장음표시 사용
131쪽
materiae on ςsse bonam. In honae Argumentatione consequens debet necessario seqiii ex antecedente; at in tali Argum estatione nor necessario sequitur, ergo non est bonae. probatur assumptio. 'od necessario est, semper ita est; ergo si tu Argumentatione, quae dici
Ur bona ratione materiae, consequens neces
sarib sequitur ex antecedente, seniper ita sequetur. Semper igitur licebit ita argu metari; nec differet Argumentatio bona ex materia ab Argumentatione bona ex forma. Respondetur, discrimen esse, quod in Argumentati ne bona ex materia semper sequitur cons quens ex antecedente, sed in talibus rebus,quin milibus rat in Argumentatione bona ex forisma semper,& in omnibuS rzbus sequitur.
Secundum contra desinitionem syllogiΩmi.Etenita etiam Inductio est oratio,in qua,
quibusdam positis, aliud quiddam ab his quae
. postea sunt, necessario colligitur : nam alioquin Inductio non esset bona Argumentatio. Respondent quidam huiE argumento, Inductionis conclusonem tolligi necessario ex praemissis: necessario inquiunt secundum se non, tamen respectu nostri, quia eius necessitas non apparet nobis, nin ad syllogis amu reducatur i ideoque Inductioni minime conuenit syllogismi definitio.Uerum hςc talutio nullius est ponderis. Eadem enim ratione Syllogis i secundae & Tertiae figurae non esset sy llogismi, cum no appareat nobis eoru necessaria consecutio nisi reducantur ad Sylis Iogismos Primae figurat. Quare respondemus,
Inductionem excludi per illam particula, p E sitis,
132쪽
sitis; id est, dispositis certa methodo & sor.
ma; quam statim Arist. in libris Priorum erat explicaturus: nam r.cap.t.lib. hanc tradit di finitionem. Ρraemissae autem Inductionis non
disponuntur illa methodo, qua ipsius Syllogismi: quia in Inductione nihil refert,qua ra
tione collocentur enuntiationes, dummodo omnia inferiora numerentur: at in Syllogismo non parum refert,quq enuntiatio cui pri-Ponatur, ut conclusio directa, aut indirecta,
uniuersa,aut particuIaris colligi possit. sed de his lege librum de Argumentatione ad Misem,ubi de Inductione agitur. . Tertio quaeritur, an in diffinitione SylI 1 ismi necessiim sit addere illam particulam,c conees sis, ut no fi solum di camus, quibusdapositis,sed etiam addamus,& concessis. Resis pondetur, ilIam particulam non esse Aristotiέn Iib.I.Topic.cap r.χiod si LPrior.cap.r. habetur, Boethius eam textui inseruit . Quare non est ponenda necessari, Qualium argumentum . Haec est bona A gumetatio,Omnis homo est animal, ergo alia auod animal est homo; nec ex opposito Con-equentis sequitur oppositum Antecedentiuno enim valet,aliquod animal non est homo, ergo non omnis homo est animal. Ergo prima bonae Argumentationis Iex merito est coia temnenda.Respondetur, non bene sumptum esse oppositum Consequentis, nomine siquide oppositi intelligimus contradictoriam enuntiationem , &non tantum subcontrariam. Contradicens verb Illius antecedentis uniuersa enuntiatio est, non particularis. Quid
autem sit Enuntiatio Contradicens, & quid
133쪽
Subcontraria, aut Subaduersa, dicemus lib.'.
Quinto contra illud praeceptum bonae A gumentationis ex opposito consequentis debet sequi oppositu antecedentis; ira quispiam disputabit.Ηaec est bona argumeratio, animal est substantia: ergo homo est substantiarat qui non sequitur ex opposito consequentis opp situ antecedentis Ergo regula nulla.Probatur assiimptio. Quia non sequitur; nullus homo est substantia, ergo nullu animal est substantiae nec bene colligitur, homo non est substatia, ergo animal non est substantia r nam licet ex impossibi Ii homo no esset substantia, ponset animal esse substantia r quia remanerent Leones.Respondetur, distinguendam esseΜaiorem. Q Him ais, animal est substantia, ergo homo est substantiar vel sumis antecedens insessi uniuersali, scilicet, omne animal est sub stantia; & tunc est bona argumentatio;recte que sequitur ex opposto consequentis oppositum antecedentis: ut aliquis homo non est
substantia, ergo aliquod animal non est substantia; vel accipis illud in sensu particulari, ut aliquod animal est substantia, ergo homo est substantia. Quod si ita res se habeat, nego
esse bonam argumentationem: quia in simi liforma dabitur antecedens verum, SI consc-quens falsum; ut quoddam animal est bos,er go quidam homo est bos. Ultimum argumentum, Petrus est homo, ergo Petrus est animale est bona argumentatio. At non quicquid sequitur ad consequens, sequitur ad antecedens. Nam bene sequitur, Animal est , ergo genus est, cum alioquin
134쪽
non rite colligatur: homo est, ergo genus est' Respondetud, regulam esse intelligendam, quando illud quod sequitur, non est secunda notio; vel pertinens ad nomina secundae impositionis.Genus autem notio est. Rem dico, illud non sequi ad consequens, sed ad partem Consequentis; nam esse animal non est esse genus, licet animal sit genus. Denique assero, genus non sequi ad an imal necessario, sed a cidentario: ex mentis scilicet functione. Nos vero loquimur in regula de his, quae necessario ex consequente sequuntur.
De partibus Dialectica. Cap. II. . . ABsoluta tractatione Instrumentorum, de partibus Dialecticae disputemus.Sunt auriem Inuentio, & Iudicium. Nam cum praecupuum munus Dialectici sit argumentari in omni materia,& hoc fieri nequeat sine Iou tione & iudicio, non immerito istae ponuntur
Dialecticae partes. Nisi enim rationes inueniamus,& earum vim iudicemus, expendam usi qua an tractandae qου aestioni conueniant,&deinde eas recto ordine collocemus, quomodo - poterimus disputare p. Tamen alia ratione sunt partes Dialectica 'Docentis, & alia φtentis . Docentis siquidem partes, quatenus, partim de ista, partim de illa tractat: Utentis veI o, quia.sunt partes muneris eiuS,atque officii: quia is qui utitur Dialectiea, pomici Vt inueniat argumenta, ac iudiς et . Quod autem de Argumentatione dictum est , de Definitione etiam dissimi puta. Aliam Dialectica
135쪽
ctira diuisionem capit. Σ. libri sequentis pro
mimum interrogabit aliquis, Quomodo' istae ponatur partes Dialecticae, si sunt etiapartes Rhetoricae; & Rhetorica est alia scientia a Dialectica. Respondetur, aliam esse Ii uentionem Rhetoris, aliam Dialectici. Ille in uenit,& iudicat necessaria ad mouendum, Mdelectandum; iste, ut definiat, diuidat, &amgumentetur e quae certe non praestat Rhetor nisi Dialectico munere.
Secundo pereontabitur quisquam, Q Barzinter libros Aristotelis , in quibus de Argumentatione agit, quidam vocentur Dispositionis, alii verbIudicij, cum in omnibus illis permix dim de istis agatur. Nam in libr is ΤΟ-picorum,quos inuentionis appellant, etiam de Dispositione, & Iudicio disputatur, Ut in lib. 8. Topicorum. In Prioribus quoque Analyticis, quibus Iudicium omnium consensu γtribuitur,agit Aristoteles de Medij Inuenti ne; sicut in Posterioribus Analyticis de Inuλtione Definitionis d1sseritur. Respondetur. Quia in libris Topicorum potissimum de ha-
uentione tractatur, in Analyticis vero praecipue agitur de Iudicio. Est praeterea alia eiusdem appellationis causa, quam diuusThom. I. Poster. lech.I. assignat. Nam Iudicium vide tur quandam certitudinem prae se ferre, ideoque libri Priorum , in quibus de certissima forma argum eatandi, & libris Posteriurum, . E 3 in
136쪽
Comment. in v iuersam Lut in quibus de certissimis ex parte materiae syllogismis di meritur, appellantur libri Iudici,
atque Dispositionis. At Inuentio etiam reruincertarum est . Equidem si inventa omnia certa essent, nequaquam postea Iudicium ex iis geretur. Quare Libri qui de probabilibus dii putant Inuentionis, titulum habent. Denique postulas. Quare Arist. solam arte Inueniendi, quae docetur in Topicis appella
uit Dialecticum λ Respondetur Quia ibi agi tur de Syllogysmis probabitibus; ad Dialecti
Cum vero pertinet, proprio munere in omnI-bus scientus probabiliter,& in utranq; parte disputare. Unde in Metaplaysica,& Physica si aliquando Aristoteles rationibus probabiliabus agit, statim adnotat se Dialectice agere. At non est Dialectici muneris , necessaria argumenta ,de quibus agitur in libris Posterioris Analysi, in omnibus scientiis inuenire; sed de inuentis iudic ire, an rectam formam obstruent. Ideoque ars Demon strandi non appellatur ab Aristotele Dialectica, quanquare uera Dialectica sit.ReIege quae diximus cdubio S. v N tibi hii manissime lector prima Dia Is
cticae elementa, quibus, si mox ea iungamus, quae Porphyrius & Aristoteles tradiderunt, negotium Dialecticum undique absolutum erit . Ut enim optimus quisque Pictor, quasi is sit Appelles, rudissima prius gypso,aut carbone lineamenta ducit , ac postea vivos addit colores; ita nobis haec prius crassa Minerua tractanda fuerunt, ut statim accuratius explicentur.
137쪽
sam Logicam LIBER SECUNDVS. IN QvO DE QUINQUE vo Cn
De obiecto Dialectica. . Cap. r. oniam diuisio scientiae ex diuisioa
eius rei,quae in scientia tractatur pete da est; antequam totius Dialecticae diuisionem aggrediamur, atque ad singularum eius partium tractationem veniamus, expl1eandum est,quodnam sit Dialectica subiectu; illudque in partes diuidendtim est . . Et qui dem haec iam in superioribus conati sumus exponere, sed nunc acuratius tractare oportet. Quidam Philosophi censent,inmaleetica de solis Vocibus disputari: quam sentenistiam hoc probant argumento; Dialecticapoistissim sim inuenta est ad disputationes,sed in disputatiouibus solet voces reperiunturrigitur Dialinica de solis vocibus tractat. Alij verbcontra sentiunt,tantum de rebus agi, qua res qu dam sunt. Nam idem est Subiectum scientiae, & partis scientiae, saltem loquendo de obiecto pro formali ratione tractandi,vc I ve
138쪽
Comment . in uniuersam Luicum ProprietateS, quae ipsis, vires quadam sunt
competunt, explicantur: Ergo in Dialectica agitur de rebus ut res suntxPrvi manifestam relinquunt. Assumptione verbprobant; quia substantia , Ut res qfiard n est, conuenit accidentia contraria vicissim reci--re: quantitati si militer, S qualitati, Vires quaedam sunt, coniicnit; illi quide φ yta squales, aut in ual es constitarat; ruit similes, alat dissimiles. Hae autem sunt propriae affection es , quae de ipsis in Categoriarum libro
sed diu i Thomae distipuli mediam viam i a ent. Dicunt enim primum , in Dialesti ea non agi de solis. Vocibu Gqiuasi id in alicuiu
scientiae munere ponendum esset , ad Grammaticam polim, in qua de solis illis eo tibus rationis disputatur, qua ad voces pertinent, referri oporteret. Deinde, quoniam Aristori teles 1. Elenclyorum ait,. quia in disputationem res adducere non possu na us, Vtimur v cibus loco rerum: disputatur igitur in Dialectica de vocibus,propter res quas signi ficant Denique in Diactica longissima est tractatio Enuntiationis necessariae , Vel contingentis: .Enuntiatio tamen necesiaria , aut contingens dicitur, quia res fignificatae; contingentem habent, vel necessariam .connexionemr non ergo est praecipua . Vocum tractatio in
hac arte. Dicunt secundo, in Dialectiea non agi de rebus quatenus res sunt alioquin Dialectita esset scientia Rei, aut Reatis,conin ἴibasi tra Aristoteli S sententiam 3 qui Q Meia Dialecti. taphysicorum, text. t. solum tres scientias speculatrices Rei agnoscit. Dicunt. lex id,
139쪽
tibersecundin. 73hi Dialectiea potissimum de secundis Notiaonibus disputari.Si enim agitur de vocibus, agitur de eis vires significant: si de rebus disputatur in libro Categoriarum , earumque . proprietates assignantur, id certe fit, quatenus res illae aut genera sunt,aut species , aut denique Enuntiationibus,autSyllogii mis i seruire possunt:quq omnia ad secundas pertinent notiones;ut dicemus.Sed, teste Aristoteleuel ibro I.Posterior cV.2. propter quod
numquodque est tale,illud est magis tale: EGgo magis,vel potissimum in Dialectica agiatur de secundis Notionibus . Explicandum est igitur quid sit Notio secunda, quae a diuo
Thoma Intensio secunda appellaturri iInteissio aliter aceipitur a Philosopho Μο- Prima , tali, aliter a Dialectico. Philosophus Moratis,teste diuo Τhom .ia2.q in.ar.I. Vocat Inten- tionem actum quendam voluntatis nostrae ergo finem acquirendum per media, ut quum
appetimus beatitudinem, R ob eam causam ieiunamus . Sed hεc significatio parum ad praesens institutum spectat. Dialecticus vero
vocat Intentionem notionem, cognitionem,
vel considerationem, qua intellectus quidpiam considerat.Vt illa eonsideratio,qua ego considero lapidem,vocatur intentio lapidis Vnde prima Intentio apud Dialecticum, iddiaest quod prima consideratio: & secunda intentio, secunda consideratio.. Caeterum,ut intelligatur,quaenam sit prima consideratio,quaenam secunda,aliqua sutpraenotanda.Primum est,intellectum nostru ne quandam vim,& facultatem animae, non affixam alicui organo,& instrumento com
140쪽
poreo;non enim est in Pupilla, ut visus ;que in Μeminge,aut membranula, ut audiatus:& cum oporteat obiectum potentiae &facultatis animae,ipsi facultati,& potetiae pro
portionari ideo siquidem visus non percipit η' sono, quia sibi minime proportionatur) ne
cesse est,obieetiim intellectus fieri, immat riale.Secundu est,in imaginatione nostra re manere phantasmata rerum , quas sensu externo percipimus . Quae phantasmata appellantur simulacra,idola,ideae,atque imagineis. vel similitudines rerum sensatarum.Sed per haec phantasmata non potest intellectus a
huc res externas percipere,quia sunt materialia,&corporea:praesentantque rescii an
festionibus,aut ut alii dicunt)conditionibus
suis corporeis, & materialibus. Uerbi gratiar Phantasma Leonis repraesentat hunc leonem cum suo calore, magnitudine, macie vel pinguedine:& aliud Phantasma repraesen-phnisim tabid alium Leonem cum alijs qualitatibus. Mileotais Tunc aduenit quaedam alia potentia animi beneficio nostri,quar intellectus Agens appellatur,emia entu citque, ut ex illis ph antasinatibus corporeismiette ι- eliciatur,& consurgat quaedam species ac tactΜερ - militudo immaterialis, repraesentanS LeΟ-- - nem sine conditionibus specialibus& dete minatis,quae similitudo simul atq; producta est,tiansmittitur in intellectum Pa tibi Iem. Id si minus intelligitur, hoc exempso forsitan percipietur.Cum pomum est in tenebris, confusa sunt quodammodo eius color,sapor, odor,pondus,&alia accidentia sed adueniente luce, producitur quaedam imago pomis, quae