장음표시 사용
471쪽
romne animal est sentiem. Aliquis lapis non est sentiens. Ergo aliquis lapis non est animal. uuastiones. Η beene haec figura inodos i n directe concludentes Respondetur, Aristotelem 1. Prior.. cap. apud Perionium, & 7. apud Boetnium. duos tantum referre , quia nobis vocari solent papesino, S: Fri se morum : sed his addi posse. duos alios, nempe Cesares &Camestre. Quare autem addamus S, primo, di auferamus, a secundo, quum agemus de conuersione explicabi
Fapesmo. Nullus lapis est animal.
zi go aliquis homo non est lapis qr Aliquod animal sentit. Frisom. α Nullus lapis sentit. Ergo aliquod animal non est lapis. e Nullum vitium est bonum. Cesares. Omnis virtus est hona. Ergo nullum vitium est virtus romnis iustitia est virtus. Camestre. R Nullum vitium est virtus. vrgo nulla iustitia in vitium
Unc autem tertia collocationis forma sen Cati is A uatur,quiim medium in utraque enuntiati- nes in ρ one subijcitur. Oportet autem in huius figurae ita sisti modis directis nunquam minorem esse negata seruania.
472쪽
3ρ Comment. in uniuersem Logicam
homo est animal, nullΗs homo est L eo, ergo alia quis Leo non est animal. Oportet insuper, con-Cl usionem esse uniuersam. Quod quia hic syllogismus, Omnis homo est animal, sed omnis homo est substantia , ergo omnis substantia est animal , minime seruat, omnino est reijciendus. Et quidem in Iac figura sex tantum modi directim concludentes inueniuntur, Darapti, Felapion,Di famis, Datisi, Bocardo , Ferison:
sed quinq; in directim,Daraptis, Disami, Datisf,Fapesmo, &Friseso morum 3 quorum eXem Pla hic ponimus. An autem dentur plures modi in directi in hac & praecedenti figura,cap. 9. dis- sic. 1.& in capitis Io. dubitatione dicemus.
comnis homo est animaI Darapti. Omnis homo est substantia. Ergo aliqua substantia est animat. Nullus lapis ambulat.
Pelapto. Omnis lapis est insensibilis.
Ergo aliquod in sesibile no ambularie Αliqua virtus est bona. Disamis. Omnis virtus est habitus. c. Ergo aliquis habitus est bonus. HOmne malum est fugiendum Datisi. .et vliquod malum est vitium.
Et go aliquod vitium est fugiendum. WAliquis lapis non cst albus. Rocardo.QOmnis lapis est durus. Ergo aliquod duru non est album. c Nulla virtus est vitium. Ferison. 9 Aliqua virtus est bona. Ergo aliquod bonum non est vitium.
473쪽
Liber Quintus. δ91Modi indirecti.
-Omnis homo est animaI. Daraptis P Omnis homo est substantia.
visami. Ergo aliquod animal est substantia.' Aliqua virtus est bona.
Datisis. E Omnis virtus est habitus. Ergo aliquod bonum est habitus. omne malum est fugiendum. Aliquod malum est vitium.
Ergo aliquod fugiendum est vitium somnis homo est animal. Nullus homo est lapis. Ergo aliquod animal non est lapis.c Aliquis habitus est bonus. Foselam 4 Nullus habitus est dispositio. . Ergo aliquod bonu non est dispositici cu uncula. QVare ex modis in directis primae figurae soli
papesino & Frilesomorum vagantur per Omnes figuras Respondetur. Quia habent conclusionem particularem negantem, quae in Omni figura potest concludi; cum tamen uniuersa aiens solum possit inferri in prima figura, niuersa negans in prima & secund4, particula. ris aiens in prima & tertia. Circa Omnes guras dubitationes. I Vnc oportet omnibus figuris communes quaestiones tractare. Ac principio quaeri prasam tur,quae ipsarum. nobilior sit. Respondetur, iis gu-Primam esse praestantiorem multis de causis. In ramm
474쪽
ipsa etenim omne genus conci usionis potest in ferri; scilicet uniuersa & particularis, aiens denegans: at in secunda figura non potest concludi aiens, sicut nec in tertia uniuersa. Porro in eius prioribus modis manifesta sunt, atque perspicua illa duo principia; Dici de omni, & Diei de nullo. Quo fit, ut ad eam , tanquam ad praestantiorem, aliarum figurarum modi referantur. Denique in prima figura Medium obtinet Iocum maxime consentaneum suae natura . S ibijcitur enim maiori extremo,& minus superat. ni si velimus comparare secundam figuram tertiae, praestantior est secunda; quia in tertia non potest conclusio uniuersa colligi. Item quia licet in neutra medium obtineat locum naturae sitae accommodatum , tamen pra flantior est eius situs in secunda , quam inter tiar in illa enim de utroque extremo affertur, in hac vero utrique subi jcitur: quamuis tertia hoc nomine antecellat secundae , quod in ipsa conclusio sit interdum aiens; in secunda nequaquam.
Secunda quaestio est, an detur quarta figura. Et videtur dari. Nam hic syllogismus, Omne animal est substantia , sed omnis substantia estens, ergo omne animal est ens, est bonus; at non Do quam est in aliqua figurarum cui constat) ergo dandariagura. est quarta figura Tametsi adhuc controuersum sit, deturne qκ arta figurae hoc argumento Potest ipsa defendi. Etenim figura consurgit ex varia medij collocatione; sed quatuor modis
potest medium collocari, ergo totidem erunt figurae. Propositio nota est. Probatur assumptio. Nam medium aliquando subi jcitur in ma
iori,& praedicatur in minori, & sit prima figu
475쪽
N; interdum praedicatur in utraque , & fit s
cunda; nonnunqua in in utraque sub ijcitur, ac consurgit tertia r ergo si prς dicetur in maiori,S in minori sub ijciatur, ut in superiori JI-logismo factum est,proculdubio quarta consum
Agamus igitur de modis huius figurae, tractemus de eius legibus, denique ab impugnantium telis eam defendamus. Habet quidem ipsan uem modos, sed quatuor priores in directe concludunt, quinque posteriores directe. Hoc enim atia est illi peculiare, ut prestantiores in ea sint mo quaisast. di indiredii, quam directi. Possuntq; eisdem no ginarminibus appellari eiusmodi , quibus e modi primae figurae : sed eo pacto, ut secunda vocalis
priori loco ponatur. b fit, ut secundus modus huius figurae non sit vocandus Celarent, sed Calerent. Huius praeterea figurae hae leges tradi solent; ne scilicet propositio negans sit, aut
assumptio particularis ; saltem in modis indirectis. Non enim sequitur , Nullum animal Eim υε. est lapis, sed aliquis lapis est substantia, ergo aliquod animal non est substantia. Colligitur
hinc, particularem negantem non posse collocari in antecedente quartae figurae, quia vel poneretur loco maioris , quae non potest este negans; vel minoris , quae non potest esse parti. eularis. Qub fere argumento probare potuissemus, particularem negantem non posse esse praemissam in prima figura. Exempla autem modorum huius figurae facile esset describere, sed facilius multo cuique erit, ea excogitare. autem hanc formam explodunt, his amgumentis utuntur. Primum, quia Aristotele s
476쪽
eius non meminit. O plumbeum pugionem, Argum ' Responderi enim poterit , argumentum ab au- Hi qμφη ctoritate negans infirmum esse, ut inTopicis ex - Ag plicabitur. Respondetur secundo, Aristot. eas ' tantum enumerasse figuras,quae primo & per is inferunt conclusionem directam , secundario indirectam: quod minime conuenit quartae. Alterum .Haec figura nihil aliud est,quam exempla regulae traditae ab Aristot. initioCategoriarum, quum alterum de altero dicitur ut de subiecto, dic. ergo non est ponenda : Respondetur primo , hoc argumentum potius confirmare sententiam hanc, quam destruere. Probat enim huiusmodi syllogismos esse optimos , postquam Aristotelica regula fulciuntur. Respondetur secundo,falsum esse quartam figuram perpetubilia regula niti. Nam ut ibi docuimus illa s
lum adducitur ab Aristotele, respectu eorum, i quae in recta linea Categoriae praedicato subij-ciuntur,aut saltem secundum esssentiam: & tamen in quarta figura possunt fieri syllogismi
etiam in materia contingente. Tertium argumentum. Quarta figura potest reduci ad primam, si ordo 1umptionum mutetur, ergo non differt a prima. Respondetur , etiam secun- illes dam & tertiam posse reduci ad primam. Quar- uartam tum est, quia nullus syllogismus datur in quar-ygicram ta figura. Nam si daretur, maxime ille, quem imprium initio huius quaestionis posuimus: at ille est in ε μ' prima figura,ergo non in quarta, Probatur assumptio. Nam illa enuntiatio, omnis substantia est ens,quae a nobis putatur minor,re vera est
maior,cum in ea sit maior vis syllogismi. Ergo in syllogismo proposito medium sub ij citur in maiori,& praedicatur in minorit ac proinde estio
477쪽
in prima figura. Respondetur omnia quae in argumento proponuntur esse incerta. Nam verius dici posset, illam enuntiationem , Omnis substantia est ens, in praedicto syllogismo esse minoremi siue maiores virea habeat, siue minores. Nam eadem mei propositio, quae est maior in Notavi Disam is,est minor 1n Datis; It illa quae est ma- m iore, ior in Datisi, est minor in Disamis. Ergo non est ismin ocurandum,quae enuntiatio habeat maiorem aut minorem vim,ut maior, vel minor propositio μ' 'iudicetur. sed dicendum est, illam esse maiore, quae priori loco ponitur; illam minorem, qns s cundo loco ; cum hac voce Sed; aut similibus. Idem argumentum, quod famim est de Di famis& Datisi , potest fieri de Cesare & Camestres. Hinc perspicuum fit, in illo syllogismo, de quo
est controuersia, maius extremum esse animal,
& minus substantiam ; quia illud ponitur in
propositione cum medio, haec autem in assiimptione. Igitur, qui voluerit, hoc pacto quartam figuram non absque probabilitate defendet. sed quia parum a prima differt, non oportebit deinceps nisi tres syllogismorum figuras nominare. Sufficit enim hoc loco sensisse cum paucis, iam loquamur ut pluI es. Tert id quaeritur, an omnes syllogismi Categorici non modificati reponendi sint in aliqua harum figurarum. Sane pars nega Rs ita prohatur. Hic syllogismus optimus est, Petrus est homo, sed Petrus est animal, ergo aliquod animal est homo , atqui non est in aliqua figurarum, cum nullam enuntiationem habeat in antecedente uniuersam; contra leges omnium figurarum: Ergo alia figura est excogitanda. Praeterea An det. plures modi ρυ- ter supe
478쪽
Φοo Comment. in pniuersam Logicam terea hic syllogismus,Tantum animal est homo. sed nullus lapis est animal, ergo nullus lapis est homo, est bonus , quia in nulla re potest dari
antecedens verum, consequens Alsum, sim-ti forma retenta ; & tamen non est in aliqua figurarum : engo idem quod in priori arguments efficitur. Dices. Est in prima figura. Sed ita disputo. Concludit directe , & habet minorem negantem, ergo non est in prima. Eadem quaestio est de illo syllogismo , quem Aristoteles
Proponit I. Posteriorum capite io. stellae nou scintillatites sunt prope nos, sed planetae non scinti Ilant, ergo sunt prope nos. Quoniam flesset in aliqua figura, maxime in prima, in qua non est, cum habeat minorem negantem, &directe concludat. Sed respondemus, propter, huius generis ratiocinationes non esse quaerendam aliam figuram, licet dandi sint plures m di, praeter eos, quos recensuimus. Sciendum est enim, ex syllogismis Categoricis quosdam esse modificatos,alios simplices. Modificati pertinet
ad has figuras, ratione dicti ut hic syllogismus, Necesse est omne animal esse substantiam , sed
necesse est omnem hominem esse animal, ergo necesse est omnem hominem esse substantiam, ratione dicti collocatur in modo Barbara. Praeterea simplices syllogismi alij constant planis, sinplicibusq; vocabulis , quae peculiari tractatione& probatione non indigent ; ut syllogi Lmi du quibus hucusque egimus: abj vero conliat
Vocabulis: quae peculiares inuoluunt difficia itates, scilicet dietionibus excludentibus, ut tan- tun, solum,& praeter, 3 c. Dicuntur autem huiusmodi dictiones, pioprias difficultates inuoluore, quia peculiare genui probationis exigui. Nam
479쪽
:, i, Liber Quintua. σοι Nam haec propositio, Omnis homo est animal, facile probatur: sed haec alia, Solus homo est risibilis, debet probari hac ratione, homo est risi- ' bilis,& nihil aliud potest ridere, ergo solus h mo est risibilis. Item huius generis sunt etiam syllogismi constantes dictionibus , quae signifieant praedicatum conuenire subiecto adaequa trivi prim b & per se, quatenus & qua, &c. ut haec ratiocinatio, Homo qua homo est rationalis;
sed nullus lapis est homo , ergo nullus lapis est rationalis. Syllogismi qui constant his dictio- anibus,pertinent ad unam figurarum, iuxta variam medij collocationem: non tamen necessa- tibias: rio pertinent ad aliquem modum ex numera- propriastis. Verbi gratia. Syllogismus proxime addu- exiguntctus est in prima figura, & tametsi dire te con- probatio- eludat, non est in Barbara, Celarent, Darij, aut nes. perio, cum habeat minorem negantem. Quini- Θllogismimo nec omnes syllogismi , qui carent istis di. comm- tionibus, collocantur in aliquo superiorum modorum; nisi quum seruant communem lo- . .
quendi forma. Quod ideo dixerim, quoniam hic ρ ρον -- syllogismus , Omnis homo est animal, nullus
Leo est homo, ergo omnis Leo aliquod animal non est, caret omni vocabulo, quod peculiare genus probationis exigat, & quia in consequente non ieruat usitatum loquendi morem,
quamuis sit in prima figura,& directi in colligat,
non est in ullo quatuor modorum, quippe cum minorem negantem habeat. Denique assero,
neq; omnes syllogismos, qui dictionibus peculiarem habentibus difficultatem vacant, & vsitatam loquendi formam retinent, pertinere ad aliquem praedictorum modorum; nisi medium fuerit univorsum. Nam si fuerat singulare, dabi-
480쪽
Comment. muniuersam Logicam nitui με tur 'Ilogismus in aliqua figura, qui in nullo e
quo ρ' tum eollocabitur. Breuiter itaque dicendum est, non omnes syllogismosCategoricos & sim- . plices, quamuis sint boni, ad modos assignatos pertinere, nisi careant dictionibus peculiarem probationem desiderant bus, & seruent ista tum loquedi more, nec costet medio singulari. Iam igitur respondeamus ad argumentλ. Et
ad primum dico;illum syllogismum csse expositorium,ac pertinere adtertiam figuravis non tamen ad aliquem modum superiorem. Quum figura mi- autem supra dictum est;saltem alteram praenus. ων potin sarum uniuersam esse debere non erat sermo
osse negas de syllogismo expositorio,id est, qui medio coctisse' stat singulari. Ad secundum respondetur, illum mn w syllogismum esse in s rima figura, & minorem φρμ' in prima figura posse ossenegantem , etiam in syllogismodi recto, quando in maiori ponitur dictio excludens , aut fignificans praedicatum conuenire subiecto adaequate; sicut in similie uentu potest esse in secunda figura utraque pra missa aiens: ut fit in hoc syllogismo , Tantum
animal est homo, sed omne rationale est homo, ergo omne rationale est animal. Nec in huiusmodi forma unquam poterit dari antec dens verum ,& consequens falsum. Ad te rium respondetur,eum syllogismum esse in pri-
ma figura, Ss minorem esse negantem voce tantum: nam ibi accipitur pro aiente , quasi dicamus, Stellae non scintillantes sunt prope nos, sed Planetae sunt stella non scintillantes, ergo, Planetae sunt prope nos. .
Qtiarib quaeritur, quonam pacto cognoscere possimus, quot sint modi in quavis figura. Et re-doadetur primo consideradragilio leges com