장음표시 사용
21쪽
huta, aliasque veritates a Deo revelatas occupatur contemplatione magis quam operatione. Theologia autem practica praecepta vivendi tradit, ac qua ratione Deus colendus, et vita piὁ ac sancte instituenda sit. Cum igitur in morum disciplina tota versatur, etiam theologia moralis dicitur. Displieet quibusdam uouatori hus haec theologiae in
speculatricem et practicam divisio. Sociniani imprimis, ei qui eos secuti sunt Naturalistae , ut mysteri . rum religionis cognitionem expellant, et viam sterna ut ad religionem quamdam communem, illeologiam ita stricte praeticam dicunt, ut nihil in ea necessarium sit , nisi quod ad praecepta morum pertinet , seclusa omni mysteriorum fide et notitia Sed salsam omnino theologiae ideam sibi efformant. Quamvis enim omnis nostra de Deo cognitio ad ejus cultum,
et mandatorum observationem ordinetur ; est tamen
certa quaedam theologiae pars . quae agit ex professo de illo cultu ei modo, quo exhiberi debet, ac de vita ad normam divinorum praeceptorum instituenda ; et
est alia speculativa. quae in Dei coetu ilione occupatur, et veritates exponit a Deo revelatas, quarum comple xus religionem in stricto sensu constituit. Haec pars est theologiae praecipua, cum religio sola fundamentum
sit solidum . ae firmissima basis , cui nititur omnis morum disciplina. observandum tamen est, arctissimum et intimum
esse theolograe speculativae et morat s nexum; neque ila utriusque fines constitui posse , ut non ea . quae Speculatrix est, varia complectatur, quae ad vitae praxin comparata sint, cum fidem essicere debeat, nousterilem, sed fructuosam: quemadmodum et ea, quae
praetica dicitur, partem theoreticam habet, eum ex
22쪽
principiis certis modo scientiis usitato vivendi et agendi regulas deducat. Ab illo, quod .est in qualibet
parte praecipuum , denominatio desumitur. Titeologiam speculativam et moralem permixtim olim tradebatit theologi tum catholici , tum prolestantes ;hodie ut in tanta rerum copia et varietate omnis evitetur confusio , tanquam distinctae ab invicem disciplinae Passim tractantur. In Galliis, qui institutionestheologicas conscripserunt, maximi etiam nominis viria prisco more hucusque nou recesseruui.
Theologia speculatiuae diuisiones. Quando theologia speculativa intra revelationis limites coarctata est, idque sibi proponit unice, ut quae ad sidem pertinent, ex revelationis principiis eruat, stricle dogmatica vocari potest, vel positiva. Quando vero artificiose magis, quam theologi cede divinis disserit, et nimia curiositate quaestiones sectatur subtiles magis quam utiles, altissimarum rerum omnium sinus penetrare cupiens, ut nihil sit, cujus non velit rationem reddere; tunc Scholasticae nomen obtinet. ). Porro theologia dogmatica
libenter sibi adjungit nolemicam in, et irenAcam in , quae sunt ipsius quasi complementum, quo in genere suo perficitur. His scilicet utitur ad defendenda fidei dogmata, componenda dissidia, et unitatem in doctrina religionis restituendam. 1 Hanc puto genuinam esse illius theologiae notionem,
23쪽
quam hodie scholasti eam vocant, et cuius vel solum nomen magnam iam concitat offensionem, non docto Tum tantum, sed etiam eorum, qui communi mori obtemperant, ne indocti videantur.
Disciplina illa , quae in tuenda verae religionis doctrina et in evertendis novarum opinionum commentis versatur , dicitur theologia ρolemica πολεμυκηὶ velut aliis placet antithetica . aut elenctica ab arguo, convinco. Eam non utilem tantum sed necessariam esse, facile sibi persuadebit, quisquis ad verum theologiae scopum a 'tenderit, qua, ut ait S. August. de Trinit. I. 'ν fides , qu- ad oerani Beatitudinem ducit, gigni, nutriri, defendi, ac roborari debet A. Fuerunt inter recentiores, qui illeo in logiam polemieam separatim a dogmatica tradendam, censuerunt. Cus opinioni assentire non possumus , quamvis novitati commendationem habeat.' 'J Theologia irenica a voce quae pacem signiscat , nomen habet, et quem sibi scopum praesigat , ipso iam nomine exprimit. Omnem in eo curam col-
Ioeat, ut controversiae minuantur et componantur, et
unitas religionis inter dissidentes restituatur. Hi neeliam henotica vocatur, a voce ηνοτης unitas. Nihil est hac occupatione laudabilius , nihil quod magis theologum catholicum deceat, dummodo a Christi doctrina nullo modo declinet. nec dum errantes reducere cogitat, se ipsum sinat erroribus aliorum im-Plicari. Theologia irenica pol emicam non excludit, sed sibi lihenter sociat , si Dis Vacem, para bellam. Polemica igitur dum veritalis iura vindicat, et vim Omnem erroris elidit, ad pacem viam praeparet. Vincat tantum ut salvet, nec alios sibi optet triumphos. Quis sapiens inter uos p ostendat ex bonil eonversa-
24쪽
tione operationem suam in mansuetudine sa sentiae. Quod si zelum amarum haesis, et contentiones sint in cordibας oestris, nolite gloriari. Non est ista sapientia desursum descendens ; sed terrena , animalis
et diabolica Iacob. III. si . . V. Theologiae practicae diuisio. Omnis doctrina, quae hominum actiones dirigit,
et ad praxin et usum vitae humanae comparata est, duas necessario partes complectitur , unam, quae
theoretico- practica appellari potest et leges ac regulas agendorum tradit et explicat; altera quae in regularum applicatione consistit, et Purp-ρractica est. Haec theologiae moralis pars, etiam casuistica dicitur. Ad theologiam practicam praeter eam disciplinam, quae moralis proprio sensu vocatur, re serri insuper possunt, theologia ascetica , moestica
et Paytoralis. Quid de liturgica dicendum, sequenti . explicabitur.
J Si studium casu istarum a viris doctissimis et religiosissimis male habitum fuit svid. Mabillonium de stud. monasticis p. v. l. I. , id non disciplinae ipsi adscribendum est; sed iis , qui neglectis veris,
certisque morum principiis, fictis sine discretione casibus , ingentia volumina implebant, non sine animorum offensione. Casu ista theorei ita moralis doctri innas cognitione destitutus facillime a recta via aberrat. Haec itaque necessario est praemittenda , ut in Scrutandis conscientiae areanis lucem praeserat; verum sola
non sussicit, sed requiritur insuper ut judicium acua-
25쪽
Iotur, et exercitatione acquiratur aliqua in applicandis regulis dexteritas, quod exemplo comprobatur judicum et medicorum : illis praeter iurisscieritiam necessaria est juris prudentia. His praeter morborum
ac medicamentorum theo reticam cognitionem magna
in disjudicandis morbis et applicandis remediis
) Sicut moralis doctrina regulas agendi praescribit,
sic ascesis inedia docet , quibus morum sanctitudo comparari . augeri ac perfici debeat; non raro cum theologia mystica confunditur . quae tamen videtur gradum aliquem asces is sublimiorem indieare. Nam non consuetas latitum et tritas perfectionis semitas ostendit; sed is adhuc excellentiorem viam demonstrat I. ad Cor. XII. 5IH. Arcanum quoddam inter Deum et homines consortium nectit, ad majora Semper et persectiora aspirans, ubi est impetus spiritus, illuc gruditur, nec revertitur cum ambulat Erech. I l.
Vita iuxta hanc disciplinam instituta speciali modo contemplativa dicitur. Quomodo autem ad theologiam Practicam referri potest, scientia magis infusa quam acquisita . in contemplatione haerens , Deumque apprehendens non Scrutando, sed fruendo8 Respondemus, nullam esge ex Sacris Scientiis, quae magis stricii ori disciplina fiscenoque indigeat; nisi enim moralis doctrinae imperio pareat, hominemque ad obedientiam promptiorem et ad omne opus bonum expedimtiorem reddat, nihil est aliud, quam mentis et phan tasiae aberratio, plena sallaciis et periculis. Vid. reis verendiss. Martini Gerberi principia theologiae mysticae.
Theologia pastoralis tota praclica est, et animarum Pastores instituit, qua ratione debeant animas regere,
26쪽
ea mimque salutem, qui suis pastoralis ossicii est, pro movere. Quando solatio affictos erigit paraclitica
Diuisio theologiae ratione fontium. Fontes, ex quibus veritates haut it theologia
revelata, sunt, I.' scriptura sacra; a.' traditio quae ex Patrum scriptis, ex symbolis, et pubblicis primorum saeculorum ritibus potissimum eruitur; 3.' ecclesiae decisiones; exinde exsurgit alia theologiae divisio in exegeticam , Patristicam , symbolicam, tiatur cam et synodicant. Theologia exegelica verum scripturae Sensum investigat; et ex ea validissima ad tuendam religionis doctrinam arma depromit. In duas iterum partes di viditur, in docentem scilicet, et utentem. Prima hermeneutica sacra vocatur , et regulas interpretationis exponit. Secunda proprie exegesis dicitur , et regulas applicat. Sunt qui his divisionibus non eonistenti hanc partem iterum dispertiunt in theologiam Pro heticam , t icam , Parabolicam , etc. Plura nimirum scire videmur, si ea, quae Scimus, in plures . partes dividimus, et si cui linet pariis splendidum scientiae nomen praefigimus. Mirum, quod quantisque scientiis subito assiuamus l' Quando theologia argumenta eruit ex patrum Scriptis, eorumque doctrinam perspicuo et accurate, quantum fieri potest, exponit, tum ad sensum scripturae explicandum, tum ad traditionem divinam comproin haudam, vocatur patristica. Distinguitur a patrologia. l
27쪽
quae specialis scientia est , et in iis versatur, quae de M. Patribus eorunique scriptis scienda sunt. 'J Liturgia modum tradit Deum colendi, rituum Sacrorum Originem, finem, sensum explicat, et qualis suerit in veteri ecclesia sacrorum religio investigat: haee doctrina magnam theologo argumentorum copiam suppeditat. Quando theologia ejus subsidio utitur ad Prohandum dogmalum nostrorum cum veteri ecclesi consensum liturgica dieitur.
'J Cum ecclesia a Christo institula sit iudex conintroversiarum fidei , maximum veritatis argumentum ex conciliorum decretis desumitur; haec decreta evolvens , et ex his concludens theologia synodiaca vocatur. Symbolica vero, quando ex symbolis argii menta depromit. Est autem symbolum brevis quaedam ei publica fidei expositio, qua christianae alicujus societatis membra ad communem quam tenent fidem prosilendam utuntur. Dan mr symbolavera et salsa. Ecclosia catholica a tempore apostolorum symbolum habuit, atque alia etiam suhsequentibus saeculis condidit, tum ut fideles iis tanquam
communi vinculo unirentur, tum ut doctrinae sancti
ris praecipua capita brevi compendio exponeret,
haereticorum errores repelleret, et veram , quam a Christo accepit , doctrinam ab adversariorum calumniis vindicaret. Vix ullum est argumentorum genus,
quo validius impugnentur haeretici, e3que in historia variationum ecclesiarum protestantium miro successumus est illustriss. Bossuetu .
28쪽
Diuisio theologiae ratione methodi. Ralione methodi, qua sacrorum, dogmatum disciplina traditur, vario modo iterum dividi potest
theologia. Ex novis divisionibus nova etiam exsurgunt vocabiala, quae theologo ignoraro non licet: cum etiam in his sit aliqua eruditionis ostentatio. Theologia homiletiea a verbo graeco Ἀμιλαι quod
congressum aut colloquium significat, nomen habet; quia in congressu populi e sacro suggestu veritates doctrinae catholicae exponit. Haec a modo disse rendi in scholis usitato recedit, rudiorum captui sese accomodat, non theologos , sed christianos informat , nexum veritatum non tam anxie Prosequitur , abstrusiora , et ad eruditionem magis perlinentia praetermittit. Institutioni homileticae assinis est ealechetica, quas vel conti uua orationis serie decurrit, et oratio cal ehetica dicitur, iisque convenit, qui maturioris aetatis sunt: vel parvulorum captui se accommodans, erebris interrogationibus filum orationis abrumpit, mox quae involuta in mente haerent , socratica arte eliciens, mox incognita ingerens , iquantum capere potest imbecille ingenium. Nescio an eiusmodi tum catecheticas, tum homileticas instructiones theologiae nomine donare liceat; verum id mihi penitus per-1uasum est, ad eas, ut recla fiant, solidam im
. Primis tum dogmaticae, tum praeticae theologiae nomuitam requiri.
29쪽
'J Theologia historica vocatur, quando non tam Veritatum inter se ordinem quam temporum seriem in exponenda religionis doctrina sequitur. Non exiguam haec methodus utilitatem habet, et multis praeclaris ingeniis probatur. Multo tamen frequentius est hodie theologiae systematiam nomen , a methodo
systematica desumptum , de qua plura nobis capite tertio dicenda sunt. V
De disciplinis theologicu subsidiariis.
on is nobis animus est, ut artes Omnes ne Scientias recensere velimus, ex quibus aliquem Ductum sumere possit theologia. Nullum enim esset disciplinae genus praetermittendum: cum nullum sit, quod non propter eum, quem res omnes inter se habent, communem nexum aliquo modo possit ad theologiae studium trahi. Non possunt omnes omnia scire , et qui vellet intemperanti cupiditate omnes humanas divitiasque scientias perdiscere, hoc tandem essiceret, ut nullam assequeretur. Scio, non deesse viros, qui non cessant prosanas Rrtes quam Plurimum viris ecclesiasticis commendare. Eos si audires, nihil magis theologum deceret, quam artem medendi ediscere; agri culturae, legumque
30쪽
civilium studio occupari; astrorum cursus metiri; ebymiae, physicae, historiae naturalis scrutari aris eana, in altioris mathesis multiplici subtilique arte versari. Crederes, tum demum persectum sore theologum , si praeter res divinas, nihil esset quod ignoraret. Qui ita sentiunt aut ridiculam inscitiam Produnt, nut suspicionem movent iniqui consilii. Si vellemus ea, quae ad hanc materiam pertinent, aliquanto susius explicare, in leger liber conscribendus esset de subsidiis theologiae. Verum hic operis hujus scopus non est. Quaedam tantum quasi li-hando decerpemus. a).3. I.
Studium scr*turae, Patriam et conciliorum. Cum scriptura, traditio, et ecclesiae auctoritas totius revelatae religionis fundamentum sint , et quidquid theologiae studium complectitur, ex his potissim iam firmitatem suam, ac contesti et divinaeque eruditionis caracterem habeat; sequitiar inter disciplinas subsidiarias theologiae principaliorem locum obtinere eas , quae nobis sensum aperiunt scripturarum , traditionis sntiquae sotites reserant, actos ad tuendam sacram doctrinam in ecclesia conventus,susaque divino amatu oracula per ordinem exponunt. Prima igitur theologiae subsidia sunt hermeneutica sacra, patrologia, studium conciliorum et decretalium summorum pontificum. In seripturae lectione assiduum esse oportet theolo