장음표시 사용
351쪽
obseruatis. Dubia huius capitis in sequenti commodita
De Verbo. Cap. VErbum est vox ex hominum instituto cum
tempore significans, cuius nulla pars sepa rata quicquam significat, finita, &recta,ac eorum quae de altero dicuntur nota. Quae definitio ex his quae superiori capit. diximus, tota perspicua fieret, nisi tres illae partes additae fuis .sent, recta,cum tempore, & nota eorum quae de altero dicuntur. Exponendae igitur sunt. Dicietur Recta, id est Indicantis modi, tomporis praesentis, quia verba aliorum modorum non posioni constituere enunciationem, nisi forte ΗΡpotheticam,qualis est haec; Silapis esset homo, lapis esset rationalis: sed cum Aristoteles c ius haec definitio est potissimum de Enunciationibus Categoricis disputaret, ea tantum exposuit, quae ad Categoricam Enunciationem sunt necessaria. At verba aliorum temporum Indi cantis modi possunt quidem Categoricas enu ciationes conficere; sed quia veritas, aut falsitas illarum sumenda est ex veritate, aut mendacio enunciationum temporis praesentis; idet, submodo de verbis aliorum temporum non curauit Ari-mesium stotel.Sane ut quod diximus pateat haec enu- cum tem- Ciatio, Petrus ambulauit ideo vera est, quia ali- per igni- quando fuit haec alia vera,Petrus ambulat. Diciis με - tur praeterea verbum significare cum tempore,
352쪽
praeter proprium significatu aliquod certum tempus adsignificare : ut verbii Curro prae ter proprium sigia ificatum, id est cursum, ad fidinificat tempus praesens. Nomen vero tempus sidinificare potest, ut patet in his nominibus dies,mesis, S C. non tame potest praeter propriu signia ficatu tem p au significare. Qubd si obijcias, harenomina prandiu Sqcorn a, praeter proprili significatu, nepe coluestione, tempus aliquod significare, scilicet, prandiu diurnu, S coenam nocturnis Respondctiir, nunc per lepus intelligi aliquam differentiu temporis ora se litis, praeteriti, & Ω- turi; quod minime couenit illis vocibus pra dia& coena . Demq; dicitur Sr semper est eoru, quae de a Itero dictitur nota, quia verbu in enunciatione significa aliquod praedicatum alicui subi
sto conuenire; in quo i Participio distinguitur.
participium en inu, ut amus; quamuis cu tempore significet, non est verbum,quia non est nota, vel
signum eorum , quae de altero dicuntur, id est, coniunctionis praedicati cum subiecto. In hoc iis pracedens caput quaestioner. ΡRimo proponendae sunt cominu ues capit. Σι& 3. quaestiones, postea vero cuiusque pec liares. Quaeritur ergo primo, Quomodo a n
bis diuisa sit Vox insignificantem & non significantem; si Aristoteles 1. de Animo cap. 8. doce vocem eme sonum ab ore animalis prolatum.
cum imaginatione quidpiam significandi Nam si id verum est , profecto nulla datur vox nousignificans. Huic obiectioni post octauam reia
secundo quaeritur, Quorsum Aristote Ies hoe
loco de vocibus simplicibus agat , postquam Si de
353쪽
Commeat. in uniuersam utram de ipsis in libris praecedentibus est disputatum
Respondetur , voces simplices pos considerari , aut ut significant res , quae substant secum dis notionibus generis , speciei, &c. & ita spectant ad libros praecedentes ; aut ut ingrediuntur enuntiationes, scilicet ut subiecta sunt, vespraedicata,& ut significant cum tempore, aut sine tempore; qua ratione pertinent ad hunc lubrum; ac tandem visunt maior , 'vel minor e tremitas,aut certe medium alicuius syllogismi,' quo titulo ad libros Priorum referuntur.
Pepartia Tertio quaeritur , Quamobrem sicut agitur de ,- ο - Nomine, non etiam de alijs partibus orationis ris M. agatui Respondent quidam , ' quia apud Dialecticum nullus est aliarum partium usus. Sed eorum sententia facile refelletur. Nam Dialecticus Pronomine in indiuiduo ex demonstratione utitur; Participium saepe assumit; Coniunctione in qua uis argumentatione necessario utitur; d nique Adverbia & Propositiones nonnunquam enuntiationem variant: sola Interiectione, qua Interiectio est,Dialecticus minime indiget .R spondetur, igitur Pronomen & Participium pud Dialecticum sub nomine comprehendi, ut patet in his enuntiationibus , hic est, & amans est; in quibus pronomen & participium locum nominis supplent At reliquae Orationis partea Praetereuntur, quia sine ipsis enuntiatio constare pozest; sine nomine autem comprehendem do participium & pronomen sub nomine ) ver- Andetin bo nulla penitusenuntiatio coalescit. Ideo igie natio tui Dialecticus solius nominis& verbi ratione nullo no habet. Uerum in hinc sequeretur, inquies,demsne con- solo verbo tractandum fuisse, non etiam de n
mine. nam potest dari enunciatio , quae solum
354쪽
eonstet verbis , ut haec , 'currere est moueri;&Praeterea haec alia , non homo est, non constat
nomine; quia non homo ut dictum est non est
nomen. Sed ad priorem enuntiationem respondeo, illa dua infinitiva esse nomina in illa enuntiatione. Instans significant cum tem p te, ergo non1undi nomina. Dico, illa non significare cum tempore, sicut verba. Uerbum enim apud Dialecticum debet significare cum tempore, ita ut possit enuntiationem sui tem- p ris constituere. Uerbi gratia. Quia hoc verbum Fuit,est temporis P. arterati , ideo haec
enuntiatio,inirrere filii bonum , est . temporIS praeteriti. Verbum. autem Infinitiuum non significat cum tempore eo modo, quia tametsi, currere, sit temporis Praesentis, illa enuntiatio, currere filii bonum,est temporis Praeteriti. S Alam ergo a nobis vi huius argumenti extorqueri posset,currere non esseproprie nomen,sed reduci ad nomen. Id tamen non extorqueretur,
quia libentissime. dabimus. Ad posteriorem respondemus: nomen infinitum quamuis proprie non sit nomen,referri tamen ad nomen, Giusq; locum supplere, ut docet Aristol. 2. Perih. cap. r. In Boethi j translatione,& lib. i. cap. ieri Perionij diuisione. Quartis causam quaeret aliquis , ob quam a- De Partipud Logicum referatur Participium adNomen,& non ad Verbum. Respondetur, quia potest. esse subiectum & praedicatum enuntiationis,&nunquam est nexus praedicati cum subiecto , id est,nunquam potest esse nota eorum, qua de altero dicuntur. Insuper quia licet significetonin tempore, non tamen ita ut possit enuntia- ε 3 Μ
355쪽
tionem sui temporis constituere. Sane haee enuntiatio, Mnans erat sapiens, Praeteriti t em . pinis est, licet Participium amans sit praesentis.. Quinto rouas , quomodo dictum sit Nomen& Verbum este voces, cum dentur multa nomisu, na Ra atque Verba , quae non sunt voces. Nam inis. cum enunciationea quae mente retinentur , aut in libro scribuntur, sint enuntiation , constant
profectis nominibus & verbis ; de non constant vocibus. Respondetur Aristotelem hoc loco. solum agere de Nomine & Verbo ut pertinent ad Enunciationes , quae ore proferuntur: qu niam ipsae notiore su ne , eisq; in disputati nibus frequenti seime utrinur. inare nihil mirum est si definition ex propositae accon modari nequeant Nominibus 8r Uerbis iae nunciatione mentis & scripturae posi-
Sextb quaeritur,quare Nomen & Uerbum per Vocem tanquam per genus definiantur , cum Nomen & Uerbum sint res artificio confecta & vox res naturalis. Speciem autem ad idem genus referendam esse ad quod suum genus proximam pertinet, nemo est qui ambigat. Reia pondetur,. Vocem non esse genus ad Nomen &Verbum, tamen poni loco generis γ quia in do finitione rerum artificio confectaraim, poniturres naturalis , sicut in cle finitione accidentis ponitur substantia. Q odnam igitur erit, Ii quies, Nominis ac verbi genus , si vox non est genus Accipe Signum. Nam de essentia nominis siue in voce sit , siue in striptura,
siue Di mente , est esse signum, id est signi
septimo quaeritur , quomodo nomina MVerba
356쪽
verba exinstituto significent, & non naturali' hais is 'aer. Siquidem essentia cuiusq; rei naturaliter Ditiiosi. ipsi conuenit, sed de essentia nominis & Verbi enificenor
est significare ; ergo naturaliter eis conuenit. Propositio constat. Probatur assumptio, de essentia nominis & verbi est significare ad placitum , sed manifestam inuoluit repugnantiam, ut significent ad placitum, & non sidini ficent: ergo deessentia nominis ac verbi est significare. Respondetur , de essentia nominis esse, ut quatenus nomen est, significet. Et ita naturale est nomini quatenus nomen, Vt significet ; non tamen quatenus vox est, quia non potest dari nomen , quod non significet: potest tamen dari vox , quae haud quaquam significet. Quocirca in definitione Nominis etiam ut pertinet adorationem ore prolatam , non dicitur , illud esse nomen ex instituto signita cans; sed dicitur esse vocem , ex instituto significantem. Respondetur secundo, quum dicitur, Nomen non significare naturaliter, munime id esse i ntelligendum ex parte naturae n minis . sed animalis ; quia scilicet natura animalis non constituit nomen, sed arbitrium humanum. At voces naturaliter significantes, ut sunt eiulatus , natura animalis constituit, non hominum voluntas , aut consilium. Itaque non est naturale animali uti hac voce Lapis ut significante,licet huic voci Lapis, quatenus nomen est, nihil sit magis consentaneum, & Ω- eundum naturam,quam significare. Quod vero de Nomine dictum est,de Verbis etiam intelligatur. Adhuc quae Nomini cum Verbo communia erant , prosequuti sumus , nunc accedamus
357쪽
ero Commenti in uniuersam Imicam
ad propria. Sit itaque octava quaestio circa De varia Nominis definitionem. Aliqua vox non signia tion si ficans,nempe Blitiri est nomen , atqui ei nona si uri eompetie definitio nominis tradita, ergo ea est V μμ ilis nulla. Probatur antecedensia Nam in hac F- nilntiatione est vox , Blitiri est nomen, quia enunciatio componitur ex nomine & verbo. Ut celerrime hχc quaestio elucidari possit, statuendum est, quid Signum sit, ac quot modis Significatio accidat. Felicissimi patris nostri Dominici pater, Aurelius Augustinus libro a. de Doctrina Christiana capite r. Signum esse ait, quod praeter speciem quam ingerit sensibus, aliquid aliud facit in cognitionem Venire. E dem penitus intelligentia , in libro quem de Principijs Dialecticae scripsit capite s. Signum esse docet,quod de seipsum sensui, & praeter se aliquid animo ostendit. Ut sonitus campanae admonet nos, instare iam lectionem. Quo fit,ut illud proprie significet , quod praeter se aliud repraetentat: illud vero improprie, quod praeter se nihil significat Exemplum. In hac enunciatione , Homo est animat,illa vox Homo proprie significat, nam significat rem quε est homo. Uerum in hac alia , Homo est nomen, vox Homo significat improprie, quia non significat rem, quae est homo: nam res quae est homo, non est nomen , cum sit substantia vi uens; sed significat seipsam , & sui similes esse nomina. Hispositis, respondetur ad ar mentum , illam vocem Blitiri esse nomen improprie, ac significare se improprie, quia in illae nunciatione accipitur ut nomen suimet. Quae
audem supra diximus, illam vocem nihil signifi-ςare , de propria significatione loquebamur. Nihil-
358쪽
Nihilominus est argumentum ad probandum, Elitiri significare proprie. Si quis in alio gym-nὸsio existens, proferat alte Blitiri, illich nos intelligisnus,ibi esse aliquem, qui eam protulerit Ergo illa vox significat aliud a se;& ita significat proprie. Respondetur, duobus modis posse aliquam vocem rem aliam significare, primum Vt effectus causam: secundo ut vox imposita a natura, vel ex hominum instituto, ad eam rem significandam. Exemplis res fiet illustris. Si quis in deserto clamas, proferret hanc vocem Lapis, profecto ea vox praeter se ipsam, duo alia nobis iuxta desertum iter agentibus, significaret. Principio quidem ipsum prolatorem,quia audita voce, cognosceremus eam ab aliquo fuisse prolatam;significaret tamen illum ut causam suam, sicut signi ficasset eum manum plausus: deinde vero lapidem significaret non quidem ut ca sana efficientem, sed ut rem,ad quam significanis
dam est imposita. Aliud exemplum. Si quispiam proferax hanc vocem Homo, illa vox significabit ipsum, ut eictus causam,& ut vox illud, ad quod significandum est imposita . Liquet igitur si gnificationem propriam esse duplicem, aliam effectus, aliam vocis,quatenus VOX,Vt fumus significat ignem, ut effectus causam suam; non ut vox. Nomen autem ignis significat igne, ut vox, non ut effectus causam. Nihilominus 6nt,eidemque voci interdum uterque modus si gnificandi etiam respeetu eiusdem rei contre nit, ut diximus de hoc nomine Homo, quum ab aliquo homine pronuntiatur.Possem alia Significationis R Signi officia persequi, sed ipsa quae scripsi, sentio esse longiora. Ad argumentum igitur respondetur, vocem Blitiri, & alias quae I appe
359쪽
- - - χει Comment. in uniuersam Lo ricam Responsio ' Mi p=ima λppellantur non significantes, ligniticare proquetuρne Prie, Vt effecitus causam; non autem proprie, Vt
Voces . Hinc studiosus quisque facile colliget, quid respondendam sit ad primam huiuncapitiSquaestionem. Dicendum est enim, Omnem vocem sign ificare aut proprie, aut, improprie. omnem vocem proferri cum imaginatione aliquid significadi aut proprie, aut improprie. Quum igitur ab auditoribus in significantem & non significantem Vox ipsa diuiditur, de propria significatione loquutatur; luia.f. Vocul quaedam proprie significant, ythaec vox Animal, quaedam propriet no n significat, saltem sicut voces, Ut illae de quibus in hac quaestione egimus Scripsit de his more suo perspicue celebris auctor Iauellus a. lib.de Animo q.38.Hunc enim auctorem frequentissime sequimur,a quo per spicuitatem, dicendique facilitatem si quae in
nobis forte est sumpsimus.Neque enim vere mur eos,quorum laboribus utimur, honoris causa nominare.
Νona quaestio circa eandem definitionem Per quam particulam excluduntur adverbia,& alia huius generis aratione nominis Nam haec vox Attente, estvox ex instituto significans, cuius nulla pars separata quicquam significat. , Nec toluitur quaestio, si dicatur , Attente non rubisisti essὸ nomen, quia non est casus recti : primum d. iiis qui sequinetur inde, illam voce non magis dinalia, o ferre a nomine,quam casus nominis . Deindetionispar sequeretur, nomen esse, eo fallem modo ; quoras minia verba infinitiva nomina interdum vocantur.
ιω- Igitur respondetur,adverbia excludi per illam δ' - ν particulam Significans Ad uerbia siquidem non significant,sed consignifieant. QuareAttente ni
360쪽
bit signifiear,nisi addatur, attete audire, Vel attλri loqui. Quaobre vulgo dcitur,adverbia noe Categoremata, sed yncategoremata, id est non essesgnificantia, sed eo significatia; vel no pr dieari , sed compraedicari aut simul praedicari. Hoc tamen loco intel Iigendum est , multa esse nomina, vel pronomina apud Grammaticum, quae Logicus non concedit esse nomina, quia non significant, sed confignificant, ut omni aliquis, quidam, nonnullus, Sec Quin etiam apud Theologum prima parte quaestio.ῖ .ar .3 . haec vox Solus interdum est Syncategorema; ac proinde non est nomen. Contra autem aliae quaedam Vocos apud Grammaticum non sunt nomina, quae a Logico nomina censebuntur; veΗodie, id est, hoc die; S Cras, id est, die sequenti: conuenit enim eis tota fere Nominis definitio.
Tandε circa definitionem Verbi est dubita- Anenum tio, quamobrem addatur illa particula r scili-tiarioviscet temporis prauentis. Nec ratio a nobis tradi- temporista vera apparet; nam aliqua enuntiatio tempo. 'rateritiris praeteridi est vera, quae nunquam fuit vera vl- σβturisto tempore praesenti . Nunc enim vera est perj v haec enuntiatio, Viginti aut quinquaginta Phae- nices fuerunt; & nunquam vere dici potuit, Nunc sunt viginti Phoenices, si vera est quae Vulgo fertur historia, tantum esse unum animal iIulius speciei:eoq; mortuo, aliud pro eo surgere
Falsa est inquies historia, ut viri quidam grauissimi annotarunt. quasi vero ipse dicam esse
vera. Sed ne in eodem perstes, verum exenaptu adducam. Hoc anno ab ortu Domini centesimo