장음표시 사용
501쪽
uero B ,signifit medium consequens praedic tum conclusionis; C, antecedens it Iud;sed D,re- Pugnanseidem rut lapis est repugnans animali, cum possit in uniuersum de illα negari:dicendo
Nullum animal est lapis. Non aliter F, medium Anxia
indicat consequens subiectum,G,antecedens il- lio mea lud, H, denique repugnans eidem. Iam faci I est talorum. ipsa vocabula intelligere: nam Fecana inseruit, primae regulae,&dcsignat ad concludendam Vniuersa malentem, sumendum esse medium,
rod sit ad id est, consequens subiectum ; M. ad Α, id est, antecedens praedicatum . Exemplum positum est 1am superius inBarbara. Atque hoc praeceptum, quod devia iuersali alete datur, patet latius:eo enim uti possumus ad concludendam particulam aientem in Dari; et dummodo medium , quod potest tribui subiecto uniuerse,pribuatur particulariter.Secunda regula,eui a εsperi .Ommodatur vox Cageti.Particularis affirmans si cocluditur inueto medio,quod utrunq; extremu stra
antecedat;idq praesertim in tertia figura: ut si ad fi 's' 'probandum aliquod animal esse substantiam, sumatur ut messium homo, fiatque syllogismus in Darapti; nis homo est substantia,sed Omnis homo est animal, ergo aliquod animal est
substantia. in aregula in omnibus modis tertiae figurae, tam directis, quam indirectis, in quibus infertur particularis aiens utemur . Sed dices Etiam potest inferri particularis affirmans in tertia figura,si medium accipiatur ,
quod unum extremum antecedat , & aliud sequatur . Verbi gratia in Datisi , Omne animal est substantia, aliquod animal est homo, orgo aliquis homo est iiibstantia certe animal
502쪽
δε Corament. in uniuersam Logicam
antecedit substantia,& sequitur hominem. Atta men nos sollim dicimus, in quovis modo tortiae figurae posse colligi particularem aientem, si re
gula nostra seruetur: noci autem negamus aliquando posse dari syllogismum,in quo ea minis me obseruetur;sed ille nunquam poterit esse in Darapti. Tertia regula, quae in vocabulo Gebali continetur. Ad concludedam particularem aientem indirectim in prima figura, sumendum est medium, quod subiectiim conclusionis antecedat. praedicatum sequatur.Vt ad probandum aliquam substantiam esse hominem, sumendum est animai,ut Omne animal est substantia, omnis homo est animal,ergo aliqua substantia est
homo. Quartum praeceptum. i uniuersam negantem in Celarent,aut Cesare colligere volet, sumat medium repugnans attributo, & consequens ad subiectum: ut ad probandum nullum hominem esse lapidem, sumendum est animal Includitur autem haec regula in vocabulo Da&Iies. quia scilicetnaedium est D, ad Α, id est,re- Rugnans praedicato;&F,ad Ε, id est, subiectu nive univo sequens. Quo etiam modo vocabula,quae alijs res negato. gulis inseruiunt, explicanda sunt. Idem autem prarceptum ad concludendam particularem negantem in Ferio & Festino debet seruari. Quinta lex. Ad inferendam uniuersam negantem in Celantes&Camestres, sumendum est medium repugnans subiecto conclusionis , & praedicatum sequens;&in Celantes, Nullum animal est nisisse. Φ'pi , omnis homo est animal, ergo nullus Iapis Quia cu homo Haec quoque praeceptio pertinet ad ,ea,t.. ' modum Baroco, respondetque ei vocabulum Hebare. Sexta regula. Ad inferendam particularem negantem
503쪽
a autem in tertia figura, sumendum est mediaum,quod & praedicato repugnet, & antecedat subiectum; ut in Felapion, Nullus homo est lapis, omnis homo est animal, ergo aliquid animal non est lapis. Ad cuius regulae usum excogitatum est verbum Gedaco. Pertinet autem &ipsa ad Fapesino.&Filissimorum in prima fi-zura. Praeter haec vocabula excogitata sunt alia tria f. Febas, Hedas,& Hecas , qui ideo tertia syllaba carent, quia significant in frugiferas
quasdam eo untiationum connexiones,quae nulli conclusioni inferendae inseruiunt. Febas enim denotat medium utrunq; extremum conse iquens,quod de utroque extremo in uniuersum
praedicari possit. Hoc autem medio si vii liceret , daretur syllogismus in secunda figura ex duabus alentibus. Hedas significat mediu, quod sit H, ad E, id est, repugnans subiecto,& D, ad A, id est, repugnans etiam praedicato. Quo fit, Vt nihil ex tali medio possit inferri, nisi concedamus, syllogismum ex duabus negantibus utile esse, Hecas etiam medium inutile repraesentat, quod scilicet repugnae subiecto conclusionis; sed praedicatum antecedit. Dico autem inutile esse huiusmodi medium, quia cum sit repugnas subiecto, in prima & tertia figura minor erit negans, contra leges ipsarum: cumque sit inferius praedicato, sub ij cietur in maiori enuntiatione, ac proinde non poterit fieri syllogismus in secunda figura.
504쪽
Bruto capitis obiectιones. T Rima. Cum dictum sit, quod medium quae A rendum sit ad modos directos primae figurari& ad directos secundae & tertiae, quid de india
redi is secundae & tertiae sentiemus Respondeis tur,Cesares contineri sub quinta regula at C mestre,&ripetao& Frise morum, quando sunt in secunda,intra quartam praeceptionem poni:item Daraptis,Disami,& Datisis sub can ne secundo intelligi: denique Fapesmo&Fri- sessimorum quum tertiae figurae subeunt collaia Cationem, ad sextam regulam pertinere. Sed quaeret aliquis.Nonne dictum est supra,dari alium modum in directum in secunda figura, qui potest appellari Bocardo;& alium in tertia, quem licet Baroco nominare Quae igitur regn-la his accommodabitu'Respondetur. Si serus tur sexta regula, fiet syl logismus in Baroco te tiae figuraersi vero quinta,fiet in cardo secum dae. Omma autem, quae de ratione inueniendi medium hucusque dicta sunt, hac tabula fient perspicua. Nihil enim opus est exemplis haea facere longiora .
505쪽
Qui in secuda, quarta,quinta, ae sexta regula infrRasteristu & omnestertiae ponuntur, sunt indirecti
r e quartae autem figurae si tamen ponenda est modis nihil necesse est scribere, quia eandem subeunt rationem, quam modI primae. Altera obiectio in id quod dictum est, voe bulum Hecas non posse in usum alicuius syllogis-
506쪽
logismi assiimi, quia haberet minorem negan-tem,ac subinde non esset in prima, aut tertia figura; & praeterea medium contra leges secundi figurae subij ceretur. Haec ratio videtur mamis ste refelli in papesmo &Frisesbmorum primae figurae,in quibus minor est negans,& mediu sub-ijcitur in maiori . sed resp5detur, Hecas no pos se inseruireFapesmo &Frisesomorum primae figurq, quoniam. medium cleberet subijci praedis Cato conclusionis,cu debeat esse e , ad A; & tamen praedicatum conclusionis cum isti modii sint in directi) non ponitur in maiori enuntiatiaone,sed in minore: in qua medium primae figuret non subi jcitur,sed praedicatur. Pressius tamen urges. Ergo salte illa medij collocatione uti licebit in Baroco tertiae figurae, in quo medium in minori subijcitur.. Sed pressius respondeo, eam
me dij rationem nec in F esino, aut Frisese m Q-rum primς figurse ne in Baroco tertiae posse retineri. Quid ita Qnia Hecas medium nobis. r fert, quod subiecto conclusionis repugnet: medium autem horum modoru non repugnλt su te isto coclusionis. Etenim cu sint in directi L subiectum conclusionis ponitur in maiori enuntia, tione, at maior enuntiatio in hi ς modis, cum sitaiens, non potest era epugnatibus terminis fieri. An sex d- Tertia obiectio. Non semper in viisibus colia Quia lectionibus illae sex regulae seruantur .rgo non perpetu/ sufficiunt ad omnes ratiocinationes.Responde-ε βω-- tur, neque nos arbitrari illas suincere.: Tantum ε ' enim docemus, quotiescunque istae sertiabuturi fieri bonum sy llogi sinum ; cum alioquin&ex materia & ex forma bonus esse possit: quamuis non seruet regulas superiores: ut patet in hoc
syllogismo in Disamis, Aliquod animal est ho
507쪽
'mo,omne animal est sentiens,ergo aliquod sentiens est homo.
De Syllogismo expositorio. Cap. 3. SEquitur ut de syllogismo constante medio mmisissingulari,qui Expositorius, ob ea causam di- explieiniscitur,quod ipso scientiarum principia, & quasi
elementa exponantur,dicamus. Potest aute huius generis ratioeinatio no modo in tertia figu-ra colligi,ut quidam arbitrantur , sed in prima etiam,& secunda, tam existente aliqua praemiosarum in directa,quam omnibus directis , ut in is his exemplis manifesto apparet.
In tertia figura. Petrus est homo. Petrus est hoc album. Ergo hoc album est homo. In secunda. Petrus est hoc album. PauIus non est hoc album. Ergo Paulus non est Petrus. In prima. Petrus non est Leo. Ilo c album est Petrus. Ergo hoc album non est Leo
Et quidem expositorijsyllogisini alij aientes
sunt,alii verbnegantes. AlenteS dicuntur quo- mitifrum conclusio est aiens et negantes Vero quorum modi γI- est negans. Et quemadmodum superiores syllo- DI Omgismi innitebantur duobus illis principiss dici 'ma de omni,& dici de nullo, ita expositorii aientes menta. hac regula stabilivtur, quae sunt eadem uni temtio, sunt eadem inter sese, ut quia hoc album est idem cum Petro,& hoc ambulans quoque, ideo hoc album est hoc ambulans: sed negantes hac altera
508쪽
altera nituntur sententia , illa quorum unusnest idem cum aliquo tertio , alterum Vero nequaquam, sunt inter se diuersa. Vt quia hoc album est idem cum rege, , & hic leo non est idem cum ipso, ideo hoc album, & hic Leo non sunt idem inter se. Nolo in tradendis harum ratiocinationum praeceptionibus immo rari; e dem enim sunt fere, quae & superiorum ti ne scilicet medium ingrediatur conci usionem, ne aliqua vox sit Homonyma, cuius significatio non explicetur, &C.
Dubitationes. Rima. Quare non potest fieri syllogismus ex uara duabus enuntiationibus particularibus , &M γο- ex duabus singularibus poterit Respondetur. si με ex Quia enuntiationes particulares sunt incertar: sit ηἰ-ri' ut quiim dico, Aliquod animal est homo, & . μθ liquod animal est Leo, possum aliud&aliud animal designare,&ita pateret captionibus t .vitatis. cu , si eX duabus specialibus sumptionibus se I logismus componeretur: ut fit in isto, Aliquod animal est Leo, sed aliquod animal est homo, ergo aliquis homo est Leo. Caeterum quum ex singularibus progredimur, iam qiiasi digito id, , de quo loquimur,demonstramus. Quare nulla est erroris occasio in expositorio syllogismo. Altera dubitatio. Quomodo syllogismus ex- μεμ m positorius bona argumentatio est , si docent ρη '' Theologi, nullius ponderis esse hanc ratiocina-z- ista tionem,Haec essentia est pater, sed haec essentia h., ab est filius, ergo est pater Insuper naturalis Phupholiori losophus hunc syllogismum non approbat, plodenda. Hic motus est actio,& hic motus est passio: e go
509쪽
D passio est actio. Respondetur, priorem non esse expositorium, quia medium non accipitur plene,&omnibus modis singulare , cuminis xontineat tria stipposita; id est , tres personas.
Etenim essentia quamuis omninbsit una in tribus personis,est tamen reuera, & non ut fit in rebus creatis sola ratione eis communis. Ille vero alius est quidem expositorius, sed ideo reprehenditur,quia in eo ex sensu,quem vocant identicum , proceditur adsensum formalem: ut alijs verbis , ex unitate rei, unitas rationis& diffinitionis colligitur. Esset tamen egregia ratioci natio,si ita fieret, Hic motus est actio,
ω hic motus est passio , ergo actio est res quae est passio. Iam ergo inquies , in sy ll ogismo expositorio potest captio & fallacia inueniri. rateor. Nams ut Sapiens docuit cogitatio Πζβ A--
mortalium timidae, & incertar prouidentiae ΠΟ- -bi a strae:& vuIgb dicitur, Fatainia rictrauata rauis. tionem Quare non est adeo perfecta ratiocinationis oedimur. Arma,qua humanum ingenium abuti non pos.st. Quod ergo nos dicimius,hoc solum est, in tollerab1liores errores ex utraque particulari,
quam ex utraque singulari posse colligi. Nam eum enuntiatio singularis in modo & figura recte disponitur , solum potest in rebus creatis O ut diuinas Theologis relinquamus error insensu formali colligi; at quum utraque est particularis, non modo in sensu formali, sed in rebus ipsis error contingit. Antea enim ex duabus particularibus iumptionibus colligeba-mis,aliquem hominem esse Leonem : & ce te homo atque Leo non ratione tantum, sed ravera,ac realiter ut duae res distinguuntur.
510쪽
432 Comment. in uniuersam Iuliam Postrema dubitatio. Cum syllogismus sito
pus mentis,& intellectus non cognoscat singu
laxia sensus enim est singularium, intellectus uniuersalium) quomodo datur syllogismus co stans medio singulari, Responderi potest, syllogismum expositosum non fieri in intellectu, sed in quodam sensu interno, qui etiam appellatur ratio particularis. Et licet ille sensus per se non sufficiat ad constituendum syllogismum,
sufficit tamen quatenus est coniunctus intellectui. Quemadmodum calor per se solum potest calefacere, at ut in homine coniugitur potetiae nutriendi, carnes humanas & ossa producit. Sed
de his copiosius in libris deAnimo disputatur. De syllogismo Hypothetico.
theticus. Cap. II. V perest iam tandem Hypotheticae ratiocin otionis disputatio, post absolutam Categoriacae tractationem. Hypotheticus syllogismus est , qui ex Hypothetica enuntiatione constat. Et sicut triplex est genus Hypotheticae enuntiis attonis , ita quoque triplex est syllogismus Hypotheticus ; nam ali Hs est conditionatus, a lius coniunctus, alius, postremo disiunctus. Conditionatus bifariam ex conditio nata alente fieri potest. Primum quum statuimus nuntiationis antecedens, ut consequens postea inferamus. Exemplum; Si Sol lucet, dies est; atqui Sol lucet, ergo dies est. Secundo quum tollimus consequens, ut negemuS etiam anteis cedens. Exemplum. Si Sol lucet, dies est, a qui dies non est; ergo Sol non lucet. Alij pra terea modi excogitari poterunt , sed ei une inuti