장음표시 사용
181쪽
positis Diuina naturae secundum idem nomen ἔα secundum eandem rationem; alioquin diceretur de ipsisHomonymos, id est, Equi uoce,quisci
est contia fidem: sed persona dicitur de tribus illis suppo itis, ut inclutiduam Uagum: Ergo In- diuiduum vagum de multis 8icitur, eodem nomine & ratio ire. Pr0ba ur assumptio,& ainstoritate facrorum Theologorum I. parte quaest. 3 .art. q.&ratione.Nam genus, de Species signi cant solam naturam; at persona non solum significat naturam,fed praeterea peculiarem modum existendi naturae: non tamen determinando
quis sit ille peculiaris modus.Vnde in definitione Personae non modo dicitur, personam ad rationalem naturam pertinere, sed additur personam esse indiuid iam substantiam; id est, pamticularem.Τertimn argum . quod est fortius omnibus,proponetur libro .cap.ε. difficultate 5.' Ad controuersiam ergo propositam dicenduest,Indiuiduum Vagum dici de multis eodem nomine, & eadem ratione: & non competere ei definitionem indiuidui, supra positam. Vnde Porphyrius capite de Specie,adducens exemptilillius definitionis,tantum illa adducit,quae pertinent ad Indiuiduum certum,ex Demonstrati one,&ex Hypothesi. Quare individuum V gum improprie dicit Indiuiduum,cum reuerasit Vmuersum ; ut capite sequenti dicemus. Et obseruandum est hoc loco, In diuiduum
Vagum non solum dici de pluribus differentibus numero, sed interdum de differentibus Oecie;&non nunquam de differentibus genere 1upremo : nam homo est aliquod an ia
182쪽
IN Commest. in uniuersam Iogi : Accidens est aliquod ens,& Substant. a quoque est aliquod ens: nam cum sit ens, non otest nullum, omne puto Iegendum)ens esse;s d oportet, ipsam esse aliquod ens. argumenta in hoc saput. PRrimum. In diuidui non est scient ia, nec di
finitio, ut docet Porphyrius cap. ce Specie,& Arist. lib. . Metaphy.text.A.Ergo male noS docemus, quid sit Indiuiduum . Re spondetur, Indiuidulium posse duobus modis considerari: Primum, ut est in rerum natura, priuatis, ac proprijs notis, accidentibusque affectum: & ita nec scitur, nec definitur. Secundo, qb ratione com , muni Indi uidui, quatenus scilicet, omni indiuiduo competit esse Indiuiduum;& ita de eo 1 cuentia,& definitio haberi potest.' Secundum. Prima substantia est Indiuiduum
ut diximus) sed prima substantia de nullo penitus dicitur, ut docet Arist. cap. de Substantia in Categorijs:Ergo male nos diximus , Indi uiduum de se ipso praedicari .Respondetur, ex Carodinali Caietano cap.de Specie, Praedicationem esse duplicem, aliam naturalem, id est, quae nam turaliter est vera;aliam artificiosa, qua aliquid nobis fit notum. Prima substantia de nullo praedicatur praedicatione artificiosa. Quid enim mihi innotescit,quum audio, Petrum esse P trum Praedicatur nihilominus pridicatione naturali. Nihil siquidem est magis consentaneum
natura quam Petrum esse Petrum.Vocantlir a tem hae naturales praedicationes Idcticae, ut ho-m
183쪽
mo est homo.De quibus vide divum AugustinuTom.I.libro de Magistro,cap. octavo. Tertium probat Indiuiduum Uagum, non praedicari de multis . :Nulla prima substantia praedicatur de multis, ut docet Aristot les:sed Indiuiduum Vagum est prima substantia,cum Aristoteles dicat, capite de substantia, primam Substantiam esse, ut aliquis homo:Ergo Indiuiduum Vagum non praedicatur de multis. Respondetur,saepe hanc vocem, aliquis homo, poni non quidem ut Indiuiduum Vagum , sed loco alicuius Indi uidui Certi Quare illa verba ita accipienda sunt, ac siAristoteles dixisset,Ρrima substantia est,ut Socrat es, vel Plato. Quartum. Si In diu iduum: Uagum, improprizest Indi uiduum,quare a nobis supra diuisum est Indiuiduum in Certum: Ex Demonstratione,Ex Hypothesi, axque vagum p Huiusmodi sunt argumenta nouorum hominum in diuum Thomam.
Sed res ondeant ipsi, quare cum differetia communis improprie sit differentia, Porphyrius di iuidat differentiam in communem,propriam,&maximo propriam. Item cum Syllogismus Litigiosus,apud Aristotelem i Topicorum cap.I.improprie it Syllogismus, quare ab omnibus diuiditur Syllogismus m Demonstratorium , Dialecticinia & Litigiosum Solent ergo viri gra- Ues, partes improprias aliquamis in Diuisionib.
De numero Vniuersalixm. CUI TY Anc quaestionem in hunc Iocum distulimus, quia ea quae dicenda sunt, vix intelligii H 3 natu
184쪽
poterant, nisi explicata prius cuiusq;Vniuersi natura. Sententia autem , quae dicit . tantum esse quinque Universa, duobus modis impugnari potest ;aut ostendendo esse pauciora aut demonstrando eme plura. Primum ita probatiar, Species non es uniuersum, ergo non sunt quinque uniuersa. Probatur antecedens . Nam alioqui falsa esset Aristotes is sententia, o Topicorum capite ι dicentis , Omnem quaestionem aut esse generis, ut est ne ani inal hominis genus p aut Proprij, ut facultas ridendi est ne hominis propria affectio λ aut accidens , ut al-hum estne accidens hominis pQuod si Species e
set Vniuersum , profecto dari posset D estia
Soeciei. Idem argumentum fieri potuisset de Differentia; nisi Arist. eodem logo quaestionem differentiae ad quaestionem generis retulisset. Secundo.Differentia Generica,& Specifica cur diximus unum tantum Vniuersum constituunt, id est,un am vocem praedicabi Iem, Ergo genus ει species tantum unum praedicabile constituent:Et ita erunt tantum qua tuor Universa. Consequentia probatur ψam tam diu erunt inter se differentia Generica &Specifua,quam genus,&species. Etenim sidui genus , & species conueniunt,qura utrunque dicitur in quid de suis inferioribus;differunt autem, quia genus de plurib. speciebus, aut formis; ecies verbmini merita differentia Gener ica & Specifica, licet ambς praedicentur in quale differunt ; quia Generi ea de pluribus differentibus specie dicitur , Specificavero nequaquam. Idem argumentum probat
dari plura uniuersa, qtiam quinque; 'si contraria methodo proponantiu; dicendo; Genus& fp cies constuirunt diuersa pi aedicabilia .Ergo di L. rentia
185쪽
erentia Generica,& Specifica constituent alia
Iam ostenditur,esse plura Ens est uniuersum, sedens non est genus, vel species,&e. ergo sunt plura quain quinque. Propositio probatur. Scientia est uniuersalium, at Metaphysica habet pro obiecto ens;dicente Aristotele Metaphys.
text.I. est quaedam scientia quae speculatur ensvi ens ;ergo propositio est vera. Obatur assiimptio . Ens non est genus, ex Aristotele xl Metaphy.tex. IO. & IO.Metaph.text.6.& ex Porphyrio capite de Specie,& ex diuo Thoma muI- eis Min ocis Pori b non est speciei: haberet nanque supra se genus . Quo pacto licebit etiam,
per reliquas Voces communes progredi. Secundum argumentum .Deus est uniuersum. cum di
eo disinitent sacratissima Theologia, & Metaph usica,& tamen non est genus , qui non sunt Deorum species nec species: ut pcobat diuus
Τhomas i. parte quaest.2. art. s. Demumque non
est Disserentia Proprium, aut Accidens , iErgo, funt plura uniuersa . Tertium argumentum Indiuiduum Uagum est uniuersum , atqui non est genus, vel species,&c. ut constat ex capites periori tergo sunt plura uniuersa quam quin que.Propositio probatur ex Aristoteler.de partibus Animalium, cap. . Illud inquit) est Uniuersum,quod multis conuenit: sed Indiuid um Uagum dicitur de multis secundum nomen
Si rationem : uniuersum igitur erit . Quartum. Decem sunt Categoriar, aut Praedicamenta, ergo decem sunt Praedica lia r vel assignetur causa , quare sunt decem praedicamenta , &quinque praedicabilia . Ultimo dantur aliqua Praedicationes , qui non pertinent ad aliquod
186쪽
με comment. in uniuersam Iogicam
ex quinque praedicabilibus et ergo erunt plum praedicabilia, vel uniuersa.Probatur Α ntecedes. Nam haec enuntiatio indefinita est vera album est animal, & animal non praedicatur in ea ad modu generis, alias animal praedicaretur de accidente, ut genus, Multae aliae praedicationes adduci poterantsed hae nunc sufficiant; reliquae
infra adducentur . Consequutio Vero, ostenditur , quia numerus praedicabilium ex Varijs generibus praedicationum est colligen
Oppositum autem Porphyri j, omnium Gius interpretum test unonio suadetur . In huiu quaestionis explicatione nonnulla iacienda sunt fundamenta. Primum est, numerum praedicaqbilium sumendum esse ex numero , & diuersitate modorum prae dicandi; quia cum praedica- . bile a praedicatione dicatur, quod modis aliquod uniuersum praedicari poterit, tot erunt Vn iuem sam pratdicabilia. Alterum fundamentum Vniis uersale potest praedicari de quibus cnun riatione alente, ut homo est animal, vel negante, ut homo non est leo. Et clim modi enuntiationis negantis reducantur ad modos. aientis , Vel affirmantis; quemadmodum priuatio reducitur ad genus sui habitus, vel formae,& cς citas ad visum;profecto ad numerum praedicabilium in-iiestigandu, tantum erunt nobis numerandi modi, quibus aliqua vox uniuersa dicitur de aliquo, praedicatione alente. Tertium fundamentum.
Triplex est praedicatio ales, quaedam Idem prica, in qua idem de se ipso dicitur ut animal est animali alia Disparata, in qua praedicatum omnino diuersum est a subiccto; ut homo est lapis, alia vero Medi cuius praedicatum nec Omnino idem
187쪽
illam est cum subiecto , nec omnino diuersunt aut homo est albus: Μox praedicatio Media est triplex, alia cuius praedicatum diuersa penitus ratione de suis inferioribus dicitur, ut Canis terrestris est canis; Ze voeatur Homonyma, Vel AN qui uoca praedicatior alia, cuius praedicatum eadem rationὸ de suis inferioribus dicitur, ut ho mo ost animal; appellaturque Synonyma, vel φoi uoca:est tertiavius Analoga dicitur, cuius prε- dicatum , aut attributum nec Omnino eadem, nec penitus diuersa ratione de suis inferioribus dicitur; ut homo est ens . Numerus praedicabilium sumendus est ex numero praedicationum Μediarum; non quidem omnium, sed Synonymarum .Pori h praedicatioSynonyma est duplex, Vnius praedicatum est simplex , ut homo est animali alterius vero compositum,ut homo est animal rationale. Ad nostrum autem negotium solqpraedicationes simplices exponendae iunt.Praeterea praedicatio simplcx aut est direcita , ut homo est animal; aut in directa , ut animal est homo ex quibus solas directas considerare oportet Caeterum explicare quaenam. enuntiatio sit di- Diram recta, opus, hic labor est . Sed nihil est tam Attribu difficile, quod dicendo non fiat perspicuum; tio. nihil tam horridum , tam incultum , quod non splendescat oratione, & tanquam eXcolar
Igitur praedicatio simplex, de qua nunc agimus interdum pertinet ad materiam necessariam, ut haec, homo est animal, interdum ad contingentem, & fortuitam, ut haec, homo est candidus. Quare ad explicandum quaenam enuntia-eio sit directa, sit prima regula . In enuntiationibus necessarijs quotiescunque praedicatum est
188쪽
taa Comment. in Diuersam DP superius in recta linea ad subiectum, praeditatio est directa; ut homo est animal; sicut quae opposto modo se habet est in directa : ut animal est homo. Secunda Regula : In enuntiationi buq necessat ijs quotiescunque praedicarum se habet,vt forma ad subiectana, praedicatio est ditarei ta : idque verum est, sue talis praedicati, sit paris de pari , Vt haec enuntiatio , homo
est risibilis, est directa , quiae risibilitasse habet ut forma hominis r haec autem risibiIe est homo, est in directa, quia homo non se habet vi forma risibilitatis : siue superioris de inferiori , ut homo est sensibilis ; siue etiam inferio ris de superiori r ut expresse docet Caietanus i.
Poster. c. de hac en unitatione, animal est rationale; quia animal se habet Ut materia,& rationale vi λrma. Τertia regula. De enuntiationibus accidentarijs non potest certum quid definiari, cum haec praedicatio, album est muscum, sit directa; ac porro haec alia,Musicum est album, non sit in directa. Ergo omnis propositio accidentaria, siue sit superioris de inferiori , siue inferioris de superiori, siue accidentis de sub stantia, ut homo est albus, siue substantiae de accidente, ut triangulus est ligneus , est directa. Omnis inquam aut fere omnis, scio enim hanc esse in directam album est homo, quia praedicatum non se habet ut serina obiecti . Forte tamedici poterit, omnes illas, in quibus accidens de accidente dicitur, es e directas; pariterq; eas i quibus accidens de substantia praedicatur di sed illas esse in directas, in quibus substantia de accidente dicitur ; nisi substantia accipiatur admodum nominis adiectius; ut triangulus est Ugneus, hoc album est humanum:&c. Quum itaq; dic
189쪽
: . ' Liber secuti an νυ dicrmus, tantum esse qui Mue praedi eabilia , loquimur de illis, quae dicuntur de aliquo praedicatione non Idemptica , sed Media Synonyma, Simplici, & quidem Directa. Non ergo Πegam iis dari plura Universa, sed dicimus, non dari
Plura, quae habeant praedictas conditiones. Porphyrius nanque de his tantum agere instituit, quoniam faciliora sunt: quippe cum in Prologo difficiliores quaestiones seminime tractatur u polliceatur. Et haec quidem dicta sunt, ad ostendendum non esse plura uniuersa his quinque in sensu expo-to. Nana non esse pauciora, lupra ostendimus illo argumento , omne quod praedicatur intellige fi sit praedicatum shmplex, Synonymum, S directit m) vel praedicatur in Quid, vel in Quale, &c. Ut stipi a habes cap. . huius
libri. Sunt tamen nonnulli auctores, qui numerum η υτ quinqHe Vocum explicari putant Analogia sup . μμ ta ex rebus Physicis, & naturalibus . Quema admodum enim in rebus naturalibus datur compositum constans materia, & forma , ita datur species in istis praedicabilibus,qtiae ex genere,&differentia consurgit . Genus habet se ut eius materia, differentia vero ut forma. Addunt Praeterea. Quemadmodum in composito Physico datur accidens cos. sequens materiam , ut
quantitas i & consequens formam, ut qualitas rita in his quinque Vocibus dari Proprium, quod formam consequitur , & Accidens quintum praedicabile, quod pertinet ad conditiones indiuiduantes, quae quidem ex mate-xia oriuntur; ut esse album , esse Aethiopem. Haec maiori consensu dicuntur , quam oporteat. Etenim falsum est accidens commune
190쪽
rat. Comment. In τniuersam rogicam i mune , quod est quintum praedicabile semper
materiam consequi: nam actu intelligere nanc, rem, vel illam, est accidens; quod potest ad osse,&abesse : at non con sequitur materiam , cum reperiatur etiam in Angelis, & animabus sep ratis, quae omni care ut materia. Insuper quod dicunt, proprietatem consequi formam, falsum est. Quid enim p Nonne esse morta IQ, est proprietas omnis substantiae corporeae , ac viventis Nihilominus homo non est mortalis Propter formam: id est, animum rationalem, sed propter materiam ; nempe quia eius Corpus ex quatuor elementis est compactum . Quia prior explicatio , ex varijs modis praedicandisi mapta , sanior multb est. Nec me latet,exemis pia non omnino debere esse similia . Quo .circa haec a me dicuntur, ut intelligatur, quo in pretio habenda sit illa Analogia, probabilem enim
coiitecturam praestat, no ix necessarium argu
Respondeamus. ia in obiectionibus. Ad pria
νὴ is ci R ' dico , Aristotelem solas illas quaestiones trita enumerasse, qtie aDialectico in scietit ijs tractandae sunt ι vel quae in distulationem veniunt atquaestio speciei non indiget tractatione , sed poena, vel sensu. Qu' enim negat , ho C quod
habet ante oculos est ei nem , aut Petrum esse
hominem, aut eget visu, aut dignus est, qui in ignem proijciatu V. Q odsi onorteat aliquando,huiae modi quaestiones tractari, Per loca gCneris id fieri poterit . Quare breuiter soluitur argumentum , dicendo, illas tantum quaesti os esse numeratas, in quibus agitur de aliquo uniuersali , quod de alio etiam uni iter sali dici potest: ut an hominis genus sit animal. Species autem, solum