장음표시 사용
421쪽
uasiones. Rima. ntentio capitis diximus,lias enuntiationes,Necesse est Petrum currere , Necesse attoneso est Petrum non currere, esse conerarias. Id qui posita posidem ita refellitur. Vtraque est alens,cum ver- sint sebum praecipuum sit affirmatum in ambabus, er--rie go non sunt contrariae. Respondetur, non esse rei, uti Proprie contrarias: dici tamen contrarias, quia ηρ - nunquam in simili forma poterunt ambae esse verae, licet possint esse una falsae.Eodem modo respondetur ad argumentum, quod adduci poterat cotra secundam partem capitis,in qua scripsimus,has enutiationes,Possibile est Petrii cu rere,possibile est Petrum nou currere, esse sub- contrariasuecum alioquin ambae sint alentes. Sed respondetur, esse subcontrarias ob hanc solum causam, quia in nullis terminis, aut extremis possunt esse simul falsae,cum tamen in aliquibus simul verae possint reperiri sicut etiam iste. enutiationes, Non est possibile Petrum currere, Non est possibile Petrum non currere, sunt conistrariae, licet ambae sint negantes; quia in nulla materia possit ni dari enuntiationes simul vera
eiusdem formae; bene autem simul falsae. Potest aliter huiusmodi obiectionibus responderi, illas
enuntiationes esse vers ac proprie contrarias . seu aduersas : quod autem dici solet, ex contrarijs unam debere esse aientem, aliam vero negantem, nequaquam in modalibus esse
Altera quaestio aduersuStertiam partU capi- siliaeetanatis, in qua dictum est, Purpurea&Uliace opponi t γὼ θ
422쪽
3sa Comment. in uniussam Logicam
contrarie.Istae enuntiationes sunt in Purpurea& Illiace, & tamen omnes sunt simul verae, Ut constat:Non ergo sunt contrariae. Respondenduestigitur,quamuis ad aequi pollentiam enuntiationum cuiusque vocabuli, cum aliis quae ad idem vocabulum pertinent,sufficiat,enuntiatio
nes necessarij aliter se habere, quam aIias tres, ita sci licet,ut si aliae habeant dictum valuersale,
ipsae habeant particii lare;&e contrario e tamen ut inter quatuor vocabula seruentur oppositiones, quae a Doctoribus explicantur,dictum enu
tiationum modi necessarij, semper debere esse v- mi uersale,& aliarum particulare. Si aliter enim fiat,Purpurea & Illiace non opponentur Coniatrarie,sed potius subcontrarie: itemque Amabimus & Eden tuli non opponentur subcontrarie; sed potius contrarie;&fieri poterit, ut omnes enuntiationes positae in Amabimus & Edentuli sint falsae contra legem subcontrariarum:Igitur si Purpurea & Illi ace debent opponi contrarie,& Amabimus, atque Eden tuli subcontrarie, ut communis habet schola, propositiones modi necessarij debent in omnibus illis esse uniuersales,& enuntiationes aliorum modorum parti culares; ut fiet in sequentis paginae schemate. Si autem volumus efficere, ut Amabi mus &Edentuli opponantur contrarie, & purpurea &Illiace subcontrarie, tunc in omnibus enuntiationibus modi necessarij constituamus dictum particulare, & in reliquis uniuersale. Quivis sibi poterit confingere tabulam sequenti contrariam,&intelligetiquam sint ea quae dicimus, v
423쪽
424쪽
3D, Comment. in uni stersium Logicam
2-mo Dua restant nobis quaestiones tractande. Vna ' est, quare dicamus,omnes enuntiationes positas Dat . in Purpurea & Illi ace inter se opponi contrariῆ, - si tres cuiusque vocabuli sunt particulares. Item
quomodo asseramus, enuntiationes Amabimus
k;..u- & Eden tuli subcontrarias este, si cuiusque voc buli una saltem est uniuersa. Altera est, quare . Doctores simpliciter dicant, Purpurea & Is liaca opponi contrarie,& Amabimus L Edentuli sub contrarie,si ut diximus facillimum est efficere, ut Amabimus & Eden tuli sint contraria vocab lar&Purpurea,atque Illiace sibcontraria. Placet' his respongere,quia non parum id conferet ad Modificata rum enuntiationum intelligentiam.
M.Lia Quemadmodum in enuntiationibus simplicibu, - se habent signa, ita in modalibus modi. Quare, sicut in simplicibus enuntiatio ibus, si huic pro- positioni, Aliquis homo est animal, praeponatue negatio, sit uniuersa, nam haec propositio, Non aliquis homo est animal, eadem est penitus atque haec, Nullus homo est animal ita si huic dicto particulari, Ali rem hominem esse lapidem,ad
datur modus negans, ut impossibile, aut non
possibile; & dicatur, Impossibile est aliquem
nominem esse lapidem, illud dictum reddetur v- niuersum. Quod ex eo intelligitur: quoniam h cfenuntiatio, Impossibile est aliquem homine mi esse lapidem, ut sit vera, oportet, nullum hominem posse esse lapidem. Igitur cum in Purpurea& Illi ace ponantur in tribus prioribus enuntiationibus modi illi negantes, enuntiationes fune uniuersales.Contra autem si Dictum essetvnia uersale; ut Impossibile est omne animal esse hominem, enuntiatio esset quasi particularis Cu
tua signum irrefragabile est, quia ut haec postre-
425쪽
maenuntiatio vera sit, sufficit dari aliquod animal, quod non possit esse homo, nempe brutui Ex his iam manifestum efficitur, quid dicenda sit de enuntiationibus sub contrariis modi necessisti in Amabimus & Eden tuli. Quamuis ea
sim uniuersales videantur, sunt particulares: quia uniuersalitas & communitas modi per negationem tollitur. Nam haec enuntiatio, Non est necesse omne animal esse homi Rem, particularis est,& ut sit vera, fati sist dari aliquod animal,quod no sit homo necessario: utiad veritate huius pronuntiati, Non omne animal est homo,
nihil aIiud desideratur, quam dari unicum sal
tem animal, quod non sit homo. Constat igitur, nec eas, quas diximus esse in Purpurea & Illi acice, esse partieulares; nec alias, quas posuimus in Amabimus & Eden tuli, censendas esse uniue fas. Obseruandum est tamen hoc loco , in his modificatas ex communi sensu idem esse iudici- .nm,silie negatio praeponatur, siue postponatur; dummodo illa admodum pertineat. verbi gra- , tia. Idem pollent haec pro nutiata, Aliquem hominem esse animal non est impossibile, & non est impossibile, aliquem hominem esse animal. , Quare in his enuntiationibus videtur , vim negationis etiam manere,ac fluere in anteceden-.tia. Sed de priore quaestione hactenus, ad aliam progrediamur. ' C ---Sane propositiones quae his Vocabulis acco in--o modantur, aliquando conitat dicto singulari, a-rum viliquando secus. Si non constent dristo singulari, nis ex tatam facile est cons ituere Purpurea 3s Illi acWatur. contraria, quam Amabimus & Eden tuli ; at si constent dicto singulari tunc necessario omnes sexdecim enuntiationes constabunt eodema a genere
426쪽
genere dicti :& tum semper enuntiationes , quae sunt in Amabimus & Edentuli , erunt subco trariae. Cum igitur omnibus cosideratis, Amabimus & Edentuli frequentius sint subcontraria. ae Purpurea&IIliace contraria, quam e diuerissor non immerito Doctores eam collocandi r tionem sequuntur.Inscientissent mea,quae Deis V quentissime fiunt, ita ac si perpetud fierent,accipiuntur. Dicimus enim,' omnem hominem biis pedem nasci,tametsi aliquando aliter casus f
De reciprocatione modificatarum enuntia itionum. Cap. tyΤErtia affectio enuntiationum modalium est reciprocatior de qua hi canones tradi ponsint. Primus. Enuntiationes modi necessarii aD firmati conuertuntur, ut illarum dictam postu- Iair verbi gratia. Quia dictu huius enuntiationis, Necesse est omnem hominem esse animal, est uniuersale aiens,quod conuertitur in partia gulare eiusdem qualitatis: ideo haec enuntiatio conuertitur in hanc, Necesse est aliquod animal esse hominem. Itemque si dictum exigit conueris sonem simplicem, debet conuerti simpliciter ω si per contrapositionem similiter debet com iertis ut patet manifeste in hae tabula.
427쪽
428쪽
Secundns canon. Enuntiationes modi necensarij negati non aliter conuet euntur, quam dictum eartim requirit: illae tamen excipiendae sunt, quae deberent conuerti pep accidens. Verbi gratia. : Bene sequitur, Non est necesse nullum animu esse hominem, ergo non est neces.se nullues hominem esse animal. Non tamen sequitur : Non est necesse omne animal esse ii minem , ergo non est necesse aliquem hominem esse animal. Tertiu&. Enuntiationes. modi impossibilis negati debent conuei tiiiixta dicti Iim SI naturam , i liis demptis, quarum dicta essent per accidens cetia uertenda. Exemplum. Im2ossibile est nullum hominem esse animal , ergo impossib se est nullum animal esse hominem. At non ita colliges , I possibile est omne animal esse hominem ,. Cr-go impossibile est aliquem hominem esse ani-- . . . lNal. Est iu men qHidam peculiaris modus con.
uersionis per acciden S, competens enuntiat loqis. . nibus. Modi impossibilis affirmati, quo scilicet tantiissio particulata Salen S comIcrtitur in uniuersam a-nis ρὸν αο lentesu,& partices aris negans in uniuersam necidens. gantem. Uz Impossibi istest aliquem Leonem est se hominent, ergo impossibile est omnem hominem esse Leonem, Item, impossibile est aliquem hominem non essbanimal, ergo impossibile est nullum animal esse hominem. Qua tus. Enuntiationes modi impossibidis negati ita reciprocantur,ac reflectuntur, ut&dictum earumi extra ipsas reciprocaretur e sicut di inim est in prima regula de onuntiati nibus modi necessarij affirmati. Idem omnino sentiendiim est d e enuntiationibus A Modi
429쪽
Modi possibilis affirmati. Loquimur autem de possibili, pro eo quod potest esse: nam si pro
eo quod potest: esse & non esse accipiatur,ad caput sequens pertinet Ultimus canon. Enuntiationes modi possibilis negati conuertuntur sieut enuntiationes modi 1mpossibilis affirmati. Ex his constat, conuersionem harum enuntiationum modificatarum non esse mutationem subiecti in praedicatum,S praedicati in subiectum, eum idem modus, qui in conuersa est, silbiectu, vel praedicatum possit in conuertente eundem filum retinere: ed esse mutationem solius dicti.
ontra id quod dictum est,enuntiationes m di necessarii affirmati conuerti, ut doctum V 'luapte natura postulat, sunt tria exemplar Pri tibistimmum. Haec est vera, Necesse est omnem. homi- modiis nem album esse animal;& haec est falsa, Necesse eqs-ν. est aliquod animal esse hominem album , qui albedo accidentario copetit animali&homini. secundum. Certissima est haec propositio, omnis creans, necessario est DeuSi .haec contra er- ironea, Aliquis Deus, necessario creat dinam Deus
non necessarib, sed liberrime creat. Τertium. Omne ridens actu necessario est homo, nec protinus sequitur, Aliquem hominem necessari Θ Dareuma ridere actu.Potissimum hare argumenta dubita. tiationiationem afferunt nobis diui Thomae discipulis. bu perpo Concedimus enim, dari quasdam enuntiationes μὴ veris, aeternae veritatis, ut haec, Omnis homo est animali vera est apud diuum Thomam, etiam. δε nullo
430쪽
nullo homine existente. Illae autem poissimam
aeternae sunt veritatis , quarum praedicatum est de essentia subiecti in enuntiationibus alentia hus,ut Omnis homo est animat: in negantibus voti quarum praedicatum repugnat subiecto,st Nullus homo est irrationalis. Ueruntamen quia haec falsa aliquibus videntur, probanda sunt a pertissime, ac ostendendu est,etia nullo homine existente, non solum hanc esse veram , omnis homo est animat: sed hanc etiam, Omnis homo albus est animaI. Nam si haec, Omnis homo albus est animal, esset falsa , vera esset eius eontradicens; nempe AIi quis homo, albus non est animal. Praeterea cum constet ex his, quae docet Aristoteles in Postcategoriis cap. deo' positis,animal & non animal ita se habere , ut quicquid non est animal, sit non animal ; & ediuerso, si haec est vera , Aliquis homo albus non est animal,haec erit vera, Aliquis homo albus est non animal. Quae consequutio lib. 7. cap. de L co ab oppositis explicabitur. Iam vero cum haec enuntiatio, Aliquis homo albus est non animal, sit particularis aiens & vera , debet conuerti simpliciter in a I iam particularem aientem V ram scilicet Aliquod non animal est homo aubus. Unde sequitur manifeste, aliquod non animal esse animal rationale, habens albedinem. sententia Quare aliquid erit animal & non animal. Sed ne diui Tho- arbitretur aliquis, me haec diuo Thomae impost
isse, legat ipsum 3. senten. dist. Io. quaest. I. artici I. quaestiunc. 2. Ibi enim docet, ut aliqua praedicatio sit per se, non oportere praedicatum Conu ni re subiecto, secundum omnia quae in nomine
subiecti inuoluuntur; sed sufficere,si secundum aliquid eorum per se ei conueniat. Et ita aie