장음표시 사용
91쪽
α AD LzonM MOLINAEAM DApugnet in eum alia Iuris praesumptio, scilicet, quod
nunquam liberalitas seu donatio praesumatur, nisi a. 1 .ι . . probetur.' Quibus hoc addo,nouationem ntiquam ii M. p. d. praesumi nisii expresse probetur. Quo autem gen TL. p, c. rQ probationis ei liceat uti,planum est: si enim pro de No . liberatione donationem aut aliam liberalitatem al-
p . , p, ... donatio & liberalitas inter contractus annumeren-R : L, i tur, ut saepe dictum est: a' &cum istis resolutionibus C. d. λ .so. Iranseunt Cynus. Bald.' Paulus de Castro, Albe--.l ni 'nix. ricus, & Iason, h salvis tamen distinctionibus,de quibus Liberatoriis infra dicemus, dc ita saepe vidib Iridis. l. consuli. Sed nunquid similiter iudicandum esset, dei instrumento etiam publico, a Tabellione de parti 1 a. bus signato,cuius tamen Proto collum, seu origin iis scheda, penes ipsum solum creditorem remans rat, de non apud ipsos Notarios, ut saepe fit) quae tandem obligatio penes ipsum debitorem reperitur, nunquid,inquam,cx eo liberatio praesumatur,prout
diximus de priuata cautione chyrographariaὸ Super hac qugstione a quibusdam doctis vidi dubitari: nam dicebant instrumenti huius publici authoritatem talem esse, ut qua solemnitate inducta esset, eadem. L. N sit solemnitate dissolui deberet ut pote, liberatione
iam naι-He scripta,& non sola restitutione, nec testibus,obsta
te hac Constitutione,probari posse. Ego tamen, aluo meliori iudicio, idem iudicanduin puto , in isto casu restitutionis Proto colli, quod in priuata cautione chyrogra pharia, de maxime quando obligatis est monocularis, ut dicunt nonnulli pragmatici, id
92쪽
est, in gratiam creditoris tantum secta: ut quando Titius accepit mutuo centum a Cato, qui instrumentum publicum a Notarijs consectum tradit, cuius obligatio, quamuis authentica, penes ipsum solum creditorem remanet, nec aliquid a Notarijs retinetur, ut passim vidi fieri, si aliquo post tempore, Proto collum istud publicum, penes debitorem re periatur cancellatum, ex eo liberatio praesumitur, si ut in chyrographo, cum eadem ratio videatur,
ideoq; eodem iure iudicari debet,& eadem Iuris praesumptione: habita tamen personarum suspectarum,& non suspectarum, supradicta distinctione. Sed utrum haec praesumptio sit Iuris & de Iure, quae
contrariam probationem non recipiat, vel Iuris tantum, ita ut contrarium probari possit per creditorem, scilicet alio animo restitutum fuisse instru- O nor ini. mentum, quam liberandi,vel alia ex causa per debitorem possessum Θ Et virum probatio fieri possit: testibus, an scriptis tantsim, secundiim hanc Constitutionem 'Quibus respondeo,hanc praesumptionem de instrumento restituto, vel penes debitorem reperto,iuris tantum esse,atq; ideo Pbationem,ut aliae iuristatum praesumptiones, cotrariam recipere. Si ergo creditor contra huiusmodi instru menti posses s. 'bis.
sionem, allegare voluerit, hanc cautionem aliam d. r. insit.
ob causam restitutam fuisse, utpote in causam traselationis unius obligationis in aliam, f aut in causam f
nouationis, s aut in gratiam conuentionis alterius, ere .p i.
vel si velit dicere instru mentum huiuscemodi fuisse x L D. C. substractum, vel furto subreptu vel ablatum: ut, φηρ-- '
93쪽
exempli gratia: In bellis ciuilibus,quibus nuper eX- arsit Gallia nostra, quis nescit domos infinitas depraedatas fuisse, atq; instrumenta tam piluatorum, quam Tabellionum,& Actuariorum direpta,& tan- qua folia Sibyllae sparsa,&a non ullis forsitan debitorib' captaὸ ut in quibusdam causis vidi ita excipi per creditores contra debitores suos: Nunquid ergo creditor in debitorem, debiti instrumentum possidentem, allegare poterit, ipsum debitorem, cuius cimque probitatis vel opinionis suerit, dictam cautionem subtraxisse, vel a subtractoribus accepisse ΘEt certum est quod sic, ut saepe iam vidi iudicari,&sactum illud recipi, cum Lex, quae pro ipso posse's L. i. c. siore liberationem praesumit, nunquam cogitauerit Vnde γέ- de possessione in aliam causam facta, ac multo minus dolosa,violenta,& alioqui reprobata, quae vera Cap. Ad no- possesso dici non potest: h clim dolus &fraus nemini unquam patrocinari debeant,' & de dolo, maxi K L. si ν- Xime suturo, iniqua sit pactio. Sed quomodo fiet haec probatio a creditore, si obligatio libram centenam excedas,an testibus recipietur, vol scriptis fieri
debebit λ Ego dico ita distinguendum fore: nam si
creditor allegauerit, instrumentum debitori restia tutum fuisse, non animo liberandi, sed animo nouandi, vel in aliam obligationem transferendi, aut
propter aliam conuentionem inter creditorem &debitorem, aut eorum procuratores, aut agentes,
expresse factam: tunc,quia illae causae ab expressa partium conuentione procedere allegantur,debent
scriptis probari quoniam testium probatio non
94쪽
THsTIA. COMMINTARIVS. γ admitteretur, secundum hanc Regiam sanctionem :aut vero contra instrumenti possessionem, allegatur causa extra couentionem partium praetensa,vtpote, causa furti, subtractionis, aut creptionis ab incendio, ruina, vel naufragio, aut alia similis causa prae cedens : & tunc,dico testium probationem admitti, non obstante hac Constitutione, quae tantum de pactionibus hominum loqui videtur & non de actibus dolose factis,&ex delicto vel quasi nascentibus,alus v e causis sortuito accidentibus, i quae omni genere tu. probationum elucidari possunt: & ita iam sepe vidi Iuriis . O.
obseruari. Alia sunt in Iure tacita pacta, ut cum creditor emptorem haereditatis conuenit pro debito ' . . . tibis. haereditario, & emptor haereditatis, spontanea VO-luntate suscipit actionem, nam ea spontanea susceptione, tacito pacto liberat haeredem debitoris, ut Iure vulgatum :' Nunquid haec susceptio probari , c. testibus poterit ξ Dico quod scriptis tantum probari de pan
debebit: cum hoc in iudicio fieri Lex desideret, di a.
acta iudiciaria nonnisi scriptis probari debeant. ' Hoti. inbis. Quid in tacitis pactis locationum 'O PVT DECIMUM QUARTUM. BLIGATIO tacita de in uectis&illatis in domum conductam,etiam inter tacita pacta enumeratur : de qua tacita quia si δὲ obligatione passim apud Iurisconsultos pact. i. fit mentio ' Si igitur mobilia,inuecta & illata negentur esse in gratiam coductionis: coductio scrip - - '.
95쪽
AD LgGEM MOLINAEAM DEtis ibari debet, si libras centum excedat: nam iba
ra locatione censetur ibata tacita obligatio, cumdato uno aliud sequatur,quod est consequens. 4 In isto tamen contractu locationis & conductionis, cuius per incuriam, aut contrahentium mutuam mduciam,omissa fuerit scriptura, bona erit cautio,pro ipso domino, rem suam locante, ut contra si lumconductorem, mala fide locationem denegantem,
non agat, scilicet ex contractu locationis, sed potius quadam actione in factum experiatur contra huiusmodi occupatorem & detentorem,ad hoc scilicet ut structus captos &indebite collectos restituat, vel pretium habitationis per eum factae, in domo ipsius domini, soluat, ea communi aestimatione, qua domus vel praedium locari potuerat, vel secundum communem fructuum aestimationem: Nam petitio hoc modo facta, contractum non respiciet,qui testium ibationem non admitteret, sed nudam tantum &iniustam occupationem, quae Occupantem ex quasi contractu, vel quasi delicto,obligasse videtur : cum rei alienae mala fide detentae, fructus suos facere non potuerit. Ideoq; si denegetur detentio, occupatio,vel habitatio domus, fiundi, aut rei alterius, cuius restitutio postulatur, testibus haec omnia probari poterunt, non obstante hac Molinara Constitutione, cum de re inter partes conuenta nonamgatur, sed magis de facto extra conuentionem par tium contingente. Itaq; cum aduersus quemcunq; Vsurpatorem pro re usurpata experiri liceat, ut re
stituatur: indignum & iniquum esset, si usurpatio
96쪽
nem, contrectationem,iniustamq; de facto prehensionem, nonnisi scriptis probare liceret, citin haec omnia doli vel delicti speciem reserant.Sed alia subest quaestio,nuper in . nostro Praesidali Senatulo disceptata: ut ecce,Titius conduxerat domum,scriptis, a Cato, ad tres annos, pro libris quinquaginta, quolibet anno soluendis: emenso locationis tempore, Caius volebat repetere domum a Titio: Titi- iis vero excipiebat de secunda locatione verbaliter sibi secta, ad aliud triennium, pro eodem pretio quinquaginta librarum, anno quolibet exoluenda rum, quod denegabat Caius: Titius autem petebat se ad probationem per testes admitti, cum de quinquaginta tantum libris ageretur quotannis,& sic diuersa: Obligationes,& diuersa capita essent, quae singula discreta considerari debeant, & non concreta, & cumulata, ut tradit Iuriscosultus cum de potestate iudicandi ad certam usq; quatitatem disserit: Item in legatis annuis, vel pro certis annis, hac forma annua, bima, trima die iclictis, considerationem fieri debere de primo anno tantum, pro aesti inatione legati : Item in stipulationibus dandi, annua,bima, trima die,aut se plurib' rebus promissis, tot stipulationes esse, quot sunt anni vel res. o Ergo concludebat in hac locatione singulorum annorum faciendam esse aestimationem , ut pro singulis fieret aestimatio librarum quinquaginta,& sic testium probatio admitteretur . In contrarium tamen iudic tum fuit, idq;, ut puto, optime: his rationibus. Pri
ma, quia in contractibus & stipulationibus quotieD
97쪽
cunq; plures anni una coceptione in stipulationem
deducuntur, vel promittuntur, in annos certos &b iis L. f. limitatos, unica est stipulatio, inquit Pomponius. βευςb m ἔ- . Secunda,quia si pro locatione facta ad certos annos 'ρ'' δ' datus est fideiussor, pro omnibus annis datus censetur, & tanquain una fideiussio, ad unam solam oblii L , g tionζm refertur,ut eridannuit Caius, his vera'Ebibis.. g. bis: Si a colono stipulatus, fideiussorem acceperit, ama 1lide si . mst pulatio ψὶ plurium pensionum: & hic textus pro hac
locationis quaestione est expressissimus,ideoq; de iudicato ambigi non potest. Nec obstant Tith argumenta: nam in stipulationibus plurium rerum, vel plurium annorum,videntur plures conceptiones,&plures stipulationes:& idem in diuersis petitionibus
in iure factis, cum diuersa & multiplex enumeratio, arguat obligationum pluralitatem: in annuis vero legatis, fieri non potest certa aestimatio alimentorum,nisi unius primi anni,sequentium autem annorum, incerta est aestimatio, cum nesciatur an postea vivat legatarius, ideoq; statur primi tantum anni aestimationi, cum pura & omnino certa videatur, &reliquae conditionales, & incertar: & ita distinguit x L s; .is eloganter Iurisconsultus. Et quia oonnihil anti- singulos. F nomiae animaduerti poterat in his diuersis iuribus et antiquitus variatis,uidetur quod omnino sit cocilia-ψ LG ta cotrarietas illa per Iustinianu in : cum de insinu- ' andis certarum quantitatum donationibus distin
guit: Nam inquit si diuersis temporibus diuersae
summae donatae fuerint, plures donationes factae censebuntur, si vero eodem tempore, & momento,
98쪽
TasTII. COMMENTARIVS. 79 certa summa annuatim data est, si quidem anni indeterminati fuerint, ut pote, clim donatur ad vitam, tunc primi anni tantum fit aestimatio: Nam in primi anni principio debet fieri pro alimentis solu
tio : caeteri vero anni fortuiti sunt,& incerti: Si ,'. vero anni ita determinati fuerint,vi appareat quan- g r ann Vz-tis annis debeat fieri praestatio donatario , vel eius haeredi adiecto: tunc unica censebitur donatio, vel stipulatio, & omnium annorum praescriptorum fiet unica aestimatio,idq; Ppter certitudinem annorum is rei stipulatae ' & ita intelligedum puto Pauli respo--β- sum, ' quo assignatur differentia, inter stipulatio 'ς senem, etiam mortis causa factam, in certos singulos annos,&annua legata,cum unum sit certum,& alte- rum incertum: Atqui locatio in triennium est certissimai nec morte conductoris finitur, chm transeat ad haeredes, I' igitur trium annorum Vnica facienda L. λαώθ. fuit aestimatio : quae cum centenam libram excedat, G delueat.
huic Constitutioni merito subsici debuit. Sed quid
de contractu emphyleutico, vel censuali, seu libellario: nam absq; dubio contractus ille scriptis confici debet, tam Iure ciuili vulgato, ' & hac sorte e L etiam ratione libellarius olim dicebatur secundum de i-. em b.
Bald. quam hacRegia dispositione,quae vult de his o omni bos quae inter homines fieri solent, contractum scriptis confici debere, ideoq; qui contractum emphyleuticum, vel censualem, seu reddit uarium quemcunq; allegauerit, si supra centenam libram caestimetur sundus,in emphyleusim datus,huic Legi subi cietur. Sed nunquid ob hoc abrogata sit vul-
99쪽
8o AD LEGEM MOLINA EAM DEgaris illa theorica, quae vult ex decennali cotinuata praestatione,redditum annuum posse probari,ut passsim in Iure colligitur : Nunquid sit decennalis illa praestatio denegetur, non nisi scriptis probari de-ὸ ρ ct in in bebit, reiecta per hanc Legem testium probatione ξ -', h. . Respondeo, testium probationem admitti debere, de Uur non quidem pro cotractu, vel pacto, emphyleutico inter partes sine scriptis celebrato, sed pro decennali tantum praestatione, quae praescriptionis spoclem habet: atqui praescriptio inter expressa hominum pacta, & conuentiones hac Leg Regia comprehensis computari non potest: cum non hominum pactionibus, sed solo temporis cursu confici L. i. v. xur di impleatur. Ideoq; quod per praescriptionem Uue. .m,' acquiritur, non pacto conuento, sed magis pacto tacito ex longaeua temporis & hominis patientia quaesitum videtur,& ideo sub hacLege comprehen di non poterit: clim in Iure inauditum sit,praescriptionem non nisi scriptis fieri debere,imo ti testibus,&Omni genere probationis probari semper possit.
4 a. cu . Concludo ergo,quod quamuis contractus emphy-ηρη l-η c, teustos expressus,non nisi scriptis probari possit,de- R cennalem tamen praestationem testib' probari pos se : ex qua decennali praestatione, redditus creatiOnem praecessisse praesumitur, quae etiam pro titulo habebitur. Idcirco, inter tacita pacta, huic Regiae
in dict. ι Si Costitutioni non obnoxia,casum istum referri debere censeo: & idem in similibus ali s tacitis pactis, eandem naturam cum supradictis referentibat.
100쪽
T DECIMUM QUINTI M. E RTIVS articulus ad hanc Legis partem pertinens, est de quaestionibus,
quae quotidie oriuntur,pro instrumentorum amissione,vel eorum, temporis iniuria, consumptione, deletione, abrasione, ita ut amplius legi non pos sint: nunquid his omnibus casibus,probatio pacto rum in instrumentis contentorum, testibus permitti debeat ξ Et videtur quod non: ne sub specie allegatae perditionis instrumenti, per in directum inc, datur in rationem Legis istius, scilicet, colore &Praetextu amissi instrumenti, inducantur testes subornati, & corrupti, ad probanda eiusmodi pacta, quae directo per testes probare non licebat, & ita fraus huic Legi facillime fiat: cum tamen perindirectum licere non debeat, quod directo non permittitur. μHis tamen non obstantibus, puto &ita a L.c sepe iudicatum scio testium probationem admittendam esse: ita tamen ut de amissione instrumen- Nxorum tantum probatio concedatur, & non simpli- citer de instrumentorum tenore. Exempli gratia: Caius allegat in lite, Titium certum fundum centum aureis sibi vendidisse, & ex ea venditione instrumentum consectum fuisse: sed cum bellorum, aut pestis iniuria,instrumetum illud,vel instrumenti