장음표시 사용
371쪽
Iiber Quartin. lia, quam de se ipsa tractaret. Quare respondendum est , illam orationem esse enuntiati nem, re esse falsam. Et quum ais : Illa enuntia alio quaerem sicut est, significat, est vera: Respondetur, negandum esse antecedens, quando
ulud quod significat, nihil aliud est , quam se
esse falsam. Tunc enim licet ita sit, ut peream significatur, non proinde est vera , sed potius ob eam causam est falsa. Hanc fere solutionem annuit D. Thomas opusc. Fallac. cap. ce Dicto secundum quid , agens de hac orationes. Ego mentior. Quod si pergis adhuc , & D. Tho m. sophistam dicis, te ipsum omnis Philosophiae ignarum , & blasphemum etiam com probabis. Nos vero Deum orabimus, ut talium sophistarum copiam Ecclesiae suae conculat: non enim illi erunt sophistae , sed absque fuco. docti. Denique oratum velim lectorem, Ut librum egregij patris diui Aureli j Augustin , quem de Magistro in seipsit, legat. Sane inicliget multa huius generis argumenta, quae a nouis Dialecticis nuutius ponderis existimantur, summa diligentia a summo Ecclesiae Doctore tractari,& quidem eo animo, ut suum Adeoda in tum, quem doctissimum esse cupiebat, in lirui ret. Et postea nostri Dialectici inter credulos adolescentes clamabunt, has disputationes nihil aliud esse, quam ingeniorum pestes. Hac satis. Admonebat enim me res, ut nostrae aetatis arrogratiam deplorarem ; sed quiuis hoc apud se cogitet, num horum hominum opinio AugusThom. Ciceronis denique sententiae sit antepo
Quarta obiectio. Dictum est, omnem enuntiationem esse Universam , aut Particula-
372쪽
Fnunsia. re In definitam , aut Singularem. Sane haeo iones .m enuntiatio,Tantum animal est homo , non est cludentes Universa,quia non omne animal est homo: non AEnsine u PartieuIaris, quia licet aliquod animat sit homo3. Mures. haud tamen sequitur , solum animal esse hominem k sicut licet aliquod animal sit album, non possiimus dicere, tantum animal est album, cum nix sit alba , nec sit animale non singularis, ut constat: non demum indefinita , quia aliquod signunt subiecto praeponitur: Ergo. illa
diuisio manca est. Respondetur , eam non esse proprie uniuersam , sed reduci & reciprocari cum uniuersa contra xij ordinis extremorum. Quocirca hoc axioma , tantum animal est homo, reciprocatur cum isto , omnis homo est animal. Et semper enuntiatio Vniuersa aequi. pollet excludenti voco autem enuntiatione excludentem, in qua ponuntur haec signa , Τantum, Solum, Duntaxat, &c.. quia dicendo, tantum animal est homo, excluduntur a ratione hominis ea, quae non sunt animalia ) dummodo
in uertantur extrema ut haec omne album est coloratum, reciprocatur cum hac tantum co-DHili, loratum est album. Eodem pacto dicendum senisa a est hanc propositionem, homo quatenus homo nuntiatis est rationalis, esse uniuersam, quamuis aliquid num, in amplius habeat, quam habere solent uniuersae, quiuem, communes , & vulgares e quia praedicatumeridem conuenit subiecto primo & per se , ac sibi ev gemi ex ea colligi possitnt duae enuntiationes uniue ηε μ' se contrarij ordinis extremorum , hoc pacto, homo quatenus homo est rationalis: Ergo mnis homo est rationalis,&omne rationale est
in ha obiectio. Haec enutiatio: Omnes sens
373쪽
nterni sunt quinque, non est Universa,Particu umbris,Indefinita,aut Singularis:ergo non om Omnis dia enuntiationum genera sunt enumeratar Di ces.Est uniuersa.Profecto sequeretur, eius con tradicentem esse particularem ; nempe ali quis sensus externus non est quinque, & ita duae contradicentes simul essent verae. Respondetur,
esse singuIarem,quia licet quinque sensus sint
multi 1ensis; sunt tamen unus numero, quina rius sensuum. Sicut in hoc collegio sumus non ginta fratres,& unum numero collegium costituimus,Mxta obiectio in id quod diximus,enunti/ti- sua a sitionem indefinitam aequi ualere uniuersali , aut hac μα- particulari.Ηaec enuntiatio, homo est species, tiam,mis est indefinita,&inptimis non aequi ualet uni- moesst uersali tum quia non quilibet homo est species, tum quia cum accidat naturis rerum esse genera,aut species, non est in materia necessaria, sed contingenti;ac proinde non aequi ualet Vniuemn .Deinde nec aequatur particulari t alioquin haec esset vera, aliquis homo est species, quod tamen est falsum, quippe cum ut diximus lib. a.c.9. Aliquis homo sit indiuiduit vagum,& non speciesrergodatur propositioIndefinita,quq nec uniuersati,ilec etiam particulari est aequalis. Respondetur,illam propositionem non esse Indefinitam, sed Singularem;quia subiectum est singulare.Namque homo si conferatur ad sua inferiora, uniuersum est;at si cum speciei notione comparetur,indiuiduum quoddam est: quia una species numero est.Sed aduersus hane solutionem possit ni duo argumenta proponi. Primum: Homo ut species, est uniuersale, ergo comparatus notioni specie est uniuersale.
374쪽
propositionem indefinitam esse in materia necessaria, nec protinus aequi ualere Vm uersali, sed nilis dita particulari: nam in in directis praedicationibu S ae in. non oportet indefinitam atqimlatere Univer directi . fali ue etiam in materia necessat ia. Immo nec in omnibus directis id verum est apud Aristote..tem. Haec enim enuntiatio, homo existit necessarib, vera est apud ipsum, qui mundum ab a flerno genitum,&in perpetuum duraturum, mniauit: at non statim concedit, omnem hominem necessario existere. Forte non deerunt Viri
docti, qui me reprehendat, quod hanc appellaverim In definitam, cum eius subiectum accipi- tur, aut ut ita dicam)i upponat simplic iter. Sed sciant i ne multa dissimulare ob eo tum distensiones vitandas; qui immani quodam odio prosequuntur has voces supponit, appellat, L c. quas tamen egregium illud philosophorum, Theologorumque iubar beatus Aquinas non mediocriter intellexit; ac frequenter libris suis inseruit Sed ut Qui mus, aiunt, quando quod volumuS,n.
De Oppostione Enuntiationum. Cap. b. AGendum est de affectionibus enuntiati nu - .
simplicium, id est, de Oppositione, Con-TI .
nersione ,& Aequi pollentia: post inodum dς ς' ii .aedi nuntiationibus mod1ficatis, earumque affecti O- nibus; tandemque de Hypotheticis , ac earum proprietatib. Oppositio est repugnantia duarum enuntiationum eiusdem subiecti, ac prae dicati, quarum est alens,&altera negans.Tales
s sint hae, Omnis homo est animal. Nullus homo est animal . Dixi , eiusdem subiecti
S praedicati, quia si constent diuersis vocab
375쪽
rur. Uerum si res probe consideretur, subalternae non oppositae, sed subordinatae, vel consentientes appellari debent; ut meliores Dialectici factim t. De his Omnibus oppositionibus habes hanc tabulam.
nec simul possitiat esse verae, nec simul falsae; sed fi una est vera, alteram oportet esse falsam: ut omnis homo est albunest falsa; Aliquis homo
non est albus, est vera.Secunda affectio.Contrariae enuntiatIones nunquam possunt esse simul verae, nonnunquam tamen poterunt una esse falsae; ut Omnishomo est albus,Nullus homo est albus. Tertia. Subcontraris pariter falsε esse nequeunt, dari tamen possimi ambae verae, ut Aliquis homo est albus, Aliquis homo no est albus. Quarta. SuhaIternarusi superior sit vera, inferior quo
que; ut Omnis homo est anima I: Aliquis homo est animal :Non contra si superior sit falsa, inferi or erit necessarib falsa;vt Omnis homo est albus, Aliquis homo est albus. Item inferiore existente Elia,superiorem quoque falsam esse oportet;vt Aliquis honio a s Aliqnis homo est animal. . 'S CONTIV o est animal .lSUBCONTRlono est animal. Alia
376쪽
ιο a Comment. in pniuersem Logicam Aliquis homo est lapis; est falsa eminitatior ergo
haec etiam falsa erit,omnis homo est lapis. At si inferior sit vera, non statim superiorem Vera esse colligitur. Uerum enim est , aliquem homunem esse doctum, Ev omnem hominem esse doctum, est falsum. Reddenda est autem harum assem onum eat Lusi cδμ' sa,scire enim, est rei causam aguoscere. Et pri- fere ' ina quidem demonstrari non potest , cum apud dunt m Logicum primum & supremum principium sit,
de quavis re veram esse affirmationem, aut negationem . Itemque de qua uis re proposita alte .ram contradicentium fallam esse debere. Quod
alijs verbis proponitur a Metaphysicis: nihil in-Zση quiuiit.simul est,& non est, & quae uis res est. Drio pN aut non est. Utcunque tamen probatur ab Arist.
Μetaphystex.1 o. r. S c. contra protervos. Se cunda autem affectio ita probatur . Nam duobus contrari jssimul concessis , sequeretur du
as contradicentes esse veras, contra primam aia
Uubad sectionem.Si enim haec est vera, Omnis homo mersaram est albus,&praeterea haec, Nullus homo est al- demon- bus, est etiam vera; profecto vera quoque erit Matur. haec alia, Aliquis homo non est albus, & Ita verae erunt pariter,Ois homo est albus, α Aliquis homo no est albus.Τertia assectio pi obatur quia
qui duas subcontrarias tanouam falsas negat, protinus concedit, duas contradicentes simul
posse esse falsas. Si enim iis c est falsa, Aliquis homo no est albus, insuperq; haec alia, Aliquis fio imo est albus, cum hac posteriori existente falsa, etiam enuntiatio quae dicit omnem homine esse albu,sit falsa, profecto duae contradictoriae erui simul falis; scilicet, Omnis homo est albus, S A- liquis homo no est albus. Denique probatur quar
377쪽
uaffectio. qui de s ex lualternis superior potest
esse vera,& inferior falsa, duae contradicente. terna Hispossunt esse simul vera .Etenim si haec est Vera, octiali, Omnis homo est albus,&simul haec est falsa, liquis homo est albus, cum duae subcontrariae ti queant pariter esse falsae, haec erit vera Aliquis homo non est asbus; quae est contradicens illius enuntiationis iam concessat, Ois homo est albus.
Veruntamen circa tres posteriores affectiΟ- Legum nes notandum est, enuntiationes alias esse in additiis. lateria necessaria quarum praedicatu necessa- mat rio de subiecto effertur, ut Homo est animal, a- - inprulias in materia impol sib:li, quartum praedicatu
omnino repugnat s ubiecto, ut homo est lapis;alias tandem an materia cotingenti, quarum praedicatum potest alicui conuenire,& ab eodem tiam remoueri, ut homo est albus. Igitur in materia contingente affectiones propostar erunt intelligendae. Nam in necessaria, aut impossibili contrariae non possitnt esse simul falsae, nee subcontrariae simul verae : at sub alternae semis per in veritate,aut mendacio inter se conueni radebent, maxime cu sunt dilectie. Quamuis dic crimen sit, quod in materia necetiaria, affirmationes sui verae,& negationes falsae: in materia vero impossibili, aut repugnate negati OneS 5 ut
verae & affirmationes salsae, Istae sunt verae, Ois homo est animal, Aliquis homo est animal ; ite, Nullus homo est lapis, Aliquis homo non est lapis; istae autem falsae, Omnis homo est lapis, Aliquis homo est lapis ; Nu lus homo est animal, Aliquis homo non est animal. Hsc de illis enutiationibus intelligatur, quae usitato, vulgarique loquendi more proponuintur; nasi constent voce excindente, ut aliquo signo ex parte pra
378쪽
dicati,poterunt in materia necessaria falsae eteaientes,& verae negantes rvt Τantum homo est
animal, & Omnis homo est omne animal. Idem patet in hac enuntiatione, Homo quatenus homo est sensibilis; quae clim sit alens,& in materia necessaria,est falsa: nam esse sensibile , non tribuitur homini quatenus homo, sed quatenus animal;vt constat ex I.Poster. Hinc colligenduest,ad eogia ostendum,an aliqua enuntiatio sit in materia necessaria,contingente, vel impossibili, non esse considerandum, an id quod signi Meat,sit necessarium,aut impossibile, sed an praedicatum illius enuntiationis necessario competat subiecto, an potius ei repugnet. Quocirca
haec propositio est impossibilis, Nullus homo
est animal, & est in materia necessariar nam ob eam causam falsa est,quia est negans in materia necessaria. Quare dixit Aristoteles x. Periher. quod necesse est esse, impossibile est non esse. Sed ne unquam accidat, superiores affectio-ma isti. nes falsas deprehendi,stabiliendae sunt regulae,nendasimiquibus omne erroris periculum depellamus.
utiones Principio in enutiationibus contrariis cauenduin variis est, ne ulla vox quae in una sumitur in particul, oppositis' ri , in altera ad eundem modum accipiatur. v mg manquam enim minime oporteat eam vocem,
WViρμεν quae in una ponitur in uniueisum, collocari in sip ' altera in particulari alioquin non posset in am habus contrariis , subiectum accipi in uni' uersum tamen in si una contrariarum aliqua vox in particulari sumitur, necesse est, il-' Iam in altera accipi uniuersim. Quare hae enuntiationes, Omnis homo est animal, Nullus homo est omne animal, non sunt contrariari postquam aliquod nomen, scilicet Animal, in ambabus
379쪽
speetatim ponitur. In aiente certum est , tum
uia ut haec sit vera, Omnis homo est animal, ufficit, quem uis hominem esse aliquoianimat:
tum etiam quia hoc: pronuntiatum, Omnis h ' De ULMmo est animai,conuertitur in illud, Aliquod J- ρο mi ianimal est homo.Ceterum ut ostendamus, in hac nota signi enuntiatione, Nullus homo est omne animal, venerati illud vocabulum Animal su ni specialiter. statuendum est discrimen inter signum negans,& aiens.signum quippe uniuersum aiens, ut omni S, solum afficit uniuersalitate illud nomen, cui immediate rungitur; ut in hac propositione, O ia- ais homo est animal, sola vox homo sumη rurumversim; vox autem animal speciatim: utoste sum est. Signa autem negantia, ut nulluS, nemo,& non,afficiunt non modo illa, quibus immediate iunguntur, sed reliqua etiam consequentia.
Et ratio est, quia negatio destruit quicquid post se inuenit,cum sit cuiusdam pessimae & malignae naturxisi inuenit affirmationem, constituitae gationem; si aliquid reperit negatum, affirmat: quia duae negationes verbo praepositae amrmationem efficiunt. Itaque contra Terentiani
Gnatonis praeceptum, si negat;ait; i aiunt, ipsaeontra negat. Item si voces smmantur in partici lari, facit eas accipi uniuersim; si uniuersim , in particulari eas intelligi cogit. Verbi gratia. Quia in hac enutiatione verbu Est affirmatur,& lubiectum & praedicatum sumuntur in particulari,
ideo si toti 1lli praeponatur negatio, no aut nemo, seu etia nullus, no modo fiet enuntiatio negans,sed subiectum praeterea ac praedicis tum suis mentur in uniuersum. Id si minus creditur, hoe
signo percipi poterit mam haec enuntiatio, Ni d tuo homo est animal, conue titur in halic, Nulluli an,
380쪽
aes Comment. ἐπτniuersam Linicam animal est homo; quod profecto minime fieret,
si animal in oriori enuntiatione, sumptum in particulari, fuisset. Item probatur, quia ut haec et nuntiatio, Nullus homo est lapis, sit vera, oportet, omnem hominem nullum esse lapidem: Cum itaque in hac enuntiatione; Homo est omne animal, ipsum animal sumatur in uniuersum, profecto si praeponatur negatio toti enuntiati ni, sumetur in particuIari. Hinc colligitur, has enuntiationes, Omnis homo est animal, Nullus homo est animal, esse vere contrarias; nec possis
Lex autem subcontrariarum est, ut si forte aliquod verbum in una earum sumatur uniuersi in altera speciatim accipiatur. Ex quo efficitur, has enuntiationes, Aliquis homo est omne ani
ma I, Aliquis homo non est animal; non esie sub- contrarias,& ambas posse simul es. fallas; quia
verbum animal in utraque earum sumitur uniuerse. Nam in alete dicitur omne animal, in negate vel b licet no dicatur nisi animal;ta me rati. one negationis prascedentis sumitur in uniuer-SU. Lex praeterea contradicetiu est, ut si in altera vox aliqua intelligitur speciatim, in altera accipiatur in uniuersum . mobrem Fstae non sunt, contradicentes, Nullus homo est omne animal, Aliquis homo est animal;&ambae s ut verae. Quare in hac lege conueni ut contradicen etS, atque contraris. Item est aliud praeceptum in ipsis obseruandum , ut quum aliquod nomen in una ponitur uniuerse in altera speciatim intelligatur.Itaq; istae non sunt contradicentes, Omnis homo est omne animal, Aliquis homo non est anima Ima animal in utraque lumitur genera later, Mambas alsae. In hac igitur praeceptione coueni,