De perfecti coniunctivi usu potentiali apud priscos scriptores latinos

31쪽

quae praeter cetera pro uturo simplici usurpantur, e g. 666Υ0, dedero V. Draeger. I. p. 284. Eaedem autem notiones, qua futuri ex aut osso

diximus, apud prisc0 script 0re nonnumquam, Siquid vide0, perfecti coniunctivo in rim desinenti

sunt subiectae i). Sane parvus est exemplorum numerus ne id mirum.

Etenim antiquissimi Romani, qua erant simplicitate et gravitate, ingenue a libere, non superflua quadam haesitatione quae quidem est in potentiali modo conspicua res semel pro veris et quasi iam perfectis posita eloqui consuerant. Ne casu fortasse factum est, quod plerisque locis servi locuntur ni mirum et animo et condicioni servili maxime c0nveniebat eiusmodi loquendi rati submissi0 et humilior.

Iam exemplis enumerandis rem illustremus. Priore loco p0nemus eas formas, praeter quas etiam breviatae aut traditae sunt aut formari possunt ).

I. Poen. IIII, 2 63 885 Si erus meus me esse elocutum quoiquum mortales sciat Continuo is me ex Syncerasto Crurifragium fecerit '). Scire h. l. m rescire, velut Ter Andr. 414, laut Cist. II, 1, 40 sententia igitur subest Retin der Heri erfahren solite . . . so iri ei mich ooh glelchisu inem Crurifragius

machen'. Manifesta autem est hoc loco celeris perfectionis n0ti0, quae etiam aeuitur addita voce continuo. Ceterumi Hac ipsa dicendi proprietate advigium aliqua ex parte commotum esse put0, ut de pr0prio coniunctivo futuri eaeaeti statuendo c0gitaret. 8 Fut ex in dic agnoscere praestat Enn. ab. 89 ueli. Haec tu etsi perverse dices, facile Achivos fleae eris. 3 Comparare licet Bacch. 36 sq. Credo hercle adveniens nomen mutabit mihi Facietque aetemplo Crucisalum me eae inrufato. Quam facile coniunctivum qui est fecerit eum futuri II indicativo aliquis confundere p0ssit, clare ρ eo perspicitur, quod Hol tete hoe Xemplum 0d ad futuri II iudicativum I p. 88ὶ modo ad potentialem perfecti I p. 14l refert. Draeger II p. 16 coniunctivum agu0Scit.ὶ

32쪽

somna qua os fecero est X eis, quae Studio quodam uomicis usurpabantur: e. g. Ter Andr. 39i Phorm. 26.430 i); coniuncta est cum futuro I. Eun. 23 eaesolves et feceri S). I l. oon. IIII, 2, 106 928 remorsi si sit, qui malam rem mihi det meritofecerit Verisimilo est a Plauto alien0sesso eius scaenae v. 101 107 δ). Sed utut res se habet, ne h0 quidem exemplum abhorret a Plautino moro merito fecerit significat, qualis illa puniondiaeti eum persecta fuerit, assuritura sit Madv. p. 4.). Habomus igitur . t exemplum effectus rei in ipsa re

Prorsus ad eandem futuri exacti speciem pertinent du0 proXima Xempla: III. Cas. II, 7, 1 sqq. Si nunc uvHndam me, meam speram luserim Et praeter operam restim Sumptifecerim eisque inimicis o ustatem cria erim.

Illi Titin. 20 Ribb. Vidistin Tiberim i Vidi qui istum

derivet, beaverit Agrum Setinum. Qui in si quis Ad indicativum modum si sententiam redigimus, habemus: Menn emand . . abieitet, socioirde, dum it die Feldmaph etias egluchi iuben. V. Quibus exemplis addendus est locus acuvianus,

cuius tamen verba non sunt ana:

Pauuv. 12 Ribb. sol si serpetuo siet, Flammeo vasore torrens terrae fetum eae usserit, Nocti ni interveniat, fructus per pruinam obriguerint. Si seripsit Ribbee verborum ambitu ex diversis fontibus coniectando consulo. V0 quae est obriguerint trai Cons. Di aeger Ι 84 Moifari . . s. p. 4 Sq.2 De vocis quae est remora notion V. Langen . . . p. 69 sqq. 3 Has per De Poen. I dupi exitu p. 28, o et g Acta400. phil. Lips. VI, 263. Poenulum fabulam omnino praeter ceteras duplicis receusionis vestigia exhibere conStat.

33쪽

dit os a Varrone de l. l. VI, 3 p. 74 . eaeq/sserit automRibbookii conisecturae debetur Ceterum exstat, quod fugit Hibbookium, simillimus locus apud Ciceronem . nat deor. l, 0, 24 atqui terrae mainimus regiones inhabitabide si ueineuitas videmus, quod par earum 1 pulsu solis eae arserit, urs obriguerit nive pruinaque longinquo solis abscessu. Sed numquid communis vinculi int0rsit inter duos loc0s, nune diiudicare non ausim. Formis autem exusserit et briguerint pro genuinis sumptis abos lite an dem futura rei cito certoque ad exitum perductae, qua quem prim loco posuimus versus est conspicuus ). Quibus locis cur sermae s littera suta poni non do-buerint, infra videbimus. Pacuvianus autem ille locus, ubi altera forma obriguerint breviorem formam non admittit, nos ducit ad duo reliqua Sempla prop0nenda, qu0rum verba breviatis formis carent.

VI. Plaut. Epid. 258 Si aequom siet, Me plus sapere quam

vos, dederim vobis consilius catum. Epidicus servus statim promptum et paratum foro callidum consilium por indicativum modum futuri II confirmare sane cupiebat; sed propter simulatam erga erum eiusque amieum reverentiam modestiore coniunctivo modo petulantiam suam quasi compescuit. Ceterum futurum II. dedero est X eis formis, qua praeter alias probatae erantc0micis cons formulam sic dedero Asin. 43f' P00n V, b, 7;Pers. 292 spectu quid dedero )), 0st lib2 dederis')). VII. Ter Hec. 24 deni que hercle aufugerim Potius quum redeam, si mihi redeundi cicium.

3 His locis o quid6 iii iudici a dedit Plautorii . v. 34 9, qui mi aeum tractabimus iri Da g. b. 8 Fiat. I. in similliina seliteiitia legitii r uniit meu T observa

quid dabo .

34쪽

Similis os locus Plaut Bacch. 363 Aufuger hercle, si magis usu venerit. Ut fecero, dedero sic otiam vorborum eundi futurum II valde placuit e0micis cons. o. g. Bacch. lx immo hercle abiero potius), er. d. 12 suli, si pergis, biero ')). Praeterea in antiquioribus ditionibus ferebatur lioc exemplum ): Plaut. Pseud. 376 Si tu argentum attuleris, tecum perdiderim fidem. Ubi iam dudum secundum librorum fidem restitutum est perdidero. . .

De activi perfecti coniunctivi usu in secundariis enuntiatis in dii io, ad in s. Futurum Xactum relativum . . praeteritum in

uni Ho' pro natura sua praecipuum locum habet in illis enuntiatis secundariis, quibus primari tempus rati0que definitur. Quam obissem hoc futuri II. genus saepissime obvium est in rotas condicionali. Nam quoniam rotasis et apodosis plerumque in ea relati0ne sunt p0sitae, ut illa causa

vel antecedens, haec effectum vel consequens contineat, Latinis severius rationem l0gicam tenentibus futurum II admodum acceptum fuisse c0nsentaneum est, ubi futuram eondicionem actioni primarii nuntiati antecedere significare vellent. Cui tempori cum coniunctivus deesset, iri eius locum priscis videbatur comm0d substitui perfecti c0niunctivus peri Cons. Draeger I p. 284, etfart. p. 4 Sqq. 8 Etiam a Madvigio l. s. s. p. 100 adlatum. . Quas notio manavit sex sim poris futuri absoluti ratione: nam princeps ac propria futuri exacti notio est ea, qua signi fleatur actio sutiiro temp0re perfecta ratione alius aetionis vel temp0ris noli habita: Lia ob bert. Ip. I; conf. p. 98 sq. Jedent alis is die Vorhersage ohne uescsi 'hi aut dienit iner an derniandiungit urspriinglichere. Der Bedeuiungskerides futurum eaea tum is der, das es das Oollendete ei in die Mkunt' ertest. Die eitlage der an iluno or ine ander in elisas pater inau-

kommendes.

35쪽

litteram fictus ), quippe qui n0 modo ad futurum tempus

sidui modi a0risti'), sed etiam ad praeteritum spectaret. Ad exempla enumeranda priusqUam aggrediar, memorandum est permultos locos ita esse comparatos, ut vix discernere possis, utrum ad coniunctivum perfecti, an ad futuri exacti indicativum sint referenda nam e ipsa sententiarum ratione raro certi aliquid elici potest cons tamen quae statuit angen l. s. S. p. 4 Sq. Primum autem notabo ea exempla, quibus sententia generalis vel praeceptum apud omnes valens continetur in eiusmodi enim enuntiatis fortasse logicum perfectum agnoscere praeStat.

Plaut. Aul. 380 festo die si quid prodegeris, Profesto egere licesit, nisi pep erceri S. Trin. 347 Bene si amico feceris, Ne pigeat fecisse, ut potius pudeat, si non eo eris. Trin. 105 Si quoi mutuom quid dederis , t pro proprio perditum ). Cato d. agrio V, 1 Cui si cui iussus siet, auscultet. Cato d. agric V, 3 Si quis quid deliquerit, pro Moaea

bono modo vindices. Varr. r. r. 1, 44 laque si forem decerpseris, in eodem loe nihil renascitur. Varr. b. 1, 66 Oleas albas . . novas si promas, is coradieris, proster muritudinem respuit palatum. Cetera exempla distribuam in duas partes. Ac prioreloc enumerabo eas formas, quibus respondent formae s littera fictae δ).i Formae futuri per a liti ficti quamquam et ipsas excepta prima persona sing. in solis eminitatis condicione qualiciamque adstrictis usurpabantur, tamen angustius at sebant Luebb. I. p. 82 sqq. Fortasse linc pertinet otiam Trucul. v. a P Si inierit et pis-ei8, ne et giat, caDet Sic uectister, iniecit . t Quo sitiali otiam os enderis, it quia exstat forma analoga incensit

36쪽

Plaut. Asin. 764 ni in quadriduo balienariti', quo eae

argentum acceperit, uos arbitratus sit ).

Capt. 99 Quid ais quid si mi coiis reliendi iusserim δ)'

Asin. 80 Tum si coronas serta unguenta iusserit, Ancillum Veneri deferro aut CupidiM , Tuos servo Servet, Venerine eas et an viro. Asin. 878 Possis, si forte adcubantem tuom viron conspeae exis, Cum corona ampleaeum amicam si videas ), Ῥ-

i Alia forma in arit est apud Ludit. 6i L. Lucilium si amore inritarit sua. Sed cum desit apodosis, modus e ignos ei nequit. 8 H0 loco as quo atque siti. 782. 00 803. 806 coniuncti Umos Se statuendum docet praes0ntis coniunctivus qui est in v. 70, 794 cf. vv. 64, 85. 3 Hoc sol loco xstat prima persona coniunctivi perfecti cum , ani ut Ouid si coniuncta. Quanto opore iusserim ad futuri exacti Vim aco edat, cognos stere licet ex duobus similibus locis ubi indicativus futuri exacti os positus Psρud. bl Ouid si abstulero Rud. 7 21 Ouid si attigero Tertius aec di locus dubius: sin. 20 Ouid si optaro γ u0d cum sit unicum exempluuio irmae aro in prisca latinitate Luebber I p. 6 suspicatur optasso, p. 78 autem proponit optabo eotiatuMerc. v. 506. Praeterea legitur Rud. 72 Ouid si abstulerit et Cas. II, b, 3 Ouid si Oenerit Z Quibus de locis nihil certi iudicari potest nisi quod incerta et, ut ita dicam, dubitativa sent sentiarum ratione coniunctivus modus indicari videtur. - Ceteris locis Ouid si consociatur eum futuri I. indieativo, praesentis coniunctiv0, praesentis indicativo V. Brix ad Capt. 599. Cuius exemplis add0 Cas. 674 Ouid etiam si occentem γMerc. 564 Ouid si isam NT 8 P0on. III 3, 95 707 Rud. 3l2. Praesens videas iuxta pra 'teritum in futuro conspeaeeris nullam habet dubitationem : nam ideo hae tracti te id, quod conspexi es is mi v0r Auge gekommetii. Eiusmodi temporum c iniunctio non modo optime con-Venit cum Plautina neglegentia se ori n. 46 μ), sed occurrit etiam apud alio poetiis Ovid. etam. VI, 80 sq. In quamcumque domus adverti

37쪽

Asin. 800 Si diae erit, me mulla ei esto. Asin. 80 Si forte fure velle habere diae erit, Tot noctes reddat spurcas, quot pure habuerit. Trin. 692 haec famigeratio Te honeste me conlutulentet, si sine dote duae eri S. Baeeli. 31 Ne ille hercle mihi sit multo tanto earior, Si med ille auro a it circum duae erit. Luor. III, 845 Nec si materiem nostram collegerit aetas Post obitum rursumque redegeriti ut ita nunc. est . . . Pertineat quicquam tamen ad nos id quoque factum. Plaut. Mil. 362 si forte liber feri oeeserim ), Mittam nuntium ad te. Ter Eun. 6 debeam, credo, isti quicquam furcifero, si id

fecerim.

Mon. 63 equid de odore possis, si quid forte olfeceris,

Facere coniecturam 8 Plaut. Pers. 285 Non hercle si os p er ciderim' tibi, metuam morticine. Luer. IIII lli Quem si iam iussu vestentem Denderit aura Una modo, causas abeundi quaerat honestas. Ad praesentia perfectum fortasse referendum est hoc Xemplum: Plaut. Trin. 38 magis id dicas, si omnia eae me audi

1 Cons. sormas transarim, adaxint. Diibitati potest suorma collegerit. Sed ex eis quas sunt dilari intelleae negleae colligere possis etiam stera verba composita antiquitus habuisse formam sibilantem. 2 Potest tamen etiam ex attractione modorum coniunctivus ortus esse nam totus locus sic legitur Ouaeso ut memineris: si forte . . . nuntium ad te ne me de Ae Fas. 3 Conf. mrmam oecisit coni perf. leg. XII tab. D. VIII, i Schupli. Minus redis Draeger I p. 7l agnoscit futurum xactum.

C r a m ea , Dis pers coni usu potent. p. r. ser Lat. 3

38쪽

Exempla alterius classis sunt haec: Plaut. accli. 102 ego, si alibi Plus perdiderim, minus aegre hubeam minusque id mihi damno ducam. Turpil. 26 Ribb. Nam si io eris me posthac, credas mihi

velim.

Amph. 1b Quid faciam, si nune tres viri me in carcerem com eger in h).Trvc. 344 Verum nunc si qua mi obtigerit hereditas Magna atque luculenta, nunc postquam scio Dulce atque amarum quid si eae pecunisi ita ego edepol servem illam itaque parce victitem . . . Pompon. 63 Ribb. Quid futurum est, si sol hanc ego discere artem attenderim' Plaut. Asin. 23 Si alius ad me prius viginti minas sit tulerit, tu ille ). Rud. 72 et autem quid si hane in asstulerit quispiam aeram urnam Veneris mi aehibeat negotiwn J. Stich. 270 Si istoc me vorsu viceris, alio me provocato. Turpil. 26 Ribb. Nam si io eris me posthac, credas mdhi

Plaut. oon. I, 1, 19 147 Si auctoritutem poste defugeris, Ubi dissolutus tu sies, eg pendeam.

3 Exstat sane perfectum sibilans panaei, sed in compositis verbis ea forma numquam invonitur cf. Neve Ι p. 474ὶ.a Hunc locum Drasger II p. I ad lat. II indicativum refert; sed coniunctivum cum Rothh. praefero, quia Sententia Subest: enn eman . . . solite; non enim exspectatur vere aliquem prius venturum esse. Cons. Pseud. 070 roga me iginti minas, ille hodie si illa sit potitus muliere sive eam . . . dabit de dabit neglegenter adiuncto v. oren ad h. l.)3 Vide supra notam ad Capt. 599.

39쪽

Τor. Haut 316 Ubi si paululum modo qui te jugerit, ego perierim. Plaut. Rud. 7 Nempe optumo me iure in vinetis enidet Magistratus, si quis me hanc iubere viderit. Trin. 468 Quid nunc si in aedem ad cenum veneris Atque ibi opulentus tibi sur forte objenerit Adso- sit cena sit, popularem quam vocant Si illi congestile sint epulae a luentibus, Siquid tibi laeeati quod illi congestum let, Edisne an incenatus cum opulento accubes' Asin. 370 Ego illum intere hi obieetabo, prius si forte

ad O enerit.

Cas II, 5, 37 Quid si sors aliter, quam vole8, Ne tierit'J: Merc. 65 Iam inde sorro au fugies deinde item illine, si idem evenerit δ)'Aul. 61 Edepol ne illic pulchram pruedum gut, si

quis illam invenerit. Merc. 18 Possin tu, et ussus venerit, subtemen tenue nere' Cist. I, 2 28 si quid usus venerit, meminisse ego hunc rem vos volo ).1 Praesens placeat nihil miri habet placet mihi alicubi aliquid, postquam eo veni se adsumi. Fortasse veneris et obvenerit h. l. sunt persecta praes0ntiae. - Versus 470 Sq. e glossemate natos esse censet Ritschi. 2 Vid supra notam ad Capt. 599. 3 i. e. si ibi quam amare incipias atque item eius sit inopia v. 650) evenerit igitur, cum aliis coniunctivi respondeat, et ipsum coniunctivum esse Ut0. Quamquam ap0d0sis indicativum exhibet, tamen non offendendum est in hoc exemplo, cum meminisse volo idem valeat atque iussivus modus memineritis. Quare etiam angen l. s. s. p. 62 pers. 0ni. agnoScere videtur, cum vertat wen et is a die Nothisendigkeit intretenas lite contra indicativus futuri II sine dubio agnoscendus est in Pl. Bacch. v. 363. Aufugero hercle si magis usus enerit. emporale Squidem particulas in ius modi locutionibus futurum primum plerumque

40쪽

Ter Ad 895 si quid usus venerit, lubens bene Daeim. Cat. de agr. IV si quid bon salute' usus venerit, benign0 defendent 4

Simili modo evenerit40situm est: Τer. Haut 550 At heus tu, Deito dum eadem haec memineris, Si quid huius simile forte aliquando evenerit. . . . Afran. 6 Ribb. Adeste, si hic absente nobis aenierit puer. Plaut. Aul. 344 Ibi si perierit quippiam ... Dicant coqui

abstulerunt.

Cat. rig. l. V p. q, 9 sqq. 0rd si quis illud facere volueriti), mille minus dimidium similiae muli esto si quis plus quingent iugera habere voluerit, tanta

poena esto Si qui . . . voluerit, tantum damnas esto. Lucii XXVII, 32 M. quodsi paulisper captare atque observare haec volueris, em cognoscas simul et dictis animum adtendas postulo. Varr. r. r. II, 7, 2 mrum equorum et equarum grege qui habere voluerint . . . primum sectare oportet aetatem. Plaut. Asin. 116 Iudin tu apud Archibulum ego ero argen

tarium. Nempe in forori Ibi, si quid sus fuerit. Asin. 78 si magis religios fuerit, ibi dieat )'

adsciscere videntur Poeti. III, 4, 1 quom usus veniet Stich. 475 quando usus veniet. Τamen etiam fui. II invenitur: er. Haut 5b7 de istoc quom usus venerit Midebimus, quid opus sit. Contra in versu proxime antecedents 556 cum si particula iuuetus est praesentis coniunctivus: Et ne ego te, si usus veniat, magnisice, Chremes, tractare possim. Idsm modus orationis implicationi deberi videtur: it. 3 ut, ubi usus veniat, eontra conserta manu praestringat Oculorum

aciem.

i De noti0ns futuri II indicativi moluero potuero simil. V. imprim. Madvig. l. s. s. p. 83 6t. Eandem sero n0tionem hic adscis 'it persecti coniunctivus nisi mutuo indicativus fui. II hoc ipso loco agnoscendu est).8 Sat multa exempla, quae Ruthh. nomine persecti coniunctivi adfert, meo quidem iudicio ad futuri II indicativum pertinent. Sunt haec Plaut. ASin. 94, Sin. 53 Cist. Io,b2, Curc. b. 55. it. 604 cf. Mulier Plautin Pros. p. 36 not.), 0re. 662, Poen. d. Gepp. 2i0. 292. Il97.