장음표시 사용
331쪽
s.ὸuuda oppositionum numerum, hic est. Oppofita vel rationi inter se referuntur, vel secus. Si referuntur, misi intita sunt relata: sin minus, aut continentur sub eois svandi. dem genere, aut non conti non turr si prius eis conueniat, sunt contrariar si posterius, vel omni
tempore & loco , & circa omne subiectum diuidunt veritatem a mendacio , vel id minimo praestant. Si primum, Q nt Contradicentia ; si secundum, Privantia. De quavis enim re mundi, in quocunque loco sit , & quocunq; existat tempore, vere dici potest , illam esse hominem, aut non hominem et non tamen esse videntem, aut caecam. Et ideo Privantia non perpetuo diuidunt veritatem a mendacio ι Vt cΘntra dicentia. Sane utraque harum enuntiationum
falsa est, lapis est caecus, lapis est videns. At eis nuntiationibus, quae attributis contradicenti. hus constat, unam oportet veram esse , & alteram falsam: quia si non est lapis , est non lapis. Lege dubium secundum capit. 8. libr. . Atque, hae quidem sunt causae grauissimae: quibus effectum est,Vt quatuor oppositorum genera ab a floribus statuerentur. Possiant enim praeter eas nonnullae esse leuiores, quas, ne sim prolixior, Praeterm Itio.
Obιemones. T Rima contra definitionem Oppositorum. Nam color viridis opponitur nigredini Meandori, ergo quod uni est oppositum, potest etiam cum alio simili modo pugnare. Idem amgumentum fieri consueuit de Liberalitate, quae& Prodigalitati opponitur,& pariter Auaritiae. Respondetur negando id, quod antecedit. coalor enim viridis opponitur atro, quatenus habet
332쪽
I bιν Totias. 213 et rationem albir albedini vero alia ratione repugnae,quatenus scilicet viride, respectit ea didi,atrum iudicatur. Liberalitas quoq; au titiae tanquam deficienti opponitur, quia liber iis plus dat, quam auarus: prodigalitati autem re gnat tanquam dandi, largiendique limites excedenti. Minus enim dat liberalis,quam proindigus; licet melius det. Altera obiectio in illud quod diximus , reI
tiones oppositas non posse uni & eidem, respectu eiusdem, tonuenire. Ego enim respectu iusdem hominis possiim esse magister & discipulus: fi uoceam illum Geometriam , ille vero me Primam Philosophiam. Respondetur, relationes oppositas non posse eidem conueniare respectu eiusdem correlati, nisi intercedant alia, atq; alia fundamenta. Et quia in Hypothesi obiectionis relatio magistri in me existens nascitur ex Geometria , relatio vero discipuli oritur in me ex Metaphysica, recte possunt relationes oppositae mihi conuenire. Sicuti possunt duo homines esse similes in colore, in moribus, que dissimiles. Tertia obiectio in illud quod dictum est, Prian priuationem conuenire eidem absq; regressu. Etenim aer ex tenebroso fit quotidie lucidus; plerunque homo per obliuionem ex scientiar tris fit in ignorantiam e rursumq; post igno- . rantiam iterum adipiscitur scientiam, si ruri uin. earum demonstrationum recordetur , quibus 1 scientia comparatur. Respondetur, duplicem esse priuationem, aliam quae tollit actum solum, , ut somnus, quo quum opprimimur , non exerincemus actum videndi: aliam quae tollit potentiam,vi caecitra , quae tollit facultatem viden-
333쪽
δ's eamment. in uniuersam reditam
di. Α priuationibus secundi generis non datur regressus ad habitum a & de his intelligenda est definitio. At vero a priuationibus primi gener is, quales sunt tenebrae & ignorantia, dari potest regressus. Respondetur secundo, duplicem esse habitum, alius est naturalis , qui fluit
- natura,vt intellectus,sensus, &α quae vocantur nunc habitus , licet non omnia pertineant ad primam speciem qualitatis: alius est aduentiistius, ut scientia, lux in aere, virtus moralis,&c. Igitur a Privationibus quae tollunt primum habitum, non datur regressus , viribus praesertim naturae; a priuationibus vero quae tollunt secundum habitum, datur. Aniam Quarta obiectio contra illud quod scripstatur eam mus; hoc esse proprium Contradicentium, ut omni medio careant. Id enim falsum videtur, media . clim certum sit, dari contraria quaedam immediata. Respondetur,duplex esse medium, aliud participans, aliud negans. Plerique dicunt, meis
dium aliud esse participationis , aliud negati nis. Medium participationis est, quod partim
unius extremi, partim alterius naturam rccipit sui tepidum partim est calidum, & partim frigidum. Medium negans est,quod ideo solum meis dium vocatur, quia nullum est extremorum equamuis nec eorum naturam participeta Exempli gratia a Lapis est medium negationis inter sanum & aegrum. His positis , respondemus.
proprium esse Contradicentium,carere medio, tam participante, quam negante:Siue enim res existat, sive non existat, necesse est,alterum conis, tradicentium de illa dici posse r at Contrari rum nonnulla ideo solum immediata dicun- . tur,quia medio carent participante ,.non verb
334쪽
heran te. Caelum enim nec fanum, nec aegrum est:& tamen fani,aegrique naturam minime participati
ininta obiecti γ in id quod diximus, Con ' m comtradicentia opponi sicut ens & non ens Drasimpliciter. Album kr non album scut con tra 'pq
dicentia,&non opponuntur sicub ens & nons 'tibis. ens simpliciter ergo falsa est nostra sententia. iridititiis Probatur assumptio.Non album non se habu vitionens simpliciter alioqui quando aliquid
fieret ex non albo ad album, moueretur ex nonente simpliciter ad ens,ac ille motus esset generatio substantialis , contra omnem Philosophiam. Respondetiir distinguendo assumpti nem . Nam apud Physicum,non album minime dicitur non ens absolute, quoniam Physicus o siderat naturas rerum.Cumque res non designae ege ens simpliciter, quia redditur non alba; ideo non album nequaquam est non ens simpliciter
apud Physicum . At apud Logicum non album dicitur non ens absolute , quia iste solum considerat modum praedicandi, ac nominandi; iacum non album possit praedicari de non ente, id est,de Chimaera, ideo dicitur nonens simpliciter.Hinc perspicuum fit,quid resp6deri oporteat ad argumentum, quod proponitur de his vocibus Caecus S Non coecus ζ quarum neutra significat non ens simpliciter; cum alioquin sint contradicentes. Etenim non caecuS,Logice agendo, est non ens simpliciter,& eius co- paratione caecus est omnino ens.
Sexta obiectio aditersus id quod dictum est,
Relata inferre se mutuo, Contraria non item, Aristoteles 1.de Coelo cap. 3. ita argumentatur.
335쪽
An edim Aqua est, ergo ignis est: quonia, s nquit liscinter ria muta se contrarietatem habent.Ergo si credimus Ari-ruose in- stoteli, quamprimum unum contrariorum ponis feram. tur in rerum natura, ponendum est etiam reliquum .Respondetur , Necessarium esse duplex,
Physicum &Logicum. Necessarium Physicum est illud quod supposito ordine Un;uersi, id est.
Mundi, aliter essenequit,ut necessarium est, ae-Duplexne remi esse in Mundo: quia eo sublato, ordo vni-
cesseris, uersi periret. Quamuis interdum illud etiam impossib - Ρhysicus vocetNecessarium, quod saltem pleru si 'ς que ita fieri oportet,vt hyeme circa brumam ν ' pluere,& hominem viginti digitos a natiuitate habere,Ρhysio iudice necessarium est: quia licet
aliter euenire nonnunquam possit; iddamen ra-:xissimum est, ac proinde Monstrum dicitur. N eessarium autem Logicum est, quod siue posito, siue remoto uniuersi ordine aliter esse non potest; ut necessarium est, hominem rationali animo prς ditum esse. Item apudLogicum necessarium est, Petrum esse Petrum. Eodem sane iure de
Impossibili est dicendum. Aliud enim est Phy-lsicum, aliud Logicum . Impossibile Physicum
est, quod constituto semel ordine uniuersi, aut fieri nequit omnino, ut dari vacuuin natura, quia hoc dato uniuersi ordo destrueretur: aut vix fieri potest, sicut hominem nasci praeditum quatuor oculis, aut tribus pedib': At noster Logicus totus
aphysico est diuersus, illudq; modo impossibile dicit, quod nulla omnino ratione fieri potest; ut dari album sine albedine, aut iustitiam este iniuia stitiam. Est autem latum discrimen inter haec necessaria& impossibilia. Nam necessarium Physicum potest virtute primae causae impedirieVi
336쪽
. Liber tertim. svi enim diuina potest vacuum S inane dari,&eiusdem virtuteSol a cursu retardari. AtNecessa Trum Logicum nequit impediri, quia ab esse nistia cuiusque rei sumitur. Et certe fieri non potest, ut homo non sit rationalis. Atque it i Impos.sbile Logicum est illud, ex quo sequuntur duae
contradicentes, aut, si maius quod implicat co- tradictionem. Dico igitur ad argumentum hoc, esse discrimen inter Relata Se Contraria, quod unum relatum infert aliud necessat id necessitate Logica; ut si pater est, oportet omnino filium
habeat: unum vero contrariorum infert aliud
necessario necessitate Physica , quia supposito ordine uniuersi, si aqua est, ignis esse debet. Aa aute id de omni Contrariorum genere dici possit, Physici iudicabunt Sut enim quaedam, quae parum conducunt perfectioni, saltemi naturali iipsius Universi. Septima obiectio. Q.ium secundum mo/um - ω
in uestigandi numerum oppositorum expediremuS, docuimuS,C5traria non inferre se mutuo. φη 'βCommuna S quidem,&prae vetustate recepta o My - .pinio. Sed experiamur an saltem specie Impudinari possit. Nain vere qui poterit 3 Sicut pater est fili j pater,& filius est patris filius, ita contrari-rij contrarium. Cuius enim erit contrarium , si non sui contrarij Respondetur, discrimen esse, quia Relata referuntur inter se, non tantum subratione communi Relatorum, sed sub ratione etiam particulari talium Relatorum. Nam si cui vere dicimus , Relatum est relati relatu,
ita pater est filii pater. At contraria referutur ea R α quia
337쪽
2μ Comment. in rniuersam rogicam
quidem inter se sub ratione communi contraruorum, non siib ratione particulari talium conistrariorum . Licet enim iure optimo dici pol fit, Contrarium esse contrarij cotrariu: inepte profecto diceretur, calorem esse frigoris calorem, aut frigus esse caloris frigus.
De modis Prioris o Posterioris. Cap. a 2. PRius dicitur aliquid quinque modis.Primum
quidem Tempore, cuius generatio est prior ; ut Petrus Apostolus divo Hieronymo . Sed aliter sumitur prius tempore, si loquamur detepore praeterito, quam si de futuro . Nam inter praeterita, illa priora diei mus, quae a nostro 1 culo sunt remotiora ; ut prior est beata Maria
Magdalena diu a C itharina Senensi: illa enim Α-postolorum Synchrona suit, haec vero duobustatum seculis; nec illis quidem exactis nos prς-eessit.Sed ex futuris illa priora dicuntur , quae ii ostro tempori sunt propinquiora, Vt pater Antichristi,prror dicitur Antichristo. Secundo aliis quid est prius natura, a quo scilicet non conuem titur existendi consequutio: ut ternarius est pria or quinario, quia licet quinque existetibus-, tria quoque existant; non tamen vicissim consecutio recipietur.Τria existunt, ergo& quinque. Te tio aliquid est prius cognitione, vel ordine. Vepri cognoscim syllabas, qua dictiones integras,& prius literas, qua syl labas. Quarto dignitate, ut prior est Rex Duce. Q 'into prius aliquid dicitur, quia tametsi ab eo ad alterum existendi e sequutio commeet , tamen est causa alterius, ut homo est prior risibilitate, quia homo est causa risibilitatis: cum ab eius essentia, tanquamc fonte, manet risibilitas et tametsi ab homine ad
338쪽
aisbiIitatem e diuerso optime argumentemur Ex his facillimum est etiam modos Posterioris
Dubia huiκs ι ris. Contra secundum modum Prioris est argu- Mens ininentum Μetaphysicum. Illud est prius na- Comum. tura,a quo nΘn conuertItur existendi consecu stprisotioλErgo aliquid est prius natura prima causa. 'φ'-Nam licet bene colligatur, hoc est prima causa, ergo hoc est ens; non tame sequitur, hoc est ens, ergo hoc est prima causa;cum lapis sit ens,&no
sit prima causa. Huic dubitationi quid alij res
pondeant, ipsi viderint; nos breuiter eam expetadiemus. Illudque in primis constitutum sit: . En squamuis In Vniuersum accipiatur, non esse pri us natura prima causa. Sed praeterea dicimus, conuerti existendi consequutionem inter ea: si tamen son sumantur respectit alicuius particularis,& determinati subiecti , sed simpliciter. Experiar,& dicam id si potero )planius . Licet
superaor consequutio nihil Valeat , haec tamen. valet, prima causa existit in rerum natura, ergo. ens existit: de cotra, en S existit in rersi natura, er go prima causa existit. Quid ita 8.Quia quod uisens quod existat, aut est prima causa, aut quadiuest a prima causa, existentia mutuatur, atq; me-dscat. Ergo si priscar causae existentia sumatur. simpliciter, S existentia entis in communi, etiam simpliciter inter ea existendi consecutio conuertitur. At vero si sumatur existentia, istorum respectu alicuius entis in particulari, non est necesse, ut si mihi conueniat existentia entis,conueniat etiam mihi ipsa primae causae ex-
339쪽
existetia; d sufficit mea existentia no posse nee ad momentum persistere , nisi ab illius entis, chaod dicitur prima causa, existentia pende
Alterum se offert dubium in eadem modum. sequeretur enim male, Aristotelem appellasse Indiuiduum primam substantiam , & Speciem ac Genus secundas si illud est prius a quo non conuertitur existendi consecutio . Hoc tamen 2 bH pH ς plicatum est capite de Substantia ori subm Tertium dubium. Praeterire aliquid maxioribus assi mum est Vitium in enumeratione, at supra quadendi modos Prioris enumeraremus , multos Graetermisimus: ergo vitiosa fuit enumer tio Pro- ν batur assumptio Nam est alius modus, quo aliquid est prius altero secundum locum , cuius meminit Aristoteles I. Metaphysicorum text. IS Ubi meminit quoque alterius modi quo alia. quid, ideo prius dicitur, quia est potentius et ut ignis cum inter omnia eleme Ita maiorem vim. habeat, prior omnibus dici potest. Item Angelus est prior homine generatio oe, Vel productione, non tempore;quia ipse non menturatur tempore, sed artior ergo non probe sunt modi Prioris expositi. Haec, aliaque eiusdem generis argumenta placent quibusdam, illud vero primum omni labab eis reprehenditur : nam cum otiose vivere cupiant,nihil difficile proponendum iudicant auditoribus, sed ea tantum quae ipsi per se modica adhibita diligentia, intelligere potetissent. Quasi vero Magistri ossicium sit, actum agere, I non potius in difficillimis qua - , stionibus explicandis, miseros discipulos adiuuare. Sod ut ipsis eciam in hac re morem geram uti
340쪽
mus,facillimo argumento breuiter responde.. mus, hos modos reducendi ad superiores. Nam prius secundum locum refertur ad Prius. tempore, quia tam locus , quam tempus su nemen surae externaerprioritas quoque aevi refertur ad eundem modum, quia aeuum est quaedam duratio,& tempus accipitur hic pro quavis dura tione. Prius autem potentia refertur ad priua
dignitate. QMedam alia quae ad hunc locum per tinent. vid cap sequent. De modis Simul. Cap. 23.
m Res modos enumerat Aristot. quibus aliqui bases Sim ut esse dicuntur. cum totidem recense- quidam re potuisset, qnot & Prioris.Primus est quo ea mo a M. dicuntur esse simul Tempore,quorum ortuS fu
it simus. ut duo didymi,aut gemelli . Α 4 hunc
modulia Philosophorum reducitur allus excommuni locutione quam Arist. . TOpi. mini- . . - . Ime contemnendam iudicat sumptus,quum scilicet eos simul tempore Uicimus, qui tametsi non eodem tempore e carceribus emissi, simill . ad calcem viaiunt peruenerint, dest, nec eodem die orti, nec eodem mortui sint;tamen bona temporis parte convixerunt. Ut beatissimos
Patriarchas Dominicum & Franciscum simul tempore sui sie asserunt,quia fuerunt Synchroni.Non deerunt, qui Optent exempla Gentilium. hoc loco posita fuisse, ut Philippum Macedon si Regem, ac Arist.contemporaneos fuisset:itemm Scipione Africanu,&C.Laelium. Sed eoru potius