장음표시 사용
101쪽
34 comment. in uniuersam Logicam
Instrumeti s seruaturi sumus. Prima lex est ut Definitio constet Genere& Differentia, aut his, quae locum Generis & Differentiae obti- nent; ordine tamen seruato, ut Genus primis 'Collocetur; de qua re latius in quaestionibus. Secunda lex.In Definitione nihil superuacaneum esse debet, nec qui cquam deesse. Definitio enim, Metaphora sumpta ab agrorum fi nibus, nuncupatur ob quam causam ab alijs Finitio, ab alijs Terminus appellatur at fines agrorum sic agrum includunt, ut nihil eius
extra relinquant, nihil ve admittit extraneti.
Ergo Definitio totam, solamque rei definitae naturam debet explicare. Praeterea si liceret in Diffinitione supetuacanea addere, posset non competere omni definito ; si necessaria detrahere, in alia a definito quadraret; ve hse Definitio hominis, Animal rationis particeps candidum; non admittit Aethiopes. Haec Ve-λ alia hominis Definitio, Substantia, corpo rea, animata, particeps sensus , bruta ad ho minis consortium trahit.πertia lex . Definitio debet trahi per notiora: alioquin Res per Illam minime innotescerent, qui tamen est fiunis Definitionis. Quo fit, malas esset Definitiaones, quae per inusitata, incognita , aut antiquata verba traduntur. De qua re vide Arist. ν Poster.cap.Is.
Dι Methodo inuestigandi Desinitiones.
ΛDdamus unicum verbum de Methodo Definitionis inquirendae, quam tradit Aristo e.
102쪽
Aristol. 1. Posteri cap.1 ..Principib Genus eius rei, quam volumus definire , inquiren dum est; tum in suas differentias est diuiden. dum; illa quae relicta , quae definito minim. comperit, & assumpta alia, ac Generi copuin
Iata, si illa oratio,quae ex eis conficitur, reciprocratu cum Definito, iam habemus Defianitionem: sin minus, totum illud Eompositsi diuidatur,donec ad eam numerum peruenia
mus differentiarum , qui adiunctus Generil cum re definita reciprocetur . Ut si definire volumus Animal , diuidenda est. Subitantia quae Animalis Genus est in corpoream, corporis expertem: & reiecta substantia comporis experte, quia nondum substantia conisporea cum animali conuertitur, ipsaequidε in viventem , & in inanimem est diuidendas Tandem substantia corporea vivens diuide-da est in sensus participem , & expertem. Quia vero serisus expers non est animal, de,
finitio animalis erit substantia corporea, vi tar, sensusque pateticeps, .
A triplicem, aliaem Eisentialem, aliam Cau-'nisis Caashlem,& al 1am Descriptiuam . Qibar diuisibuli, ab
superuacanea videtur, cum Definitio Causa-
Iis contineatur sub at i js generibus finitionis. lingua. Quod ita probatur. Nam Definitio Chusalii Q. Vel traditur per causas internas,ut per Mat riam & Formam: vel per extetnas,ut per Em-
103쪽
cientem & Finem. Si primum, Definitio est Essentialis: si secunduin , Descriptio. Nam quare haec Definitio. Animal rationale, erit Essetialis:& no haec alia quae per forma traditur, Animal constans animo ratibnali Praeterea quare haec erit descriptio hominis, Animal risus particeps: &non ea quae per Finem eraditur, Animal ad beatitudinem consequedam creatum , Cum propinquius sit essentiae humanae,esse rusus participem,quam esse creatum ad supernaturalam beatitud inem eo
sequendam.Illud enim a natura sua homo h het . hoc vero ex peculiari Dei omnipotentis largitate.Respondetur,propter haec argumeta me arbitrari, Definitionem Rei tantum in illa duo membra esse diuidendam , licet an- tea diuiserimus intria, tum ne aduersus taneum Dialecticorum consensum, soli stare videremur; tum etiam ut daretur latissimus campus ostendendi ex quot generibus caus ' rum possent Definitiones depromi. Et eerte Magister SotoDefinitionem Causalem exMaiateria & Fo1 ma,appellat Definitionem Essen-
Halem Physicam: Definitionem autem aliam' quaeruulgo appellatur Essentialis, ut animal rationale, appellat Essentialem Metaphysi-
... Caeterum contra haec est argumentum. Nasequeretur inde, hanc Definitionem, quae sumitur ab hominis materia, Animal constans corpore idoneo ad intelligendum, Estentialem esse Hoc aute falsum est. Etenim si esseniatialis esset,constaret differentia,sed non constat disserentia, ergo non est Essentialis. Pr postio nota est.Probatur assumptio. Differ
ela ut aiunt Doctores sumitur a Forma, sed
104쪽
ferentiae,est Μateria ; ergo ab eo non potest m-οὐ sumi Differentia. . Antequam huic dubior spondeamus, Oportet aliqua animaduertere. ingeret a Vnum est,Genus non esse Materiam, neq;DE-
ferentiam eme Formam. Siquisse GenuS praedicatur in recto de re cui' 'est Genus,& f rentia item:at Materia,vel Forma non praedicantur in recto de toto composito; non enim homo anima est, aut corpus. Secundum est, Genus non sumi a sola Μateria: etenim si animal a sola hominis Materia sumeretur, I
pis quoque esset animal;quia eadem materia, uua est hominis, potest esse lapidis. Item si Genus sumeretur a sola Materia ,. nul lum a ' ctum diceret, quia Materia est ens tantum inpotentia;at animal, quod est Genus, aliquem a tum & perfectionem dicit.Tertiu est,Gen sumi a Materia, Differqtia a Fortunx, quia Genus sumitur ab eo quod se habet, Vt Materia;& fferetia ab eo quod gerit vicem Formae r Verbi gratia: Homo habete sensi-etuum,& esse iRtellectuale:&quidem in ese: se sensitivo non, clauditur actu esse intelIectuale, vel rationale;quia aliquid poteritesi se actu particeps sensus,. quod non erit acturationale. At verbin rationali clauditur actu sensitiuu , quippe cum nihil possit esse amirationat quin sit actu particeps sesus.Et quia Materia se habet ut Potentia , Forma ut Α-ctus;ideo sensitiuu , aut particeps sensus dici- Hir, habere modu Materiae,& rationale,& discursi sumodu Formae. Iam veroquoniam Mnim a1 sumitur ab esse sensitivo, & rationaIeiti esse discursiuo,ideo animal quod est G
105쪽
33 Commentiam uniuersam Iosicam Rus dicitur sumi aΜateria;& rationale quod est Disserentia dieitur sumi a Forma. His postis,respondeamus iam argumento: Dico. n. Differentiam sumi aForma in sensu exposito. Quod ideo dixerim, ut intelligat omnes, quo sensu concedenda sit propositio. Ad assiimptionem verbdico, illai nDefinitionem,de qua nunc disputamus , non sumi a sola Μateria, sed a Materia,&Forma hominis. Nam eo linso quod dicitur, hominem constare corpor idoneo ad intelligendi dicitur constare animo rationali: nunquam enim corpus idoneii est, ut desinuat intellectioni, eiq; 'biectum. ministret, donec aduen it animus rationalis. Veruntamen adhuc ab aduersamis ita potest instari.Sequeretur non esse distrinaen inter Definitionem sumptam a Materia, & Definiationem sumpham a Forma;si utraq ; sumitur a Forma. Respondetur, esse discrimen , quod Definitio,quae vocatur a Forma, explicite, doctare Formam manifestat: at illa quae sumitura Μateria, aperte quidem Materiam ostendit sed tamen occulte etiam Formam indicat.
Secuda quaestio est. An omnis Definitio quς sumitui ex materia,sit Essetialis. Respodetur triplicem esse Μateriam,Circa quam, In qua An omnis& Ex qita . Materia Circa quam est obiectum v Π alicuius scientiae, virtutis,potentiae,aut Vero gaetus nacirca obtesta sua versantur haec om- Latiis, ni . Definitio aute quae ab hac blateria sumi- tur,erit illa quide Essentialis, cum ab obiecto
sumatur essentia horum Omnium;verum non
erit Materialis Definitio .tale nanque obiectu habet se,ut Forma respectu istorum, Cum ab
illo sumatur cuiuilibet eoru species. Erit it que
106쪽
Liber priniis. Mque De finitio Formalis . Sed materia In quases subiectum alicuius Formae, qua volumus definire;vt homo est subiectum risibilitatis, nix vero candoris. Quando itaq; Forma quae definitur, habet necessaria, & per se connexi one cum tali subieci o vel Materia; infinitio quae ab illa Materia sumitur, erit Essentialis, Ut si quis, Potentiam ad ridendum per homunem definia t. ouod si non habeat talem connexionem, erit Descriptio , ut si candor per hominem definiretur. Τandem Materia, Ex qua, est illa,ex qua Una cu Forma aliquod i tum coponitur.Si igitur id quoddefinitur, per talem Materiam definiatur, sine quia non posisit constare ut res Vivens per corpus organicum Definitio erit Essentialis: si vero per ea, sine qua possit constare, D criptio erit; visi quis cathedram per lignum definiat. Tertia quaestio. Quomodo Descriptio ponitur Definitio Rei , cum nullius rei naturam. declaret , sed tantum accidentia expriν at Respondetur, Deicriptione declarare etiam naturam, saltem confuse ; licet praecipue explicet accidentia: quia accidentia ex Aristo. r. de Animo, magnam partem conferunt ad
cognoscendum quod quid est. De hac tamen Definitione quid sentiendum sit viris doctis, iam supra diximus. Quarta. Nunc impugnare libet Ieges Defi- Α' nitionis. Dictum est De finitionem Essentia Iem tantum constare Genere & Differentia, ε& quidem ordine quodam seruato . Primum ita 1mpugnatur. Ex Ar1stor. 7. Metapn, teX. kr ia16. Accidentia propria tabent suum quod
107쪽
et Commentis uniuersam Iogicam
gitur, ea habere suam Definitionem Essentia .lem : at in Definitione accidentium istorum. necessarib debet poni aliquid externu, quod non est Genus, aut Differentiar Ergo Definia nitio essentialis non tantum genere,& Differentia constabit. Probatur assumptio. Etenim in Definitione,risibilis, ponitur homo; alioquin haec Enuntiatio, homo est risibilis ἀ non essent in secundo modo dicendi per se. Secudus nanque modus dicendi per se est, quado Subiectu ponitur in Definitione Praedic i,ut
patet ex. I. Poster. ca. q. Respon detur, eam legem tantum 'intelligi de Essentiali Definitione substantiae completae ut docet Chrys stomus Ia uel lus 7. Metaph. quaest. 7. Vnde in Definitione accidentium Essentiali clauditur aliquid externum, ut argumentum probat. At
nec in solis accidentibus id verum est, sed in quibusdam quoque substanti js non com Pletis, aut integris. Ut si quis velit definire Animam,ponet in eius Definitione corpus quia anima non est substantia perfecta, ait Completa, sed pars substantiae; nempe hominis. De hac re vide Cardinalem Caietanum x Cap. de Specie. Immo Arist. ipse est eiusdem sententiae: dicit enim Simum ita definiri: Simus
est nasus concauus. Caeterum offert se dubium. Sequeretur eum,qui diceret, nasus simus comittere nugationem. Probatur, nam Ioco
alicuius nominis licet ponere eius Definitimnem : ut docet Arist. r. Τopic.Ergo loco Similicet ponere eius Definitione, nempe nasusaoncauus. Atque ita dicere nasus simus, idem est ae dicere natus concauus: quae est manis
sta nugatio: id est, eiusdem vocis inutilis r Pelia
108쪽
Petitio. Respondetur: loco nominis non li- - ον, cere Ponere eius Definitionem,quin in illius Definitione Essentiali clauditur aliquid Vt g. .. aiunt per additamentum: idest, quod neque --
Genus, nee Differentia est ue sed ouidpiam es ρὸ udio GH sentiae additum. Et quia Simum definitur per Dem. additamentum, non licet ponere eius Definitionem totam ; sed postquam semel dictum. est Nasus,sufficit addere quod est de essentia Simi, nempe, concauitatem. Quare nasus simus idem est quod nasus concauus, & nihil aliud. Nemo tmen verba nostra suggillet, quia Definitionem accidentium Essentialem appellauerimus: est enim reuera Essentialis; quamuis non ita perfecta ut substantiae Defi- vitio. Quod si alicubi Arist negat, acciden- 'tia habereDefinitionem Essentialem,intellia gendus est eum hac adiectione, si cum suta
stantiarum Definitione conferatur. Quemadmodum alio in loco negat, accidentia esse
entia, non quod sint non qntia; sed quia si cusubstantia ea conferas . Vix appareant entia. Vide ipsum 7. Metaph. teX.I7.l8.& I9. Denique leges quae lib. 3. cap. II. quaestiuncula pri- 'ma scribemus Secundb, dicitur in eadem Iege, Definiti nem debere constare Genere & Differentia
ordine quodam: idest, ut Genus ante Diffs 'r' tentiam collocetur. Quod ab Arist. quidem
asseritu . Post.cap.I . Sed videtur nullius ponderis obseruatio. Etenim ex x. Periher. cap. I. Verba transposita non mutant sensum. ergo idem est dicere,animal rationale, & rationale animal. Respondetur, transpositione
hanc Generis & Differentiae posse fieri, aut
109쪽
DIa voce elegantiae causa , ut familiare est Cicero niueaut etiam mente: ita videlicet , veprimo mente concipiamus rationale,& dei ceps animal.Si fiat priori modo, non admodum refert: si vero posteriori redditur Defianitio vitiosarquod primum ita probatur.Cum in rationali claudatur animai,dicendo rati Inale, iam dicimu3 animal. Ergo si iterum addimus animal, iam fiet inutilis repetitio , &. nugatio,saltem impropria. Nec potest argumentum infringi, dicendo, ita quoque Prombari, non posse dici, imal rationale; quia i ix rationali, clauditur animal et ergo quado post animal ponitur rationale, iterum in rationali intelligitur animal. Non inqua infringit haec selut tu argumetu: quonia is qui intelligit rationale,necessario debet prius intelligere mmal, ut extrinsecu:quia Definitio ration Iis est, animal habens ratione. Vnde quand' ponitur prius rationale, prius debet intelligi animalisi ergo postea addatur animal bis aianimal intelligetur. teru quado animal preponitur, postea adueniente rationali, cum ii ipsu animal sit extrinsece intellecti1,aut conia ceptu, non oportet iteru concipi. Stat igitur primu arg.Secundo probatur idem Genus, &Differentia habent se quasi potentia,& actus, ut antea di ximus rex actu aut & potentia ut unum per se constituatur,actus debet adu nire potentiae, non potentia actui sed de his in Metaphy sica agendum est. Respondaamus iam argumento: Locum illuna Arist . . Verba. transposita non mutant sensu, non esse intelligendum de Definitione, sed de veritate Gnuntiationum de quibus tunc Arist. disput
110쪽
tiationes, Nullus homo non currit,& Non ullus homo currit;ob ea solum causa, quod negatio illa variu obtineat situm:Vt lib. .cap.7.. explicabitur. Q amia obiectio aduersus tertium Praeceptum a nobis traditum. Dictum est,Diffinitionem debere tradi per notiora Sacarint disputo.Unum relatum definitur per aliud,& unum non est notius altero:ergo Definitio no debet tradi per notiora. Propositio, est manifesta .Probatur assuptio ex Arist. in Categorij ,ubi docet, relata esse simul natu ra, di eu qui definite cognouerit unum relatorum, definite cognoscere reliquum.Cardina-I is Caietanus in Isagoge Porphyrij,c. de Specie, tres assignat Solutiones. Principio dicit, negandi esse propositione, nam ex diuo Alberto magno profecto viro, ac diui Thomae
magistro constat, Vnum relatorum non definiri per aliud,sed ad aliududest, unu relatoria non poni in Diffinitione alterius ratione sitimet, sed ratione ordinis, que aliud habe ad ipsu. Verbi gratia: filius no ponitur in Dinfinitione patris secudum se, sed rone ordinis, atq; habitudinis,&respectus,que habet paterari i PSH Non.n.dicimus patre esse filiu, sed patrem referri, aut ordinem habere ad filium. Et talis ordo est notior patre, cum sit differe tia Meris,qua pater est. Secundo respondet,
Relatum quod ponitur in Diffinitione alteri riduobus modis posse cosiderari;primum ut terminat relationem alterius ad te ; idest,