장음표시 사용
451쪽
ea cate rica; sed constat duabus Categoricis: ergo definitio Aypotheticae enuntiationis competit alijs a definitio D assumptione nulla inc Marouersia. Probatur propoctio. Quia illa enuntiatio est alen haut negans ex verbo, non ex conia unctione.Respondent quidam, non esse Hypotheticam, quia indefinitione Hypotheticae in felligitur,eius partes deb'remedia coniunctiois necopulari; cumque Ibperioris cnuntiationis partes iton coniunctione, sed verbo Est coniungatur,dicunt non esse Hypotheticam .sed non ' ' 'placet solutio. Multae enim Hypotheticae no x constat aliqua coniunctione,ut postea dicemus. mare alitefrospondendum est, illam enunti hionem non esse Hypotheticam, quia in definitia me Hypotheticae enuntiationis subintelligendum est, eam constrie duabus Categoricis;vt praecipuis suis pitibunal enuntiatio posita in
argumento,constat ut praecipuis suta partibus Θsubiecto & prEdica linquae sunt homo &animal ralia vero adduntur. ut explicationis subiecti,ac praedicat . secundum probat enuntiationem coniun- Σdisiunctam non esse Hypotheticas .Nam tuis. Hypothesis idem est quod suppositio,sed sola iri
en tiatio c5ditionata progreditur ex supposi-ti . tione aut conditione:ergo ea sola cst Hypoth ica. Respondetur, in nominibus non tam es-1e considerandum id a quo nomen sumitur, quam id ad quod significandu imponitur. Hom nis enim vocabul u forte sumptum est ab humo, id est terra,quia homo primus ex terra conditus est ; ac nihilominus impositum est etiam ad significandum illos, qui non ex terra gignunturiata etiam hoc nomen Hypothetica sump- A a 1 tum
452쪽
Liber Quartaea aver. enuntiatio Hypothetica est eoniunctione
una, at disiuncta enuntiatio non est coni uneta, ergo non est enuntiatio Hypothetica. Respondetur, coniunctione Uel, sensum quidem disiungere;sed verba coniungere. Et hoc sufficit, ut i lis enuntiatio coniunctione una dicatur. Quinto dubium est, an verum sit, quod dicunt-dUM auctores graues;enuntiationem disiunctam, cu- ctave ius utraque pars est vera, esse falsam. Q iae sen- utranquatentia est diui Thomae opust. 8.tra t. r. de syllo- p Nem vagismo simpliciter cap. i 8.&inti actatu de Enun mhaseistiatione, quando agit de Hypothetica disiuncta Brimo docet, ut enuntiatio disiuncta fit vera, non oportere alteram parte esse falsam; sed om-aino primam esse debere falsam. Itaq; omnis mauntiatio disiuncta, qtis habet primam partem veram est falsa.Et confirmatur illorum opinio. Nam inepta videtur haec enuntiatio, Ego vel suin hoc loco,vel sum in hac domo Respondetur, a absque dubio enuntiationem disiunctam , quae
habet utranque partem Veram, ess e Verum . . Ut haec propositio.Vel tu non es Leo, vel tu non es Bos, est vera,& eius utraque pars est vera. Quod sane ita probatur . Istae enuntiationes sunt contradicentes Vel tu non es Leo,. vel tu non
ea Bos;& ista alia, Et tu es Leo,& tu es Bos ; &secunda est falsa, ergo prima est vera. Assumptio&consequutio patent. Sed probatur propositio. Tum quia in nulla materia possunt istae enuntiationes esse simul falsae; nec sim ut verat ; tum etiam quia omnes concedunt,enunti Mionem coniunctam &disiunctam ex oppositis enuntiationibus Categoricis constitutas esse contradicenistes .Praeterea illud quod additur,oportere scilicet, ut prima pars sit salsa, incredibile est. Seque-Α a 3 relut
453쪽
retur enim inde,si mihi praeponeretur aliqua
nuntiatio disiuncta,curris ignorarem , virum pars prior esset falsa, ignorare me etiam, an to t enuntiatio esset vera:quod est maximum incommodum.Nam si ego a longinquo videre mirem aliquam progredi, certd cognoscerem eanuese animal; ignorarem tamen, essetne homo et
brutum.Τ ac igitur si quis ita argumentum, Italud est animal , ergis ' vel est homo , vel
brutum, iam ego scirem , consequentiam esse bonam,& antecedens esse verum;&postea di bitarem virum consequens esset Verum , quia dubitarem, utrum prima nars esset vera, an si cunda.Insani autem hominis est, scire antec dens esse verum,& consequentiam bonain , Sedubitare,an consequens sit verum. In Topicis
de his iterum disputa nus. Illud' autem Oiapusculum non est rhomae,ut doctiores Phomistae concedunt. Ad contirmationem ver, recpondetur,aliud esse loqui inente. N aliud vere. Hil gh enim dici sol et,Amenter o pueros ve--m dicere. Quidὶ Quod si illa inepta est,anae dabis. a d a.. xur non ita VRnezquae apud graues autores. palia
poebetiea Sextii argumentu'robat,nIures esse species m enuis emiciationis Hypotheticae . Siquide enuntiatio rionum causalis, ut inta homo est rationalis; homo est memMin risibilis ;& enuntiatio quam vocant rationa Iem, ut homo est animal, ergo homo est se Manistia,ssint enuntiationes Hypotheticae; & ad nullam trium illarum specierum pertinen . Ideni. argumentum fieri posset de enuntiation& temporis , ut Quando ego legebem , etiambulabas:&de enuntiatione locis, loci , ut Ubi egmlegebam, itu ambulabas : insuper de en inuatis
454쪽
elatione eomparationis, ut Parallor est Deus admiserendum quam nos ad scelera castiganda:ω denique enuntiatione similitudinis, ut Sicut Aaristoteles Platonem correxit, ita diuus Thomas quaedam Alberti Magni praeceptoris sui
dogmata emendauit. Et quidem has enuntiationes esse Hypotheticas, probatur, quia earum affirmatio , aut negatio non pendet ex affirmatio ne aut negatione verbi, sed ex asfirmatione , aut negatione coniunctionis; vel adverbii. Caeterum non pertinere ad aliquam ex illis tr has formis, ita i ostenditur. Nam in primis causalis non est disiuncta ut patet; neque est coniuncta, quia ut coniuncta sit vera, sufficit utranque partem esse verarat ut causalis fit vera, non sat fuerit utranque partem esse veram, sed praeterea desideratur, ut una sit causa alterius. Neque esse coditio nata, quia conditio nata potest esse vera; licet utraque pars sit falsa.Causalis autem nisi utranque partem veram habeat, falsa iudicabitur. Deinde rationalis utranque pamtem veram habeat est necesse, in quo distinguitura conditio nata;& unam sequi ex alta, in quo distinguitura coniueta:in utroque autem differta disiuncta .Praeterea enuntiatio temporis sup
rius allata exigie non solum utranque partem esse veram, sed praeterea esse simul veram, in quo distinguitur a conditionata,8is coniuncta,& etiam disiuncta Enuntiatio autem loci exigit si-
mltatem loci. Enniatiatio comparationis exigre excessum quedam, ac interdum aequalitate. Deniq; enuntiatio simili tintinis exigit similitudi- de& profecto enutiatio coditio nata, coni uncta vel disiuncta nihil tale postulit . Respodetur prim plures esse species enutiationis Hyp .sed illas A a 4 troa
455쪽
tres solum ab auctori s numerari ; quiae simi frequentissimae.Respondetur se cundo , has sex species deduci ad illas tres, scilicet duas pri res ad conditio natam, quatuor posteriores ad coniunctam:tametsi plura ad istas sex, quam ad tres priores exigantur. Quemadmodum licet plura desiderentur, ut aliquid sit homo, quam ut sit animal, nihilominus homo sub animali co-tinetur: tanquam inferius sub superiori. Verum hoc loco inscitiam meam is genue sa-Dδ ratio- teri oportet. Nunquam enim mihi persuaderi
si ensi' poterit, quam vocant enuntiationem rationale, is . x esse cnutiationem. Etenim enuntiatio ad secundamentis operationem pertinet, at illa oratio, quam isti rationalem dicunt,mam ite ad ter tiam operationem attinet, quia est orat Io exanintecedente,& consequente veluti suis partibus constituta, quas coniunctio inferen d i connectit. Enimuero enuntiatio conditionalis proprie linquendo nec ex antecedente & consequente
componitur,nec illa qualiscunque su nota inferendi, id est,Ergo, vel Igitur , connectunturἰ
quae omnia apei insim a s uni in rationali. Iam v ro si oratio rationalis esset enuntiatio, eadem
ratione dicendum est et Syllogismum. Inductionem, Enthymema, de exemplum esse enunti tiones. in re nulla restaret ratio , quare diuus Thomas solam secundam operationem huic libro Perihermenias dirigenda concederet. Praeterea omnis enuntiatio tam simplex, quam ΗΡpothetica , potest esse antecedens , aut pars antecedetis alicuius argum etationis: hic au- te oratio, Homo est animal, ergo homo est substantia,no video quomodo possit in antecedete alicuius enuntiationis collocari r ergo non est ea la
456쪽
est enuntiatio. Propositio induetione constat. Nam modales, de quae dein esse dicuntur , pr culdubio possunt in argumentationis antec dente poni: insuper & omnes Hypotheticae conditionatriconiunctae, disiunctae, temporis, loci,com parationis; immo & causales ponuntur in antecedente illius argumentationis, quae Exemplum vocatur. Vt Niniuitis pepercit Deus, quia egerunt poenitentiam; ergo & nobis
similiter parcet,si eorum moerorem Imitemur. Assumptio vero alia ratione probari non potest , quam petendo talem argumentationem Dices. Ecce illam. Bene seqititur,liomo est animal ergo homo est substantiar ergo bene etiam colligetur, B utum est animal, ergo brutum est substantia. Sed profecto hoc non est uti illa Gratione,quam rationalem vocant, nisi ut at ut iuxta suppositionem materiais; seu ut Latinius loquar pro vocibus ipsis. Hoc tamen pacto etiam integrum syllogismum ego constituam, non dico enuntiationem, sed enuntiationis etiam subiectum, aut praedicatum; hac ratione: Omnis demonstratio est syllogismus generans scientiam, sed haec oratio,Omne animal est substantia,omnis homo est animal, ergo omnis homo est substantia, est demonstratio: ergo haec Uratio est Syllogismus generans scientiam. Ι- tem alia ratione superior instantia,aut obiectio refelletur. Si quidem omnis enuntiatio potest esse integrum antecedens,aut integra pars id
est, integra propositio, vel assiimptio ) antec dentis argumentationis , quod profecto mini-mξ fit in superiori obiectione. Quara sequamur id,quod verum est, orationem rationalem
Bon eme enuntiationem. Quod si forte in ullo
457쪽
ns Comment. In νέαersam Luicam ex auctoribus glauioribus nam sophistae eon
eemnendi sunt,potius quam interpretandi inueniamus,rationalem orationem esse enunti tionem,intel ligendum ast , improprie eum e nuntiationis vocabulum usurpasse; aut sui temporis vulgarem opinionem retulisse, scriptis- cive mandasse. Igitur enuntiationis , eiusquae tum forinis,lum etiam affectiombus explicatis, ad Syllogismorum tractationem procedλmus.
LIBER QUINTUS IN QUO DE ARGUMENTATIONA
& eius sormis disseritur. De Materia, o ordine libri. Cap. l. ERTI A mentis operatio est dincursus, id est, progressus quidam
rationis,ab una enuntiatione cognita, ad aliam ex illatione codinoscendam: quod certe fit argumentando. Ad hanc itaq; instituendam, agitur in hoc libro de argumentatione. Quid autem. sit argamentatio & quonam pacto in bonam &malam diuidatur, libro ic capit. Iin explicauimus: ubi ostendimus , malam argumentati Rem non esse appelland m argumentationem, Bonae
458쪽
Mna autem argumentatio in quatuor primipilas formas diuiditire, in Syllogismu quidc ra- et me
tiocinatio dicitur Inductionem, Enthymema,& Exemplum: de quibus hoc locos quanta fieri poterit diligentia) disputabimus. Nam ea est propria Dialectici disputatio. Est autem Syllogismus argumentatio, in qua quibusdam p
sitis & concessis,aliquid aliud , ob eam causam. quia haec posita sunt, necessariti colligitur. Et quidem syllogismus alius Categoricus , alius.
NypotheticΗs, quemadmodum & enuntiati nes ex quibus componuntur, aliae sunt Categoricae.atiaeHypotheticae. Primum igitur deCategoriecidanei emus. argumentum.
TNid quod dictum est, ad Dialectieum perti- Ω- ,
knere agere de quatuor formis argumentatio- Dμυλ-niS,est argumentum. Arist. enim I. Posteria cap. ca μ ν
i. docet, syllogismiam&indiustionem esse argim mentationes Dialecticas, enthymema vero & υε ζ1emplum, Oratorias. Quam, sententiam I. Dpic. cap. Io. repetit. Nanque syllogismum de inductionem argumentationes esse Dialecti-
eas, ait. Et v. lib. artis.Orator. cap. M. docet, ratorem uti debere enthymematibus & exemplis: inductionem vero inutilem ei esse , prae terquam in paucis r Ergo non est Dialectici mi Beris, de enthymemate & exemplo disserere. Respondetur, quoad usum enthymema & exemplum argumenta esse oratoria, quia his frequentissime utitur ; rarissime aute syllogismore inductione; at quoad docti inam, omnia esse Dialectica, qΗia Dialectici interest, omnia ista .ocere a tametsi quia frequentius ratiocina tione
459쪽
eis ne & inductione utitur,ista duo argumento . rum genera Dialectica appellentur. Nam qu uis interdum Dialecticus enthymemate utatur,
paratus est illud ad syllogismi reducere et quod
nunquam Rhetores faciunt. Nec sententia nostra eo nonune est explodenua , quod quidam Oratoriae artu scriptores , atque magistri e thy mematis & exempli natui viii doceant ; nam id faciunt. quia Rhetoricam ignaris Dialecticae tradunt, aut certo mIttunt falcem in messem lienam . . Alia dubia potuissemus proponere, quae consuIto dimittimus; quia iam lib. I. cap. lo. tr ctata fuere. Hoc autem loco adn'tabimus, Mrist. a. Prior. cap. a. diffiniuisse syllogismum per orationem , n PS autem per argumentati nem; quia oratio genus est remotum, argumentatio proximum. Itemq; illud obseruabimus. eam particulam, Et,concessis positam , esse in diffinitione syllogismi a B ethio: quia etsi ratio cinatio optimc inferat conclusionem , qua-uis praemissae non conced/ntur , tamen quum syllogismus in usum disputationis accipitur, necesse est, antecedentis sumptiones concedi ab abuersario, ut conclusio possit inferri
DErspicitum igitur est, quot partibus constare oporteat syllogiimum. Primum enim in ant cedente duas enuntiationes decet habere. Ia
definitione quippe sy llogismi dicitur, Quibus.
positis, at non intelligitur qu busda in posi- 1s, id est, quibusdam vocabulis positis; nam hoc
460쪽
asto etiam enthymema procederet ex quibusdam positis; sed quibusdam enuntiationibuseerta quadam methodo collo eatis. Quo fit, ut antecedens syllogismi semper debeat e si e compositum ex duabus propositionibus : quae a noti- nullis propbsitiones, ab alij praemissae; sed aLatinioribus sumptiones dicuntur Uerum ex his ea, qtiae priori loco noni tui, dicitur maior , pr positum, At propositio ; quae vero posteriori; minoi,assumptio, vel assumptum. Aliam praeterea enuntiationem syliogismus desideratraam in dissinitione syllotismi dicitur , aliud quidpiam ab h i s, quae, posita se of necessario colligi. Haee autem pars cum una sit, varijs nominibus appellatur, a nobis dicitur conclusio, ab lijs, praesertim quibus summa est elegantiae cura,connexio,& complexior nec defuit, qui eam
ιν 'Aeterem quaest io e1h , an conclusi. sit pars Sirearena syllogismi. Non enim desunt,qui arbitren clupo paratur, non esse eius partem, sed tantum effectum. Osiozymi. Quare apud ipsos solae praemissa constituunt syllogismum. Et quidem illorum sentetia duobus argumentis potest corroborari. Primum. Conclusio debet eme aliud quidpiam , ut dicit Aristoteles in definitione . sed aliud apud Porphyrium ca. de Differentia vertente Boethio discrimen essentiale denotate Ergo conclusio essentialiter distinguitur a syllogismo &non est pars eius. Alterum. Aristoteles a. Priorum ea p. i. asserit, syllogismum posse inferre multas eunelusiones,at conclusio infertur ex praema L