장음표시 사용
271쪽
κα παντα ευμ ακαταλη Τα , ese πάντα, δε ἄδηλα. id est, Differre incertum , incomprehensibile, atque omnia quidem esse ineo rehensibilia , verum non omnia esse in
certa. Huius dillarentiae in Lucullo quoque mentio Lehi esto Alii autem elegantius, qui etiam queruntur, quod eos insimulemus, omnia incerta dicere : quantumque intersit inter incertum , , id quod percipi non possit, docere conantur , eaque distinguere. Ea distinctione id significabant, non omnia se ita incerta dicere, ut stellarum est num rus e namque quinque se digitos in altera manu habere certum putare Sc vehementer probabile , in iis vero, quae incerta sint, nihil probabile esse. Et hoc enim ex Academicorum sententia I in L ιculla est scriptum .Quum tamen, si Graeci vocabuli δῆλον , & Latini certum propriae & certae significationes sint attendendae, multa& probabilia incerta dici haud iniuria possint Aiebat itaque Clitomachus uti apud a Ciceronem est
vehementer errare eos, qui dicant ab Academia sensus eripi, a quibus numquam dictum sit, aut colorem , aut saporem, aut sonum nullam esse ; illud sit disputatum, non inesse in his Eropriam, quae nusquam alibi esset, veri is certi votam. Plutarchus de hoc perquam eleganter Colo. tae respondet: ΤΟ -τυπα κ προς τα φα
272쪽
γλώσιν, κ-Id est, sentire vero, , ab iis, qtiae anarent, visorum i ressiones recipere , communis omniabus assectio est , , qtiae mussarum ratione 'ae intelligentia earentium opere absolvitur. Doctrina vero ea atque disputatio , qua sensus uti minus ad idem faciendam exacti atque idonei reiiciuntur , non tollit quominus quaeque res nobis appareat; sed sensibus ex eius , quod anaret, ratione ad actiones uti concedens , fidere eis tamquam o-nimino veris, qui errare ae labi noui possint, non 'r- mittis r id enim, quo ad necessariox usus est opus , abjsis sumere satis fuerit, quoniam melius aliud non est, eam autem de singulis risus scientiam , cognitionem, cuius desideris svientrae studiosus animus temetur. sensus3 non habent. Hic autem im memoriam revocanda ea,
quae de wnsibus ab Stoicis dici & ab Academicis contradici
adnotabamus t nihil enim comprehensione est opus , ut quis sentire dicatur, ac multo minus adsensu, si, uti Academici volebant, sensus Αἰγιλον πάΘος . id est nuda
ae simplex adfectio est: quod & Peripatetici existim
Memoriam vero, & artes decretaque omnIa iacile sine comprehensione stare, satisque firme probabile inniti, quis neget ' quum salsa quaeque, ipsasque adeo Poetarum
tabulas memoria etiam tenacissime teneamus.
Qualem vero Hobabilitatem, quibusque ponderibus
examinatam atque perpensam Carneades sequi iuberet, accurata hac probabilium phantasiarum partitione tradita ipse docuit. Phantasia aliae sunt tantum πιγαναὶ, id est, probabilest aliae mymaei καὶ ὁ περίσσαςοι, id est, probabiles simul, γ' quae non impediantur , circa quas animus. non distrahatur, ad verbum , indistractae, aliae πιθαναι,κ περιωδευμεν --, id est, probabiles non impeditae .aut indistractae; sertustata aut Feragratae , vel, ut Cicero Vertere videtur, ex circum- speetione Sc accurata consideratione , & quae non impe
273쪽
. serissastos , id est, indistracta , phantasia ea voia catur , cuius probabilitati omnes, quae simul cum illa occurrunt phantasiae suffragantur, pullaque obstat quominus vera videatur , & quam omnia, quae una mente excipiuntur , confirmant. Quum enim ego Socratem conspicio, non nuda ac simplici solum eius visione serior sed ες plurium, quae circa illum, quaeque intra sunt, rerum visiones me petant atque tangant necesse est, etiamsi nul-.la accuratiore circumspectione adhibita tantummodo eum intuear. Video enim una , quae circa ipsum sunt, illique insunt, colorem corporis, & magnitudinem ac staturam , habitum , motum, vocis Sonum , si tum sorte loquatur ,
vestitum , alia. Quae vero extra Sunt res . Verum earum visiones huic una comitantur , eodem etiam intuitu video, ut puta caeli, lucis, diei , regionisque Si amicorum. qui illi adsint, aut servorum, qui pratato Sint, facies. Hari:
igitur omnia si concordent & in eamdem concurrant se tentiam , nullumque illortiari visolum probabili Socratis visioni refragetur, ei ptantasiae ut adquiescat animus o- .portet, ideoque ea merito verisFastos nuncupetur & sbdem faciat. Verum enimvero contingit aliquando , ut nul-l0 eorum, quae enumeravimus. Visionem impugnante , Opinio tamen aliqua , quae antea tu animo insed it, suspe-ictam eas reddat, nec sidere illi sinat. Sici apud Euripidem Menelaus in Pharum delatus Visam I Hes ain non agnoscit, quia a se in navi relictam arbitratur. eaque opinio animum eius retrahit , nec fidem visioni adhibere permittit, ita ut non indistracta phantasia sit, quae, quantumvis reliqua consentiant , opinione aliqua impediatur, Agerispastos.vero & periodeumene sive erodeumene idem enim haec duo verba significant) id est , indistracta & perlustrata . phantasia primum probabilitatis locum tenet, maioremque quam ea , quae aperispastos tantum sit, fidem
274쪽
meretur. Nam lue accidit, ut propter rem non satis circum. . Spectδm minusque attente singula quaeque examinata
phantasiam aliquam nulla re impediri, ideoque aperispa ton quis iudi et ac probet , & minime fidelem sequatur. sAt visio ea , quae singulis quibusque , quae circa quaeque
extra sunt , animo ac mente perlustratis, attenteque circumspeistis & consideratis, nulla vel minima re impediri comperitur, fide dignissima est & minime fallax. Haec
autem ea est, de qua agimus , quaeque ex hoc nomina ista est adepta, ut aperispastos periodeumene dicatur. Atque hanc phantasiam illis apud Ciceronem verbis significatam existimo et Sin ex circumspectione aequa is accurato
consideratione, quod visum sit , id se dicent sequi ΓΑcademiciJ.
r Quale autem examen qualemque animi attentionem, quamque diligentem circumspectionem , ut visio huius modi exsistat adhibere oporteat . diligentissime docent: aiunt enim, quum visum aliquod iudicium subit, multa consideranda convenire. Primum quidem , instrumentum Dpsum , quo iudicium fit; puta visus oculique , num cali gent hebetesve sint. Secundo ipsa res, quae oculis subii citiir , an ita parva sit atque exilis ; ut iacile visum fallero existimare quis possit. Tertio circumfusus aer , num obisscurus' ac inubiliis. Deinde intervallumi, an nimis long res distet. Locus , in quo ipsa res iacet P num. quia rea concolor aut cavus est, aut alia ratione quapiam rei ve. . ram faciem celeti Tempus , si nimis sit exiguum , ut rem satis perspisere non licuerit. Reb ipsius adsectio atque habitus , ut si quaeratur, quale animal 'su , id. quod currens pertransierit .. Multa. praeterea aliat attendere iubent, quorum si nullum impediat . phantasiam probare , issaque etiam in maximi momenti rebus uti permittunt. Quam . tamen cuti apud Ciceronem Fossit . accidere svienti, ut φιum omnia fecerit, diligent issimeque circumvexeris, exinsistat aliquid , quod , verisimile videatur , , a sit lon-
275쪽
gissime a vero . Grum , aiunt quid aliquis faciat, si natura nullam veri trutinam dedit Concessa utere, id est, probabili phantasia, licet non exacta : il :, tNon est autem ubique omnibusque in rebus fide dignissima haec visio exspectanda , sed pro rerum aestimatione ac pretio exactiori aut minus exacta statera erit uten-idum. Namque in levioribus probabilem quampiam vitionem sequi licebit: graviora. non nisi erispastosia trutinari expedierit. Gravissima , & quae, ad bene bea-: teque vivendum pertinent, eius , quae vertisastos Sc seriodeumene nuncupatur , iudicium subeant. Atque hunc observationis ordinem praescribunt. nisi quid impedimento sit, quominus cura haec atque diligentia impendatur. Nam . si quis post fugam e praelio latibula petens speluncam ingredi paret , sed iamiam ingressurus rumore aut tumultu aliquo percellatur, huiusmodique phantasia hostes intra antrum latere suspicionem faciat , aufugere evestigio ex iapedierit illa vel parum probabili visione admonitum , nec moram examinando facere. Et hax quidem omnia ex I Sexto petita sunt. Verum ut mihi videor comprehendere , illustrissima divisio haec uno membro trunca est. Potest enim aliqua visio contingere, quae periodeumene, nec tamen verispastor sit. Sic ergo integra divisio constabit. Probabilium phantasiarum alia tantum 'babs alia probabris verispastos, alia probabilis periodevmeare: quana demum probabilis aperis astos & seriodeumene et
simul. Exemplum autem phantasiae , quae periodeumene, nec tamen aperispastos sit , ex Euripidis Alcestiae sumere est. Mortuam Alcestin ac humatam Hercules a mortuis revocat, ac Admeto marito, ut quae alia mulier sit, servandam tradit. Admetus uxoris visione perculsus, re dis ligenter perlustrata, phantasiam attentissime examinat. γmnia conveniunt: sed qui credat eam esse, quam nuper t
276쪽
ipse sepelierit 3 Simillimam iudicat, verum aliam : περι- tirarἀζετο, id est ., distrahebatur enim ipsius animus opinione . ita ut quantumvis singula convenirent, minime hanc Alcestin ipsam putaret, ac nec suspicaretur quidem. Erat igitur phantasia illa satis periodeumene , non ape
Est ergo Mademicorum criteriuri πβ αννυ id est, etisum probabile. Galenus phantasiam ' probabilem periodeumenen, & aperispastos criterium Academicis fuisse scribit. Quod dicta a nobis ratione accipiendum. I. Galeni verba altius repetita adscribere commodum duximus.
Id est , Non igitur praeter rationem .pιidam mistimant, Ategram exactamque similium atque dissimilium cognitisnem , fleere ad quamcumque artem ex methodo tradendam S constituendam : siquidem , hine ad ea , quae in controversiam veniant . . iudicanda satis idonea est quum enim magna similitudo sit probabilium sed noa vera
rum I De piacitis Hippocr. di pias lib. s.
277쪽
rum riatronum ad eas , quae revera Hrae sint qui ad has Minvicem' secernendas peritiam sit consequutus , minifesto sciet, quantum Forteat decretis uti verissim hi here , quantumque jsa uti falsa reprobare , quantumque id, quod probasile est , incertum quam rationem incertitudinis habens, ad eius, quod est i robabile , similisudinem accedat, sicut , En iis, quae inter se sint aequalia nec ulla dissimilitudine secernantur : seu inter duo , seu inter tria, aut inter plura huiusmodi aequalitas coniferiatur, nihil aliud alio is idem faciendam praeferet. Horum autem omnium iussicium aes phantasiam refertur, ut quidem recensiores Academu i dicunt. non solum probabilem verum ἐν periodeumenen or verispaston, ut vero Chrysi uri
comprehensivam; autem omnes homines consentiant, adsensum , intelligentiam evidentem. Adiicit & alia de cri rio . lectu quidem digna omnia :. sed haec ad Acade-
. Reliquum est de epoche dicere, quod unum, ex prae- cipuis Academiae capitibus, certe maxime decantatum ac a ceteris philosophorum generibus valde exagitatum est.
Primum quidem , si Carneades, ut aliqui tradiderunt, epochen, quam ab omnium una in illam: coniuratorum philosophorum incursu tueri non sustineret, ignave dereliquit & subverti est passus , indecore nimis , nec pro Academiae antiqua dignitate & sortitudinis gloria secisse fuerit dicendus , ipsa Academiae arce hostibus tradita. Certe tamen Clitomachi discipulus I Philo Larisaeus ac Ca Madis ipsius quasi nepos, & Metrodorus Carneadem probasse dixerunt, uti liceret opinari sapienti, id est, ei, quod probasset, adsentiri, licet non percepto. 2 Eusebius dissensisse Carneadem ab Arcesila de epoche, scribit, ac significare quidem videtur, illam Carneadis fuisse sententiam , ut diceret, non esse in omnibus adsensum retinenq
et Cicero In I uulti. a De pessar . lib. I
278쪽
dum ; sed in incertis. Hoc autem ex Philonis sortasse auctoritatG Eusebius retulit: mirum enim, nisi haec est Phi. lonis sententia , quam ipse Carneadi adfingeret. Eusebii
id est, De sola epoche ab illo dissensis Carneades ab Arcesila : dicebat enim impossibile esse ei, qui homo sit, in mnibus rebus adsensum retinere: disserre autem incertum is incomprehensibile, is omnia quidem esse incomprehensibilia , sed non omnia incerta. Verum ego quidem cum I Cicerone Clitomacho plus quam Philoni aut Metrodoro credens, hoc magis ab illo disputatum quam probatum puto: quae enim necessitas adegit Carneadem, ut, quum liceret aut adsentientem , aut retento adsensu, probabili uti, adsentiri impercepto, id est, opinari, potius vellet ' At is, qui numquam opinari sibi Proposuerit, qua possit meliori cautione quam epoche uti, nulla est. Nobis, ait a Cicero, primum etiam si quid percipi possit, tamen νυ consuetudo adsentiendipericulosa esse , videtur , lubrica. Vt autem ei, qui a periurio tutus esse cupiat , nec iurare omnino optima cautio est, sic qui impercepto adsentiri nolit . nulli adsentiri tutissimum suerit. Quid λ quod nec Stoicorum iurgia effugerit, qui quum nihil percipi posse statuerit , epochen deserat: potius enim Stoici epochen , quam opinari, sapienti concesserint. inatione vero e pereeptione sublata, inquit idem 3 Cicero , sequitur omnium adsensionum retentio: ut si ostende-.
νο , nihil posse percipi. tu toice J concedas numquam
279쪽
micos se Drrhonios , qui de iis, de quibus quaerimus , d
monstrationem, quae scientiam emiat, habere nos non concedunt , adsensiones universae temerariae sunt , praecipites. Illud vero animadversione dignum, quod Cicero adnotat , quum opinatio interdicitur , non alii quam sapienti interdictam putare oportere : Namque non de me, ait id est de vulgari hominum conditioneJ sed de sa- Fonte quaeritvr : visa enim ista , quum acriter mentem Sensumve FFulerunt, ace*io , hisque interdum etiam adsentior , nec percipio tamen. Sed hoc , ut mihi quidem videtur, cedentis est: ut enim ab eo, qui sapiens non sit, proficiat tamen ad virtutem, Stoici quum κατορθωματα, id est , recte facta , praestari non posse dicant , ossicia exigunt , id est , ad sapientis exemplum philosophum sese componere iubent. Sic etiam in hoc studiosus sapientiae quilibet sapientem imitatus a temeritate cavere.& approbationem temperare debuerit. Quo autem moderamine epoche uti expedierit, ut Pyrrhoniarum illarum rigidarum responsionum invidia Vitetur , nemo melius aut dilucidius Cicerone ipso docet , qui in libro iam saepius citato haec ex Clitomacho Tesert : I Quae quum exposuisset Clitomachus3 adiungit, dupliciter dici adsensus sustinere svientem. Pho modo , quum hoc intelligatur , omnino eum rei nulli adsentiri: altero , quum se a respondendo , ut aut a robet quid, aut improbet, sustineat, ut neque neget aliquid, neque aiat. Id quum ita sit, alterum placere, ut numquam adsentiatur : alterum tenere , ut sequens probabilitatem, ubicumque haec aut occurrat , aut dejiciat , aut etiam ,
aut non , resFondereFossit, squae quidem numquam Pyr-
280쪽
rhoniortim Aphasia respondere sustineret: sed illa Nihilo magis , Nihil desinis , cet.J Subiungit ipse Cicero: Quum id placeat , eum , qui de omibus rebus contineat se ab adsentiendo , momeri tamen is agere aliquid: reliquit CarneadesJ eiusmodi visa , quibus ad actionem excit
mur : item ea , quae interrogati in utramque partem re-vo dcre possimus , sequentes tantummodo , quod ita usi sum Sit , dum sine adsensu : neque tamen omnia eiusmodi visa approbari, sed ea, qtiae nulla re i edirentur , id est, . non omnes phantasias, sed quae sint aperispasti. Quum autem visa ea relicta dicit , nec sublata a Carneade, quae interrogati in utramque partem respondere Possimus, Carneadaeam quamdam phantasiarum divisionem a Ntimento indicatam significare illum Voluisse existimarim. Phantasiae aliae Θετοι , id est, ad immantes, dicas, positivae, quae adiimantem rc Sponsionem eliciant. Uterae αρνητικάi, id est , negantes Sive negativa , quae ad negandum impellunt. I Numenii
πι ζωον , ἡ μὴ ζωον εἶναι. Id est, Malum igitur mala accesserat Arcesilae Carneades , nee minimum quid-Fiam , quod adversariis) non inutile esset futurum, remAtens. Illarum phantasiarum exemplo , quas probabilitatis ras rone alentes ἐν negantes dixit, ut , esset hoc animal, vel non esset respondere liceret.) Atque hac divisione: ab A asia, id est , altero Stoico terriculamento limberabantur.
Illae autem phantasiae , quibus ad actionem excitemur , ideo relictae sunt, ut Apraxia , id est, . actionis universae privatio , quo maximo altero terriculamentis l Eea Sti