장음표시 사용
241쪽
Seu cogitationem , legere oporteat. Sedem autem & qua si solium parti huic . ut idem I Plutarchus scribit . in toto corde aut in spiritu , qui circa αγr est . adsignabant; sive, ut ipse hic philosophus alio in a libro significare videtur , in ipsius cordis medio centro & punito quodam, a quo ad sensuum instrumenta veluti ex orbis alicuius media parte ad extremas quasi radii ducantur. Atque de hac quidem re apud Galenum Platonis & Hippocratis
qui in cerebro mentem collocarunt, dogmata confirmantem . magna ac plus satis longo i sermone agitata disputatio sive iurgium est. Nos autem ad Academiam festina
mus. Aiunt ergo a Stoici ita animi principem partem
nato statim homine habere veluti membranam scripturaeparatam atque opportunam , in qua singulae εν - , id notitiae inscribantur in Prim vero adnotationis si inscriptionis modus sensuum opere fit: autem, iaest, sensum , sic definiunt: Od ησις αντίλν , ις oia τ ρiου η-, id est, sensus est sensorio facta chensio sive comprehensio. Namque id est m rehensio , ut est apud 3 Laertium fit, secundum hos 'aut sensu , ut albi & nigri, asperi & levis, cet. aut ratione , ut tarum quae demonstratione o colliguntur , - Udi mos esse & mundo providere. Ac quum 6 plures significationes sensus vocabulo tribuant, in ea quum de illo sic agunt, accipiunt, qua , ut definitio ipsa continet, sen-rriendi instrumento faetam apprehensionem significari di cunt. Atque in huiusmodi inscriptione phantasiae littera-trum usum praestant. Est vero phantasia , ut apud 7 Plutarchtim Chrysippus ait, πάθος αν δεικνυμενον ἐαυτο καὶ το πεποιηκος , id est, adfectio tu
mmo facta , se ἐν id , a quo est essecta , ostendens. Veluti
242쪽
nti quum visu adspieimus album , adiectio quaedam atque permotio in animo sit , cui commotioni album, quod ipsum excitavit, subiacere dicimus. Namque phantasia
luminis i φωτοι J a denominationem accepit , in modum , & se & id. a quo est estem , indicat. Sicut Lpsum lumen se & rem lumine illustratam. Quum ergo I Zeno phantasiam τυπωσιν ὀκ ιυχῆ , id est , impressionem in animo dixisset , Chrysippus τυπω ν , id est, i ressionem , ἁλλοι-o, id est, immutationem interpretabatur : non enim fieri posse, ut in eodem loco plures impressiones eodem tempore constent, si typi veluti impresso sigillo in animo fiant. Quum vero in animo dicunt. principem animi partem significant , in ea enim sola phantasias & adsensiones & appetitiones constituunt, quod praeter Plutarchum Stobaeus in Physicis tradit. Sunt autem phantasiae aliae λογμῶ , id est, rationales : aliae ἄλογοι, id est , irrationales. Rationales sunt, quae ratione praeditis animantibus accidunt. Irrationales, quae ratione carentibus contingunt. Hae proprio nom ne non appellantur , rationales , νοη εις, id est, mentis concestiones dicuntur. Rursus phantasias in viis τι iac . id est. Sensitivas , quae per sensuum instrumenta percipiuntur: &ο- αιο meain, id est . non sensu, sed mente ac ratione per Fias , partiuntur. Praeterea , phantasiae quaedam τεχνοιαι, id est, artisciosae, alterae ἄτεχνοι , id est, sine arte.
Namque aliter , inquiunt, artifex , aliter vero imperitus signum aut tabulam conspicit & contemplatur. In qua enim sensus deficere videantur , Stoici artes adhibere iubent, quasi sensus alteros, ait apud Ciceronem Lucullus. et Epictetus Academicos accusat , qui id, quod in sensibus ad comprehensionem & scientiam subsidii est,
impugnent & subvertere conentur, quum contra Opori ret
a Sextus est M oeir. In s Epictetus Ariani lib. a. cap. M.
243쪽
ret studio & diligentia arteque adhibita sensus ipsos iu- are , excolere atque Ornare. Lucullus sive Antiochus, id est, Stoici ipsi apud Marcum Tullium : ,, Adhibita ve-ss ro exercitatione & arte, ut oculi pictura teneantur. s, & aures cantu, quis est, qui non cernat, quanta vis sit in sensibus t quam multa vident pictores in umbris rein eminentia. quae nos non videmus Z quam multa, quae, nos fugiunt in cantu, exaudiunt in eo genere exerci- ,,tati Z qui primo inflatu lihicinis Antiopam esse aiunt. s, aut Andromacham, quum id nos ne suspicemur quidem.
Dividunt etiam Stoici phantasias in veras & falsas. Verum praecipua, & quae magis ad rem facit, Stoica partitio
est, qua phantasiarum I alia αταληπ lucri, in eSt, comprehensisa vel comprehendens, alia , id est, non con rehensa , nec comprehendens, esse dicitur. Comprehendcntis phantasiae celebris est a Zenone limo tradita definitio , Ii' απο τὴ υπαρχρντος κατα λυτο τὸ υ zσαρχον
νοιτο ex το τὴ μη υπαρχοντος : id est, Quae evressa est
atq- impressa ab eo , quod est , eteluti est , qualisque numquam fieri possit ab eo, quod non est. 'Ακατά- ληα βον , id est, non comprehensam , sive quae comprehendi non potest , eam dicunt, quae ab eo, quod non
est, incurrat. Ac phantasias quidem alias veras esse , alias salsas dicunt , alias comprehendi, alias non comprehendi: sensus autem omnes Veros Omnesque comprehensos , quum ipsi comprehensiones quaedam sint, esse adfirmant. Neque comprehensiones solum , sed & adsensiones sensus omnes necessario esse Stoici asseverant. Quum enim quis album intuetur, albumque illud esse sentit, simul & comprehendit& adsentitur album id esse , aut non sentit. Hoc in Lucul. i. to ex Antiochi sententia pronuntiatur, & Stoicorum verbis
244쪽
apud I Laertium scribitur. Aiunt enim sensilium phantasiarum perceptionem ναιετα συγκαταθεσεως , id est, sedente , adsentiente animo fieri. Atque hoc unum est ex praecipuis controversiae capitibus. Minime enim adsensus liber esset, minimeque illum retinere liceret, siquidem omnis, qui sentit, eo ipso & comprehendere &adsentiti dicendus foret. De hac re quaedam apud Si baeum in Physicis leguntur, sed ita corrupta, ut huc transcribenda non existimarim , illum tamen sensum conti nere videntur. 2 Stoicis placere , sensum non ad solam phantasiam pertingere , sed & ipsum & appetitionem usque ad approbationem progredi , nec sine adsensione Sensum esse : at veteres philosophos Academicos in primis, nudam phantasiae adsuetionem sensum cise putare, nec appetitionem initio illi adjunctam , nedum approbationem. Alioquin adsensus in nostra potestate non eSSet. Igitur Stoici quum aeque sensum sine approbatione cou- Stare posse contendant, multo minus appetitione quemquam moveri posse concesserint, qui non adsentiatur , id quod appetit, ad naturam esse accommodatum. 3 Decernunt ergo δ πάσας εhoc συγ ιταθεσεις. Id est , omnes a etitiones esse vprobationes. Fuit itaque hoc Stoicarum adversus Academicos disputationum praecipuum argumentum. 4 Plutarchus: Καὶ αν τοῖς τους Ακαδημα ,ους αγωσιν ο λυτω τε χρυσι πω καὶ kντιπατρω πονος γεγονε πιρὶ του μήτε πράττειν μητε
'id est, Atqui in certamimbus adversus Academicos plari.
Vide sententiam Seni Iae Stoici de sensu apud Galenum. κατ' nου- τρειον , pag. 66s. M. Graecae ediotion. Basi . 3 Apud Stobaeum. 4 De Dola, eontrarist.
245쪽
rimus , Chusippo ipsi is Antipatro labor is conatus de
eo fuit, ut ostenderent, nec agere quidquarn , nec IFς- fere que iam citra adsensionem posse : sed figmenta , vanas positiones dicere eos , qui volunt, oblata phantasia rei ad naturam accommodatae protinus anetere nos non cedentes neque a robantes. Tamen post multa te iam lata machinarum genera , multaque certamina anxie decertata , nihil tandem ab Stoicis aliisque philosophisaetiam , idem I Plutarchus scribit , sed firmani adhuc inconcussam Epochen permansisse , neque loco umquam pulsam. Verum praestiterit verba ipsa Plutarchi adscribere , quae mire ad rem pertinent, qua de agimus. δἐ περι ποιντων λοχην οἱ-2πραγματάψω f καταπιίναντες εἰς τῖτο συγγράμματα f λογοις,
μη era κατά Θειτις , ευδε τῆς ροπχς αρχην ἐδεξατο την αἴσεισιν , ἁλλ' εαστης αγωγὸς ἴπi τας ηαραξεις ἐφάνη , ρα 'εομενη τὴ πρes ιγες : id est, Adsensus vero in omni re retentionem fid et, epochenJ nee si, qui mπι- tum negotii operaeque in eam i enderunt , longis τolum,nibus adversus eam seri is , loco pellere solvere. Virum quum nec sumta ab Stoa ipsa Apraxia sid est , actionis universae privationeJ ae veluti Medusae capite intentata atque ostensa, quidquam projicerent, re tandem desperata destis erunt, postquam omnia everti, omnique lapide moto, numquam a etitionem adducere Fotuerunt, uti adsensus fieri se pateretur , nec a sensu propensionis suae initium admittere voluit; sed sola jsa nulla accessione egens ad adliciendum , daeducendum ad amones satis idonea est comperta. Sed ad minuta illa Stoicosum revertendum nobis est.
246쪽
I Eas , quae ratione utentibus obveniunt, phantasias, m σεις appellari adnotabamus , hae postquam in mente re positae sunt ac conservatae, ἐωux , id est, notitiae dicuntur e sic enim definiunt, ἐννοια , αποκειμέναι νον εις , id est, Notitiae repositae in mente a rehensiones. Atque si animo infixae perseverent, μινηρκη , id est , memoria tante i , quam μι-ριον κετμην τύπωσιν , id est, stabilemi pressionem , & quae in habitum abierit , dicunt. Vt
quum albi sensu percepti memoria , eo e conspectu subi is , remanet. Namque quamdiu id , quod sentitur, adest, non memoria , sed , ut arbitror, phantasiae εμ φαισις quasi dicas apparenti ab Stoicis dicebatur. Sic enim illa
apud a Laertium accipio , εχρὶ τοῦν φιαν Τασι A MM ἐρι-εως ἄν οιπο υπαρχοντων γινομενα ετι, id est, sunt etiam phantasiarum emphases , donec ab eo, quod est, sunt. Non negarim tamen, haec illum sensum admitte re , ut significent , phantasias ab eo , quod est , proprio nomine emphases vocari. Postquam Vero. multae generis eiusdem memoriae convenerint, ἐμπειρίαν, id est, usum sive artem habere dicunt. Est enim ἐριπειρία το τῶν - ειδῶν κνημῶν πλῶΘος , id est, generis unius memstriarum
collectio sive multitudo. Apud 3 Ciceronem Stoici artem
non ex una aut ex duabus , sed ex multis animi perceptionibus constare dicunt. Ac quotquot sine arte nostra notitiae rerum mente excipiuntur , 4 φυσααὶ , id est, naturales Vocantur, in que nomine προληψεις. Est autem 5 πρόλ ιις εμια του καθ ολου , id est, Notitia naturalis universa lium , Vel eorum , quae in genere aut in universum di-
. cuntur et ut notitia hominis , equi, bovis, albi, nigri, cet. Quae Vero arte & studio atque disciplina notitiae
247쪽
comparantur , τεχνιααὶ ε uu , id est, artificissae notitiae sunt, nec proprio nomine insigniuntur. I Cicero& προληψεις non distinguit, Sed imo vocabulo notitias vertit. et Logos , id est, ratio ipsa, propter quam homines rationis participes esse dicuntur , εκ τῶν προλέ- λεω , id est, eae naturalibus illis praenotionibus atque notitiis. in animo collems confici atque consummari constareque dicitur. Quod primo aetatis septennario absolvi solere putant.
Iam enim eo tempore diversarum rerum notionibus consideratis , alterisque ad alteras comparatis ac invicem compositis , rationes & argumentationes construere & iudicaiare laomines valent. Criteritim igitur veritatis 3 Zeno & Stoicorum, maior Pars τ).ν καταληπ lo ν id est, Uisionem rem. Frehen ivam Seu comprehendentem esse decreverunt. Cuis
ius phantasiae definitio superius a nobis Graece recitata, sic a 4 Marco Tullio Latinis verbis redditur: Visum im-ressum es ictumque ex eo quod est, quale esse non Fotest; eo , quod non est. Ac nescio , qua ratione in translatione hac verba illa definitionis κατα αυτο τό υπαρχον, id est, sicut est 'sum, quod est, omissa sint, quum uti
ex s iani explicatione, is enim definitionem istam late prosequitur , singulasque eius partes interpretatur) ap- Paret , necesSaria omnino Videantur. Namque ut visio aliqua comprehendens dici mereatur , & ab eo, quod est, Proveniat oportet, & rem ita , uti est, repraesentet, eiusmodique sit, ut salsum aliquod visum eiusdem sermaromninoque simillimum , & quod nulla arte a vero disce natur , nullum contingere queM. Ac talis certe Phantasia revera comprehendens, Rcui
I In Iauulti. 3 Cicero . Sextus, Laertius. a Pli, iliarcus de Piae. I ih. 4. eap. 4 In LM Po. ex Philo in sacrar. ter. atiesviri s Lib. --ι. Aucili. a. caP. de
248쪽
eui adsemus iure optimo deberetur, seret, si quidem eiii nitidi aliqua posset reperiri. Nec aliter I Academici ipsi censent , qui mire desinitionem istam commendant , &Acatalepsiae tandamento utuntur. Nisi quod Stoici multas eiusmodi visiones esse , pertinaciter adseverant. Academici nec unam quidem talem umquam contigisse aut contingere posse, probant. Atque adeo quum , uti aiunt, nullum visum sit, quod ad hanc comprehendendi veram rationem attinet, quod comprehendi possit , retinendam adsensionem merito sibi videntur statuere. Atque de hac una re tota sere concertatio est illis pro sensibus , consuetudine , perspicuitate & ratione depugnantibus; his, id
psi, Academicis, sensuum consuetudinisque universae ac
perspicuitatis, rationumque omnium , quod quidem ad aliud quippiam probabilitate maius praestandum faciat, iudicium damnantibus ac dilacerantibus. Hinc tot Chrysippi scripta pro sensibus & consuetudine laudantur , totque Academicorum contrariae disputationes. Stoici et apud Plutarchum πρόδαοι Diς ααργειας, id est, evidentiae alvo ti & patroni cognomitiantur. Phavorinus Academicus tres libros adversus comprehendentem phantasiam scripsit, ut 3 Galenus refert, qui etiam tradit, Carneadem nec illud quidem concessise: quae duo uni cuipiam aequalia sint, mutuo etiam aequalia esse. Ipse Cicero geometricis his elementis non multum adquiescit. Verum enimvero nondum ad Academiam divertimus t sunt enim Stoica haec amplius expedienda, quum sint impeditiora. Igitur primum s occurrente phantasia animus percellitur , tum mens , ut quae discernendi habet facultatem rationisque & eloquutionis usu est praedita, quidnam sit illud, quod phantasiam immittit, apud se enuntiat, ut Aa a Pu
249쪽
puta, Albi visio est haec. Ac si quidem nihil impediat, id
est, ut dicebaut, I vel , id est, impedimenta nulla sint, quominus visio vera habeatur , Menseam apprehendit , & apprehensae adsentitur : haec res, si sensus instrumento excepta Visio fuerat, Stoicis Sensus est. Quod si res, cuius Visum perceptum & approbatum fuit, ad naturam iudicetur accommodata , ορμη, id est , aTFς- istis evestigio sequitur ; sin vero naturae incommoda λφορειη Vel ἐκλι τις, id est, animi declinatus ac fuga. Est autem a 'ορμη , φορα τι , id est , Impetus animi ad aliquid. Quae vero λογιοιη ορμη, id est, rationa
lis appetitio dicitur , illo modo definitur, φορα λάνειας
ε H τι τι ἔν γ τω πραττειν, id est, impetus vel motus, vel impulsus mentis ad aliquid eorum, quae in actione sunt. Hae apud Stobaeum appetitionis definitiones ex Stoicis sunt
exscriptae At 3 Plutarchus, Chrysippum in libro de lege
isto modo appetitionem descripsisse , refert: ἡ ορ δη τούλνθρωπου , λογος προς ωιτικος λυτῶ του ποιεῖν , id
est , Hominis a uuio ratio squaedamJ e.ςt , suae illi ad Avim imperat. Quae definitio quum de animi adfectionibus in morali tractatione ex Stoicorum sententia agendum fuerit, memoriae maxime tenenda. Cicero secundam illam descriptionem respicere videtur , quum scribit 2 4 Nam aliter appetitio eam enim esse volumus ορρι ν) qua ad agendum impellimur is id a etimus, quod est visum , -- veri non potest. Hanc idem Cicero alio in 3 libro , animia etitum & adscitum interpretatur, contrarium , id est, a. pcρμὴν , ispulsionem & declinatum vocat, Seneca fugam. Philo Iudaeus, qui plerumque philosophicis variarum s ctarum vocibus & decretis uti gaudet, in libro, cuius index est ; οτι ατρεπΤον το Θεῖον, id est , non esse divinam
250쪽
naturam mutationi obnoriam, de appetitione haec non quidem Stoica , sed planissime Academica scripta reliquit : το φανε, τυπωσπι τοτε μ ν ολεiως, το τε δε καὶ ως ετέρως την τῖτο αυτης τοπάθος ορειη καλεῖται , ουν Ουἰομενοι Στρωτην εφασαν εἰνοι - λυχης κινησιν, id est, Id vero , quod a aruit, visumque sui impressit nunc quidem uti naturae acommodatum, nunc vero ut altero modo habens adfecit animum. Cuius adsectio ea a etitio nuncupatur , quam definite VO- lentes primam animi motionem esse dixerunt. Πρακτισιην autem , id est, agentem hanc appetitionem, Stoici more suo in multa minutiora dividunt , numerant enim eius species , etπροθεσιν , επιcολυ , παρασκή, ν , , προαίρησιν , θελησιν. Quasi dicas , Fropositum , intentionem , Fr arationem , conatum , consilium , voluntatem.
Verum nimis iam multum in Stoicis senticetis haeremus, Ad scientiam ergo , haec enim ipsis viae finis 3c navigationis portus, ipsaque beatorum civitas est, tandcm accedamuS.
Scientiam Stoici varie definiunt: haec enim eius sunt ex ipsis colleetae apud Stobarum definitiones: εmςημη ετιπιατάληψις ασφαλης και λμετι πτω Τος υπο λογιυ , id est , Scientia est Irma , immutabilis ae rationi innixa comprehensio, vel , quae ratione convelli non possit, comprehensio. Et εαris ημων τειcυταν κατά μέρος I λεγαη εν τε σωχυδαίω υπάρχουσα , id est , collectio ex huiusmodi scientiis in rationali animi parte svientis constituta. Et τεχνικων εξ αυτου
το βε ἔα ον . ὀυς 2-αὶ αρετά. , id est, Collectio sive aggregatio eae scientiis artisiciosis irmitudinem a se Usa habens , quales virtutes sunt vel qualem Armitudi