장음표시 사용
601쪽
imus est alius, qui dicitur a commutata propo tione 'quando ici licet, quia duae res inter se ean dem proportionem habent,quam duae aliae, colligimus eamdem proportionem esse inter secundam&quartam , uuae inter primam & tertiam. ut sicut se babet duodenarius ad senarium, ita quoq; octonarius ad quaternarium 3 Vtraque Gnim habent proportionem duplam ; sed duod narius ad octonarium habet proportionem. sesquialteram rergo e iam *narius ad quaterna rium habebit proportionem sesquialteram. Est aute proportio dupla; quae inuenitur inter duo, morum Vnum bis tantum continci alterum i vici odenarius ex senarij duplicatione consurgit. Item proportio sesquialtera tunc inter duos numeros reperitur, quum maior continet minorem semel, & alteram eius partem , ut senarius eontinet semel quaternarium , & medium quaternarij. Sicut etiam pro ortio sesquitertia est,
quum numerus maior c latinet minorem,& te
tiam eius partem: quat est inter octonarium &senarium. Continet en Octonarius senarium,& praeterea binarium, qui est tertia pars senarij. De his proportionibus nisi ad manum habeas auctores Arithmeticae , lege diuum Thomam . Metaph. leet. 17. & Dominicum a Soto 7. Phyc quaest. r. in digressiono: & nostrum Patrem Fratrem Is ydorum de' Isolanis in opusculis,quae habentur ad finem Capreoli in epitomen redacti. Sed interim illud intellige, Io- eum a proportione melius appellandum esse a proporta onalitate ; quia proportio est habitudo inter duo, proportionalitas vero duorum ad
duo : vel ut alij dicunt est proportio proportionis ad proportionem, quod fit in hoc
602쪽
sM Comment. in uniuersam Iogicam
loco. Non enim sumitur argumentum a propo tione nautae ad navim, sed a proportione quae est inter proportionem nautae ad navim, & propo tionem Praetoris ad ciuitatem.
Obseruatio. OBiecti oves quaedam in hos locos adduci potvissent:& quidem perdissiciles, ex more
tuum proportione sumptae, quibus manifestς stenderetur, argumentum a commutata propor.
tione interdum nihil inferrς; sed vide eas in Soeto,& Isidoro. De loco a Paronymis, vel Coniugatis.
Fraernis locis explicatis, occurrit locNS me' diu qui dicitur a coniugatis, aut a Paronymis, sed denominatiuis. Et nihil aliud est, quam connexio inter formam denominantem & Paronymum, ab ea denominatum.Uerbi gratia,inter iustitiain & iustum. Argumentamur ex hoc loco ita; ut quod sormae denominanti conuenit, in ipsurn paronymum transferamus, aut con tra : ut Iustitia bona est , ergo i ustus bonus est. Reliquu4 est locus a casibus, qui est habitudo inter duo parony ina ,quae ab aliqua forma den minante descendunt; ut iustus, iuste a iustitia. Itaque praecedenS locus erat habitudo paronymi ad formam denominantem: hic vero est habitudo unius paronymi ad alterum; ex quo argu mentamur hac lege,Vt quoduni paronymo com petit, Vel repugnat, alteri etiam paronymo in telligatur conuenire, aut repugnare ; proporti0
603쪽
ne tamen seruata. Ut iustus est bonus, ergo iuste operari etiam bonum erit.Dixi autem porpotio ne seruata,qilia non sequitur, Iustitia est virtus, ergo homo iustus est virtus; sed est virtute praeditus.
Dabitatiuncula. Vid de loco a diuisione, quem nonnulli in
ter medios numerant Respondetur, illum tista, a non esse mediu, sicut nec locus a toto Vniuerso, uiti sibia aut a toto integro, ad quos reducitur. Dico igi- sub obtur, ob eam rem multos me dimisisse locos ab a- ρbis., in hiijs enumeratos, quia ad silperiores reseruntur; sis. ut locus ab antecedentibus & consequentibus voco autem antecedentia &consequentia illa eadem,quae lib. . quum de me iij inuentione dis. sererem. ad locum totius ad partes, & partis ad totum: Sed in hac re dissimulare nolo quod sentio: nempe si accipiantur antecedentia& constaquentia, ut Cicero ad Trebatium, & fere omnes Nova Rhetores sumunt,referenda esse antecedentia Se quadam
c.nsequentia,Vt modo nos retulimus ad loca to- op -.tius uniuersi, sc partes ei subiectas,aut necessario coniunctas. Tamen est noua quaedam horum vocabulorum acceptio,a quibusdam nostrae artatis Philomphis usurpata, quae non statim, quia noua contemni debet. Aliquando enim Pythagoricorum praeceptum, a Philone Alexandrino relatum, seruandum est; ne sci licet vias publicas ingrediamur. Dicunt enim illud esse alicuius antecedens,quod aliud praecedit, & sine ipso p
sterius nulla ratione esse possit: &tamen non est eius genuS, specieS, disserentia, proprium, aut accidens,neque Vero causa : ut spoliationem n
cessario praecedit Vestitiinnihil enim potest sp
604쪽
Comment. in pniuersari tigicam.
liari, rusi vestitum antea fuerit. Item excaeca tione prior est facultas videndi et nullus namque excaecabitur, nisi fuerit prius videns . Denique reconci liationem debent inimicitiae ant cedere. Quare nemo in alicuius gratiam redire potest, nisi qui prius ei inuisus fuerit. Si ergo ita accipiamus antecedentia &consequentia,p culiarem locum constituunt; & ex posterioris affirmatione sequitur prioris affirmatio; non tamen e contrario Z ut Spoliatus eli, ergo Vestitus fuit. Item ex prioris negatione sequitus posteriis is negatio,nbn autem Contra.Vt nunquam habnit facultatem videndi , ergo non potest e caecari.Non tamen valet , Habet facultatem viadendi,igitur excaecabituri
De loco ab auctoritate. Cap. vltinui . um non suppetit ratio ad sententiam no stram probandam,solemiis interdum coniugo e ad grauissimorum hominum testimonia. deoque hic locus ab Auctoritate dici tur, v letq; plurimum, si amsthri cuius tessimonio utimur, auis sit; quales profecto multi sunt: sed praecipui existi mantur in rebus quidem naturalibus Aristoteles , ih Τheologicis vero Augustitius; Hieronymus, Gregorius, Ambrosius, ac diuus Thomas Aquinas, qui nuper sanctae Romanae Ecclesiae auctoritate qualubr priori bus Ecclesiae Doctoribus merito est adiun-esus:vt patet in nulla beatissimi & fanistissim Patris & domini Pij papae quinti, cuius nunc egregia facta miramur, memoriam autem summa veneratione excipient omnes anni cons quenteS. In rebus tamen moralibus hic Iocus
inultvia firmitudinis habet, quia virtus moralis in
605쪽
ssis mediocritate posita est, ac tali, quam vir sapiens & prudens constituerit.Ρl Sterea reS mOrales in probabili opinione pleriinque consistunt.Probabile autem est, quod probatur omnibus,aut plurimis, aut certe sapientibiis ; atque
his praecipue, quorum spectata, & perspecta est
sapientia. Sed non modo ad hunc locum pertinent virorum doctissimorum testimonia, sed plebis etiam aliquando,& fabularum, δα. prae sertim apud RhetoreS. Denique sciendum est, ex hoc loco firma sumi
argumenta alentia passim, negantia autem raris-fime. ut haec artumenta, Scriptura sacra hoc non dicit,ergo non est verum;Aristoteles non num
rat nisitot Iocos Dialecticos, ergo non sunt plures nihil probant.
Dubitatio. DVarritur an ex diurnis testimonijs argume- Missa ta probabilia desumantur λ Respondetur, no eloquio per te quidem non sumi probabilia, sed necessa- probabiliaria omnino, atque certissima : accidentario interdum itamen fieri posse,ut probabile tantum argumen- argumentum ex eis sumatur quandiu non constat degeria r per mniano sensu scripturarum. Quaestio enim est μ' inter Caietanum&alios, utrum terra sit mari superior,an e diuerso.Et profert equidem Caietanus testimonia sacrae scripturae, Ut propriam .inihlem corroboret: sed quia nondum manifestum est,an in eo sensu scriptura sit accipieda, hondum Caietani opinio certa fide tenetur. Hic
igitur finis sit locorum disputationi , in qua non sum nescius multa desiderari: potissimumque tim locorum explicandum fuisse, ut medio riter
606쪽
s18 Comment. in νη fuersam Logicam. O iter res tractata videretur.Sed non omnia ponsumus omnes. Ego quidem quotidianis lectionubiis , alijsque Hidijs praepeditus, tantumq; horis successivis has institutiones colligens, non potui absolutam eorum,quq disputo, notionem tradere. Sed nemo desperet ante multos dies omnia haec accuratius, doctiusque, ita ut nihil supra addi possit,uulganda: non sane a me qui enirnpossemλ) sed ut spero ) a Reuerendo admodum Patre, atq; Magistro Fratre Francisco Garcia, qui de locis tum Dialecticis, tum oratoribus neceLlarijs integrum iam volumen absoluit: in quo quanta fieri potuit eruditione, ac sermonis et gantia,omnia pertractauiti Nos interim accingamur , Ut contra sophistarum spicula ; nostros Dialecticos muniamus. Superioribus enim lubris multis eos armis i nstruximus , quibus alijs pollent obesse, & veritatis aduersarios Vi arst
argumentorum confodere: nunc prouidenduin est, ne ipsi vilis possint vulneribus sauciari: '.'
607쪽
rum loca, fontesque ob ruuntur.
Cap. I. Os T A Μ a definitione suamo a toto, a causis, ab euentibus, re istia coniugatis, & ab omni Di locusophialectico loco, quemadmodum picis di- probabilia argumenta duce- stute . rentur, fatis explicauimus ii bro superiore; sequitur,ut lotos,fontes, officinasq; unde Sophi star aculeatas, contortaSque ratiocinationeS petunt, captiones fiasi putidas aquas hauriunt, ac tela venenata proferunt, ostendamus: & ne ab eis offendi possimus dicamus b reuiter,qua methodo, atque arte illis sit occuirendum. Etenim ut praeclari Medici est, non modo salutares herbas ostedere, sed etiam pestilentes, ut illae assumantur.istae vite
turi sic periti est Dialectici, non solum de syllogismis probabilibus, & demonstratorijs agere, sed de Sophisticis ratiocinationibus disputares ut deceptiqnes vitentur.Facit hoc diligentissime Aristoteles in libro de Reprehensionibus sophistarum,quum ollendit fontes & locos unde argumenza petunt sopius . Sed antequam de his L 1 diuera
608쪽
336 Comment. in uniuersam Iogitam.
disseramus, fines sophistarum demonstrare eskortet: ut ex finibus intelligatur qualia sint ar-Κηinque gumenta. Quinque sunt autem praecipui eos mpeculi - fines, sciscenti eprehensio, Falsum, Incredibit Soloecismus, &Nugatio. Et quidem Reprehen-s - - sio, seu Redarguti inest affirmatio eiuS, quodn gatumi fuerat; aut negatio rei amrmatae, vi a=g menti extorta. Vt si in disputatione alicui probatum fuisset, Regem ab eo minime cognosci, & postmodum contrarium probaretur hoc syllagismo, Tu cognoscis venientem, sed veniens est Rex, ergo cognoscis Regem.Tum si ille concederet se cognoscere Regem Hdiceretur redargui . Falsum autem vocatur in praesentia id, quod aperte falsum est; nam ea γε obscurius falsa sunt & probabilia existimantur, saepe Dia- laeticus colligit. At sophista cum hominum laudes admirationemque optet, non fatiS muneri suo se fecisse arbitratur, si falsum conciti datmisi ita falsiam sit, ut a circunstantibus intelligatur.Vt si hoc pacto argumentetur,omni SC his latrat, sed quoddam astrima est Canis , ergo quoddam astrum latrari Inopinabile, seu in credibile dicitur,quod seu veru sit, seu omnino falsii in ; est tamen praeter eorum opinionem,
ΚηM quibus praesentibus sophista disputat. Quare Di m hic finis a praecedenti diuersus est , quia saepe b inopi' accidit veritatem ipsam incredibilem videri; praesertim nasticis; plebeisque hominibus, qui-g7 - - bu, spectantibus libetius sophistae disputatione,
iniunt. Contra vero etiam apud sapientes multa falsa sunt probabiliora , & credibiliora ve- ris. Hinc colligi int diui Thomae discipuli 1. par-re q. I. &i. z. quaest. I. hoc arguinentum esse nutilius ponderis. Mysteria fidei nostrae sunt euidenter
609쪽
'denter nobis credibilia, ergo siunt respectu no . - .stri euidenter vera. Etenim eritas ex re ipsa s mitur; at probabilitas ex asserentium testimonijs vel rationibus pendet: ut quamuis omne e 'emptiim inferius sit Indiam esse perspicuuinest, atque euidens ijs , qui oceanum mare pra fur namgarunt: nobis autem, qui in hoc alio he- ni sphaerib sumus, id non est euidenter veram; est tamen euidenter opinabile, euidenter crediabile,& euidenter probabile et quia perspicuum Est nobis ita videri omnibus, aut plurimis , aut certe sapientibus. Denique respectu eorum, qui nihil unquam de Antipodis audiet ut, incredibiale est, sub pedibus nostris homines habitare.Igia tur ad hunc finem pertrahit 1ophista hoc, aut tamili argumento. Quem accidit capi ab hosti-lms, infoelix est, sed Regem aliquando accidit capi ab hostibus, ergo Rex in elix est. Hoc enim est improbabile apud vulgares , quorum Opinione, nullus vivit Rege fortunatior, Solae cisinus error est contra Grammatfcam. Conatur Iutem sophista , in huiusmodi incommodum adigere. i espondentem , hoc genere argumenti: Τu scis hoc, sed hoc est lapis , ergo tu scis apis. Et quidem hoc Ioco omnis error contra crammaticam soloecismus vocatur. Nugat o D, denique est eiusdem vocis in eadem parte orationis inutilis repetitio. Eiusdem inquam Volcis repetitio ; quia si alia vox idem significanssuerit, vana quidem locutio erit, sed nugatio non erit Ut si dicas , Animal sensibile currit. item in eadem parte orationis r nam si in alia atque altassar, nequaquam dicetur nugatio, ut Ho Hoest homo. Denique inutilem d. xl , ficto
inam si utilis sit ad etfectus commoueudos, non
610쪽
3α Comment. in uniuersam Lu cam. erit nugatio. Ita Cicero in Epistolis, Mi frater, mi frater , mi frater , &c. Nugationbm hac methodosophistae colli eunt. Iste nasus est nasus simus,sed simum idem est quod nasus concauus, ereto iste nasus est nasus nasus concauus. At sub
nugatione comprehenditur omne vitium Contra Oratoriam facultatem. Et quidem sophista cum praecipue ob cenodoxiam disputet , hos quinque fines sibi praestituit , ut in omni scientia illo, contra queni disputat superior habeatur. Nam si respondentem redarguit , ostendit Metaphysicae ignarum.Docet enim Metaphysica nihil simul esse,& non esse. Si perducit ad DI- sum , conuincit eunt tanquam Mathematica aut Philosophiae naturalis imperitum : istae siquidem disciplinae de rebus imanifeste veris , &quae sensuum beneficio facile comprobantur, agunt. Si cogit ut quid iam incredibile fateatur , arguit illum quasi Topicae Dialecticae inscia um,quae maxime in probabilibus cernitur .Denique si inferat soloeciss-im , aut nugationem, taxat illum ut ab Oratoria facultate, aut Grammatica alienum. Bona quidem finium ad diue sas scientias accommodatio, quam diuus Thomas in opusculo Fallaciarum tradir. Negare tamen non possiimus, tres priores ad quamuis scientiam pertinere. In quavis enim disciplina rudis, harbesque, ac illius imperitus iudicatur, qui aut duo contradicentia recipit , aut id quod manifeste falsum,ac incredibile est, asserit. Catterum preteter hos fines alius est finis sophistarum,qui ori es subdisiunctione ambit, diciturque Silentium,Taciturnitas, aut Infantia. Paria enim sunt apud Cauillatorem , aut redarguere, aut usqucadeo aduersarium deterrere, 't reprehensio-