장음표시 사용
481쪽
munes omnibus figuris, quas capite s. assigna β Do inuimus,& trademus dubio sequenti, 1 cilicet ni D'in utraque enuntiatio sit 'articularis, vel negans, α' μ'&C. Praeterea retinendas esse leges peculiares s 'in illius figurae, cuius utiles modos in uestigamus: Verbi causa. Si quaerimus modos utiles primae figurae directe concludentes, reuocanda sunt in mentem illa praecepta, quae initio eiusdem figurae tradidimus , nec maior sit particularis, nec minor negans. Postremo per diuisionem considerandae lunt omnes, quae fieri possunt enuntiationum connexiones e " fuerint non reri pugnantes aut communibus , aut peculiaribus illius figurae praeceptionibus,tot erunt in ea mOdi directi. Exemplum. In prima figura vel ambae enuntiationes sunt alentes , Vel negantes ambae; vel propositio aiens est,& assimiptio no-gans; vel maior negans, & minor aiens: tum
singulae luius diuisionis partes ita sunt diuidendar .Si duae enuntiationes sunt alentes, vel ambε
sunt uniuerse,& fit primus modus utilis, scilicet Barbara; vel ambae particulares, & fit inutilis quaedam comvositio, quia ex utraque speciali in nulla figura quicquam insertur : Vel ma- misisior est uniuersa,&minor particularis, &nacitur tertius modus utilia, quae dicitur Darij, veitura maior est particularis, & minor uniuersa; est Sectoribuque in collectilis combinatio, quia in prima fi modus. gura ex maiori speciali nihil infertur. Si autem
utraque sit negans, consiligunt qua illor colinexiones, quia vel utraque est uniuersa,vel utraque speciali uer vel maior uniuersa,& minor particularis r vel e contrario. Sed omnis haec structura inutilis est,cu ex duabus negationib', ex com ibis ni omnium formarum lege, nihil ex necessitate
482쪽
Torti- efficiatur. Iam autem si maior sit alens, sit intem -- nor negans, totidem combinationes oriunturivi patet: sed cunctae vanae sunt, cum ex minori
negante nihil possit directe in prima figura colligi. Denique si maior sit negans,& minor ales, aut utraque est uniuersa, & fitsecundus modus,& quidem egregius, qui vocatur Celarent, aut Vtraque est particularis, ac subinde est inutilis modus, ut dictum est: vel maior est uniuersa,&minor specialis, quod accidit in quarto modo utili ; scilicet Ferio.Tandem vel maior est paristicularis,&minor uniuersa; fitq; inutilis mo- -' dus, quia in hac figura ex maiori particulari nihil colligitur. Simili analogia possunt in uestigari modi aliarum figurarum directi, & etiam in directi: dummodo intelligamus, pauciores leges in modis in directis, quam in directis seruari debere; praesertim in tribus figulus. - p - ininto dubitari potest, An praetemge , qua S
p 'Π cap. s. in omnibus figuris seruandas tradidimus,n γμ' .aliae regular i ta omnibus sint obseruandae. Reipondetur , plures esse praeceptiones annotaridas: sed ideo in hunc locum reiectas fuisse ,
quia aliqua earum vix poterant intelligi, nisi praecognitis figuris. Prima lex est, ne in syllogismo Categorico aliqua Hypothelis, aut conditio collocetur. Quare nullius est momenti haec ratiocinatio in prima figura, Omne animal si est rationale, est homo, sed omnis Leo est an L. ' mal, si est rationalis, ergo omnis Leo est homo Non equidem nego, ad constituendos syllogis-- Η Ο- mos posse Hypotheses,ac ut aiunt o casus p thebeis ni stularii id enim sapientissimi quique faciunt. - φε ' Licet ait Cicero lib. 4. de Finibus) aliquid fingere docendi causa. Sed dico, eas 'Hypotheses,
483쪽
aue eonditiones non esse intra syllogismi Cat gorici partes collocandas. Altera praecepti est, ne pars maioris extremi ponatur in assumpeione. Quare hic syllogismus non caret vitio, Omne secundum proxime sequitur primum, sed omne tertium proxime sequitur secundum,
ergo omne tertium proxime sequitur primum. Nam maius extremum per resolutionem propositionis est hoc , Proxime sequens primum; quod tamen in secunda enuntiatione ex parte Collocatur. Tertius canon. Nulla vox debet latius patere in consequente, quam in antecedente. Quae causa est,ut hic syllogismus reijciatur, Omne mortuum est non ens , nullus homo est non ens et ergo nullus homo est mortuus. Vox si quidem Homo in antecedente sumitur pro nomine qui est; in consequente vero pro homine
qui est, vel fuit; & ita est falsa, quia hanc habet intelligentiam , Nullus homo qui est,uel fuit,
est mortuus. Quod autem in illo consequenti accipitur pro homine,qui est, Vel fuit, probatur: nam haec enuntiatio aiens, Homo est moris
tuus,ita dicitur de homine qui est, sicut de homine qui fuit.. Etenim de Christo domino, qui nunc in caelis uiuit , vere dicitur cum esse mortuum. Mortuus & sepultas .est , dicitur in symbolo. Rursumque de Adam; qui talia non est nisi ratione animae) sed fuit, dicimus eum esse
mortuum. Ergo in illa enuntiatione negante, . Nullus homo est mortuus, Homo sumetur pro eo qui est, vel fuit: alioquin negatio nCn nc gabit qvicquid a farmatio affirmat. si harevera sunt, profecto nulla vox in concit Onc fumenda est cum nota vn i uersitatis; Dd est,smnis, aut nullus,quae in antecedente sumpta non fue-
484쪽
mmi rit. inare bene se habent, Qui negant, ex minΟ-
prim M re negante quicquam directe colligi posse ias prima figura: quoniam si fiat hic syllogismus.
Omnis homo est animal, nullus Leo est homo μsia, ergo nullus Leo est animal, certe animal in con-ῶὸebei elusione sumitur in uniuersum, quia signum ilis
lud negans omnes Voces sequenteS in uniuer-
sum accipi cogit; cum alioqui illa vox animat in propositione particulariter accipiatur: quia signum generale aiens, ut omnis & quilibet, si initio enuntiationis collocetur , non profert vim suam ultra subiectum :, quare minime pertingit ad attributum. Sed de his satis multa lib. superiore cap. 6. & 7. scripsimus. Quartum Praeceptum. Pars medii non debet ingredi conclusionem. Itaque rei j cienda est haec ratiocina- 'tio, omnis homo est res dii tincta a Leone, se a nullus Leo est res distincta a Leone, ergo nullus Leo est res distincta ab homine; quoniam pars inedij, scilicet res distineta, ingreditur conclusionem. Vltima lex. In syllogismis nulla vox
Homonyma collocetur 2 quia cum Homonymum sit multiplex secundum definitionem, aequi ualebit illa vox salte in duobus terminis; & ita constabit syllogismus quatuor terminis. Sedi haec de his; quae Vere Homonymas ut, intelligatur. Analoga enim ossunt ii, gredi demostrationem, ut patet in Metaphysica , in qua fiunt demonstrationes de ipso ente; quamuis fit anal gum. Lib. g. cap. 3. melius haec tractabimus De pani Quaeritur Vltimo , quid agere possimus. cularis, is quando in aliquo modo designatur enunt also indefinita particularis. Respondetur, loco eius posse enu Gqualita tiationem indefinitam sumi. Quo fit, ut hi duo
485쪽
tiber Quintur. σε Aristoteles enim sic ait Iib. i. Prior. eap. s. in e
erion ij translatione,& . in versione Boethii. 2 A T i indefinita propositio pro affirmante particu- ῆγα τIari sumatur, eundem atque illa efficiet syllogismum in qua uis figura. Sed hoc loco stultissi. g s amum esset, oblatam occasionem probandae no- s astrae opinionis contemnere. Diximus libro su- ζει P. perIore cap. 13. hanc enuntiationem, Animalit α est homo, ei se necessariam. inlae profectio sen- 'tentia hoc clarissimo testimonio sic comproba- 2tur, ut i a n eam
modo velit esse cunque ego diccpossum dicere, Animal est homo, cum illam eis o t M. nuntiationem possim in syllogismo necessario E o Teollocare, profecto idem mihi licebit de hac sti dsecunda. At syllogismus necessarius ex nec eL SE Asariis enuntiationibus constat, ergo illa enuntiatio, Animal est homo; est necessaria. Praete- g. ' erea sumo illum secundum syllogismum, quem e Rsupra ex indefinitis assumptione & conclusione is Datisi composui: & peto, ut reducatur ad Darij, profecto cui cap. sequenti dicemus) aDiumptio erit simpliciter conuertenda. At in conuersione simplici ex conuertente ad conuersam,& econtrario, est optima consequutio. Ergo bona erit haec argumentatio, Homo est animal, ergo animal est homo, sed in bona arguis 'entatione ex necessario, non potest sequi contingens, ergo illa indefinita enuntiatio, Animal st homo, est necessaria. Haec satis. Itaque ut ῆd propositum reuertamur loco particularis licet ponere indefinitam.
negare non aeneat quisquam 3 ii πPeripateticus. Si enim quoties γ, Aliu uod animal est homo, fi a fi
486쪽
a Commentnm vnmersam Logicum , De Ostensiva reuocatione imperfectoum ratiocin
' - tionum adperfectas. Cap. θ. i 'Stendamus iam , quonam pacto modi im-
ριώ ς g perfecti ad perfectos debeant reuocari.
moru- m Sunt autem duae reuocationis formae, una dici ranuersio. eur ostensiua, seu recta, aut per reciprocationem; altera ad incommodum, vel ad impossibile. In hoc autem capite de conuersione, aut: . reuocatione ostensiua agemus; insequenti verti de ea quae urget incommodo.Conuersiua ostensiva est mutatio syllogismi imperfecti in perfectiorem, media reciprocatione alicuius, aut inmnium enuntiationum,aut transpositione sumptionum; ita ut maior fiat minor, & minor maior. Quam rem breuissime explicabit antiquus
quidam auctor illis vocabulis, quibus fingulos modos omnium figurarum nominauit, scilicet, Barbara,Celarent,Darij, S c. Nam cum priores Priores quailior modi primae figulae incipiant ab his cuiusque consonantibus B, C, D, & P, reliqui etiam mo- mollite- di,qui ab eisdem incipiunt, debent conuerti ad να quid eos modos primae figurae, quibus inprimis cha- mniant racteribus as imitantur. Omnes incipientes aB, reducuntur ad Barbara, a C, ad Celarent, a D, ad Darij,ab L ad Ferio, ut in hac tabula mania seste ostenditur.
487쪽
Praeterea modi, qui post quatuor priores s quuRtur , quatuor potissim sim consonantibus in medio constant licet alias admittant, quae parum ad conuersionem faciunt, sed i , tum causa carminis adiecta sunt, Vt l, Π, r, t. sci)icet S, MAE, C, quae peculiarem significationem habent. Qui/ Ss D. ii significas enuntiation Q mnia conpraecedetem debere c. Ρη-tia. uerti simpliciter;P, per accidens,M, transpon das esse praemissas, denique C, positu in medio vocabuli, indicat, talem modum non posust conuerti conuersione ostensiua ad primam figuram, sed tantum coinuersione ad incommodum. Exempla sunt m ni festa: quare nos duo tantum adducemus, ne diutius in re perspicua lectorem detineamus.
488쪽
Comnis homo est animal. Fapesino. Nullus lapis 'est homo. Ergo aliquod animal non est lapis . c Nullus homo est lapis.
Ferio. 6 Aliquod animal est homo.
Ergo aliquod anima I non est lapis. Maior fit minor, & conuertitur per accidenS. Minor vero simpliciter. , cc Aliquis homo est animal. Disamis. Omnis homo est substantia. Ergo aliqua substantia est animalia com nisi homo est substantia.
Darii. 6 Aliquod animal est homo.
Ergo aliquod animal est substantia. : Maior fit minor,&conuertitur simpliciter sicut conclusio.
DLDultates exsuperioribus orttiesiona Varatione in modo Baralipton conclussct radipto. particularis aiens in uniuersam alentem conuertitur, ut illud P,indieat um *pissime ex simili conuersione antecedens verum, & Cori-
sequens falsum possit dari: verbi gratia, Aliquis
homo est animal, ergo omne omne animal est, homo.Respondetur. Valamini aralipton particularis aiens in uniuersam cosnertitiir, id non fieri ex vi legum conuersionis, sed ex vi enuntiationum in anteaedente praecedentium. Quia enim praemissae modi Baralipton sunt eaedem penitus atque illae,quae in Barbara proponundura ideo sicut in Barbara possunt inferre uniuersam aientem directam,ita in Baralipton . Quam otirem potest specialis aiens indirecta in uniuersa directam mutari. Altera
489쪽
Altera difficultas. Quaenam est causa,ob quam Aarocodi Bocardo non possunt reduci ad primana figuram conuersione ostensiva Respondetur; Quia conii ersio ostensilia aut fit praemis a- ..
ruim transpolatione , aut earum Conuer Hone;
quod sane in his modis fieri nequit.Si en in accipiamus modum Baroco, S eius praemisias traseponamus, iam maior erit particularis. negan S; quod vetant leges primae figurae. Si autem Pra missas in suis locis relinquamus,& earum recia procatione utamur, erim tis in nihil agendo O cupati . Si enim reciprocetur propositio, cum sic uniuerse aiens, conuertetur in particularem a-ientem, costabitque syllogismus ex duabus particularibus, vel repugnante natura. At si assumptio conuertatur, ea per contrapositionem reciprocabitur, cum sit specialis negans: fietque syllogismus ex quatuor e tremis, duobus finitis,&totidem in sinitis .Eadem fere est ratio de Bocaris Pruriado, cui os si transponamus sumptiones, minor nμφυερrit particularis negans contra legeS primae figu- 2'. ....
rae. Si ver b aliquam praemissarum Velimus con s..AM. uertere, eadem incommoda sequentur, quae de Baroco adduximus .Et quidem consulio asserimus,li S modos non posse conuerti ad primam figuram: nam ad aliam possunt profecto reduci, si omnes praemissae & conclusiones conuertantur per contrapositionem.Sed tunc Baroco erit in
tertia figura, & Bocardo in secunda , ut ostendiatur in his exemplis. Omnis homo est anima I. Earoco. Aliquod ens non est animal. Ergo aliquod ens non est homo. Bocardo
490쪽
Conment.ἰn pniuersam Logicam S Aliquis homo non est Iem
Boeardori Omnis homo est animal. Ergo aliquod animal non est Leo.
Omne non animal est non homo. Baroeo. Aliquod non animaI non est no ens. Ergo aliquis no homo non est no enR. Aliquis non leo non est non homo. Aocardo. I Omne non animal est non homo.
Ergo aliquis no leo no est no animal. Dices ergo, iam dabuntur in secunda & te eia figura plures modi in directi,quam supra comunem scholam sequentes : ecensuimus: Res. Pondeo, verum esse prorsus,quod intulisti: nam in secunda figura datur Bocardo , & Baroco in tertia.Nec ulla ratione in simili forma poterit dari antecedens verum,&consequens falsum; non modo quum vocabula sunt infinita, sed eti-ε am quando sunt finita: ut ex sequeris capitis dubitatione patescet.Hos igitur duos modos,etsi in nullo penitus auctore legerimus, ab omn)bus tamen suscipiendos arbitramur:quia ut dixi ex ' sumptionibias ita compositis,necessario fit conclusio.De hoc itaque conuersionis genere fatis.
stotele I.Prior.cap. s. illi modi,quos dicimus Fa- sesiomnis petao & Frisesomorum in tribus figuris repe- νε-ctione riantur,quomodo sunt conuertendi quando sui in secunda,vel tertia figura Respondetur. Quado Fapesino & Fri se morum sunt modi indirecti primae figurae, facile1D esse eorum in praestantiorem modum reuocationem ; si ipsoru racharacteres considerentur. QRando autem furit modi secundae figurae, conuertuntur ad primam