장음표시 사용
611쪽
hensionis metu obstupescat, maxime cum tactis turnitas confessionem imitetur. Idemque de salso,& in opinabili,ac de reliquis finibus intelligatur.
Dubium huiuι capitis. Contra illud quod dictum est, hanc consequentiam non valere, Hoc est euidenter opinabit credibile,aut probabile; ergo hoc est Guidenter verum,occurrit argumentum.Nam h calia consequentia bona est, Hoc est nobis euidenter sal Him, ergo hoc est nobis euidenter incredibile, & inopinabile. Nam si euidenter c ierum. gnosceres,te esse Ualentiae,ac subinde falsum esse, te esse Romae, quandiu ita animatus esses, quandiu ita senti res, quibus obsecro argumentis in eum errorem induci posses, ut tibi ipsi prob bile ac incredibile videretur, te non esse Valentiae3 Profecto nulliani si ita stolidus esses, ut ille rusticus, cui ut fertur cum sanus esset, Salamantini quidam scholastici, non equidem vi argumentorum, sed arte, dolisque persuaserunt, ipsum iam esse mortuum. Ita ut miseriam suam rudissimus homo deploraret, quod insalutatiS amicis,consanguineisque obijsset. Si igitur hareesset bona consequutio , profecto ex opposito consequentis, sequeretur oppositum antecedentis ; & ita bene sequetur , Hoc est euidenter opinabile credibile,aut probabile ; ergo hoc est euidenter verum. Respondetur, hanc vltimam consequentiam nullius esse momenti, tametsi prior sit bona , quia non procedit ex opposito consequentis ad oppositum antecedentis. No
612쪽
-rum. in iuersm Iogicam mine enim oppositi consequentis nm intesti et
tur quaevis enuntiatio illi repugnans, aut ab ea, dissentanea; led quae vere est contradice'S. Istae.. autom duae enuntiationes, Hoc est euidenter improbabile, &Η est euidenter probabile, non. sunt cqntradicentesicium ambae sint alent . At vero si sumatur ea, quae est vere contradicens, bona erit argumentatio ; stilicet, Hoc non est nobis euidenter incredibile , ergo hoc non ini . nobis elis denter falsum.Inde alitem non consilii . di tu , ergo est euidςnter verum . Miulta enimnec. sunt nobis euidenter vera , nec. euidenter Lalsa: ut Catholicum Regem nostrum Philippum esse nunc Matriti ; nec perspicue verum est si Nec manifeste nobis falsum videtur. Νotent . ' argumentum qui Theologiar sunt initiandi: .
sttsης. - ΑΜ' argumenta quibus sophistae Utuntur Vt. V m '. optatos fiseres consequantur tripli a sRnt: a δρημ' hacisnstant antecedente falso, autimprQbabis; sed Fnsequutione bona: alia anteςedente V Saphsa ro, seu probabilissed consequentia in al3: asia ad libentis extremum antecedente falso, & conlequutione utantun mala. rum itaque argument3 sunt primi ac ter iij generis, facile est interdum ea sQIUCre, negandu antecedens. Quhd si difficile unquani puerit, non pertinet ad praetentem librum id ostendereuod oportet in scientijs hominem essς be ne doctum , 'tintelligat quae sententia sit apud cuiusque facultatis, discipisnaeque peritos aperte falsa, & quae incredibilis. At quum secundi generis argumenta proponuntur , neSaΠ-da est
613쪽
Liber Octauin. da est consequentia, sed quia statim causam, obiquam negetur, ui rent, ideo in hoc libro de I cis sophisticis spntandinu fuit ; ut cito poΩsimus rospondere.i ideo consequentiam esse negatam, quia innititur tali, aut tali loco sophistico. Quare dicendum est , quid sit locus Sophisticus; ac eius species, atque formae tractan- γdae sunt. Sicut autem locus Dialeeticus ost duarum rerum connzxi Oi Ob quam necessaria argumentatione colligimus uni eorum quidpiam conuenire , quia conuenit alteri : si locus Sophisticus est apparens duorum connexio, cuius causa id quod uni couenit male tribuitur alteri. Quamobrem ait ditius Thomas. in libello citata Sophi iato, omnem locum sophisticum constare & cauta is de se apparentiae, & causa non existentiae : id est, ' μ' quemvis locum sophisticum habere aliquid', ra tioue cuius videtur recte inferri coiaclusio ; &. aliquid insuper, quod ne bene colligatur, efficit. Sumamus in exemplum primuna. locum.
Ophisticum , qui est vocis Homonymia , seu,
Aequi uocatio. Certe in hoc argumento, On nis taurus habe cornua , sed quidpim mons est Taurus, ergo quidam mons h/bet cornva r causa apparςntiae est Unitaanonaim Silas monte & a- .dimali: causa ger' non existendi, aut falsitatis, est rerum magna diuersitas. Quamobrem loci sophistici aprellantur fallaciae, quia specie &imagine bonae connexionis fallunt respondentes: non sectis quam hamo cibis vostito, facile.
pisces inescantur. Quae etiam causse fuit, Vt adia-lijs Captiones appellarentur.Sed haec quidem a- - .culeorum tegumenta nonnunq9am ex vocibus, aliquando ex rebus ipsis petuntur. Quocircas phistici loci merito diuiduntur in eos, qui ad Ll voces
614쪽
s36 Comment. Huniin Logicam voces pertinent, & qui ad res ipsas. Quum enim
pechnae a Vocς oriuntur, appellantur captiones, aut fallaciae ex di Rione; quum ex rebus,diculurcaptiones extra dictionem. Porro in has ut ita dicam salebras incurrere potest qiusque aut cum alio disputans, aut secum res tractans quemadmodum accidit his, qui isti aut rerum
speci aut Vocum Homonymijs ignoranter imprudenterque decipiuntur. At facilius est his in- eommodis apud se quenque occurrere, quam quum ad aduersariorum argumenta respondet
Num qui in istitudine positus legit, canem ς
animal, postmodumque in alio auctore rςperiti quoddam astrum appellari Canem , unde sta timcolligit, quoddam astrum esse animal, in ipso momento assensum retinet, & quasi iudicium continet, de reque ipsa cogitare diligentius incipit. At si idem argumentum alius, spectan-xe populo, ei proposuisset, quando ventum esset ad consequens quid ageret Quamuis enim certissime nosset falsum esse,quod infertur, nec rectam esse argumentationem , non satisfac ret multitudini, nisi ex tempore causam redderet, quare eo argumento nihil efficeretur. Ut igitur facile, prompteque deceptionis causa S&explorare quisque possit, & his, qui disputationi intersunt, pδtefacer explicantur a Dialecticis loci omnes scophistici. Sed prius hi qui vocibus innituntur, quoniam potissimum hic labor ab ipsis suscipitur,ut disputantibus, altercantubusque in nos sophistis occurramus. Disputationes autem vocibus proxime di immediate ha
615쪽
Liber octausu. s3 Dubitatiuncula.
QVomodo potest defendi, locos DiaIecticos
suppeditare nobis argumenta necessaria; sum dictum sit libro superiore,tantum ex eiS Ω-ysi argumenta probabilia & contingentia λ Respondetur, argumenta Dialectica esse necessaria,necessitate consequentiar, non autem ante' cedentis & consequentis. Aut alijs verbis di-RMuS , argumenta Topica necessaria esse quo-3d consequutionem, aut formam ; licet quoad materiam sint probabilia & contingentia, Sunt nihilominus argumenta Τopica, quapquoad consequutionem etiam sunt probabilia; sed illa non lunt syllogismi. Quid igitur in quies erunt ρ Saepe inductiones imperfectae, Ut Hic Germanus est athus,& ille; itemque alius,&ita caeteri duos in Hispania vidimus; ergo omnes Germani sunt assii: non enim antecedens solum est contingens, sed&cosequentia aliquantulum dubia, Praeterea sepe erunt enthymemata, se pe exempla, quar ut constat ) quamuis cum
sunt firmae argumentationes, necessario inferi runt conclusionem ; tamen nonnunquam aliquantulum sunt remissa riumque non necessario
inferunt conclusionem, sed probabiliter: nisi adeo a rectra deuicnt, ut potitis sophismata debeat appellari. Quare meo iudicio) discrimen est vel maximum inter syllogismum, & tres alias argumentationis species,quod syllogismi siue per fecti sint, cui qui ad quatuor priores modoS prirmae figurae pertinent) siue imperfecti, ut caeterorum modorum, necessario semper conclu-Li s sonem
616쪽
138 Comment. in pniuersam Iogicam. sionem inserunt; quod profecto ab alijs tribus formis Ionge abest. Nam ut lib. s. cap. Is. diximus dantur. quaedam impetfectae inducti
diiones, quibus in variJS negotus Vtimur, quae non necessario consequens inferunt. Quod idem de enthymematibus, exempliSque ita perspicuum est,ut exempla adhibene nolim. Si auiatem a me causam discriminis exigis, aliam asmgnare non possum , quam syl logisticae forma prael antiam. Ut enim in rebus humanis videmus in mercibus pretiosis nullum admitti des minuin alijs autem vilioribus tolerari min ta quaedam vitia sic in fullogismo quod adin cessitatem consequutionis attinet) nulla tot ratur probabilitas , aut contingentia r in alijsfertur .Hinc perspicuum est, multa recipi enthy,
memata, multa exempla , multas inductiones, quae non sunt bonae argumentationes.
De fallacia homonymia. Cap. 3.
CAptiunei autem quae ex VocibuS. Oriuntur, quinquerecensentur, nempe Homonymia Amphibolia , Compositia&Diuisio; Accentus. & Figura dictionis. Pallacia autem ΗΟmonDmiar,vel aequivocationiS in eo ponitur, ut quod
viai conuenit,alteri conuenire dicatur, ob eam solum causam, quod nomen commune habeat. Coammittiturque tribuS moiS,prri S est,quando nomen unum competit multis , sed ciuem
Cirae tis penitus rationibu tui omnis canis latrat, sed modis quoddam sydus est Canis, ergo quodclam sydus
hac ca- latrat.SecunduS,quum tametsi nomen illud nonptios- conueniat eisdem penicias rationibus , tamen phisust uni proprie alteri pςx Metaphoram conuenit: ut in . . Oinnis qui ri t , aperit oS. atqui pratum ria desi
617쪽
Iiber. Octauus. , sisu ergo pratum aperit qs.Tertio, quia licet nomen eadem ratione varijs rebus conueniat, a cipitur tamen ut diuersa tempora adfignificat. Vt Qui surgebat, stat; sed sedens s urgebat , ergo sedens stalmam sedens in assumptione accipi turbVt participi 'in temporis praeteriti, & signi-ecat eum qui prius erat 1 edens, postea surrexis k; at in consequente acqipitur ut pallicipi in praetentis ue & idcirco est fusum ςqnseqtiens. Ise lim sit. nunc sedet, non stlit. Omnibu autem his argumentis una est com-naunis responsio. . .egari enim debet conse qu*Eo protinusque adhibenda est ratio, cur negaueris; nedape quia in ea cosequutione fallacia
Homonyimae continetur. Idem in omnibus se
quentibus locis faciendum est, ne sispius idipsum inculcem. Verbi gratia, add citur syllogismus sumptus ex loco figurae d1ctionis , 1latim re inad to: e*o consequentiam, quia cum falla-lacia fisqpidictionis nitatur, vitiola est. DClla
LUS vero quomodo ea fallacia in argumento lateat, explicabIS.
Disscultas qua circasuperiora se uberi. Gotra secundum modum huius captionis
est argumentum. Nam ille non procedit ex homine Homonymo,sed Analogo , nempe risu, qui de homine atque prato analugice dicitur. Ex a Ralosis autem argumenta probabilia desu-nuintur. Probabilia dixi Iinino & demonstra inria: ut statim expligabitur. Ad hoc argumentum respondent quidam , cx analogis non duci firma argumenta. Cumque videant in Metaphyrsica & Theologia multa probari de Deo ex Creaturis
618쪽
Prima virist. Seeunda opinio. Auctoris opinio.
3 o Comment. in pniuersam Logicam. Aturis quod retiera est ex analogis argumentari
negant ea, quae Deo & creaturis communia sunt,
Vt Ens, atque Bonum analogice de ipsis efferri, quin potius esse uni uoca. Quod si eis Arist telem proferas, ubique entis analogiam praedicantem, ab ipso etiam sedissentire gloriantur. Sed horum sententiam acute ut solet Caietanus refellit, quum opusculi de Ente, & Essentia caput secundum interpretatur. Alij respondent, quaedam esse analoga,quorum significatum proprie competit suis analogatis, ut ens substantiae re accidenti, Deo & creaturae ; alia quae uni nalogato proprie tribuuntur, alijs Vero improprie, Vt hoc nomen Leo cuidam bruto & homini feroci. Concedunt igitur, ex analogis primi generis colligi firmissima argumenta, saepeque demonstrationis in Theologia & Metaphysica; ex analogis autem secundi generis nihil aliud qua
captiones & dolos colligi, verum tertia Occuserit soIulio multo praestantior. Dicendum est Gnim, ex analogis tam primi, quam secundi generis optimas ratiocinationes oriri, dum tame semirent proportionem,aut porportionalitatem,ratione cuius illa analoga inter se conueniunt. Contra autem ex analogis primi generis, aut secundi nunquam sequi necessario conclusionem, si limites proportioni aut proportionalitatis
grediatur. Verbi gratia. Illud argumentum derisu hominis & prati , quod pertinet ad secundum modum analogorum, fuit nullum, quia riasus non dicitur de homine & prato, quoniam os aperiunt; sed quia sicut homo quum ridet est Ia tus excipiatur sardonicus risus sic pratum fi rens videtur prae se ferre laetitiam: atque ideo ridere dicitur. Aut certe risus ei tribuitur, quia
619쪽
Liber Oct M. s lGIoris amoenitate spectantium oculos oblectat, & quasi ridentes facit. Igitur si intra huius proportionis fines persistamus, bene argumentabimur hoc pacto: omnis ridens est istus, vel secum fert quandam laetitiam : sed pratum ridet, ergo aut laetum est,aut prae se fert quandam laetitiam: non illud prius, ergo posterius. Item in a nalogis primi generis hoc argumentum est nutilum, Homo iustus dicitur, quia iustitiae habitu praeditus est ; at Deus est etiam iustus, ergo Deus est habitu iustitiae praeditus ι nihil valet: quia pomortio Iustitiae humanae & diuinae non in eo cernitur,quod utraque sit habitus, aut qualitas animi; sed quia sicut homo iustus ius suum unicuique tribuit, sic Deus ex sua essentia talis 'est,ut neminem iure suo si tamen respectu Dei
Iuris nomen certa quadam ratione, quam Theologi docent,intelligatur defraudet. Hoc autem argumentum bonum est, Homo iustus neminem fraudat iure suo, sed Deus est iustus, ergo neminem fraudabit. Item Homo sapiens cognoscit litem & amicitiam, sed Deus est sapiens, ergo intelligit amicitias atque lites. Quo argumen to utitur Aristoteles aduersus quendari Philota sophum , ut probet Deum non ignorare Iitem & amicitiam, quas nec homines ipsi igno
Desilacia Imphibologia. Cap. 4. fAu ci Homonymiae t quoniam in una voce
accidit simplicior est, ac prius tractanda,quam fallacia Amphiboliar, quae compotatior est,&in oratione cernitur. Est enim Amphibolia,alicuius sententiae ambiguitas. Ex hoc au tem loco tum argumenta pecunt sophistae, quum quid
620쪽
CommeQ. in uniuersala Logicassi. quidpiam de aliquo colligunt, ratione Amphia
Triplex bologicae orationis, qua illi accommodari po-Gc m. rest.Et fit tribus modis. Primus est, quum parte illius 'orationis retinent eandem significati Mem eandemque consstructionem; sed diuerstes habitudinem, ut fit in hoc argumento:Liber Aristotelis possidetur ab Aristotele, sed liber quem habes in manu est Aristotelis cum nista sit Plato- visastehiuste auctoris) ergo possidetiir ab Ari-
Dotele nam in propositione vox Arist dicit rei tionem possessoris, in assumptione vero cause efficientis.Secundus est, quum partes ambiguis orationis retinent eandem constructionem ; t Hetsi earum fgnificatio non penitus immuteia
ur: ut Oinnes Episcopi sunt homines, sed isti canes sivit Episcopi ; eos enim venandi gratii alit ergo isti canes sunt homines. Siquidem thpropositione vox spiscopi est in nominandi carusu, in assumptione nequaquam. Tertius; quantio Vnamet oratio pluribus competit sed vis proprie, alteri verb improprie: ut Quicunque a-xat Ilituri arenam scindit: sed qui docet indocilem, littus arat; et go qui docet indocilem, arenam scinditi In propositione enim; atare littus retinet significationem propriam; in alsumptione autem Metaphoricam. Idem enim significatac Oleum & operam perder . Dubitatio.
Quaeritur, qisomodo syllogi sinus positus in
secundo modo huius fallaciae fiat bonus Respondetur, facillimum id esse, si praedicatum Consequentis ponatiir in eodem casu , in quis