장음표시 사용
441쪽
ea categorica; sed constat duabus Categoricis
ergo definitio Hypotheticae enuntiationis Competit alijs a definitio D assumptione nulla est com
trouersia.Probatur propoctio . Q ma illa enuntiatio est alen haut negans ex verbo, non ex con-
. iunctione Respondent quidam, don esse Hypo theticam , quia in definitione Hypotheticae in istelligitur, erus partes debere media contummois necopularii cuirique superioris cnuntiationis partes non coniunctione, sed verbo Est coniungatur,dicunt non esse Hypotheticam .sed non '' placet solutio. Multae enim Hypotheticae nodi constat aliqua coniunction ut postea dicemus.' sare aliter respondendum est, illam enuntia tionem non eme Hypotheti eam, Mia indefinitiis one Hypotheticae enuntiationis subintelligendum est, eam eon stoe duabus Categorici ssut
Praecipuis suis pallibus; at enuntiatio posita in argumento,constat ut praecipuis suta partibus subiecto & praedicato, quae sunt homo &anima tr alia verti adduntur. ut explicationis subiecti, ac praedicati. secundum probat. enuntiationem conis n. 9', disiunctam non esse Hypotheticas .Nam
Hypothesis idem est quod suppositio, sed sola G.
enuntiatio coditio nata progreditur ex supposi-ma. tionei,aut conditione:ergo ea sola est Hypoth ica. Respondetur,1n nominibus non tam es-1e considerandiim id a quo nomen sumitur, quam id ad quod fgnificandu imponitur. Hominis enim vocabul u fort/sumptum est ab humo, id est terra,quia homo primus ex terra conditus est s ac nihilominus impositum est etiam ad significandum illos, qui non ex terra gignun turata etiam hoe non)en Hypothetica Iiimpo A a a tum
442쪽
υ eomm .in uniuersam inicis tum quidem est ab Hypothes .sed impositum eda i significandum non eas tantum quae ex Hypo thesi progrediutur en utrationes, sed omnes etiam non Categoricas.Qub fit,ut coniuncta&diniuncta sint Hypotheticae, non quoad id a quo nomen sumptuia est,sed quoad id, ad quod signiti eandum impositum est. M3 ρηρή Tertium improbat dea nitionem enuntiatu p με onis conliincti .Hoe pronuntiatum , Homo rexIn brutum sunt animalia,constat coniunctione Et, 'atqui non est enuntiatio conitincta, cum non sit Hypothetica;ergo diffinitio quadi at in alia a te
definita. Propositio nota est . Probatur assiim-- ptio.Nam habet ut praecipuam partem sui verisbum Sum,& ex illo sumitur affii matio, aut nee gatio huius,uemiliumqzie pronuntiatorum. ReL pondetur,iIlud pronuntiatum non esse enuntiationem coniunctam, de qua nunc disserimus,nee ei conuenire definitione enuntiationis coniuet quia in ea subintelligendum est genus e nempe enuntiatio Hypothetica.Idem de hoc alio pro, nuntiato,omne animal est rationale, aut irrationale, sentiendum est.Non enim est enuntiatio disiuncta, sed simplex,ac Categorica; praedicato tamen disiumsto constans. Itaque sunt qua dam enuntiationes Categoricae,quae parum ab Hypotheticis differunt,quo ad voces;sed nihil omnindsensu distinguuntur.Video multa hoc loco a so histis accumulari: sed proprie in eos illud Ciceronis iactabitur, Arcem ex cloaca facere. In rebus enim nullius ponderis tragoediis
Quartum probat ,disiunctam non esse Hypo thecacam.Eteium c ut docet Aristoteles r. Peri .
443쪽
Liber Quartra. . rest Dr. enuntiatio Hypothetica est eoniunctione
una, at disiuncta enuntiatio non est comuneta, ergo non est enuntiatio Hypothetica. Respondetur, coniunctione Uel, sensum quidem disiungere;sed verba coniungere. Et hoc sufficit, uti bs enuntiatio coniunctione una dicatur. Quinto dubium est, an verum sit, quod dicunt An d si auctores graues; enuntiationem disiunctam, cu- veratus utraque pars est vera, esse falsam. Q iae sen- utranquatentia est diui Thomae opusc. 8.tra t. p. cie Syllo- ρ nem vegismo simpliciter cap. i 8.&inti actatu de Enun ram habe tiatione, qua do agit de Hypothetica di fiuiusta. 8 Immo docet, ut enuntiatio disiuncta fit vera, .non Oportere alteram parte esse falsam; sed .omaino primam .esse debere falsam. Itaque omnis mauntiatio disiuncta, qtil habet primam partem veram,est falsa.Et confii matur illorum opinio. Nam inepta Videtur haec enuntiatio, Ego vel suin hoc loco, vel sum in hac domo Respondetur, ε absque dubio enuntiationem disiuncta in , quae habet utranque partem veram, esse veram Q Ut haec propositio.Vel tu non es Leo, vel tu non es Bos, est vera,& eius utraque pars est vera. Quod sane ita probatur . Istae enuntiationes sunt contradicentes Vel tu non es Leo,. vel tu nones Bos;& ista alia, Et tu es Leo,& tu es Bos i. &secunda est falsa, ergo prima est vera. Assumptio& consequutio patent.Sed probatur propositio. Tum quia in nulla materia possime istae enuntiationes esse simul falsae; nec simul verae a tum etiam quia omnes concedunt,enuntiationem coniunctam &disiunctam ex oppositis enuntiationibus Categoricis constitutas esse contradicenistes .Praeterea illud quod additur,oportere sciliaeet, ut prima para sit salsa, incredibile est. Seque-Α a 3 retur
444쪽
3M , Commenti in uniuersam Luicam
ulla ad substantiam comparatione considere. -entia iudicabis: ita si illam propositionem, An mal est homo, cum hac alia,Omnis homo est niniat,eomposueris, hanc solam necessariam. - I. ' ita a vero tametsi necessaria sit , accidentariam
arbitraberis.Sed ut extremum aliquod haec diagresso habeat, solvedu est argumentu,quo posset quispiam in nostram sententiamuli. Etenim haec enunt1atio, Animal est homo albus , fine Controuersia.est contingensilicet haec sit nece , saria, Homo aIbus est animalaergo quamuis hoc pronuntiatum,Homo est animal ,. necessarium fili non proinde fit consequens necessarium esse hoc aliud, Animal est homo.At ego primum res
Pondeo, hoc argumentum solum ostendere, non omnesquas adduximus rationes esse necessarias. Quare tametsi unae,aut altera E medio.auferantur, aliae nobis restabunt.Deinde nego fimilit dinem, iliacum no detur aliquod animal quod necessario sit album, nihil mirum est, si haec oratio. Animal est homo albus,non sit necessaria. At datur aliquod animal , nempe rationale, quod perse,ac necessariis. est homo. Quare, anumah indefinite sumptum, necessario est homo, icut etiam indefinite sumptum , . necessario est brutum,propter easdem causas.Denique assero, exemplum, aut instantiam non esse ad piraposi tum, quia homo, veI animal rationaIe , est α- per se:quae autem uni enei per se necessario sunt
Eonnexa, necessarid inter se connexa sunt, salteinde finite. At homo albus est ens per accidenset unde quae in eo connectuntur , non est necesse ut inter se connectantur.Expendat lector viri-
usque partis rationes, & quam probabilioribus
445쪽
4rgumentis niti iudicauerit , eam sibi deligat.1υ enuntiationibus modi contingentis, sumendo contingens pro eo quod potes esse,ct non esse. p. 4T Ieamus nune de enuntiationibus modr con-- tingentis,aut possibilis , quatenus postibia significat id,quod potest esse:& explicem us rum aequipollentiam, oppositionem, &reci- procationem .Enuntiatio modi contingentis, si ue affirmatus sit modus,si uenegatus,par est om- 'Bino,ac aequalis enuntiationi eiusdem modi,di- tamen contrarijr ut Contingens est Petrum ambulara,ergo contingens est Petrum non ambulare.Id autem perspicuum est ex locis Arist relis cap.u.a nobis citatiS. x
Circa oppositionem sciendum est, enuntiati- inimonem modi contingentis opponi contrarie tamen utiationi modi impossibilis,quam necem mj: subalterne vero enuntiationi modi pos bilis, sumendo possibile pro eo quod potest esse: denique esse contradictioriam enuntiationis modi eontingentis negati,&eiusdem dicti . Dixi opponi contrarie enuntiationi modi necessarij, quia in aliqua materia potest utraque esse falsa. quae etiam ratio impulit me, ut idem assererem de edantia tiooe modi impoussibilis.
446쪽
E CCE TABULA Μ. Contingens est Leone ridere. Contingens est hominem esse risibilem Necesse est Leo
dio est contingra Leonem ridere. Non est continis gens hominem esse risibilem. Possibile est hominem esse risibilem. Denique huius generis propositiones siue ararimetur in ipsis modus, siue negetur, debentrρciprocari,sicut exigit dictum : ut hoc pronuntiatum , Contingens est omnem hominem esse album,ita conuertitur, Contingens est aliquod album esse hominem . Nam uniuersa, aien Sque enuntiatio in particularem aientem mutatur. Insuperiora obiectiones. Prima est contra isodvnainiam .Haec propositio,Contingetis est hominem nasci absque digitis, omnino est vera, SI tamen haec est fal1 Contingens est hominem nasci cum digitis. Nam necessarium est,ialtem apud Philosophum naturalem, hominem nasci cum digitis. Respondetur,aliquid dici necessarium apud Philosophum
447쪽
hum naturalem, quia fere semper ita se habet,
licet rard contingat oppositum. Dico igitur: ad argumentum: Licet sit necessarium fere semper,
hominem nasci cum digitis, nihilominus sicut rariss me accidit, hominem nasci absque digitis, ita in illis euentibus rarissimis esset continges, hominem cum digitis nasti.
Altera est contra reciprocationem . Haec Ο- ratio est vera, Contingens est omnem hominem
esse actu ridentem, atqui haec est falsa, Contingens est aliquod ridens actu esse hominem, cum necessarium sit omne,quod actu ridet esse hominem: Ergo falsum est quod scripsimus .sed huic respondetur sicut tribus exemplis superioria capitiS. Ba veritate modificat arxm enuntiat un co noscenda Cap. II.
DI ficile est interdum tognoscere, an aliqua
enuntiatio modificata sit vera an falsa. Non igitur erit superuacaneum id, antequam finem huic tractationi imponamus , exponere. Ploposita nobis aliqua enuntiatione modali, eius dictum in simpliceni enuntiationem est r solliendum itumq; considerari debet, an noua illa enuntiatio necessaria sit an impossibilis, vel pol sibi Iis,atq; ita orit manifestis, utru praecedens enuntiatio. modificata vera sit, an falsa .Exemptu. Dictum huius enuntiationis, Non est possibile aliquod animal non cite hominem, resoluitur in hoc pronuntiatum , Aliquod animal non est homo; quod cum verum sit, ac possibile, falsa est illa modificata, Non est possibile aliquod ani- .mal non esse hominem.
448쪽
3ει Comment. in uniuersam Logicam
De enuntiationibus potheticis Cap. ILDOst Catagoricam enuntiationem Hypothe tica nobis occurrit:de qua,quid sit,& quotu plex, primum dicemus; secundo quae sit alens Vel negans,vltimo quid ad eius veritatem detaderetur . Hypothetica enuntiatio est,quae ex du abus Categoricis constat,aut ex duabus oratio nibus , quae vim Categoricarum obtinent; ut si Sol lucet, dies estri temque si Petrus curreret,Ρ trus moueretur.Diuiditur autem in conditionatam, coniunctam ,& disiunctam. Conditionata est,quae constat hac coniunctione Si,ve si P trus curreret, Petrus moueretur . Coniuncta quae constat coniunctione Uel, aut similibus, Vel homo sentit,Uel homo caret sensu. In his autem enuntiationibus non illa dicitur aiens, aut negas,cuius praecipuum verbum affirmatur, vel negatur, quemadmodum in Categoricis: sed illa est alens,cuius coniunctio affirmatur a illa neganS,cuius coninnctio negatur. Unde haec est
aiens, Si Petrus non moueretur,Petrus non cur
reret:haec vero alia est negans, Non si Petrus est homo, Petrus est albus.Sicut enim se habet in simplicibus verbun ta conluctio,aut aduerisbium in Hypotheticis. stuaram interum quod ad Veritatem, vel falsitatem
tona a. huius generis enuntiationum attinet, has regu- ut. Ias accipo. Ut enuntiatio conditionata sit vera, oportet consequens sequi ex antecedente, ut si Sol lucet,dies est . Omnis enim conditionata duabus partibus constat, antecedente & consequente.Antecedens est, cui immediate iungitur
eoniunctio Si,ut in hac oratione , si sol lucet,
449쪽
dies est; illa Categorica Sol lucet, est antecedens; illa vero, dies est, consequens. Qua in re nihil turandum est, duae pars prius ponatur; sed quaesit illa, cui illa coniunctio Si applicatur . Nam etiam si ita dicam, Dies est, si sol lucet, idem est
consequens, idemque antecedens, qua in ista, si sol lucet, dies est. Ut autem sit vera enuntiatio conditio nata, non est necessiim, veram esse aliquam ex Categoricis, quae eam componunt . NO-ctu enim verum est hoc pronuntiatum Si Sol lutet, dies est, quia consequens sequitur ex antecedente. Hinc ortum est illud axioma, omni u fere Dialecticorum consensu receptum,omnis enuntiatio conditio natavera, est necessaria. Quamuis
in hac etiam regula verum sit, quod vulgo dicitur, non esse canonem adeo certum, quin unam
saltem exceptionem patiatur . In primis enim innuntiationibus, quibus uti inur, quum promi timus d non requiritur.Non enim mentitur, qui ait filio si doctus euaseris, constitua te haerede: ae promito non est necessaria enuntiatio,quia revera fieri poterit, ut filius doctus euadar, necti patre haeres nominetur. Quin etiam quum de praeteritis loquimur, saepe dicimus, si venisses, hoe, aut illud secissemus;& certe quavis venis.set, forsitan illud minime egissemus. Dicendum est igitur per communem loquendi usum, inter dum Dialecticae leges temperari, praesertim quurem quasi certam habemus ; tametsi contingentem. Secunda regula. Enuntiatio coniuncta Ut sit vera, oportet, Vtranque eius partem esse veram; ut autem sit falsa, sufficit alterutram parte esse falsam .Haec enim est falsa,Et lapis est homo, di tu es Leo:haec autem est vera, Et tu es homo,
450쪽
3 o Comment. in uniuersam Logicam
x Leo est animal.Tertia regula.Disiuncta eritv xa, si altera saltem eius pars fuerit vera,vt Petrus, est homo,vel Petrus est Leo;sed tum erit falsa, quum utraque eius pars falsa fuerit,ut vel homo est Angelus, vel homo est Leo. Hinc colligendum est,enuntiationem condi. v. eanditi tionaram negantem solum negare, consequens o linum sequi ex antecedente;licet antecedens & eo sequens vera sint;vtNon si Petrus est homo, P trus est albus.Porro & illud ex superiori laus sequitur,enuntiationem disiunctam negantem mqui ualere coni unctae alent compositae ex duabus Categoricis oppositis: ut haec onuntiatio,Ν6 vel tu es Leo, vel tu es serpens equivalet huic,
Ea, as dis nim enuntiatio disiuncta ut sit vera,sufficiat aliundia ense teram partem esse veram,qui negat talem enumtiation3s tiationem, subinde afierit, utranque eius partem quipρος falsam esse,& utriusque oppositum verum esse.' Alio praeterea argumento confirmari potest hodconsectatium, nam enutiatio coniuncta&disiu-cta alentes,composita ex Categoriis oppositis, sunt contradictoriae,cum in nulla materia pocsint esse simul verae,aut simul falsae; ut haec, Et tu es lapis,&tues serpens: itemq; haec alia, Vel tu non es lapis, vel tu non es serpens, nunquam in veritate,aut errore poterunt censentire : Ergo fialterutri earum praeponatur negatio, aequipollebit suae contradictoriae.
Pubia, ct argumenta insuperiora. Contra definitionem Hypotheticis enuntiati' l
onis est argumentum, Haec enuntiatio, Ho'