장음표시 사용
121쪽
sio, eolor alius eandor, alius atror, alius m
dius, si accidentis in accidentia, & non sitaecidentaria Albedo enim per se colori test
connexa. Respondetur , Diuisionem hane esse aecidentis in accidentia, sumendo laccidens, ut significat quidquid continetur in nouem Categorijs;qua ratione non sumitur nunc: sed accipitur nunc, ut significat illud quod alteri accidentario , contingenterquCconuenit. Et quia diuisum huius Diuisionis non conuenit contingenter membris diuide-tibus, ideo non est acccidentis in accidentia, sed generis in species. Color enim respectu Corporum, accidens est uespectu albedinis,
Septima difficultas contra primum bonae Diuisionis praeceptum. Haec Diuisio est bona, Animal aliud album, aliud nigrum, aliud medio colore affectu:&nihilominus aliquid coistinetur sub membris diuidentibus:quod minime continetur sub diuiso. Nix scilicet, quae alba est, SI animal non est. Respondetur, album duobus: modis poste considerari, aut secundum se tantum, & hac ratione continet sub se niuem , aut ut pertinet ad hac Diuisionem,&hoc pacto non eam continet.Nam, ut pertinet ad haneDiuisione, debet una cum eo
subintelligi animal; ita ut sensus Diuisionis sit iste; Animal, aliud est animal album, aliud est animal nigri aliud est animal medio c. Iore affectit in ita nix ia Acontinetur sub albo. Caeterii contra hanc receptissimam so itionem est argumentu;Si Diuisio supraposita ita esset explicanda, sequeretur ea non esse per Accidens, sed per se. Probatur .Na quodlibet D mis
122쪽
,s Comment. in uniuersam Logicam
membrorum diuidentium habet nec effariam connexionem cum diuiso. Si quidem animal album necessario est animal , & oppositum
inuoluit repugnantiam: ut lib. .cap.I3. ostendemus. Respondetur. Ad hoc ut aliquod me-brum dicatur habere necessariam conneXiΟ-nem cum diuilo , non es se considerandum quatenus claudit in se diuisum di alioquin omnis Diuisio esctet Perse; Sr omnia mCmbra habere pi necessariam connexibnem csidiuiso: sed ratione eius quod includit praeter ipsum diuisum: ita ut si illud additum diuiso
habeat necessariam connexionem cum ipso, Divisio sit Per se; sin minus , Accidentaria.Et quia id quod addit animal album ad animal ,est tantum album, & album non habet necessariam connexionem cum animaliueideo haec Druisio, Animal tu aliud albu, aliud nigru,&c. est per Accidens Possunt ta- mei ut vitae tui duo hinc incommoda sequialterum est, Lanc Diuisionem , Hominu alij sunt Grammatici, alij Rhetores, alij Physici,&e.alij nihil horum sunt, es e tamen post uni,
esse per se; qudd pro istb nemo concedet. Probatur complexio: Nam Grammaticus habet necessariam connexionem cum homine, cum nemo possit habere scientiam Grammaticae,id est, habitum rerum Grammaticarum dei nostratione acquisitum, nisi fuerit homin& idem dico de Rhetore. Alterum incommodum: Sequet et ur hanc diuisionem, Animalium aliud praeditum est voluntate, aliud caret illa: vel aliud intellectu constat, aliud eodestituitur; non esse Per se . Patet, quia ha-bbes voluntato, non habet necessaria conexio
123쪽
nem cum animali; cum Angeli sunt praediti voluntate,&non sint animalia. Qubd si dicas illud membrum, habens voluntatem, habere neeehariam connexionem cum animali quia debet ibi subintelligi diuisum, daepe animal iam haec solutio est explosa. Haec argumenta petunt a nobis, quid intel ligamus, quum di- .cimus aliquod membrum habere necessaria connexionem cum diuiso . Respondetur in primis, ad hoc non sufficere, si ipsum membrum diuidens non possit ulla ratione intelligi sine diuiso ; alias argumentum illud de
Grammatico & Rhetore firmum permanoret. Sed tunc membrum diuidens iudicanduest, habere necessariam, & Per se connexionem cum diuiso, quando vel directe continetur sub diuiso sicut homo sub animaIi,&su stantia sub ente; vel quando ita connectitiir inferioribus illius diuisi, ut talium inferiorum naturq non possint sine ipso reperiri:sed quaedam inferiora ipsus diuisi habeant necessariam connexionem cum altero membro
diuidente,& quaedam cum oppofito. Quia ergo habens voluntatem, ita competit quibusdam inferioribus animalis, ut necessariod beat esse coniunctum essent ijs eorum anim lium ideo illud membrum dicitur necessario& per se connecti cum animali Uerbi gratia, Intellectus necessarib coniunctus est cuidam animali, nempe homini ; Sr ab alio animali necessiti id separatur, id est, a brutor ideo habens intellectum necessariam connexionem habet cum animali. Quo fit, ut ex duabus nucpropositis diuisionibus. prior sit accident ria,posterior necessaria.
124쪽
De argumentatione, tertio Diialectisorsim In umento. Cap. Ist.
ΤErtium Instrumentum Dialecticum est
Argumentatio,de qua non pri iis disser mus, quam explicauerirmis quid sit Enuntiatio : ex Enunt1ationibus nanquΘ ipsa Arg Riatiatio mentatio coalescit. Enuntiatio est oratio verum, aut falsum significans, ut homo est anumat . Et quidem Enuntiatio tribus partibus saepissime constat,Subiecto, Attributo,& nexu utriusque. Subiectum est priorEnuntiati ci nis pars,cui tribuitur altera; ut illa vox, homo, in superiori Enuntiatione. Attributum, vel Praedicatum est posterior Enuntiationis Pars, quae tribuitur alteri, vel illa vox animal. Nexus autem, siueCopula est verbum Sum, es, fui. quo Praedicatum Subiecto connectituta Dixi , En tantiationem saepe his partibus constare : tum propter Enuntiationes secudi Adiacentis; quae non constant Praedicato , licet reduci possint ad Enuntiationes Praedicato
constantes: ut pa tot in hac Enuntiatione Homo est. Tum propter Hypotheticas, quae non conflaratur ex subiecto, & Praedicato : sed ex duabus Enuntiationibus: ut haec Eniintiatio,
Si Sol lucet,dies est. Et quidem Enuntiatios ut Cicero docet Graece dicitur Axioma,
Latine verb appellatur etiam Enuntiatum, argume- Effatum, siue Pronunt fatum. Argumentatior M. autem est oratio ex antecedente,&consequete, veluti suis partibus constituta, quas con
125쪽
tiber Pri Liunctio aliqua inferendi connectit: ut homo
est animal, ergo homo est substantia. Antec dens est prior Argumentationis pars, ex qua altera sequitur, ut illa Enuntiatio, homo est animal, in superiori Argumentatione.Conse Juens autem est posterior pars,quae ex alia inertur; ut illa enuntiatio, Homo est substantia,in superiori Argumentatione. At coniunctio inferendi est, Ergo, vel Igitur.Requiritur tamen coniunctio inserendi, quia haec oratio, Si Sol lucet, dies est, constat antecedente, &cosequente, nec tamen est Argum etatio: quia illud antecedens non iungitur consequenti, media inferendi coniunctione. Antecedes insuper Argum etationis est geminum, simplex scilicet,& compositum. Simplex est,quod v-nica enuntiatione constat, ut in Argumentatione superiori liquet: compositu vero, quoi pluribus;vt in hoc sy Ilogysmo;Omne animal est substantia, omnis homo est animal , ergo
omnis homo est substatia. Antecedens est co- positum ex duabus Enuntiationibus, quarum prior vocatur Maior, vel Propositio: Post rior autem Minor, vel Assumptio.
Quotvlexfit Argumentatio. ARgumentatio est duplex, alia bona , alia
mala;bona est, in qua ex antecedente sequitur Consequens; ut homo est anima tergo homo est substantia: mala aute in qua ex antecede te no sequitur consequens; viPlato vixit, ergo Aristoteles vigilat. Sed mala argumentatio l
126쪽
tatio reuera Argumentatio non est, non enim: constat antecedente & consequente. Conse
risis ei, quζ0β est, quod sequitur ex antece-Aν--ε dente; at in mala Argumentatione id, quod ovis. appellatur Consequens non sequitur ex anteis cedente. Et quidem in statua non est vere caput, aut cor, sed Analogice ; quia tametsi aliqua pars stat e locum eum occupet, quem in nobis caput iure sibi vendi eat, non est caput; sicut nec vere influit in membra. Idem omni ncide priori & posteriori malae Argumentationis parte iudicium est. amobrem no est. Vocanda omnino Argume hiatio,sed cum adiectione Argumentatio malae quemadmoduΑris. I. p. c. r. non vult omnem captiosam ratiocinatione appellari ratiocinationem , sed
malam ratiocinationem. Bona Argumenta-tatio est duplex, alia ratione formae, alia ratione materiae. Bona Argumentatio ratione formae est, in qua ita consequens ex antecedente infertur, ut in quibuscunque vocabulis, seruata simili methodo arg3imentandi, nu- quam possit dari antecedens verum, & consequens falsum : ut patet in hoc Sy Ilogismo, qui est in Barbara; Omne animal est substantia,omnia homo est anima ergo omnis homo est substantia inrgii metatio bona ratione materiae est, in qua ex antecedente sequitur Consequens, HUllis vocabulis, aut similibus, in aIiis ta ineri poterit dari antecedens verum,&consequens falsum ut omnis homo est risibulis,ergo omne risibile est homo. Non enim haec argumentandi formula in omnibus vocabulis firma apparet, ut non sequitur, omnis homo est animal , ergo omne animal est
127쪽
homo. Efficax tamen erat quotiescunque argumentabimur in terminis, qui vicissim commeent:vt homo,& risus particeps;animal,&sensus compos. Argumentatio autem bona si- i-ιψιὸ ue ratione inrmae, siue ratione materiae , in Argu-quatuor species diuiditur ; in Syllogismum, lationis Inductione, Enthymema,& Exemplurn.Syl. I is Iogismus,aut Ratiocinatio est oratio, inqua auor
quibu Idam positis,aliud quidpiam ab his qus
posita sunt necessario colligitur: Id est, qua dam Argumentatio, in qua positis duabus o. nuntiationibus , sequitur necessario alia distincta a praecedentibus ; ut omne animal est substantia, omnis homo est animal, ergo omnis homo est substantia . Hic obseruandum est consequens Syllogismi contingstns esse nonnunquam , & aliquando etiam impossia biIertamen semper necessario sequi ex conis cessis praemissis, id est, duabus enuntiationibus antecedentis.Inductio est Argumentatio, in qua a singulis probe numeratis ad uniuersa progredimur; ut i ste homo potest ridere, Mille; ac csterorum eadem est ratior ergo omnis homo potest ridere. Quod genusArgument tionis maxime est in viii apud Arist. in Physica. Enthymema est Syllogismus truncatus, id est, cui una enuntiationum deestivi homo est animal; ergo homo est substantia. Exemplum est Argumentatio , in qua ex uno singulari aliud infertur,ob mutuam similitudine, quae
inter ipsa reperitur: ut Hebrari contemnenses Prophetas, no euasere omnipotentis vinis
dicta nar ergo nec tueris a suppliciis liber, si verbi Dei praecones irriserari quia ut illi, ita M isti sum Dei nimiij. Alia quae deformis
128쪽
Argumentationis dici hoc loco poterant, in quintum librum reiecimus. Pracepta bona argumentationu. DRima I ex bonae Argumentiti ionis. Sicut ex Antecedente sequitur Consequens, ita sequi debet ex opposito Consequentis oppositu Antecedentis; ut quia bene sequitur . Homo est animal,ergo homo est substantia: sequetur quoque, Homo non est substantia, ergo homo non est animal. Uerum no oportet ex Opposito antecedentis sequi oppositum consequentis. Licet enim homo non esset animal, posset esse substatia, si esset lapis. Secunda lex, Quicquid sequitur ad consequens bonae conia sequentiae, sequitur etiam ad antecedens , Ut homo est animal, ergo homo est substantia: sed ad esse substantiam, sequitur esse ens: ergo
etiam ad esse animal sequetur esse ens. Tertia lex. Ex Vero antecedente, perpetuo sequitur consequens verum: ex falso autem quandoq; verum, quandoque falsum .Ex falso verum, ut homo est Leo, ergo homo est animat: ex falso falsum, ut homo est Leo, ergo homo est irrationalis. Ex hac ultima lege nonnulla consectaria colliguntur . Nam clim Argumentatio possit confici ex enuntiationibus necessarijs, quae semper debent esse verae, ut homo est ansem aI:&ex repugnantibus, vel impossibilibus, quae semper debent esse falsa', ut homo est laiapis: &ex contingentibus, quae aliquando sunt
vera aliquando falsae, ut homo est albus: D-
129쪽
qui ur prim b, antecedens. Necessarium nunquam posse inferre consequens,Contingens, aut Impossibile. Cum enim Necessariti semper sit verum, & Impossibile semper sit fatissimi, & Contingens aliquando a veritate a erret, profecto ex vero aliquando sequeretur
falsum.Secundb,antecedens Contingens nu-
quam posse inferre consequens impossibile, quia aliquando ex vero sequeretur falsu.Τertio, antecedens Impossibile posse inferre co- sequens Necessarium, ut homo est Leo, ergo 'homo est animat: item, consequens Contingens,Vt homo est Cygnus, ergo homo est aubus:& denique Impossibile,ut homo est Leo, ergo homo non est rationis particeps. His an finia sunt tria alia consectaria ; primum est, eonsequens Necessarium posse inferri ex antecedente necessario, ut homo est animal,emgo homo est substantiar insuper ex Contingenti; ut homo ambulat; ergo homo est animat: denique ex Impossibili, ut homo est lapis,ergo homo est substantia .Alterum est,co- sequens Contingens posse inferri ex antecedente Contingenti,Impossibilique, haud ta.
men ex Necessario, ut patet ex primo cons
ctario. Τertium est, consequens Impossibile posse inferri ex antecedente Impossibili: non
exContingenti, Necessariove, alioquin exu ro sequeretur falsum. Vt autem finem his imponanius,duo adno rare libet. Unum est, quo modo Argumentum M argumentatio differant. Argumentatio est tota illa connexio antecedentis & consequetis, ut tota haec oratio; Plato est animal rati
natis, Ergo Plato est ris' particeps:at Argume-
130쪽
tum est illud, unde tota Argumentatio robur habet, ut ista definitio, Animal rationale, insuperiori Argumentatione . Secundum est,quamam sint numera eius qui disputat,&resipondentis. Is qui disputat, Argumenta excogitare debet,ac illa recto ordine proponere. Respondentis autem munus his partibus costat: Primum enim oportet, ut bis Argumentum summa fidelitate repetat,ctim ut facilius occurrae solutio: tum, ut prima repetitione
conueniat inter ipsum di eum qui disputat, Iaenam sit proposita Argumentatio: in secua autem, cuique parti Argumentationis res. pondeat; ita ut enuntiationes positas in ant cedente, veras concedatini fas neget, distinguat vero ambiguas. Quod si aliqua ex propostis enuntiationibus parum ad rem pertineat, nec concedi debet, nec distinglis,aut negari; sed sufficit dicere,sit ita,Esto,Transeat, ε c. Iam consequentiam, si bona fuerit, concedat, si mala neget: non tamen distinguanquia consequentia non est ambigua. Ultimo, si consequens fuerit anceps, vel ambiguum,
aperte distinguat; nunquam tamen neget, vel concedat; quia concessis praemissis,& cons quentia, iam intelligitur consequens concessum. Negata vero consequentia, non oportet negare consequenS.
Rimum contra diuisionem Argumenta-- tionis in bonam ex forma, & bona ex materia