장음표시 사용
31쪽
Yι P R O L E G Ο Μ E N O N: sea est regula , juxta quam eritium libertate carentium actio nes dirigi debent. ,11. Lex Moralis est Regilla illa juxta quam entia
voluntatem habentia actiones suas determinare tenentur si). f. is. Lex Noralis alia est Naturalis, alia Positiva. Lex Faturalis est Regula a ratione promulgata, juxta quam emtia libera determinare aetiones sura a natura. im obligantur 16 Lex Positiva est Regula a superiore pro data, juxta quam entia libera actioneS suas determinare, tenentur.
Uxe Divina est, si a Deo; Ecclesiastica , si ab Ecclesia ;
Humana, sive Civilis, si ab homine sit condita. , is Jus est Facultas faciendi , vel omittendi aliquid, a lege Morali concessa. q. I 6. Ius etiam semiritu pro Complexu Regularum ; -- de Ius Naturale, Ius Divinum, Ius Cixile dicitur. f. I . inficium est Aetio juxta Lcgem bioIalem deteria
, 18. Ossicium igitur erga Deum est , quod Teo dc iamus ; erga noS , quod nobiimetipsis ; erga alios, quod aliis impendere debem .
i) Esse entia libera , proindeque liberas actiones , jure supponi. mus ex Psychologia . Esse obligationem dirigendi iuxta aliquas regulas' amones liberas, demonstrabimus inserius . Hic tantum in quo dissideat arie morali lex physica, di nominalem earum definitionem attulimus ex communi usitatoque loquendi more. ,
32쪽
De Officiis erga Deum. CAPUT LDe fundamento Iuris Naturalis , scillaee De Misentia Religionis.
Clitio est Vinculum voluntatis humanae cum v luntate divina 0.
f. a. i, Cum de re est quaestio , primum omnium stituendum , de quo quaeritur. Cum quaerimus , an detur Religio , fundamentum boni .& mali, & universimim legum, quas, ut a physicis differant, appellamus moraleς ' non quaerimus, an derer Deus, an sit Ens Supremum , & Persialissimum: id docet Theol etia Naturalis , quae, methodi lege. . cum Jus naturae praecedat , ponimus hic, ut in ea demonstatum . Hic
33쪽
DE OFFICIIS ERGA DEUM. . Si cognitio v aintem hinninis cum voluptate DeI,
Auctoris Natum, conjungendam no3 doceat esse ; Misio
nobis tantum quaestio est cum iis, qui Deum concedimi, & e eotabis hominum ejiciunt Religionem . Illum affirmant, ut Ens smplex , &Persectissimum, seipso contentum , nec gerem Mam nostri, nec ut se. rat decere , qui viles , imperfecti sumus, nec digni , ad testietat Deus; sastidio potius, quam eurae nos ipsi esse posse . Pluntates, proiapte.ea' hominum solutas omni vinculo, solutis lege diutinendi ad Deum.
censent sibi indulgere, commodum , & libidinem sequi debo.
re. Horrorem omnem divini Numinis, & verecundiam imum, quaeri, ne illi nos devovent , ut in eo finem, quo tendimus , & felicitatem inveniamus , non ine nisi inanes ideas, praeiudicia, quae per educatiomem ebibimus, Politicorum commenta ad mulos metu sontinendos. Contra quos, qui Religionem tuentur, quoniam homo , inquiunt, so' mat a Deo ut si, & ut vivat , & ad eumdem redire conetur, teneri ad eum referre omnes actiones, dirigere Voluntatem omnem; nec ullam propterea ditaetationem esse inter humanam, divinamque voluntatem :ud semper , & omnes actiones hominis esse Dei nutui, & attributis accommotadas . Itaque in hoc tota est questio : utrum natura voluntas hominis sit exlex , nec sit divinae sibiicienda voluntati; vel conistra. Augustinus, ubi de vera Religione, sic eam definit : - Ad unum se Deum tendentes , & ei uni religantes animas nostras , unde Religiose dicta creditur . . Hinc cum disserimus, an detur Religio, quaerimus , an natura moneat, ut seratur ad Deum hominis voluntas; an sit adeo te istu Deo hauendi vinculum, ut abrumpi non possit , quin decidat e nobilitate sua, di amplitudine natura hominis, & labarur in in seli citatem. Haec est tothis meta I sophiae, scire, sitneReligio, quibus que sit Iegibus colenda. Non enim ad aliud componit in Logica men tem , nisi ut, intellecto in Ontologia quid sit esse, quid inter unum intersit, 3c si id esse, videre deinceps in Cosmologia possit, in quem locum , & elassem entium , haec si mundi, mundanarumque rerum g neratio redigenda , quaeque fini proprietates :.cumque mundi hujus, reiatumque hujus mundi considerabilior, & plurimi facienda st Anima, maculiarem habeat de natura qualitatibus ejus investigationem: tum ut . ex horum natura , Ic explanatione entium infiniti alterius entis neces.sito e cognita , extra quod neutiquam habere potest sive esse, sue ut
existat eas aliud, finem , qim clancta tendunt , non modo ex rerum ipseram, sed & ex ipsius auctoris rerum natura, a quo omnia fluxere, eonspiciat. Ita demum congruentes Deo , consentientes rebus leges aperientur , quas, recta ratione, quae vox est naturae , Praelucente , cum seris , vabimus, finem, propter quem vivimus, conriumvir.
34쪽
3URIs NATURALIS PARI D in Naturalis tunc existit: si fides , seu cognitio supematuralis voluntatem hominis cum voluntate Dei, Austoris Gratue ;Religio superitaturalis si). q. s. Ubi datur cognitio persectionis , ibi datur voluptas rseu potius Voluptas oritur ex cognitione persectionis sive verae, sive apparentis sa).
sὶ Non Naturalem hic , neque Surnaturalem Religionem st diimus. Satis ostendisse quid differant nomine. Certum itaque o, Naturalem Religionem, si datur, oriri ab naturali coisitione hominis,&pergere ad Deum, ut auctorem naturae; sicut sine fide, Sc sine supera turali ordine ad Deum , ut auctorem gratiae, Supernaturalis Religio nore intelligitur. Hoc unum de Supernaturali Religione quaeritur inter Theo- lasos ; utrum amplectendae ejus obligatio si a Deo ita jubente, an ab natura hominis repetunda ' an scilicet , revelatione posita , natura ii urgeat ipsa, & serat ad Supernaturalem Religionem amplectendam: vel Deus novo, & extra naturae triem imperio nos adigat: quod definire neque philosopho datum , antequam cognoscat essentiam supernaturalis Religionis, nec eam cognoscere pertinet ad Religionem naturalem , de qua tantum hic agere proposuimus. Probandum prius hanc Religionem lupra naturam exiliere , proprietates ejus explicandae, ut inde probetur.
hominem ad eam teneri. Quae non unius sunt Philosophi, sed & phi. Iosophi simul, & theologi. αὶ Dari voluptatem , ubi datur cognitio persectionis , obvium
cuique. Nemo effgiem intuetur, hominem perseae , aut aliud reserenistem , quin delectationem sentiat , & voluptatem . Idem licet animas vertere in omni, quod est, aut videtur teriectum. Duo tamen in cognitione persectionis distinguere oportet: imaginem objecti oblatam , &crinitionem hanc imaginem offerentem . Imago objeat , quae assione animae , quaecumque ea st, habetur , sola sne cognitione nec taedium animae affert. nec voluptatem : se di cognitio sine objecto , seu sine idea persectionis : unde nec solum objectum , quamvis persessissimum est causi voluptatis, nec sola cimitio; sed conjunctio cognitionis, & objecti persecti constituit voluptatem. Est proinde Modus , seu Relatio orista ex idea boni, vel ex actione animae, quae exprimit , essingitque ideam boni, & cognitione id bouum intuente . Sicut itaque ex ut que oritur, ita utriusque imperfectionem induit. Si cognitio persecta est. objectum vero non aeque mectum ; non est persecta voluptas: si objectum persectum est, non item vero cognitio ; imperfecta quoque voluptas . Si persectio erit apparens , non vera; apparens etiam erit VO.
35쪽
1g DE OFFICIIS ERGA DEUM q. dium ibi datur , ubi datur cognitio imperis.ctionis si).
f. s. Gaudium est Praedominium voluptatis ; sicut Tristitia es Praedominium taedii set). q. 6. Cum Voluptas ita praedominatur , ut in externos aetiis erumpat ; praedominium istud voluptatis dicitia Laetiatia; sicut & Μ estitia est pmdominium taedii in externos iustus erumpentis sa). q. 7.luptas: idem de caneris , quae vel in objecto, vel in cognitione eve. niunt . Quanta ex his in Psychologiam , & Theologiam descendant ivideant, quorum interest: nos ad Religionem accedamus. iὶ Taedium hie intelligimus , quod opponitur voluptati; proin de ejus desinitio patet ex definitione voluptatis . Persectioni contrari est impersectio; itaque, eum ex cognitione persectionis oriatin' voluptas , ex cognitione imperissionis eodem modo necesse est oriri quoa opponitur voluptati, nempe taedium. Σὶ Dicimus' praevalere voluptatem ; eum fuerit tanta, ut anima ,s quod est taedium , non percipiat ; sicut praevalere dicimus taedium , cum tantum suerit ut non percipiatur voluptas. Itaque praedominium, seu affluentia voluptatis posita est in omnis alienatione taedii; quemadmodum taedii in omnis alienatione voluptatis. Et sicut gaudere dicitur, cuius vel nulla occurrit animo , vel, siqua occurrit , non appercipitur impersectio Propter cognitionem persectionis , aut multiplicis , aut magno ; sie tristis esse dicitur, cui vel nulla, vel, siqua occurrit, non a percipitur persectio propter aut multiplicis cognitionem imperfectionis ,
Voluptas, Gaudium, Laetitia, ut eontra Taedium , Maeror, de Μoestitia, non re , & specie, sed gradibus, & intentione differunt:
quaevis enim cognitio persinionis, & quivis inde oriens necessario affe- animi habet nomen generitum voltiptatis . Quod si eognitio , dc eum ea voluptas ita a eatur , ut obruat imperfectionem , ita ut non percipiatur; ilio tune nomine dicitur gaudium: Si intendatur adeo, ut animus delectatione plenus effundat eam in vuItum, & oculos, exterioresque sensus appellatur Laetitia. Eadem dicenda de rarelio , trisfitia, Amoestitia. Notandum vero laetitiam quandoque non ex persectionis magnitudine, sed ex animi levitate orit4 . Sunt non magnae virtutis, con stantiaeque homines, qui intuitu eujusvis etiam minimae persectionis abripiuntur , & gaudium per omnes corporei sensus partes , SC facultatevem mini. Stoici censuere laetitiam iudicium esse levitatis animi. Nia
36쪽
3uRIs NATURALIS P 4RS I. 1ν . Felicitas est status , in quo sola, de vera voluptas perdurat si). q. 8. Ubi persectio impersessioni immixta , ibi Felicitas
Demostratur. Felicitas est status , in quo sola, Si verax oluptas perdurat ex s. praecedenti. Ubi datur cognitio per fectionis , ibi datur voluptas ex j. S. Ubi datur cognitio impersectionis , ibi datur taedium ex q. φ ergo ubi datur perfectio immixta imperfectioni, non datur sola Voluptas .
ergo , ubi persectio impersectioni immixta, ibi felicitas esse
q. q. Nil tam homini intrinsecum, quam appetitus se
hil enim amrmavete in hoc mundo objici possit homini tam persectum , 8c expers onar is mali , ut ex eo voluptas exuberet , & in senissus effluat exteriores. Cicero in Tusculanis lib. q. c. 3I. secutus eorum senia entiam : Sint sane, ait, i a bona , γα purantur honores, diu tiae, voluptatas, caetera I tamen in eis ipsis portunis exsult Ar , gestensque iatilia tuta pis est eodem enim v tio es lusio animi in laetitia, quo in dolore eois fractio I eademque levitare cupiditas es in appetendo, qua laetitia in fruendo
σε υν n mis affl cti molesta , se animi elati Iaerit a jure diduntur letes. 1) Ad felicitatem nedum requiritur si voluptas , sed sit etiam sola : nam ubi taedio locus est , ibi non est selicitas . Nec modo sit oportet sbia, sed ut sola, sed & vera , ex vera nempe peisectione oratum ducens . Si enim oritur ex apparenti , & salsa , non erit constans ,& perpetua voluptas; quoniam persectio apparens, & salsa, eum re sit imperfectio , poterit ejus destinis aperiri , & fieri transitus a voluptate
ad taedium : at ad selicitatem oportet sit perennis voluptas. α) Tam nota cuique veritas hujus propositionis , quam nemo non sentit appetitum selicitatis. Huc ducimur omnes , imo omni studio, desiderioque contendimus; ad hoc omnem operam, ρk laborem in. sumimus neque aliud, quam selicitas , omnium hominis actionum est finis. Ad unam omnes felicitatem , sed non uno omnes itinere gradiis mur. Quocumque se ostendit voluptas, eo anxia sertur hominum natu. ra , non intelligentium, non quamvis delectationem selicitatem creare, sed verorum, Sc perennium bonorum , quam nondum hic posumus in quolibet bono percipere. Demonstrari ex animae natura posset hac propositio: sed non est hic locus, quoniam apud omnes consuit, ne vide,
37쪽
DE OFFICIIS ERGA DEUM f. 1 o. Solus Deus est Ens sine impersectione ex Theolo. eia Naturali si). g. ix. Felicitas extra Deum haberi non potest di).
mur initio subtilia persequi ; & ne dum rem alte repetimus, ab Restigione longius aberremus.
si) Εκ Theologia Naturali propositionem hanc petimus: cognLetio enim naturae Divinae, & attributorum pertinet ad Theol etiam N eturalem ; sicut inctorum hominis erga mum ad Ius Naturae , iit re hujus Scientiae primum , ac potissimum munus. Iuris Naturalis hae par res seni: Quid debeat homo Deo, tamquam Auctori suo, quid sibi ipsi, quid aliis, quas debeat amplecti l es, eligere media, ne a Fine . quo tendit, recedat, ne deflectat' quae omnia doctrinam de natura animae , de Deo requirunt : nee, nisi illorum considerata natura, perspict , ac demonstrari possunt . Sed , quae anima sunt , qua Dei , Psychologicae Facultates, Theologi eaeque continent : merito ergo Religio Naturalis , ut Iuris Naturae pars potior, & praecipua , quae ad Theologiam , Psychologiam , caeterasque scientias iam ante pertralatas pertinent, sumittamquam certa, quod poscit series, & ordo rerum , ae perspicuitas demonstrationum, ne disciplinarum immixtio ferat confusionem. Cum a
tem nihil si tam homini saniniin , nihil animadvertendum majori dilia gentia , Pam quod docet Religio; quae de Religione stituuntes, etiam ,
atque etiam observanda sunt , ne dubia sint, ne non firmissima . Non decet in ea ponere hypothesim , aut quod non in certum ex omm par te . Ideo e supetioribus iacultatibus desiimenda , quae constant vere . Nam prurima in unaquaque scientia non probant omnes , multa con- . sensu unanimi conceduntur. Existere Deum Uud Theologos Naturales est certum : demonstretur a priori , an a posteriori, iii hoc dissident . An iste Mundus sit optimus divinorum operum , vel possit fieri m lior, qui ii detrahatur civinae Sapientiae , adhue qum itur : sunt infinita hujus generis . Horum e superioribus scientiis licet certa sumere , non incerta r neque enim ex opinionibus, vel hypothesibus ducenda est Religio . Deum autem existere certum est apud omnes ; 3c quod solus sisne ulla imperfectione dubitat nemo , cum etiam Athei , qui negant Deum, si tamen existat, solum esse debere sne imperfectione tueantur: Benedictus Spinota haec de Deo definitione sexta : per Deum intelligo Ens absolute infinitum Mn iis con ins attria itis: φωd autem absolu:e issuis:gn es , ad ejus esse illam mi tinet quῖ quid essentiam exprimis , negarienem nullam, Me est imperstest onera , Iuet otiar. 2) Docet etiam ex pretentia, quam hoe si verum . Omnes ex tra Deum cream res asserunt voluptatem. quia omnes osserunt persemo
38쪽
rust Is NATURALIs PARS I. asD. Solus Deus est Ens sine imperfectione ex s. 1α mi perfectio est inmixta imperfectioni, ibi selicitas esse non poterit ex s. a. ergo Felicitas extra Deum haberi non potest.
nem aliquam, quam vel sensu, vel intellectu concipimus, vel ipsi nobis effingimus imaginatione . Nulla perpetuam , neque qua animus expleatur, aut quiescat; non cibi, potus, concentus , & alia, queis se sus indulgent, non honor , gloria, dominatus. Ratio, fur sensibilia n queunt dare plenam , & perpetuam voluptatem, est duplex. Omne senis sibile terminatum est , ideoque impersectum ; nec mom impersectam , 'sed impersectionibus composuit m , & undique consertum ', non enim oria
νγ, & natura sensibilis est solum ipsa limitibus circumscripta ; sed &
Ipsius omnia attributa, accidentia, facultates, actiones suis quaeque limutibus circumscribuntur; nec alia utique ratione possunt a natura termionis circumscripta procedere , nisi tenuioribus usiue terminationibus 'adeo ut quodcumque , causa exempli, occurrit ocidis, de imperfectiun est
in toto , quia res creata, ideoque essentialiter impersecta; & imperis.ctum in partibus quibus constat, innumeris. Ita non ipsum solum obisjectum, fra & objecti quaevis attributa, accidentia, favitates, actiones cum sua perfectione in sensus invehunt suam imperfectionem . Et hoe commune omnibus sensibilibus. Motus etiam impinectus, & quantitas; cum enim minutissimis partibus componatur, ideo privationibus , &interruptionibus crebris sunt anatim intermixta . oratiae inde quod iaOmnibu externis, imo in omnibus creatis rebus non invenitur inge. t. nua, S. constans voluptas. Haeret semper persectioni imperfectio , cum qua necessarium est cietata omnia commisceri, & coniungi - & quemadmodum fert voluptatem persectio , se miscet taedium adjuncta imperis.ctio , vel saltem, perspecta re, sacilis transitus a voluptate ad taedium . Fit ex eo, quod cupimus semper nova , quae aut nondum experti suomus, aut cujus saltem memoriam imperstationis amismus: 3c intelligit relationem esse omnem voluptatem in sensibilibus, non veram, 'c soliis dam delectationem. Altera ratio, cur in sensilibus homo nequit habere solam, & perpetuam voluptatem, est haec . Ministri voluptatum sint Spiritus Animales' in eorum enim motu, atque ulu est voluptas. Hi cum sepe redeant ad obiectum, unde hausere des tationem , & asiluant saepe ad eamdem ideam , q Fod dicitur Alfectus animi: aguntur sensim celerius ,& commoventur, & in eo veluti motu, I aestu vis magna eorum avo.
lat, Sc dispergitur: imo & reditu per idem iter assiduo assiciuntur etiam eoauae fibrae , qua eunt, dc laeduntur. Hic aestus, & avolantium inde
39쪽
ι , DE OFFICIIS ERGA DEUML 12. Felicitas ergo , quam Hatura humana appetit , si
datur, in solo Deo haberi potest ex s. I 1.1 a. Deus per se aptus est ad creandam Felicitatem sty
Dirituum dissi uo, fibrarumque affectiones mbrae, ac repemodum misso, facile laesio commutant voluptatem : ideo sensibilibus frui diu sine avolestia non possumus. Sensibilium magis imago delectat, quam usus . Tam , cum imagines fingamus i nobis, qui d ob vatur iucundum animo, quod aut oculis, vel aure percipimus , ultro adjicimus , impe
sectionem, quari possumus, amovemus. Sed, cum etiam tuum ferat necessario desderium . seu appetitum possidendi quod bonum objicitur, reis
Iabimur in sigritudines . Licet enim imago serat majorem delectationem , quam possessio desiderium tamen hanc quoque abrumpit, & minuit voluptatem: taedet enim non habere, quod placuit. Si habebimus , mala redeunt, quae recensuimus. Ne in aperta re longius immoremur , sufficiat dixisse omnes extra Deum creatas res ei e plenas limitibus , &pmpterea necessarias in omnibus esse co nurationes delectationis in tae. cia . Accedit quod intellectus pet in tantum minio necessaria: idcirco
selum Deum ' namecaetera extra Deum. sunt contingentia. Propterea
possibilitateni tantum, & persectionem eorum possibilem videre in ipsis possimus, non existentiam : eotaim actiones , & cum actionibus desina tiones in phantasia lacum, dc exserientiam habent; in intellectum se lus Deus agit. Si cui datum umquam creato res mellectu percipere, iniuio Deo hoc datum: in eo enim, utpote & rerum, & facultatum , 3e bonorum omnium sonte, fas est puras illas, & exutas omnibus impe
.ctionibus cernere: oritur ex eo, quod animas nostras, dum vertimur inhoe mundo, intellectu nec umquam viderint in seipsis Philosophi, nee videant. i) Hoe unum demonstravimu& in propositione: Deum idoneum esse creandae Felicitati ' non, quod sit nostra Felicitas. Ideo his verbis usi sumus, Deum ex se, & quod ad se attinet , esse objectum Felicita tis: nam, cum in omni genere Voluptatra , & propterea in Felicitate duo oporteat esse, cranitionem, & Dbjetam , in quo cognoscatur pedi sectio; tantum de obiecto, quodnam possit esse, locuti sumus ; & aliud
praeter Deum non esse, tum ex postis rationibus demonstravimus, eum aliis , quas in adnotatione attigimus caetera Vero omnia , ut ementia. liter impersecta, ex stia natura posse saltem inerre tardium . Idcirco m..tura talia non eme , a quibus peti possit Voluptas iola: omnia quoque esse contingentia praeter Deum , & ex eo fieri, quod eoriim voluptas neque penetret, &.ingrediatur animum intimum ' nec , quaecumque
40쪽
D. Deus est Ens Me imperfectione ex ε. Io. ; ergo aptus est ad creandam solam, Veram , & perennem volvi ptatem . Felicitas est status, In quo sola, 4e vera Voluptas perdurat ex s. 7. ergo Deus per se aptus est ad creandam.
f. 1 . Nil tam homini intrinseeum , quam te ere ad
D. Nil tam homini intrinsecum , quam appetitus Fella talis ex s. Appetitus est tendentia in aliquod ex Psych logia Experimentali t solus Deus aptus est ad creandam felicitatem ex , Ia. 6c Ia. , ergo nil tam homini intrins
cum , quam tendere ad Deum. q. IS Facultates naturales eodem. determinantur sine ,
quo uatura ipsa , cui insunt si).
licitatis pars altera , non mimus adhuc e quae mox dicentur , arbitror allatura non paucis quaestionibus lacem aliquam. i) Intellinis verbis hujus propositionis, facile erit rem inretiligere . Facestates naturales cum sint veluti iam, & auxilia proe dentia ex ipsa natura, ut eorum usu perveniat, quo tendit, δc cupit, ibique quiescat; nemini dubium est, eas diripi ad Gem euindem, ad quem dirigitur na ura, cui insunt. Ut alia omittam exempla, adducam quod propius accedit ad rem nostram . Humana natura tendit ad Felieit rem: ad Felicitatem duo sunt necessaria, Cognitio , 3c obiectum per. ωhim: hine humana natura non habet facultates alias, nisi Cogniti nem, & Voluntatem ; Voluntatem , ut agat, & recte agendo posectiornem in se augeat r Cognitionem, ut videat suae Felieitatiς objerelin rCumque perimio non sit aliud, nisi major essusto primi Esse, dum in persestione crescit , in Deo erescit , praesentiorique Deo Gitur: quoque pluribus avgetur persemonibus , eo magis amplificat Deum in semetipsa , & gaudii sui facit objectum majus r Inde est, quod in homine natura duabus hisce sicultatibus suam omnem vim semper sitnerit, totaque est in iis adjuvandis , sustinendisque, imo & in iis ipsa subisistit: Memoria enim est potius harum iacultatum modo, & exeris citatio , quam saeuitas distincta; eadem enim cognitio percipit prasea. tia, videt praeterita; In praesentibus Perceptis' inmoria in praeteritis- si animadvertit haec se percipere, Apperceptio ; si nectit duas, aut elures ob similitudinem ideas, conjungitque , vel disjun t 6b dissimilit dinen , appellatur Iudicium : eadem quoque Cognitio dicitur sensio ,