장음표시 사용
401쪽
comment. mpniuersam Logic ficiendos,absoluendosque necessaria LEnimuero si secundae aut tertiae figurae syllogismus, ad primam sit referendus reduction e ad incommodum , vel impossibile , ignorata vi contradiacentium id fieri nequit:si autem reductione,qua dicitur recta, aut di recta, utendum est omnino reciprocatione. Quae ergo ita sunt utilia, non sunt iudicanda prolixa.
T Rima.Quare Aristoteles non meminit Conuersionis per Contrapositi.nem I.Prior- C.
Respondetur. Quia de ea conuersione differ bat,quae inseruire posset reductioni syllogis. morum imperfectorum ad perfectos . At conuo fio per contrapositionem vix quicquam emolumenti ad huiusmodi negotium affert. Secunda.Quomodo dictum est particularem aientem non posse ex forma conuerti in uniuersam, cum id fiat in reductione modi Barali
to ad BarbararSed huic dubio respondebimus lia
Aq--- Tςrti Haec enuntiatio, Aliqua arbor est iri ιον - - oro,in quam conuertitur An forte in hanc, Maris Aliquis ager est in arbore Conuersa enim esset
quo conia Vera,& conuertens falsa, conir a quam dixisnus. uenatum Respondetur,enuntiationes, 'quarum praedic tum ponitur in obliquo, norι prius cΘn aerei, quam resoluantur in enuntipitiones praedicati
recti, id est, casus dom inandi .Itaque illa prius Grat dissoluenda in istam, Alic tua arbor est existes in agrortumque posset conu erti in istam . Aliquid existens in agro.est arb or:Eodem modo hec oratio,Plato videt caecum, no est conuerteda in haec
402쪽
hanc, cus videt Platonem,sed in istam , Aliquis videns Caecum, est Plato. Quarta quaestio. Haec enuntiatio senex filii
puer,conuertiturne in hanc , Puer rure senex st.
Nam si ita fiat,ex antecedente vero e seqvζ04 Ae aure falsum colligetur. Respondetur, non conuerti in illam,sed in han Is qui fuit puer, est senex. Etenim huiusmodi enuntiationes, quae constant tempore praeterito,aut futuro, quae ab aliis a pellantur extrinseci,vel obliqui temporis, non prius debent conuerti, quam resoluantur in alias,in quibus ponatur verbum praesentisaixemplum. Hoc pronuntiatum, Senex fuit puer, priamum quidem resoluendum est in istud, Aliquis qui est senex, fuit puer; & tunc facile reciprocabitur,dicendo, Aliquis qui fuit puer est senex. Non aliter hoc axioma, er erit senex, si prius dissoluatur in istud,Aliquis qui est puer, erit senex; facile conuertetur,dicendo, Aliquis qui Grit senex,est puer Non tamen carent dubitatione ea,quae diximus , cum etiam seruata hac methodo, detur antecedens verum , &consequens falsum Etenim si de Platone OIini seneiam mortuo disputemus,haec enuntiatio est vera, Aliquis lenex fuit puer, & tamen deipso haec est falsa,Aliquis qui fuit puer , est senex. Si e- pratorinim ia mortuus est,quomodo est senex p Proin- tam ede annotandum est,in enuntiationibus quae eon- quid in mstant temporis praeteriti verbo , magnum esse numi
discrimen inter ea, quae praecedunt verbum,& semel quae sequuntur a quod eorum quae praecedunt, significatio dilatetur ad ea , quae sunt, Vel fu
runt: eorum autem quae sequuntur, coarctetur
ad tempus praeleatum. Exemplis fiet res infignis, atque perspicua. Ut haec enuntiatio,
403쪽
π' Comment. in pniuerson Logicam
senex fuit puer , vera sit, sufficit, aliquem,qua nunc est senex, fuisse puerum, vel aliquem, qui etsi nunciam non est , fuit tamen senex, fuisse puerum. Unde patet, significationem illius vocis Senex, dilatari ad rem , quae est, vel fuit: at vero significationem illius vocis Puer, quoniam Q Hm sequitur praeteritum verbum , necessario cominv m h primi in eum, qui fuit puer. Quamobrem haec omni Ver' propositio, senex fuit puer, antequam conuerta
. Divi tu resoluonda-in hanc, Aliquis qui est, Vel φ ρη essenex, fuit puer : & tunc conuerti debet in hanc, Aliquis qui fuit puer, est , vel fuit senex.
At haec enuntiatio vera est etiam de Platone s ne iam mortuo. Eadem analogia explicandae sunt enuntiationes futuri temporis; nam voces duae ponuntur ante verbum , dilatantur quo. ammodo ad tempus futurum , & praesens. Quocirca hoc pronuntiatum, Puer erit sene X,
qui ualet huic, Is qui est, vel erit puer, erit senex: conuertiturq; in istud, Is qui erit senex, est, vel erit puer. Hi qui discipulorum taneum laudes & admirationem quaerunt, quoniam haec in aliquo Grammatico non reperient, iudii cabunt esse figmenta. Hic est enim eorummos. At quibus veritas sola scopus est, non in nes tantum voces aliter sentire debebunt. Nam ista non esse figmenta, probatur. Tempore Gnim Apostolorum haec erat vera , Antichristus erit malus, tametsi nondum Antichristus ex iis
fieret. Sed quia vere dici poterat . Is qui est,
vel erit Anticnristus erit malus, ideo vere etiam dicebatur, Antichristus erit malus. Praeterea quum erit Antichristus infantulus, iure optimo
dici poterit, Antichristus erit malus; quia is quiust Antichristuuerit malus Argo significatio D minis
404쪽
minis Antichristi,quoniam verbum suturitemporis antecedit, ita fertur an rem quae erit, sicut an rem quae existit. Denique Christiani quum i quimur de beato tuo Symeone, qua CHRISTvΜRedemptorem adhuc puerum est complexus, vere dicere possumus, senex puerum portauit: Mille iam non est senex,cum obierit ; nec quan- is i ς' ζη:Ergo illa vox senex,quo mam praeponitur verbo praeteriti temporis, ita a pitui pio eo qui olim fili senex , sicut pro L '
eo aici, sic senex puerum portauit.
eli Ipecies Nam haec falsa est, Quippe cum alia quis homo individuum sit vagum, non species
Iecundas notiones, non poterit certa regula ad-
proponi, sed quiim de Μodificaearum enuntia num reciprocatione agemus, expedientur illa enim quoniam obscura sunt, Iongiora eta
Quid is Modificat seu Modalismum
405쪽
Commentan3Hversam tigie ANtequam ad enuntiationes Hypothetieas
accedamus , oportet de Modificatis agere, quoniam Categoricae sunt, sicut& simplices,de quibus hucusq; tractauimus. Peculiarem au tem exigui disputationem, quonia ingentes h
bent da sicultates , & in eis antiqui Phi Iosephi
grauiter errauerunt. Ac tria quidem explicanda sunt nobis: primum quid sit enuntiatio modificata; alterum, quotnam sint modi qui huius generis enuntiationes constituunt: postrem quomodo ipsi inter se opponantur,qui recipr Centur, S aequi polleant. Μodalis enuntiatio est, quae non solum aIiquid de aliquo enuntiat , sed praeter ea modum quo illi conuenit, explicat. Haec enuntiatio, Arist. ambulat, ostendi motum ambulationis Arist. conuenire t haec tamen alia, Arist. ambu Iat contingenter , explicat etiam modum, quo Responis ambulatio et eompetit . Stomachum mihi pr
must -- fecto mouent hoc Io eo quidam Dialectici, qui εμ t vel Philosophia repugnante, de Verbis magis, risisu, d rebus ipsis laborant. Nos enim miris sibi Udri modis lacerant,& quasi Barbaros rident, quod aliari huiusmodi enuntiationes Modales appellemus Cicero libro de Fato, statim in principio , quia
pertinet, inquit,ad Mores; nos eam partem Philosophiae de moribus appellare solemus sed de Cet,augentem Iinguam Latinam, nominare M ralem. Haec quidem ille . Si quia de moribus tractat, eleganter Moralis dicitur, idq; a Cicerone; cur obsecrb ea de quibus nunc agimus pronuntiata, quandoquidem modis constant, ac distin suuntur, non dicentur Modalia ρ Audi praeterea lector Ciceronem, de bonorum, malorumq; Fianibus liba. ita scribentem .si Zenoni ait licuit
406쪽
ruum rem aIiquam inuenisset inuisitatam, inau- Ciram,isitum quoque ei rei nomen imponete, cur non seruamis liceat&Catoni Adde. Cu- non Boethi 'ac d I-uo Thomae,& Cardinali etiam Caietano An re uocandus est ab inferis Cicero, ut tanquam serinis aliquis nomenclator noua rerum nomina faciat An neque istud hi cupiunt, sed huius m dieausam ad 1uum, idest Grammaticorum , triabunaI referri volunt. Μodificatae inquiunt appellentur. Quasi vero Cicero modificata vocet ea,quae his modis constant, & non potius ea qu2
suae naturae consentaneam mensuram ac modum retinent. Hos igitur nobis seueros, suis a tem corruptissimos iudices relinquamus,& eRE, de quibus nunc agimus,enuntiationes vocemus Modales,&interdum etiam, ne omnino simus
lyexorabiles, Modificatas. Ignoscat lector, si in eos digredimur, quos Latinae linguae praetextu scimus, nobis hostes futuros. Ad rem Igitur redeamus.
4n verbis tria inueniuntur , res significat , TH is tempus ad significatum,& coniunctio praedicisti Hia. cum subiecto.Vtin hac enuntiation PetruSs tentia. det, verbum sedet primo significat sessionem, id est,situm quendam corporis:secundo adsignia cattempus praesens ; denique sessionem conu hire Petro,designat. Quare trIbuS etiam modis - . . Verbum poterit in enuntiatione modificari,primum ex parte rei significatae, ut quum dicimu , ta mpetrus sedet inurbane, significatur modus f eniantia. denti agrestis&incultus. Deinde ratione tem- tionum poris, ut quum dico, Petrus sedebat heri, coar- genuin statur tempus praeteritum ad alem hesternum. yemum gratia connexionis praedicati cum subiai sto, ut quum dico, Petrus sedet contingenter, explica
407쪽
urum est, modos posse collocari in enuntiatione' quasi adverbia , SI quasi nomina. Quando pQ uiamsi
mintur ut nomina, illa sententia, cui iunguntur, m.. . Infiniti modi esse debet ; ut Contingens est Petrum sedere: quum autem ut adverbia, erit Indicantis modi; ut Petrus necessario sedet. Nos tamen, ut facilius procedamus, semper utemuriseis ut nomina sunt. Alterum est, enuntiati nes in quibus ponitur Modus ut nometi, constare tribus partibus, dicto, modo, & copula. Vt in hac enuntiatione, Petrum currere est necesse, Dictum est,Petrum currere; Modus est necesses Copula autem est ipsum verbum Est, quod mO- dum nectit cum dicto. Tertium est,duobus in locis posse collocari modum in enuntiatione modificata: primum extra dictum, idq; aut ante, aut post, ut Necesse est Petrum currere,& Petrum currere est necesse: sec db intra partes dicti, ut Petru necesse est currere. Differunt autem hae collocationes; nam quando moduS ponitur extra dictum, appellatur modalis composita; quando intra diluum, vocatur diuisa. Qua- Mociare haec enuntiatio, Album esse nigrum, est con- qmposita tingens; reddit hunc sensum , res simul potest O invise candorem & atrorem reciperes vel album manens,album potest esse nigrum. Haec vero, Album possibile est esse nigrum, ita exponitur, res quae est alba, potest esse nigrar at non est neces.se, ut simul sit alba & atra. Quamobrem modalis composita , si eius Dictum constet ex subiecto & praedicato repugnantibus, & fit alens modi possibilis, contingentis , aut necessari j, semper est falsa: si autem sit durisa , nequaquam. Sane hoc discrimen inter modifica tu compositas , ac diuisas memoriae est com
408쪽
na Comment.m iuersem tigicam mendandum; eo enim utuntur Theolosti scheis Iastici, quum de praedestinatione disputant. Iaalijs verb,quae ad Isodynimiam oppositionem,& reciprocationem harum enuntiationum pertinent, nuIlum est discrimen inter compositas&diuisas. Caeterum claritatis gratia semper gemus de ipsis in sensu composito, ne modus p situs intra partes dicti rem obscuram obscuri rem efficiat.
De Isodynami vel seqvipollentia harum di
NVlla proposita sunt dubia in superioribiti
capitibus, quia genus hoc enunciationum multis inuoluitur difficultatibus f saltemque ius initia debent esse perspicua. Accedamus Lotur ad id quod nobis extremum proposuimus,& de oppositione, Isodynamia, & reciprocati ne modalium disseramus: sed primum de isodynamia, quia ea exposita, facile erit oppositione agere. Optime de omnibus Dialectieis meritus Doctor Frater Petrus Hispanus quaedam vocabula reperit, quibus isodynamia modificatarum enuntiationum & intelligi facile, & intellecta diutius retineri posset; nempe Amabimus, dentuli, Illi ace, & Purpurea. Quod libet a
tem vocabulum quatuor syllabis constat, quarum cuique sua respondet enuntiatio, ea tamen lege, ut enuntiationum prima constet modo possibili, secunda contingenti, tertia impositis . bili, quarta necessaria. Unde consurgunt se decim enuntiationes modificatae. Nec quidem inaniter quatuor vocales in illis nominibus collocantur, Α nimirum, E,U. Nam A, d fgnat enuntiationem sibi coniungendam futuis
409쪽
bam esse aientem dicti & modi; E, vero postulat enuntiationem dicti negati , &modiam mali: I, contrario modo se habentem: V, denique dicti & modi negati. Exempli gratia, sum a
mus vocabulum Amabimus, cuius prima vocaliS,quae est A, denotat enuntiatio Rem possibilis suturana esse aientem dicti & modi; ut Socratem currere est possibile. Secunda est etiam A, & designat enuntiationem modi contingentis huic similem esse debere, visocratem currere est contingens. In quovis enim vocabulo duae priores similes sunt, quia enuntiationes possibilis,& 'contingentis nulla re differunt. Tertia vocalis est I, indicat autem enuntiationem mOdi impossibilis esse negantem quoad modum, non quo addictiim, ut Socratem currere non est
impossibile. Sod postrema vocalis est V, quae enuntiationem modi necessari j negantem dicti i& modi requirit, ut socratem non currere non est necesse.
pacile est nunc praescribere regulas aequi pol- Legulentiae. Prima. Cuicunq; dicto affirmato tribui- aquiprivtur possibile, eidem & contingens, ab eodem reis mouetur impossibile, & ab eius contradictorio
remouetur necesse. Secuda. Cui cu que dicto negato tribuitur possibile, eide & cot inges,ab eodem remouetur impossibile, SI ab eius contra dictorio remouetur necesse. Et inseruit huic reis gulae vocabulum Eden tuli, non aliter quam superiori amabimus. Tertia. A quocunque diacto affirmato remouetur possibile , ab eodem contingens, eidem tribuitur impossibile, & in eius Contradictorium quadrat necesse, In sum autem huius regulae inuentum estnse mea' Illiace. Extrema. A quocunque dicto negato Y rem
410쪽
' Liber quas . inses; ge nosidie in F dentuli, inter se; SI positae in
Illi ace, inter se; deniq; omnes quatuor positae in Purpurea aequi pollent inter se ipsas. Ex his
perspicuum fit, ii es priores enuntiationes cuiusque vocabuli esse ita similes quoad dictum, ut si dictum prioris sit alens, dictum secundae & tertiar sit alens; si negans, similiterrat dictum quarti semper est e dii simile prie edentibus. Perlpic tim etiam ne, qu5.l attinet ad Madum, primam& secundam enuntiationem cuiusque vocabuli esse similes inter se, S: te .mam & quartam etiam inter se e semper tamen Modum duarum superiorum esse dissimilem modo inferiorum, quod attinet ad affirmatio iem Sc negat onem. Tras mAlii has a qui polletitias explicant tribus rς gulis . Prima est . Enuntiationes modi Fossibilis , & Impossibilis aequipollent , dicto similiter se habente, modo autem cissimiliter: id est, si ut tu ite Dictum sit alens, aut viriusque negans: Modas vero vivus affirmetur, de
Ecce tabulam. Petrum stare est possibile. Petrum non stare est possibile. Petrum stare non est possibile. Petrum non stare non est possibile. Petrum stare non est impossibile. Petrum non stare non est impossibile. Petrum stare est impossibile. Petrum non stare est impossibile. Secunda regula. Enuntiationes impossibilis, ac necessarij idem omninb valent, dicto dissimu