장음표시 사용
571쪽
' umero singulari efferatur de tribus personis, in quibus una tantum est deitas; quia illud pra dicatum est adiectivum, hoc substantivum. Conside, obsecro, diuum Τhomam T. par. quae s. 36.3rric. . SC quae Let9. artic 3.&3. parte quaest.3 art. 6. M 7.Caietanumque in eisdem locis, insuper &Fem rariensem 4.Contra gent.cap. I.ab hi enim P. Misistibus omnia sum mutuatus. Nihilo mi uu praetem responsio. rea id a me accipe; quum dixi, nomina substan- Da nomia tiua non praedicari in numero plurali, nisi sup- nibus adposita sint plura,& formae etiam significatae plu- .ed is. res, id intelligendum esse, quando nomina sub-llantiua sunt concreta, ut Deus, homo , & leo: viam abstracta, ut scientia & virtus,possunt diei in numero plurali, etiamsi supposita non sint plura: dummodo formae sint plures. Ut si in me essent tres scientiae, illis designatis, iure dici posset.Ecce tres scientias.
Quarta difficultas. Aristoteles r. Topicicap.3- a reducit locum differentiae ad locum generis, in erentia quomodo ergo nos reducimus illud ad loeum fuerit definitionis Respondetur . Quia nos loquimur 'de differentia ultima, quae ita est rei propria, 'nullam in aliam rem transferri possit; ut ratio, ale respectu hominis. Aristoteles veto agebadde differentia communiore, ut si sensibile cum homine conseratur. Aut dic alite; : differentiam aliquando comparari cum eo de quo piimb ac per se egertur, ut sensibile respectu animalis. Qua ratione pertinet ad locum definitionis, quia eisdem maximis constat. Aliquando Vere conferri cum inferioribus eius, de quo primm b&per se dicitur, ut sensibile cum homi ne & bruto. Sub qua consideratione pertinet
572쪽
ad locum generis seu totius uniuersi, de quo stati in disseremus. sit igitur iam huius loci finis. Sed Iege praeterea cap.iI. libri sequentis.
De Ioco a toto uniuerso ct integro.
ua rati- A Toto etiam ad partes argumenta colligione iure solent,potissiinum vero ex toto uniuerso.
sum μα- Et licet ex varijs uniuersis solum genus, species, set r. ae differentia ad Ioca interna pertinere videantur: nos tamen breuitatis gratia accipimus uniuersum nunc ut libro secundo: postquam easdem leges in argumentando seruare debemus in omni genere uniuersi, quatenus uniuer, sum est.Sed hoc totum uniuersum aut absque nota uniuersitatis accipitur, Vt quum dico, Animal sentit;aut cum nota uniuersitatis, ut Omne Animal sentit . Dicamus primum de toxo uniuerso absque nota uniuersitatis. De loco a Locus a toto uniuerso ita accepto, nihil va- toto vnia let ad quidpiam de aliqua certa parte proban-Her' i o dum,aut refellendum: id est, ab eo non possu- Anio μm mus argumentari affirmatiue,aut negative.Non 8 ρ' enim sequitur, Animal currit,ergo homo currit: nam quiescentibus cunetis hominibus, si currat Leo, vere dicitur, Animal currit: non autem Boismo currit.Item non sequitur, Animal non cuirit, ergo homo non currit. Currentibus enim omnibus hominibus si unus Leo non currat, est vera enuntiatio, Animal non currit, quia est indefinita;& idem valet atque particularis: sci licet Aliquod animal non currit : &falsa est haec , Homo non currit . Ad omnes tamen partes disiunctim argumentari possumus, pr t bando
573쪽
bando Br refellendo; ut Anima I mouetur, ergo homo aut brutum mouetur. Similiter Nigrum μ' est, ergo vel est coruus, vel ebenum,&c.si nigri inferiora numerari possent. Item Animal -
non currit, ergo homo aut brutum non currit;
quicquid alij sentiant. Itaque quando procedimus a toto uniuerso absque nota uniuerfitatis ad eius partes, nullum est discrimen inter argumentum aiens SI negans, Huic loco coniuirinus est alius, a partih. ad totum uniuersum absque nota uniuersitatis. Enimuero a qualibet parte per se, vel ab omnibus simul efficax ducit a reu- mentum,ad asserendum aut negandum aliquid de toto, ut Homo non currit, ergo animal non curri triremq; Homo currit, ergo animal currit quia hii iusmodi enuntiationes sunt indefinita, particularibusque ex aequo responde ut . Sed qubd attinet ad negatuam argumentationem,
intelligendum est id quod diximust si pars illa
existat: alioqui mala erit argumentatio. Nam si omnia quariunt animalia, alba sint, sed nullus existat in rerum natura tio, est vera haec enuntiatio, Leo non est albus;& falsa haec, Animal non est album , quia eius contradicens est vera, Omne animal est athum. A toto uniuerso cum nota uniuersitatis licet Arm margumentari ad eius partes assi maliue, aut ne- V patiue; siue singulae partes accipiantur, siue omnes: ut Omne animal currit: ergo omnis homo currit itemque Nullum animal curri Lergo nul- - ibis iis Ius homo currit . Nunquam enim antece- ωnitimiudens verum & consequens falsum in huius. atae tum, an odi argumentis reperietur. At vero a partibns ad totum uniuersum cum nota uniuersitatis
574쪽
inutiIe est argumentum aiens,aut negaus, nipomneS partes numerentur. in alente quidem coniunctim, in negante disiunctim: ut Omnis homo est rationalis, ergo omne animal est ratuonale.Itemque Nullus homo est quadrupes, ergo nullum animal est quadrupes.Haec autem optima sunt,Nullus homo,aut brutum est , quod omnibus sensibus careat; ergo nullum animal est insensibile. Similiter omnis homo, m neque brutum tactu praeditum est,ergo Omne animal
Aio bisa Sequiturvi de toto integro disseramus,ut In-ιὸ oada- telligatur quomodo ex ipso argumenta depro- ius partes. mi queant.Igitur ab illo ad eius partes aut simul,aut divisim acceptas, optimum est arqu- mentum aiens; vi Domus est, ergo parietes sunt & fundamentum,ac tectum est. Negatiue autem non bene argumentabimur ab ipso ad aliquam partem certam ac definitam. Non sequitur,Domus non est, ergo parietes non sunt. Valebit tamen argumentum ad omnes partes diui sim, ut domus non estiergo vel parietes non sunt,aut techim non est,uel fundamentum non extat. Ex quo intelligitur enuntiationem disiunctam , cuius omnes partes sunt verae, esse me rei ti- veram : ut docuimus quum de syllogismo Hypostionedis thetico ageremus . Ac nunc denuo ita proba--- tur: In medio mari verum est domum non esse, ergo verum etiam erit, vel ibi tectum non esse; vel deesse parietes, aut fundamentum: cuius profecto argumentationis consequens est enuntiatio disiuncta, cuius omnes partes sunt verae. Qui igitur sentiunt, enuntiationem dis-
Iunctam,cuius omnes partes verae comprobantur,falsa esse, huc locii,in quo versamulae veteru
575쪽
nbnumentis sibi delendum intel ligant. , sed quum a partibus ad totum integrum ra- Alpa
tiocinari cupimus,lias leges sertiemus.Prima,ne tib- argumetemur ab una parte ad totii affirniatiuer totum in ut fundamentum est , ergo domus est; sed con- revum iungamus prius omnes partes. Nam optime se- quomodo duitur, Fundamentum, parietes, &testium bene sit pro- sibi coaptata sunt, ergo domus est. Secunda , ab ν---
omnium , aut uniuS etiam partis negatione to
tum ipsum infirmare , ac destruere debemus ; ut Parietes non sunt ergo domus non est. Intelligitur autem haec praeceptio , si pars illa ad totius constitutionem necessaria sit : alioqui non probe argumentaremur, Hoc aedificii m/ non constat
Non desu ut a uetores, qiii his locis nectant alios quatuor, a toto in quantitate, a toto in loco, a toto in tempore, & a toto in modo. Sed totum in quantitate nihil differt a toto uni iterso cum nota uniuersitatis, de quo iam egimus. Praeterea totum in tempore est ipsunt tempus, cum nota uniuersitatis. Perinde enim est dicere, semper sunt leones , ergo modo sunt leones: ac dicerct, omni tempore sunt leones, igitur hoc tempore sunt leones. porro totum in loco , est locus cum nota uniuersitatis. Nullum enim discrimen est inter has argumentationes, Ubique est DeuS,emgo hic est Dens tem, In omni loco est Deus, emgo hic etiam est. Quare nihil amplitis circa hi iusmodi loca dicendum occurrit, praeterea quae ide toto uniuerso cunt nota uniuersitatis antea Icripsimus. At vero tollum in modo est, totu uni ne to-
uersim respectu sitarum partium, quae quibuslI - - δε accidentibus coarctantur,ac ut ita dixerim modificantur, ut homo respectu hominis albi. Hoc Ii i veris
576쪽
vero totiun duobus mstdis accipi solet, aut cum tibia uniuersitata aut absque illaud est,aut uniuersim, aut indefinite. Et quidem qua rationepos imus ab hoc loco argumenta d promere, nis praeceptionibus explicaturi Prima, a toto ad aliquam partem determi ate non licet argumentari probando, aut refellendo : ut non sequitur,Homo ambulat, ergo homo albus ambulat. Item mala est argumentatio, Homo non ambulat , ergo homo albus non ambulat s quia antecedens aequipollet particulari. Altera praece Ptio. A toto uniuerso ad. omnes partes disiumettim sumptas possumus affirmative, aut negati-ue ratiocinari, ut Homo ambulat i ergo homo
albus, aut ater, aut medio colore affectus ambulat. Idem patet in negante argumentatione. Τertia , a parte ad totum efficax ducitur argu metum affirmative; ut Homo albus ambulat,ergo homo ambulat : negative nequaquam: ut non sequitur, Homo aiei non ambulat, ergo homo non ambulat.Si enim in mundb tantuni sint homines albi.& omnes ambulent, verities est antecedens, & falsum consequens. Si tamen illa pars existat in rerum natura, tolerari pote rit argumentum: ut Aliquis homo est albus , δε ille non ambulat , ergo homo non ambulaniauarta praeceptio: Ab omnibus partibus disiunctim acceptis ad totum in modo valet aseguntentuin negatim: ut Aliquis libmst albus, vel niger , aut medio colore affectus non ambu Iat, ergo homo non ambulati. De his igitur ha-
Da eo. Quum autem adhibita uniuersitatis nota di
rim toto sputamus,haec erunt assertiones memoriae com-
577쪽
nima toto ad aliquam parte certa affirmative, Aut omnis homo ambulat,ergo homo albus am-hulat. Quia si omnes homines sint nigri, antecedens poterit esse verum, & consequens falsum. ea terxim si ea pars in rerum nctura existat,optiamum erit argumentum.Altera.Ad omnes partes disiunctim argumentum recte ex hoc loco proia cedit affirmative siue cunctae existant, siue alia quae earnm perierint : vh mortuis omnibus Aethiopibus, est bona argumentatio. Omnis homo ambulat, ergo candidus homo, vel niger,
M. ambulat. Tertia.negative bene argument mur a toto ad quamuis partem, etiam Certam,tametsi illation existat.Quarta. A partibus vero ad totum nec affirmatiue, nec negative bene argi mentamur i nifi Omnes partes rite numerenture
ut Nullus homo currit, ergo nullus homis albus cursi. Sed prorsus cauendum in ne in fallaciam, quae a dicto secundum quid ad dictum sim pliciter nominatur incidamus - idque maximo qnum a partibus adtotum procedimus. Vt si di camus, omnis homo albus currit, ergo omni, homo albus secundum dentes 'currit. Itemque Nullus homo albus dentibus currit, ergo nul- us homo currit. Haec itaque praescripta se vianti, licebit grauiter & absque errore a toto alpartes, & a partibus adtotum argumentari.
Huius capitis qua=mes. Rima. Nunc agimus de locis internis, quomodo ergo diximus , accipi totum uniuersum ut comprehendit suo ambitu quinque V ζ3 ιbeum in
Propbyrij λ Nam locus ab accidente non
578쪽
oo Comment. in universam Logicam. potest esse locus internus. Respondet quidam, duobus modis aliquid dici internum : pstimum quia pertinet ad rei essentiam,vt anima ad essentiam hominis; vel saltem ad eitis sitbstantiam. vi auris, quae pars est humanae substantiae: secundo quia licet ad neutrum horum pertineat, est tamen accidens in re ipsa existens. Quomodo in Categoria Quantitatis dicitur ab auctoribus lineam superficiem. ac corpus mensurare interne; locum vero Λ tempus exter ne. Respondeiit igitur, locum a toto uniuerso qtiod est quintum praedicabile) vocari internum, aliquando primo,
interdum vero secundo modo. Facile tamen hic solutio refelletur, quia saltem locus a toto in tempore, & a toto in laco non debiturunt inter locos internos enumerari quippe cuin locus & tempus non sint interna nec primo , nec secundo modo: mensuran Centim externe. Quare aliter respondendum est, non omnes hos locos esse internos reuera, sed una cum inhernisae ipsis displitari; quia eodem modo petuntnr a gumenta ex eis , atque a toto uniuerso , quod ad
rei substantiam pertinet. Quemadmodum etiam in capite sequenti de causa efficiente agemus, &fine; non quod loci interni suit; sed ut omnes
causas sub uno loco comprehendamus. Simili jiterque in Categoria relatorum agitur de rela tis secundum dici, cum alioquin in ea Categoria inime colloccntur: & in hoc libro cap . . smrtuti morem grauissimorum virorum, egimuse Ioco a proprie ate,ctim tam eii proprietas non
expilaei rei essentiam. Astera difficultas. Quomodo dieiuni est,a toto uniuerso absque nota uniuersitatis non diici efficax argumentum negans ad aliquam certam partem
579쪽
Liber Septimuι. yor partem eius elim hoc sit optimum argumentum, Haec res non est animal ,ergo. non est homo; & in eo animal sumatur absque nota uniuersitatis Respondetur, optimum sane esse argumentum, sed in accidente sumi animal cum nota uniuersitatis,quia ante animal ponitur negatio,& ς qui- ualet huic propositicini, Haec res nullum animal est. his lege cap. 6. lib. . Tertia. Dictum est hanc consequentiam. non valere, Omne animal currit, ergo omniS horno albus currit ; quia etiam si antecedens esset verum,nullo tamen homine albo existente, conserens esset falsum: quod a veritate alienum vietur. Nam hic syllogismus est optimus, Omne animal currit, omnis homo albus est animal, ergo omnis homo. albus currit. Sed etiam nullo homine existente albo , maior est vGra. ut docuimus lib. 4. cap. I3. minor quoque est vera in eodem euentu : ergo etiam conclusio est vera. Quare si concludamus omne ani mal currere , protinus concedere oportet Omnem hominem album currere 3 tametsi nullus
homo albedine praeditus inueniatur. Responde-mu illum 1y llogismum non esse bonum, quamuis in Barbara esse videatur, quia aliqua vox in eo continetur Homonyma.Nam in maiori scilicet omne animal curri quae resoluitur in hanc, Omne animal est currens verbum Est necessario dicit existentiam,quia non potest animal currere, nisi existat at in minori dicit solam essentiam, ut constat: ergo ea Hypothesi data ille syllogismus , non est bonus. Alia dubia potexunt excap.9. r. lib.in hunc locum transferri. . .
gans v leat ad quamma partem deseruendam. Da
580쪽
sit causa, qua rati odividatur, diximus b.j c.8. timq; quatuor sintcaustrum genera,ne-pe Materia,Forma, ficiens,&Finis, Mngula per sequenda sunt. Initio igitur consentaneum est explicare, quona paet' ex materia probationes colligantur. Eiquidem triplex est ateria. scilicet ex qua aliquid fit, vo ex farina panis 3 & ei ca quam aliqua potentia seu habitus versatur ut circa colores VimS,& numerum Arithmetica;
deniq; materia in qua, id est subiectum, in quo.
doris , Rursum materia ex qua alia vi, quaepe manet in effectu,yt ferrum in enses alia quae non permanet, visari nδ in pane. Sit igitur prima as sertiq.A matehia quae. permanentia effectu ad eta sectum ipsum bene argumentamur resel lendo non tamen probando; Vt ferrum non est,ergo ensis non est.Non tamen sequitur, Ferrum est, ergo. eosis est. Ab effectu veroia ipsam ducitur efficax argumentum aiens, non item negans r. t Ensix est, ergoserrum est. Non tamen sequitur, Ensis. non est, ergo ferrum non est.Secqndδ assertio. A. materia quae non permanet hauc Reargumentamur ad effectum, neque ab essest ad ipsam. Omnia enim liaec argumentam illa sunt, Farina. est,*rgo panis est:Farina non est , ergo panis non. est. Item Panis est, ergo fari Oh est;Banis non est, ergo farina non est Caeterum ab effectu piasenti, aut praeterito. ad ma eriam praeterivam bene argumentamur:yt Panis fui rgo farina fuit: item panis est, ergo farina fuit. Ex materia insuper circa quam Multa argument