장음표시 사용
591쪽
Liber Septimus. 3Ηhinne ens mundi aut idem esse cum alia re, aut Θῶμe diuertum ab illa.Sane vera sententia, si idem & in 'diuersum accipiantur sine aliqua adiectione. Na qm πsi cum adiectione sumantur , falsa deprehende
thr.Si enim ego percuncter a te, Utrum sis idem, an alius equus ab illo, qui in Hippodromo currit, si sapis , respondebis , te nec esse eundem quum , nec alium equum, quamuis sis ab illo a-sus: Haec reputent isti , qui ut probent contra diuum Thomam ante opus mentis non modb ut Sententia aiunt fundamentaliter , sed formaliter etiam diui Tho- uniuersa dari, simili cauillo iuuenes circumue- - de niunt. Omni mentis opera circumscripta, homo Vniuersis&bos non sunt eiusdem speciei formaliter, ergo defendimuint diuersorum specierum formaliter:atque ita ἔμ fiet,ut ante opus mentis homo sit unius speciei,
di bos alterius, idque formaliter : quoniam inquiunt idem & diuersunt diuidunt omne
ens. Rudissimum profecto argumentum. Responderi siquidem potest, nulla intellectus operatione precedente hominem & brutum nec esse eiusde, nec diuersae speciei formaliter ; sicut nec Deus est eiusdem speciei cum materia prima, neque diuersae: quia cum Deus incircumscriptam essentiam habeat, a nulla speciei contineri potest:&materia quam diuus Augustinus fere nihil appellat,iijdigna est,quae in Categoria ponatur, licet ad eam reduci possit. Latius haec; quam decrςii eram,pertractaui; sed non erunt ut exi
Secundum praeterea iii eandem sententiam An da rapdtest proferri argumentum.Loquendo enim de minim re quae non est, verbi gratia de chimaera, nullius exissenta ponderis est haec argumentatio, Chimaera non ulterum in hominergo chimaera est non homo. Quomo- trori xv do er-
592쪽
si Comment. in pn uersari Logicam.
. . do ergo dictum est, ex negatione unius vocabuli μης - 'eontradictorij posse alterius affirmationem col- p p ' lihi ve autem appareat illam argumentationem esse malam, solum mih Pprobandum est, cons quens esse falsum,cum tamen anteceden S sit verum apud omnes. Id au em ita efficiam. Nam ex Dialecticorum communi , vulgataq; sententia constat , ab enuntiatione terti j adiacentis ad enuntiarionem secundi, esse validum argumentum. Quare bene sequetur, Chimaera est non ho mo, ergo cnimaera est; sed chimaera non est, ut clinstat ) ergo chimaera non est non liomo. Prm ferea alias ibest causa , quare illud consequens falsum videatur. Aristoteles enim I.Priorum capite ultimo docet ; hanc consequutionem esse nullam,Lignum non est album, ergo lignum esti hanc vere aliam esse bonam: Lignum est non al-guorun- dum, ergo lignum est. Quare si Aristoteli creta iam ιμ- dimus,haec consequutio erit bona, Chimaera est morum non homo,ergo chimaera est. Igitur his rationi vinis, bii; conuincti quidam ; asserunt pbsse utrunque Aucistris enuntiationem aientem ex contradicentibus opinis. praedicatis constitutam falsam esse s si non existat, aut extet potris subiectum: Quorum proafecto senteritia Aristoteli aduersatur ue & quum . Aristotelici videri velint, Principi contradicunt. Etenim i. Dcri hermen. cap. de Nomine docet, nomen infinitum ita dici de re quae non est, sicut de ea quae est : sed hae voces non homo; laon animal sunt nomina infinita , ergo possun ctiam dididere , quae non est. Praeterea i n post categorijs tradens Aristoteles discrimen inter opposita contradicentia , priuantia, contraria,& relata, hoc praecipuum profert , quod pruuantium i aut contrariorum alterum non sit ne
593쪽
vessum dici de re quavis,sive sit,sive non sit;conia 'tradicentium vero oporteat alterum de quavis re, etiam non extante, efferri. Accedunt etiamhlic diui Thomae cui tantum ego tribuo , ut quamuis nihil de ea re Alistoteles docuisset, s Ia eius auctoritate frangerer 3 apertissima testimonia. Nam. ro. etaphysicorum lect. 6. asserit, quodvis tam existens, quam non existens aut aequale,aut non aequale esse: non tamen quiduis esse aequale aut inaequale. Denique I. Perihe men te non modo hanc sententiam approbat, sed Boethi3 praeterea & Ammonij auctoritate confirmat.Quare satisfaciendum est aduersario rum ra ionibus. Et ad primam quidem respondeo, fassum esse, ex enuntiationibus tertij ata centisqemper colligi posse en unciationes secum di adiacentis. Etenim Aristoteles . Topicorum cap. I. docet opinabile ita efferri de eo quod est,sicut de eo quod non est;ergo apud Aristote Iem haec consecutio est et ridicula, Talis res est De enun 'opinabilis, id est, sub opinionem cadere potest, tia tioni- ergo talis res est. Iam vero apud diuum Thom. .mpe danturquaedana attributiones, quae aeternae v mo visu. titatis esse dicuntur, ut Homo est animal , qua rebus etiam non existentibus, nec adhuc crea- iis verae erant. Ergo apud hunc grauissimum iu- , dicem non bene sequetur, Homo est animal , ese
Intelligo sane,quid possint iuniorum quidam
huic argumento respondore. Negabunt ullam propositionem dari, quae aeternam veritatem enuntiet; nisi quae ad Deum pertineat. Quamobrem hanc enuntiationem, Homo est animal, ea soluin causa ab antiquioribus Dialeeticis ne
cellariam appellatam esse dicet, quia homo quufi v exilii
594쪽
existit, necessiario animalis natura ei debet convenire.sed horum quam sit vana opinio, non di ui Τhomae quem contra eius aduersarios citare
nolumus sed Porphyrii,deniqtie Augustini, atq: Alberti magni testimoni js dein onstrabo. Ac de alijs quidem non ita multo nost , Augustinum
prius audiamus. Secundo libro Soli loquiorum capite et . probat dari quasdam enuntiationes, lugverae essent,iam etsi totum uniuersum in nihilum redigeretur: ut hoc pronuntiatum, Veritas est. Quoniam inquit, aut,ea Hypothesidata, veritas erit,aut non erit: si erit, mea sententia vera est 1 si
non erit,ergo tum Verum saltem erit, veritatem
non esse. Fiet igitur, ut aliquid verum sit. Praeterea lib. 2. de Libero arbitrio capite 8. Euodij orationem laudat, quod quandiu res hae coiPoreae permansurae ossent, ingenue se ignorare Later tur : contra autem certissimum sibi esse diceret, tria & septem esse decem; nec unquam futurum, ut tria&septem non essent decem, nullumque fuisse tempus, quum tria & septem non fuerint decem Iam libro . in Genes ad litteram capite .docet, senarium peris etiam numerum fore, etiamsi mundus non esset futurus. Ibidemque a Dserit, facilius mill tb effici posse, ut coelum ac terra pereant, quam senarium nota esse numerum
suis partisus constituturn. Ita sane disertissimus Pater Augustinus sentit. Porphyrius quoque in Isagoge, de co m munitati biis & di flarent i is generis & differentiς tradit, pereuntibus omnibus
rationis compotibus & expertibus animalibus, posse intelligi, animal esse substantiam corporearn, animatam, sensuSq; participem. Loquitur autem de vera,rebusque ipsis conjentanea intellectione 3 nam si de inani, commentitiaque lo-
595쪽
Liber Septimu3. si queretur,ridiculus plane Philosophus esset, nec id probaret, quod probaro eo in loco instituit. Sed intimius quaeso, hanc Porphyrij sententia discutiamus si omnia animalia rationalia, irrationaliaq; deficeret quis esset,qui vere posset cocipere, illud pronutiatu, Animal est substatia, maxime cum Porphyrius etiam Deos cita enim ipse Gentili more jeparatas substantias nominat) animalia esse putet Quare nisi me mea fallit opinio) tantum Porphyrius sensit, etiamsi nullum superesset animal , quod illam ςnunciationem
exprimeret , eam nihilominus veram esse censendam,quia eius significatum esset verum. Hoc
denique Albertus ille Magnus , homo ex ipsius scientis stirpe generatus, docuit in Postpraedica-
metis cap. 9. Existimat enim, nullo homine, nul- 'loque animali superstite, hanc enunciationem esse verissimam, Homo est animal. Perspicuum itaque fit, non immerito eam regulam a nobis repudiari, nullaque probabilitate a nostrae aetatis Dialecticis has perpetuar Veritatis enuntiationes reprehendi. Ceterum explicatio, quam isti probatis auctoribus adhibent, multam prae se fert bonarum artium ieiunitate. Nam si ob eam cauissam dixerunt vetereS,hanc enuntiationem, Homo est animal ,esse cum necessariam,tum perennis etiam veritatis,quia homo escte nequit, nisi sit animat: eadem profecto ratione dicere debuic sent,pronuntiatum, Homo existit, itemque hoe aliud,Mundus est creatus actu a Deo, fuisse perpetuo vera, quia si homo existit; necessum est ut existat, & si Mundus est , necesse est ut actu sit
creatus a Deo.Ηεc autem concedere impudentis est hominis, auditorumque patientia abutentis. De his itaque hactenus , nunc alia ratio- Kk 3 ne su-
596쪽
quitur. Locaia. maiori. quarum
ne superiorem illam regulam impugnemus. In enuntiationibus etiam, quarum praedicam destruunt subicctorum rationein, non est Vera illa regula. Non enim qui concediζhanc enim' tiationem, Leo est mortuus, proonus& hanc. coecedere debet, Leo est. Clim igitur toties ihIo- tum regula falsa comprobetur, quid incommodi erit, si nos cas quoqueCnuntiationes excipiam US , quarum praedicatum est nomen infinitum3 Denique ad secundam causam possem aliter respondere , praesertim clam non omnium interpretum uersiones consentiant: sed respondeo a liter,in illo capite multa Aristotelem disputa do dixisse. At quum Aristoteles argumentatur, multa falla dicere siniet, ut patet LX toto lib. 3 Metaphysicae.Insuper ex 2. Poster. Vbi cum a Cap. 3. Vsque ad 7. multa de definitionis deinonsti a-tione disputando docuisset, deniqu&0ctauum caput sic orditur. Videamus ex his omnibus quid verum, q9id non Verum sit. Item cap. de Quantitate. probat,in quantitate esse contrarietatem, sed quia disputando id dixit, quam ui S. argumentum non soluat,nemo illud recipit. Tempus me defici et, si omnia loca commemorare Voluero
in quibus Aristoteles ex propria sentenvia loqui idetur:nec loquitur tamen. De loco a Comparatis. ωρ. s.l - A Lter lacus externus dicitur a Compar dis, quo tum utimur, quum ex Vna re ad aliam argumentamur, quia inter se comparantur. Et quoniam maius podest comparari minori, ac
minus maiori, & par pari , consurgit triplox t sus a compti alis, a maiori 'empe d minus , a
597쪽
Liber Septimus. Π9 minori ad maius, & a pari. A maiori ad minus
argumentamur,quando procedimus ab eo,quod
probabilius est ad id, quod minus est probabile. Nunc enim non appellamus maius id quod est latius,aut longius, aut numerosius; sed quod probabilitate aliud superat. Oporici autem argumenta a maiori ad minus esse negantia , sis a esse debent: ut Rex non potuit debellare oppidulum,crgo nec poterit muniti sininam ciui talem. Credibilius enim erat a Rege oppidum fuisse debellandum, quam ciuitatem munitam. Et est optimum argumentum , quia aulari u
risimilius, ut id quod non usqtieadeo verisimile est, tollere possit. Quare si fuisset aiens , nihil collegisset. Ut si diceretur, Rex potuit expugnare vicum, ergo etiam ciuitatem muratam. Innititurque hoc genus argumentationis huic maximae : Si id quod magis videtur inesse non inest, id quod minus videtur inesse non inerit.
Hoc genere argumenti Vsi S est Ieremias. Pro- THGHampheta quum Iz. cap. dixit, si cum peditibus cur- hbelbeo rens laborasti, quomodo poteri contendere it possu- cum equiS m-Possunt autem proponi argumenta a maiori ad minus tribus modis PrimuSquum maior probabilitas sumitur ex parte subiecti; ut Exercitus non potuit debellare hanc ciuitatem , ergo ne que una legio poterit. Secundus quum Oritur ex parte praedicati, hoc pacto. Rex oppidum nequiuit debellare,ergo nec poterit ciuitatem mi nitam. Τertius quum ex parte subiecti & prae dicati , Ut Rex magno exercitu fultus non potuit capere oppidum, ergo nec Phylarchus mi nori exercitu, imbecilliorique stipatus ciuitate munitissimam capiet.In promptu erat variare g k 6 exem-
598쪽
Loes a pari. Cluiduo tandum sit ut
sio Comment. in uniuersam Logicam.
exemplas sed ut res tota melius perciperetur, idem retinere malui A minori autem ad maius oportet argumentari affirmative, Nam si procedamus ex negatione mimis probabilis ad nega. tionem probabilioris, nihil efficiemus. Hoc y gumentum bonum est.Licet proculdubio pertis nacem haereticum viventem adhuc ignibus tra dere, ergo licet eum flagellis caedere. Et fulcitur
ti, Si id quod minus videtur inesse inest , inerit quoq; id quod magis videtur inesse. Postumus lihoc loco ut superiori in triplis itur uti, Denique apari argumentamur, quum ex re probabili aeque probabilem, aut quae fere eandem probabilita tem habet, colligimus. Potestq; a pari argum eptum aiens & negans sumi Ut Fratrem occidere turpissimum est, ergo & sororem. Item non est peccatum mortale furari iobolum, ergo nec etiam erit lethale crimen leuissimum verbum in amicum prolatum Item Physiςa non est mala, ergo nec Astrologia.
DIctum est, hoc argumentum, ReX non potuit debellare oppidiam , ergo nec C uitatem linitam, esse a maiori ad minu . In quam sente-tiam illud mihi in mentem contra venit, quod probabilius sit consequens , quam antecedens: probabilius enim est, Regem non posse debe Ilare ciuitatem, quam non posse ppidum capere. Respondetur, argumentum esse a maiori ad minus, Sed ut intelligamus quae enuntiatio sit altera probabilior, in hoc loco non sunt considerandae negationes, sed affirmationes Et quia haec affirmatio , Rex potest expugnare oppidum , est proba-
599쪽
probabilior i lla altera, Rex potest ciuitatem capere, ideo argumentitan dicitur procedere a probabiliori ad minus probabile negative. Altera obiectio.Uidetur banc disputandi fommam explodendam esse, quia saepe antecedens verum in falsum consequens procedit. Primum,
uia si oppidum sit bellicis machinis instructum,
rumento,cibisque abundans, & optimis militibus plenum; ciuit*s autem his praesidijs destituam poterit Rςx curitate potiri, non oppido. Item quia non sequitur, Hic est optimus Theologus, ςrgo est Optimus Arithmeticus; quamuis facilius iit multo Arithmetrcam, quam Theologiam coprehendere. Respondetur, in his locis subintelligendum esse, si caetera sint paria: nam si imparia fuerint reliqua , non ducitur efficax argumentum: ut in priori exemplo obiectionis patet.PrPterea illud sciendum est,in his quae ex hominum libero arbitrio pendent, potius considerandam osse potestatem, quam acium. Nam cum actus sit liberi potest homo agere id, quod minita probabile erat eum acturum ; quod vero probabilius ςrat, dimittere. Vt quum beatus David peccauit, profecto id egit, quod vix credi poterat, hominem adeo sanctum , ac Dei amicum acturum. penique assero , etiam si argumenta huiusinodira potestatem referantur,captiosa reddi; si ad ea quae diuersi generis sum referantur.' hic potest esse summus Philosophus,ergo poterit esse praeclarus citharoedus, non sequitur : nam quidam suapte natura sunt ad artein citharigandi habiles,&inepti ad Philosophicas speculationes, ac
contra. Quod optime explicat Iavcl. I. Meta. c. I.
cum igitur esse citharoedum & Philosophuin diuersae admodum rationis sint, non potest ex
600쪽
sis Comment. in uniuersam Logicam
uni u affirmatione alterius affirmatio colligis. nec ex negatione negatio. Quare secundum argumentum malum est, tum quia ad actum pex. tinet, tum quia de rebus diuςrsag rationis i r ctat. De loco a Proportione, vel a commutatapν portione. Cap. Io.
Lotusa π OC V S a porportione, qui ab aIijsa simiIi simili. l dicitur, est habitudo unius rei ad alteram
eandem proportionem habentem. Ex quo efficiturivi quod Vni competit, alteri etiam accom modetur 3 & quod negatur Vni,ab altera suoque remoueatur; ut sicut se habet nauta ad navim, ita Pi aetor ad ciuitatem . sed nauta non eIigitur so te,ergo nec praetoris electio fortunae debet com-
Isem a mitte Patet hinc quonam pacto ex loco a dissi- dissimili. militudine argumentemur. Nam si cum duae res eandem proportionem habent, &similes es di dicuntur, quod in una inuenimus, de alterae quoque colligere possumus; cur non licebit, quum aliqua inter se dissimilia sunt, opposita eis tribuere, hac ratione,Belluae in diem vivunt,nec futura cogitant; ergo hominis est providere s Cautio in turis Sed cauendum est prorsus , ne ea quae ad his locis dissimilitudinem nihil pertinent, assumantur. retine . Quare rei incitur hic syllogi simus;Bellua & homo valde intor se distinguuntur, at belluae quotidie comedunt; ergo homines, nisi interiectis aliquot diebus, cibum non debent sumere. Quod nunc de dissimilibus dico, idem de similibus in telli eatur. Non enim id sumendum est, quod asini situdine longe abest, cum aut a simili aut apor portione argumentamur. Huic loco finitimus