장음표시 사용
271쪽
narius. De hoe genere Quantitatis , non multbpost disseremus,sed prius de Coniuncta agamus.
Ea quidem in quinque species diuidi solet, in
Lineam dico,ac Superficiem, Orpns, Locum,&Tempus. Uulgus autem Philosophorum, lineam esse ait longitudinem sin e latitudine: superficie 'quq a nonnullis Extremitas: aut manum dicitur) esse longitudinem & latitudinem, absque profunditate: Corpus vero longitudinem, lati tudinem, & profunditatem. Eodem omnino sensu licet alijs verbis desinit haec Aristot. s. Metaph. text. I8. dicens, lineam esse continuum in Unum, cum solum ratione longitudinis fit continua, & ratione latitudinis indivisibilis: superficie vero esse quid continuu in duo: Corpus deis niq; continuu in tria. Locus autem ita dofinitur. Immobilis superficies corporis ambientis, ut superficies aeris continentis me, est locu6 meus. M an Quare tamen superficies immobili S dicatur, cu uelim
reuera moueadur, magnam, nec perspicua certe mobilia
habet Ρhilosophiam. Atque hoc loco sorte non late. deerunt Philosophi minime mali, sed non sia tis acuti, quibus vIdeatur, hanc rem non fuisse. tanquam difficilem ab hac disputatione remouendam; cum facile dici possit, superficiem aeris ambientis columnam: si, quatenus 'perfici-ra quaedam est, consideretur, proculdubio posse moueri; nec solum posse, sed re ipsa moueri:at si expendatur, ratione distantiae, a Solis & Centro mundi nequaquam moueri, sicut nec puncta ista,
Daquae nominauimus. Quocirca tametsi super fietes concaua aeris,quae mane ambiebat colum-siam, ad vesperum iam mutata sit; quia tamen M. ilia ei succedit in eadem penitus distantia a P lis & Centro di ideo & columna in eodem loco,N In
272쪽
aea eomment. in Druersam Iuleam in quo erat, dicitur permanero , & locus ipω
immobilis perseuerare. Haec quum dicunt, tΟ-tam, quanta est, arbitrantur se dissolui me qua stionem. Quam acute, nihil dico; certe non adeo perspicue, ut existimant. Etenim clim illa e iam distantia accidens sit in corpore ambiente, existens, moto eo corpore, sicut necesse fuit, aliam superficiem succedere, ita & aliam reuerR distantiam; alioquin accidetns ab. uno subiecto. migraret in aliud Non equidem ut falsam reprehendo solutionem,sed talem arbitror , ut si aliquis vrgetre velit, ut nos fecimus, non possit absque summa Philosophiae comprehensione defendi. A Philosophis igitur ista erunt petenda , nos vero ad propositum reuertamur. Τempus est motus primi coeli, quatenus ita illo motu apprehenditur prius ac posterius, ut constat ex . Physicorum . Has quinque species
esse quantitates continuaS , probatur a nam partes lineae coniunguntur in quodam Puncto, qui est in medio lineae; qui cum sit res penitus indivisibilis , est finis unius partis lineae; alterius vero principium . Quare puncta quae
in linea sunt extrema , non sunt termini communes x nam cum Vnam partem finiant,alteram non inchoant. Partes autem superficiei habent tanquam terminum communem lineam iam edio superficiei, quae etiam est quid indiuitabile secundum latitudinem . Partes corporis habent terminum communem superficiem, quae in medio corporis intelligitur , estque indivisibilis quoad profunditatem. Insuper temporis partes coniunguntur ad instans, vel momonium, aut Nunc, quod est in medio tem poris . Denique partes loci coniunguntur
273쪽
liqua linea,quae respondet alteri lineae existet uin sit perficie corporis locati. malis se veruntamen circa has dimensiones , scilicςx i misis,
longitudinem,latitudinem, ac profunditatζms ramum seu crassitiem,obseruandum est primo k omnem ttrminum communem esse una dimensione, Minorem illa quantitate,cuius est terminus.Sup ficies est terminus corporis e corpus auxim tribus dimensionibus constat, superficies tantum duabus .. Praeterea linea cuius una est dimensio terminus ponitur superficiet,quae habet duas.Pianctus denique cum omni dimen one Rreat, est terminus communis lineae r quia
id quod minus uno est, nihil est.
Observandum est secundo: Quantitates non componi ex suis terminis communibus. Ita tu Bea non componitur ex punctis, nec superfici- ' res ex lineis, nec corpus ex supernciebus , aut tempus ex instantibus, vel momentis. Horum bis rem
autem vita est ratio. Nam mille pRncta non fa- ponaturiciunt lineam, nec mille lineae tantillam superficiem, nec mille superficies corpux etiam exiguum vel denique infinita instantia breue tempus.Etenim si uno puneis velis addere alium, aut tanget priorem , aut secus. Si non tangit, Bud faciet quantitatem continuam, Vel attiguam;si tangit, vel se toto tangit vel aliqua sui parte attingit a & alia est extra priorem pun- eum.Si detur primum, ergo duo puneta non occupant maiorem locum, quam unum sol iam ac proinde non faciunt lineam.Secundum verbilici non potest; ait enim Arist.s. Metaph.wX.
n.Punctum esse quid indivisibile,ergo non habet partes . Nec aliter sentiendum est de Baea respectu superficiei, cum eadem sit ratio
274쪽
o a Commen . in uniuersum Losicam, Ii neae ad superficiem. &superficiei ad corpus,
quae puncti ad lineam. De ημme' Denique obseruandum est , non esse plures ' dimensiones tribus:quoniam numerus dimensi-I oniim debet sumi ex numero linearu, quae p00
fiunt ita se intersecare, ut angulos rectos constituant & vocamus angulum rectum , quem efficit linea recta , cadens super lineam rectam perperadiculariter, ut patet in illo schemate sed tantum possunt esse tres I in ea quae ita se inuicem dividantr- Ergo tres su iam dimensiones, nec plures dari possunt . Probatur propositio. Nam mensura, cum nos de rerum quantitate certiores faciat,debet esse certa, ac definita non varia, &fluctivaga:sed solus angulus rectus est certus, ita ut non possit unus rectus esse maior alterorcontra autem anguli acuti, vel o tusi sun Pincerti;danturque obtusus & obtusior,
acutior & acutus:Ergo numerus dimensionum CX numero tantum earum linearum sumendus
est; quae modo iam exposito se intersecant. Probatur assumptio. Si quidem illis duabus luneis superius expressis ad crucis formam , ponset at i a superaddi, quae per medium illarum s
ratur, sed eam nequimus depingere. Posset tamen sumiacus,&in papyro transfigi, actum fierent omnes anguli recti. Porro caeterae lineae quae his addi possunt, iam non efficient angulos rectos, sed acutos; ut experientia comprobare licet. Demam Quantitas vero De iuncta, diuiditur in nurizase DG merum & Orationem. Numerus est multitudo consurgens ex unitatibus, ut denarius. Numerus autem est quantitas Discreta, quia eius Partes nullo termino communi Vinciunturi
275쪽
. .. tigerreri . tetari quidem denumero pari manifestum est. De impari sic ostenditur. Septenarius diuiditur inquatuor& tria, & quaedam unitas quaternar ij
poterit este eiusdem quaternari j finis. ac certe non erit ternam, sequeritis principium. Qu3re non coueniet illi unitati definitio termini communis:ergo nec impares numeri Quantitates omismi eblimis appellari debent.Oratio aute hoc loeo nomen. non sumitur pro ea , quae ore profertur; cum quid hoc haec ut sonus quidam est ad tertiam qualitatis loco signia speciem pertineat: ut vero est significans , adficet. Relationem. Nec quidem pro Oratione quae scribitur est accipienda, illi enim charactere spectant ad quartam speciem qualitati tBζc denique pro ea quae mente retinetur costat. Quidna igitur significat nunc Oraticuet existiamo, Mensuram vocum, sonorum , & motuum x
quatenus in se ordinem quendam habent. Vt quum profero hanc voeem Dominus, illa mensura qua dimetior quatum spatij,aut si placet diirationis consumptum fuerit in eius pr latione, est quae hoc loco vocatur oratio: ea IO- quendi formula qua mensuram pedis,nomin mus pedem. Quocirca subiectum euiuslibet scientiae Musicae pertinent ad hanc speciem , etiam loquendo de seientia Irah, cuius meminit Commentator 7. Metaph.tex.19. agit enim illa scientia de Musica in sal tu. Et illam ensura quam ensuramus varios motus tripudiantium in choreis, sub nomine quoque rationis intelligitur. sed enim quantum intelligo, Oratio non differt re a tempore, sed idem mei coeli motus,
qui quatenus est mesura rerum continua ru, vocatur Tempus:quatenus ex ipso sumimus varias partes
276쪽
Partes ad mensurandas voces,sonos , & motus diuersos,appellatur oratio. Ac ne aliquid intactum relinquamus,illud mportet intelligi, a quantitate Discreta appellari res multas,aut paucas ; ut mille Pomiliones dicimus multos, non magnos;duos autem Gigates,paucos dicimus e sed absque controuersia magnos o quamuis nonnunquami huiusmodi nomina confundantur. Sed tamen in magni nomine quaedam Iatet amphibolia . Μagnitudo quippe alia perfectionis est,alia ΜοIis . Perfectionis magnitudo est, cuiusque rei in genera suo praestantia, excellentia. Qua significatione, Deum etiam magnum vocamus. Tritum enim illud est,&omnium ore vulgatum , in his q emole magna non sunt,magnum idem esse , atque perfectum.Μolis vero magnitudo est , qua gx rerum corporearum Iongitudine, latitudiane, profunditate , aut diuturnitate sumitur. Quorsum haec inquies 3 Vt intelligatur, magnitudinem Perfectionis in rebus. etiam corporea Quantitate carentibus inueniri s nec pertinere ad hanc Categoriam, potius quam ad aIias: at magnitudinem molis tantum in rebus corporeia is cerni, & ex hac Categoria desumi.
D omnia est dri numero specierum Quantitatis...,is,. Nδm Aristoteles 1.Metaph.text.18. enumerat . t Tempus inter Quantitates per accidens,nOS Ve To inter quantitates per se Respondent,de inla litate duobus modis tractari posse, scilicet iubratione diuisionis, & sub ratione mensura Nam Quantitas duo habet. Constituit enim
277쪽
tem diuisibilem,ac est mensura qua res metimur.In Μetaphysica egit Λrist. de Quantitate potissimum sub ratione diuisionis , ac proinde ita definiuit mantum. Quantum est, quod natum est diuidi in ea quae insunt,quorum Vnumquodque natum est, hoc quiddam esse. Hic vero agit de Quantitate potius , ut ost mensura. unde ortum est, ut quum assignant Dinores, eausam numeri specierum Quantitatis, quae ab Aristotele ho loco adducuntur , confugiant
ad varias formas mensurae. Dicunt enim , res quas metimur aut esse coniunctas , aut deiunctas. Porro si coniunctae sint, aut esse positas in successione,tumque mensurari Tempore 3 aut permanere.Harum praeterea mensionem aut Meri interne, aut externmsi externe, ad Locum pertinet ;si interne, vel solum ratione longit
dinis,idque per Lineam exerceri , vel ratione longitudinis,& latitudinis , per superficiem;
vel denique ratione profunditatis,per Corpus. Sin autem res disiunctas metiamur, & illae res sint voces, soni, aut motuS , pertinere ad Orationem : alia vero deiuncta,ac perma nentia numero mensurari. Cum itaque Tempus per se mensura sit, numeratur hoc loco inter species per se Quantitatis ab Aristotele . Cum autem don competat ei diuisio per se licet non conue-piat ei penitus accidentario,sed ratione motus, se magnitudinis,ut dicitur 6.Physicorum capit.
. ideo,in Metaphysiea inter species per se in
titatis non computatur. Facillimum est hine colligere solutiones aliorum argumentorum; quae contra numerum specierum Quantitatis fi-rii consueuerunt. Quare non numerasti Motum
278쪽
quantitate sub ratione mensurae, motus autem non habet aliam rationem mensurae, quam
Tempus. Cur Aristoteles in Μeta hysico reliquit locum Quia in ratione diuisionis non di Ieri locus a superficie; quanquam differat in x tione m en surae. Quae causa fuit ob quam in Metaphysica non meminit Aristoteles orationis ' Quia in ratione diuisionis no differt oratio ani mero, S motu . Nihil enim aliud est Oratio, quam motus quidam diuisi, & inter se compositi, sicut numerus nihil est aliud quam reruperinmanentrum,ac diuersarum multitudo.
Altera quaestio.Corpus est species Categoriae Substantiae, ergo non potest esse species Categoriae Qilantitatis:diuersorum enim generum , &non subalternatim positorum , sicut diuersae sunt differentiae, ita & species . Respondetur, Corpus sumi aut pro ipsa trina dimensione , &esse speciem quantitatis Continuae, aut pro aatura substantiae, ex qua fluit trina dimensio, ut
proprietas a subiecto; quemadmodum ab homine risibilitas :&hoc pacta esse speciem subis
Tertia quaestio. Corpus non potest inueniri absque superficie, vel linea; nec linea absque superficie, Vel corporei quomodo ergo sulat tres species distinctae Respondetur; id nihil ad rem pertinere, nam etiam actio yon potest inii eniri absque pactione, nec passise absque actioneι& nihilominus sunt non duae species tantum, sed duo suprema genera. - Vltima quaestio in hoc capite agitari solet, an omnis numerus ad hanc Categoriam pertineat. An sicut decem homines, qua decem sunt, ad genus Quintitatis disiunctae referuntur, ita & decem
279쪽
1sber Tertim. 2Pfodim Angeli .sed in hae quaestione apud proba-
autores duplex genus numeri solet annota ri,aliud Τranscendens , aliud in antitativum.
Numerus. n. conflatur ex unitatibus: Unitas autem alia est Transcendens, alia Praedicamen- ΚΛ iis talis, vel Quantitati uar Ergo duo erunt nume- tu Grorum genera . Unitas quidem transcendenS. goriam . vagatur per omnia genera, estque ex numero transcendentium . Haec enim sunt praecipua Transcendentia ens, Unum, verum, Bonum, Aliquid,&Res. Iam veri, Unum transcendens nia
hil est aliud, quam quae uis res,vi essentiam &existentiam indivisam sortitur . Exempli gratia. AngelusRaphael dicitur unus, qui eius essentia, aut existentia non est diuisa in plures essentias, vel existentias. Quo fit, ut quae uis substantia,&quodvis accides hac unitate dicatur Unum, cum non detur aliqua res, quae non habeat 'nam exi, stentiam,1 qua una vocetur.Vnitas autem Qu1titativa, vel praedicamentalis, est illud esse convitinuum indiuisum actu, quod in qualibet re, aia
secta quantitate continua, inuenitur. Petrus e- Rim praeter esse essentiae, vel existentiae , habet qu0ddam esse accidatale, ratione cuius est unum corpus continuum.Igitur ex unitatibus trans- tendentibus, constituitur numerus transcen dens,ut decem Angeli, quia habent decem es.sentias,vel existentias, sunt decem. Ex unitati hiis praedicamentalibus constituitur numerus' 'antitativus, ut decem homines non solum
sunt decem, quia decem esseniijs, vel existenti- 'constant;sed etiam quia habent decem quantitates.Nec debet a nouis Philosophis haec distinctio vana & commentitia iudicari: innitiata enim duobus testunonijs Aristotelis, quo
280쪽
Tum Vnum habetur Io. Μetaph. tex.2r. Vbi ait philosopus, multitudinem esse veluti genus numeri . Quod si loqueretur de numero transcendente, falsa esset eius sententia , cum omnis multitudo sit numerus transcendens, & omnis numerus transcendens , sit multitudo. Quare sententia Aristotelis est vera, non de numero transcendente, sed de quantitatiuo . Alterum inuenietur 3.Physici cap.7. Tradit enim eo In Io-CO, numerum consurgere ex diuisione continuit quod de numero transcendente falsum equiisdem est, cum duo Angeli non sint duo continua diuisa.Contra autem denumero rerum corpΟ- rearum est certissimum . Nam duo fragmenta
I igni ex diuisione ligni, quod in ea diuisum est
faeta sunt duo. Hic itaque numerus est numerus quantitativus , qui fit ex diuisione continui. Sed inquies: Nonne in coelis est numerus quantitatiuus & Physicus pat numerus illorum non producitur ex diuisione ulla continui ; quia nullum coelum diuisum est aliquando in plures coelos : si ut philosophia docet, coelum diuidi nequit. Ergo numerus quantitatiuus non e ficitur ex diuisione continui . Uerum qui ita Vrgent, nec probabilem , nec satis idoneam causam afferunt. Neque enim adeo fustice Ari-2Momst- stoteles intelligendus est,quasi doceat, omnem
do me- numerum rerum corporearum ita constitutum
με ς'ti filisse, ut oportuerit aliquod continuum corpus ' ψπι- in duas,aut eo plures partes secari, ac tum nu- Σὸisti, merum factum esse.Nam quis ita poterit existimare p Quare Aristoteles id tantum docere voluit, nu inerum Quantitatiuum ex eo effici, quod duo corpora, quorum unumquodque continuum est,a se inuicem distincta sunt, atque diuisa; vel