장음표시 사용
361쪽
ar Comment. iis uniuersam Luicam nauiculam gubernante sanctissimo patre Pi
Papa quinto,ex sacro Ρ. aedicatorum ordine insumpto, vere dicimus,M . Pontifices Romanos nisi er& nunquam vere dictum est , Nunc sunt 33 .Poiuifices.Respondetur.Licet haec propo tIO, centum Phoenices,aut tot Pontifices m Tunt, nunquam habuerit aliquam enuntiati nem temporis praesentis veram secundum se totam;tamen fuisse veram secundum omnes.suas partes et quia scilicet aliquando fuit verum, nunc est primus PontifexMax.&aliquando, nucest secundus,& ita iam modb 1equendo Verisimiliorem computationem )verum est,234.POntifices Romanos fuisse. Sed est aliud argumentum. Haec enuntiatio;Iustus fuit nequam , est: verrised nunquam fu1t verum ,. iustum esse nequam z ergo Veritas enuntiationum. Praeteriti temporis non pendet a veritate Praesentis. Rese Pondetur, negandam esse consequentiam. Licet enim non pendeat ab Illa enunciatione, Iustus est nequami pendet tamen ab aliae praesentis. t
poris. Nam quia de illo homine qui nunc est iustus , vere olim dici potuit , Hic homo est nequam , ideo nunc haec est 'vera , Iustus f
it nequam. Aliud argumentum L Haec est verri. Tempus fuit,& tamen nunquam vere dictu est, Tempus est:ergo veritas praeteriti haud nititur teritate praesentis. Probatur assumptio Nam praeteritum iam non est,futurum nondum est:
Praetens vero secundum Philosophiam a non
est tempus,sed nexus temporis, ergo nunquam fuit verum, tempus esse. Respondetur , immo fuisse verum,&modo etiam vere affirmari, nuncine tempus.Licet enim Temporis nihil praeter Instam existat,tamen quia hoc instans est termi-
362쪽
aus g mmunis connectens Praeteritum eum Fuis
raro,sufficit hoc instans esse, ut tempus sit r hie enim modus exi stendi rebus in successionupos iis, quartum una est Tempus,conuenit. De Oratione. Cap. 4.Sξquitur ut de Enuntiatione, eiusque formis De istis sis putemus.Sed prius de Oratione quae enu- accusotiationis est genus, disserendum videtur .Ora. Orar intio est vox ex hominum i nstituto significans, eius partes separatae significant ut dictiones; non ut affirmationes,aut negationes. Vt hoc compositum, Homo est albus,est oratio. Di plax au tem orationis genus traditur, aliud perfectum, aliud imperfectum.Perfecta quidem oratio est, quae quod in ea esto perfectum intelligentiam imprimit in animo audientium; in haec, Hom est animal.Dixi,quod in ea est,quia si ex tardia . rate audientis perfectum sensum non generet, nihilominus ipsa erit perfecta oratio. Impers fra est, quae huiusmodi intelligentiam mmme imprimit,ut haec oratio,Si ego currerem .Per orationes sunt indicantis & imperantis m 4 4d quas reducitur deprecatio, & alia simi- leo optantis. Imper et eautem sunt oratio- aes subiungentis modi& infinitiuirin super&ime quae verbo carent. Q nanquam ex duabus Orationibus subiungentis modis possit fieri una
perfecta oratiorvi si homo curreret,homo mo ueretur. Perfectarum vero orationum aliae sig-Rificant verum aut falsum,ut Homo est animal;&hae appellantur enuntiationes:aliae nec verum,nec falsum significant,ut orationes optantis & imperantis modi, quas Oratoribus, Gr
363쪽
ara comment. in uniuersum Lu icam
ia noratio Argumenta in superiora.
.h c. ' minum Morationis partes significare ut di
Auze,ni iones, non ut affirmationes iquod ita im
Ct oratia pugnari potest.Nam haec oratio .Et sol lucet, &onM. DieS est, continet partes quae significant ut affirAra rationes : siquidem Sol lucet,affirmatio est;dia es est, affirmatio quoque est. Respondebis, fomsa n orationis definitionem ex Aristotele traditam, non omni orationi conuenire, sed dunta at simplici orationi, quales sunt & illa quae Ver ho caret, ut Homo doctus; SI enuntiatioCateg rica; ut homo est animal . Sane toto erras coelo. Nam etiam haec oratio , Homo est animal, continet intra se hanc aliam, Homo est, quae reuera est affirmatio. Melius ergo responderi potest cum diuo Thomar. Periher m. lecti ε. illam definitionem Orationi conuenire, etiam si longis. sina fuerit: sed interpretandam esse hoc pacto toratio est vox, cuius partes n ecessario fallem significant ut dictiones, noni autem necessarib ut affirmationes. Quare si aliquando significant ut affirmationes, non tollitur definitio Oratio-tionis.
De Enuntiatione , ct eius diuistonibus. O A
EST autem Enuntiatio oratio verum aut fatis su significans, ut istae orationes, Omnis homo est animal, Nullus homo est lapis.Sed quemadmodum animal diuidi potest aut ratione par tium integrantium, ex quibus componitur, Vt a nimalium alia spinis constant, alia ossibus, alia cartilagine,&c. aut ratione quantitatis, ut Animalium quaedam procerst statutae sunt , quaedam
364쪽
nioris magnitudinis raut ratione relations, ut Animalia quaedam sunt homini similia, ut Sinaia, & piscis Episcopi habitu;al ia vero penitus
dissimilia, ut vermesta ut ratione qualitatum, ut Animalium quaedam alba, quaedam atra;&ΠΟ- nulla medio colore sunt affecta r ita Enuntiatio multis modis diuidi potest.Nam Ss ratione partium integrantium,& ex relationibus, inlu- perque ex qualitate, & tandem ex quantitate
diuidi potest. Ratione partium diuiditur in Categoriam &Hypotheticam.Categoria Quae prae dicationis enuntiatio diei potest, ea est quae aliquid de alio enuntiat, ut homo est animat: aut ῆ liquid de aliquo negat, ut homo non est lapis.
Hypothetica vero quae componitur ex plura SCategoricis, vel saltem ex pluribus orationibus, quae Iocum plurium Categoricarum sub
unt: 't Vel homo est animal . vel homo non est animal : item: si homo curreret , homo
moueretur.Praeterea enuntiatio Categorica, a
lia est simplex, alia modificata: simplex quae sol sim significat aliquid alicui conuenire. ut Homo est animal, aut non conuenire, ut Homo noest albus: modificata, quae praeterea modum eX-plicat, quo aliquid alicui co uenit, aut no conuenit, ut Homo necessario est an imal. Iam vero simplex enuntiatio duplex est: nam quaedam Verbo adiectivo constat,Vt homo ambulat, quaedam
sebstantivo.Ηaec porro diuiditur in eam , quae secundi adiacentis dicitur, & eam quae tertij. Secundi adiacetis ea vocatur, in qua post subi stulantu ponitur verbu substat iuu, ut homo est:
tertij autem illa dicitur, in qua itria ponuntur nempe subiectum , & 'raedicatum , ac denique utriusque nexus & vinculum ι ut in hac
365쪽
hac enuntiatione, homo est animal, illa voxΗ mo est subiectum,quia subijcitur alteri, nempὸ animal; it Iaver b Animal est attributum , vel praedicatum, quia de altera dicitur: verbum Est dicitur copula, aut nexus,quia nectit utributum cum subiecto.Caeterum enutiationes verbi adi ctiui,&secundi adiacentis facillimo negotio reduci possunt ad enuntiationes terti j adiacenistis,ut homo docet,ad hanc, homo est docens: &homo est, ad hanc, homo est ense vel homo est
missiliis Secundo potest diuidi Enuntiatio per relatiatione νHa oneS in veram,&falsam. Omnis enim ensitiatiotionum. Categorica,seu Hypothetica est vera, aut falsa. Veram enuntiationem dicimus quae ita enuntia at, sicut est; vu homo est animali falsa aute , quae non ita enuntiat, sicut res se habet; ut homo noest animal. Diuisora Tertio potest diuidi ratione qualitas in alentione qum tem & negantem, aut in affirmativam &negatuisatis. uam.Enuntiatio aiens est, in qua Verbum ata matur, ut in hac, homo est animal contra vero negans est, cuius verbum negatur,Vt homo non
est animal. Quod si illa enuntiatio pluribus veris bis constet, praecipuum verbum considerandum erit.Ηaec enim enuntiatio, homo qui non est doctus, est indoctus,aiens est, uia praecipuum Verbum, nempe illud Est, quod secundo loco ponituri affirmatus. Haec vero alia, homo non est animal,quod est irrationale, est negans, quia precipuum verbum nempe primum Essi negatur. Alij sunt qui dicunt, illam enuntiationem esse aientem,quae aliquid de aliquo enunciat; ut homo est animat:illam vero negantem , quae ali quid ab aliquo remouet. ut homo non est lapis.
366쪽
n iae in hae diuisione diximus, tantum in Categoricis intelligantur: nam quod ad Hypotheticas attinet, suo loco dicemus, quae sit alens, &quae negans. Qui, d si omninb vis , communem
enunciationi omni aienti, atque nega Lli definitionem tradere,dicito, eam esse aientem, cuius partium praecipuus nexus absque negatione ponitur, eam vero negantem, cuius praecipuus nexus negatur. Vt enim Categoricae trabent ver bum ut nexum, ita Hypotheticae coniunctionem aut adverbium, ex quorum positione aut negatione tota enuntiatio Hypothetica aiens , aut ne ans dicitur. Vide ultimum caput huius iI-
Quarto ratione quantitatis in Universam, particularem,Indefinitam , & Singularem distribui solet Enuntiatio. Universa est, qua oz stendit praedicatum conuenire, aut remoueri ab omni contento sub subiecto , ut omnis homo est animal; nullus homo est lapis. Tales suadomnes enuntiationes, quibus aliqua ex his notis praeponitur tomnis, milibet, Nullus, &c. Particularis est,cuius subiectum est uniueimum,& ei una ex his notis praeponitur, Aliquis, Qui-ἐam, Non nullus, Non omnis: vi aliquis homo sedet. indefinita est,cuius subieetum est uni uersum,& nulla ei praeponitur nota , Vt homo . est animal. Notas alij Signa vocant. Singularis
autem est,cuius subiectum est s1ngulare, ut Dominicus orat. Obleruandum est tamen hoc lo Alia diu eo, enuntiationum triplicem esse materiam,sis ratione Nam alia est enuntiatio, cuius extrema neces- νὸμ 4.
sario inter se cohaerent, ut haec , homo est animal, diciturque enuntiatio in materia necessaria. Alia cuius extrema omnino sibi repudii Dan
367쪽
a s comment. in uniuersam Iogicamnant, Vt homo non est lapis: & dicitur esse thmateria impossibili. Τertia est , cuius extre ma accidentario coniunguntur, ut homo est al-
bus; accidit quippe homini esse album : appel-
Iaturo; haec enuntiatio in materia contingente. His ita constitillis, dici consueuit, enuntiatio nem in materia necessaria, Vel omnis brepugnante,si sit indefinitas idem pollere ac si esset v- niuersa. Vt haec, homo est animal, idem valet atque haec, omnis homo est animat: haec vero alia, homo non est lapis, idem Valet atq; haec, nul- Ius homo est lapis. Cumq; in disciplinis fere
Temper versemur in materia nece flaria, aut Impossibili, quum loquimur indefinite, existima dum est nos uniuerse loqui. At proposit1o In definita in materia contingente idem valet alisque particularis. Haec enuntiatio, homo est albus, idem valet atq; haec , aliquis homo est aubus. Ita qΗidem dicitur a pleriique , sed quid nos sentiamus, in Ultima obiectione aperiemus. obiectiones in superiora. Ontra definitionem Enuntiationis ita obi, eio Haee oratio Infinitivi modi, Homi. nem esse animal, significat verum, atqui non esto rariari .er Eo enunt lationis definitio aliis a
definito conuenit. Affumptio est manifesta. Probatur propositio. Nλὰ haec oratio, H minem esse animal, nihil aliud signincat quam hominem eme animal , id aurem verisimitim est et o il la oratio significδt verum. Resipondetur, primo in definiti ne enuntiationis subintelligendum esse illam particulam, Indicantis modi, & quia haec oratio , Hominem esse an 1,mes,non est Indicλnci. modi, non est enunt1
368쪽
tio r licet verum , aut falsiuia significet. sed impugnatur responsio. Nam haec oratio, Si Mnimal curreret, animal moueretur, proculd bio est enuntiatio, cum tamen non sit Indicantis modi. Quar e aliter respondetur, in definitione enuntiationis subintelligendum esse, ut sit oratio pei secta ; & quia illa oratio Infiniti uimodi non est perfecta, ideo licet significet verum, vel falsum, non est enuntiatio. Quod vLque adeo verum est, ut aliquare nuntiationes Indicantis modi non sint enuntiationes ; quia ratione alicuius additi non sunt perfectae orati nes. Vt haec oratio. Homo qui est animal, est illa quidem Indicantis modi, & non est enuntiatios quia ratione illius Pronominis Qui redditur imperfecta. Tertio potest responcieri, En untiationem debere significare verum , vel fallalain, decernendo, ita esse, aut ita non esse: & quia illa oratio, hominem esse animal , nihil determinat, ideo non est enuntiatio; Quam etiam ob causam interrogationes, quamuis sint orati . ones Indicantis modi atq; perfectae, non sunt proprie enuntiatio Aes. Qui enim ait, Suntne Antipodae λ nec vere , nec false loquitur e quia nec asserit, Antipse das esse, neque non esse. Secundo contra eandem definitionem ita em An urebapositam oblucitur. Si ego ambulans dicam, significent Ambulo, etiam si nihil addam, aut detraham ilia urin, aut ii verbo , dico verum r & decendo ita esse, mpum. atqui ambulo non est enuntiatio , cum non sit oratio: Ergo definitio Enuntiationis in verba
simplicia quadrat: stespondebis, ibi subintel- ' Iigi Pronomen Ego , sieut etiam si tu perconaveris a me, utrum homo sit animal , &ego respondeam, etiam , verum dico , quia ibi
369쪽
Iiber Quartin. ipsa significat, senone1Ie veram; ergo est falsa.
Datur ergo aliqua enuntiatio, quae nec vera est, nec falsa. Decreui antequam argumentum solua,pauca de instituto, ac iudicio meo dicere. Noeram nescius quum haec seriberem, me in multorum reprehensionem incurrere, nempe eo rum qui omnia argumenta, quae uno verbo disesoluere nequeunt,captiones V eant2nec eo con- .
tenti, disputantem subsannant; &quae eruditi.- . ne tractanda fuissent, risu absoluunt. Sed obsecro primum lectores, ne huiusmod1 hominibus 'qui omnia quae minus probant, sophismata appellant, ullam fidem habeant. Facile enim est dicere, hoc sophisma est, illud vero captiuncula. Elfi modum hunc soluendi argumenta in
kholis feramus, non erunt nobis Iegendo occupatis, noctes ducendae insomnes, sed in utranque aurem dormire licebit. Itaque peribunt laterarum studia. Sapientia enim non inuenitur in terra suauiter viventium , illisq; solum domus eius pateti, qui mane ad ipsius fores vi- gilant. Praeterea . num Aristoteles quum aduersus Parmenidem, & Mellissum; & alia antiquitatis monstrua disputat , id tantum agit ut eos sophistas appellet Num.Patres &Ecclesiae pastores quum aduersus haereticos fidem tuentur Apostolicam,fatis se muneri suo fecisse purivant.si dicant eorum argumenta est contor- ra , aculeataque λ Minime gentium. Dicere
Ran. Oportet , in quo posita sit fallacia, ubi lateat anguis. Quid Quod argumentum. propositum non sophistarum , sed doctissimorum virorum esse, facile demonstrabo. Lege Ciceronem, cuius se isti discipulos esse glorian- tur , in eo Asiademisiarum quaestionum libro,
370쪽
qui Lucullus inscribitur; & idem Dic argumentum reperies. Nam quod nos diximus de hac en uiatiatione, haec oratio est falsa, ipse dici ede oratione illius , qui diceret se mentiri. Aequaerit, an is qui tantum dicit se mentiri, si mentiatur , dicat verum. Non aliter quaerimus. NOS, an oratio illa , quae significae se esse falsam, concedenda sit vera si conceditur est e falsa. Quare illis dimisis, imitemur eum , quem Sa-- piens valde commedat, quod ad versiitias parabolarum , &aenigmata sapiendum conatus siemistis peruenire. Respondebant igitur quidam an- sntiqμε' tiquio: es Philosophi, concedendo , definitio-κ . nem Enuntiationis traditam non competere o-
Smi ni nil, iis enuntiationibus, pra sertim istis, quR ' vocabant In explicabiles. Hanc solutionem refert Cicero loco paulo ante citato: sibi tamen probari negat: imino ipse hoc alijs argumen iis conuictus ibidem asserit , nihil este, quod certo sciri possit. Si enim inquit, quod Dial
elici certissimum arbitrantur, omnem enuntiationem aut veram esse, aut falsam, id incertum est ; ut argumendum propositum indicat; qualia erunt caetera , quae ipsis non adeo certa Videntur i iij vero respondent, orationem Ilati βω- Iam,de qua est controuersia , non esse enunti
tionem; quia nulla enuntiatio potest de se ipsa intelligi: illa vero non de alia quam de se ipsa
tractat. inare non est enuntiatio, licet sit oratio Indicantis modi. Verum contra hanc
solutionem iam diu defitum est disputari, quoniaest aperte falsa. Etenim si quis sumpto carbo- arastu ne, scribat in pariete sola Dec verba. Haec scriptura est atra , absque dubio esset enuntiatio, & quidem vera: cum alioquin non dearu