ex diametro contrarium,& sic euidenter falsum praetenditur: quo casu non' E . p. 2nisi via falsi, per inscriptionem & accusationem, re- im , incipi usquam potest testium probatio, ne perpetuo 'ξω - -. e. anceps, dubiaac incerta sit instrumentorum publica fides: ut superiori anno vidi disputari, de quodam
contractu, celebrato inter quemdam Nobilem, una ex parte,& viduam quamdam, ex altera: Nobilis enim vendiderat, & super omnibus suis bonis constituerat quinquaginta aureos annui reditus,perpetuo redemptiui, pro sexcentis aureis, realiter & in praesentia Tabellionum numeratis,& per Nobilem, tunc, manualiter receptis: haec enim sunt verba
contractus, quibus maturalis actus numerationis, omnem non numeratae pecuniae exceptionem
excludit. Paulo post decessit iste Nobilis debi- Io LCum tor , decessit & ipsa vidua creditrix, cuius haer des a debitoris haeredibus annuum reditum petunt: obijciunt debitoris haeredes, contractum stenerati-etium esse,& reprobatum, eo quod multoties, ante
147쪽
contractum, vidua, & cius maritus, vir togatus, &non mercator quod est notandum Nobili pecuniam mutuassent, quotannis'; ex mutuo, identis seu interotae exegissent : & cum tempore contractus praedicti, mutua haec soluta non essetit, adhuc lues oenoris reliquiae restarent, vidua reliquias foeno ris cum mutuatis quantitatibus cumulans, unica summa composita, supradictam reditus annui constitutionem a debitore extorsisset, ideoq; excipiebant haeredes ,eum anatocismum improbum contraxisse, id est, usurarum usuras in sortem computasse: de quibus late Molinaeus. i Praeterea, exhibebant nonnulla chirographa,quibusdam temporibus ante dictum contractum cancellata: & idcirco petebant, contractum hunc rescindi, idq; solum exigi, quod vere mutuatum esset, non obstante reali numeratione,in contractu scripta, quam fictitiam & simulatam, seu imaginariam, dicebant. Ex aduerso viduae haeredes, contractum ex veris factum,& reali numeratione celebratum,tuebantur, & ita fictiliu in seu imaginarium dici non posse, clan pretium realiter numeratum, naturaliter accessisset, ut infert Vlpianus.' Nec obstabat, inquiebant illi, quod anterioribus temporibus, vidua, vel eius maritus dum viveret, Nobili, cuius amici erant, sepenumero pecuniam mutuassent, cum haec pecunia omnis. exsoluta praesumeretur: nouissime autemNObilis p reb suis, pecuniam desiderans, & nolens iterum a vidua accipere,nisii constituto reditu annuo legitimo, huiusmodi cotractum celebrauet,reali numeratione in conspectu
148쪽
Τ si s T I B. COMMENTARIVS. I29 conspectu Tabellionum facta, ideoq; anteriora mutua, simulationis argumenta non esse, cum de his amplius non quaereretur: atque ita, nonnisi per falsii accusationem, contractum subuerti posse, cum fictionis & simulationis facitum ex diametro contrarium sit facto numerationis realiter factae: quomodo & iudicandum putarem, duplici ratione: una,iam assignata, quod simulatio, cum rei veritate conquiescere non possit,in eodem subiecto: ' nam dici non potest, pretium manualiter & oculariter numeratum suisse,& tamen non fuisse numeratum,quia haec sunt, ex diametro, opposita, & incompatibilia. Altera, quod simulatum de falsum,sint longe diuersa: nam simulatum dicitum, quod uno modo scribitur, di altero cogitatur, ut videre est in eo qui donat,animo vendendi, utrumq; enim est compatibile,cuin scripta esse possit donatio, & cogitata venditio.' Sed siquis vellet dicere, se pecuniam, quam realiter accepit,non accepisse,haec omnimodo essent opposita ,ut iam dictum est, atq; ita simplici simulatione destrui non possent: nempe simulatio, est praeter
contractum, aut extra,veritatis tantum umbram seu imaginem habens: pat realis veritas, contractu i ita
inhaeret, ut destrui nunquam posse videatur, nisi per contrariam falsi accusationem, maxime , usu nostro Gallico, supra allegato, quo,non nisi per accusationem & inscriptionem,aduersus contractum,ex diametro agere licere dictum est, nimirum id quod falsum est, simpliciter,simulata veritas dici non potest, cum veritas & simulatio simul stare non possitnt, et ut v I
149쪽
praedixi.Vnum tamen casum ab hac decisione excipiendum putarem, in quaestione mihi aliquando proposita, quando scilicet realis numeratio, reuera facta est, ut apparet ex contractu, sed tamen antea conuentum est inter partes, simulate contrahentes, quod pecuniam quidem praesente Tabellione numerare;at,sed remotis postea Tabellione & testibus, pecunia, breui manu, reposceretur: & ita pecuniam antea realiter numeratam, breui momento restitueret,qui acceperat, ut hoc modo contractus scener titius, reali numeratione pecuniae, postea tamen r stituendae, velaretur. Arbitror enim factum istud recipi debere, & hoc casu testium probationem admitti, via Cluili, & per simulationis exceptionem, cum non sit diametrice contra contractum,sed praeter,&post contractum: &quamuis maneat numerationis veritas, tamen alia stimulationis conuentione illuditur. Neq; vero est in conueniens unum factum verum manere, & aliud fictilium esse, quiar tametsi eiusmodi conuentio de exhibenda pecunia,& postea reposcenda, sit pactio, doli tamen &Gi- donat. is r minis speciem habet, cum ex ea foenus illicitum ve-
Aut vero contra instrumentum allegatur,non sel- stas proprie,ex diametro, sed fictio & simulatio inter contrahentes facta, ex certa alia causa, inter eoSagii. non scripta, & tunc si fraudis dolive praesumptio TL.ζοῦ. i. nem habeat, puto allegari & probari posse testibus, Si exeastiο- ut in omnibus contractibus sola consessione celebratis, & non reali numeratione: nam super his
150쪽
ΤΕsTIB. COMMENTARIVS. HI consessionibus, de recepto factis,saepenumero celebrantur constitutiones redituum annuorum, quae Anonnihil nullitatis iam prae se serunt,secunddin Legem Canonicam, quae vult has constitutiones re- in extradituum, nonnisi praesenti pecunia fieri: talis enim
consessio semper fuit suspecta inter creditorem & mp in cnd. debitorem, cum debitor, necessitate coactus, seip-- sum fere venderet,ut opem a duro creditore impetraret: maxime vero,respectu Mercatorum,suspectae sunt eiusmodi confessiones, qui solent merces suas Nobilibus credere, & ob dilatam solutionem, charius vendere, interesse,ut plurimum, adiecto,& cum . die praescripta non soluitur, alias confessiones exigunt a debitoribus, quibus,computatione inter eos fusta, cofitentur se maximam summam debere, cuius bona pars, usuras usurarum redolet, ut saepe tu
dicatum fuit a bonis Iudicibus, & nuper supremi Senatus Arrcsto, discussae suerunt plures obligationes de consessis, inter quemdam Nobilem, ex una parte,& quemdam ditissimum huiusce urbis Mercatorem, ex altera: Quo Arresto, Curia subtiliter distinxit & dijudicauit,ex diuersiis & repetitis consessionibus,summas principales: interesse ad legitimum modum, pro sua aequitate, reducens, secundum an . Lliquarum Legum sanctionem, ex qualitate perso- a ... sonarum, negotiorum, & iteratis consessionibus. Ex cum non fuhis enim, simulationes dijudicari, & testibus proba- V ri posse, si denegentur, non dubito, propter praesumptum scenus illicitum, maxime quado sunt prohibitae vel suspectar personar,vel odiosa, contrahen-