Institutio linguae Gallicae, praeceptis brevissimis ac ordini meliori restitutis, comprehensa a Francisco de Fenne, ... Nunc ab ipso auctore recognita novis observationibus & colloquiis familiaribus locupletata. Cum indiculo dictionum atque phrasium

71쪽

Format Plur. Num. Idem significant apud Latinos, sed in eo differunt apud nos, quod Not sea de rebub crea tis dicatur, ut sunt plantae,fru IQ, ut fruits notis eatu fruetus novi. Deinde de rebus quae Scientia aut Arte liberali fiunt, ut lipre noti Pea liber recens editus.

Ne de rebus manu artificis factis, ut habit neus vestis nova. Dicimus Improprie , sed eleganter Hommeneus vir imperitus , hepat ne equIis no dum instruetus.

De formatione Pluralis Numeri. Nomina in f,u, &a desinentia in Singulari, nihil mutant in Plurali numero ut, Franciois Gallus Galli, mureu felix felices, ea nasusin iras. Reliqua vulgo formantui addendois utri somme homo, es hommes, a Femme, in mina, effemmes foeminae.

Excipe I, In al)δε ais quae mutant in

pulla, pentat ventilabrum muliebre, Dialis, mali , pale-mail iudicula pilaris, nasa navalis potinui pectorale, Senuit, Gy'

72쪽

a Terminata in oti volunt x)ut ridea cortina, seu ignis, seu clavus, chesre capreolus, genori genu, sero pessiilus. Sequentia sunt heteroclita, Gel Coeiunia , Geuxu nisi pro seuperior parte cubilis usurpetur, Facit leti: ori oculus reua . Dum lini eme est Substantivum, facit immiser u : Adjectivum autem Unipersis, tit des hommes ianis1ersis; les in Unifierinyaux. 3. Terminata in Cant, vel ent mutant i inis ut enfant puer, enfans , prudent, pru

dens. Sic tret omnis, tom.

4. , in Numeralia nihil siti munt nPlurali, ut Deux quatre Trois quatre se trou-sent en ouae, tria Quatuor reperiuntur in duodecim, μαι I me sommes quatuor millia hominiam.

Ubi observabitur, quod in sit semper

Adjectivum, nisi capiatur pro milliari, ut unmide, deux milles de themin, unum milliar itineris, duo milliaria itineris. Dicimus, lesuns scies aurres es unes, cc; hi illi, hae, lac Sic Euatre Finis, octoginta seu quater viginti, Hux cens ducenti troismilliers, quatre miluons, tres, quatuor milli .

. Voces Pecuniae, Carnes aut Pisices usurpantur vulgo in Singulari loco luralis

Numeri, ut Lachairila Flandes Pos

73쪽

son son ici a bon marche , carnes iisces hic vili pretio venduntur. I Foidis donnenni ouemon Argent, tibi omnes meas tradam pecu

nias.

Denisi summarium , caret quoque planuli. Econtra sunt quaedam nomina, quae ad imitationem Latinoruur arent singi lari, ut les Delices deliciae, de Vergestes scopulae , des Moucheltes emunctori , de Pincettes forci pes c

CAP. IX. Jerii vorum.

I. ijectiva Numeralia , Pronomina Pos Da Conjun Iis a Fonomina Interro' tali pa QMdefinita Substantivis praeponuntur, Ut rura noti mensis unus, deux an duo anni sic le deuxieme ou secim clus dies, arrostem anne , tertius annus: Mon Dieumon Sauseu meus Deus & meus Salvator:

quel Ommes qualis homo sequeste femme Zqualis foemina λ baque smain quaelibet septimani, quelque persenne nonnulla per

sona.

Dicitur tamen , loquendo de Regibus aut Primatibi Eccl si ouis diuator em Ludo icus Decimus quartus, Alexandre Axieme AL 1 ander Sextus ua Henri Euatre, ouis Troiae, Henricus Quartus, Ludo Vicus Deci

mus γ

74쪽

mus tertius, in quibus omnibus subintelligitur Eoi, Pape, Rex, Papa, istius nomi

nis.

Deinde dum citantur Tomo aut Capua alicujus Libri, ut rime premier, Lipre troisseme, Chapiἰre inquieme, Tomus primus, Liber tertius, Caput quintum. Meme praeponitur Subst dum pro Idem u- stirpatur, ut lameme persennem aparte ea, dem persona mihi locuta est. Sed quando pro Ipse ponitur, postponen 'dum es , ut mo meme ego ipse. Pauca alia Adjectiva Dualitatis etiam praeponuntur, ut petit garciqn parvus puer, ni ridyδι stulta in folio , age homine hoId pru-

Nomina Colorum, Aualitatum Elementariis di Nationum cum Participiis Verborum,S.ibstantivis postponuntur, ut mantea bleupallium qruleum, seu haud ignis calidus, ea liede aqua tepida mentinomme Asiemand Nobilis Germanus, ta langue Italienne lingua Italica, at te casse caput fractum vn nasotr

t renchant novacula acuta.

t.Adjectiva in is desinentia Substantivis postponuntur, ut undomme pensis vir cogitabundu S. Quaedam alia indisserenter praeponuntur aut pol ponuntur, ut lauatnte criture, l'Ecritur Minte, Sacra Scriptura, c.

Observa tandem, quod nonnulla Adjectiva, litie in propria sua signisicatione postpo-

75쪽

κuntur, Metaphorice sumptapraeponantur, ut: snhom me ape levi caecus, ne aseugi pa H passio inconsiderata, ne hos certaineres certa sn certain hommelati idam vir , si-ande fari cibus insipidus, ad entretie colloquium indoctum terre ferme continens terra,ferme propos constans propositum, aufroid aqua frigida, stoide mine vultus subtristis femm grosse gravida mullier, grosse femme mulier obesari e malin es rit diabolus, une serit malin malitiosus mantea noi palli iam nigrum, si crime crimen atrox , chmerare res rara, rare e serit ingenium perdo istum: gefemme obstetrix, femmesage mulier prudens : un simple soldat gregarius mi P, in homme simple, incautusci sic, un imple, ne simple fati vis, fatua, tineyupe serte viridis t ga, ne serte reprimande aspera correctio fruit eur fructus maturus une metire deliberation propositum probe examinatum c.

CAP. X. De Gradibus Comparationis.

Nota Comparativi gradus est liu , uir

grand magni is, plus grana major. Sequentia Semi-Latina Xprimimtur uno verbo sine adminiculo dictionis Pim. B- bonus , meiPeur melior mausai madus , ire pejori deindepetit pamus, plus peti , moindre

Moindre ad Euasit item personae refer

76쪽

De Gradibus Comparat. 63

tur pim petit ad luantitatem , aut les pliupetits ne soni a les moin rei, qui sunt minimi corpore, non sunt tamen aliis inferio-

Dicito pitu homme de bien, plus femme de bien, vir magis probus, foemina magis probi;& non homme de mirux. Ablativus Latinorum resolvitur Gallice per Nominatisum cum Particula diue, ut Monfrere estplussag qiue massetir meus frater est sapientior mea sorore , vel quam mea Oror. Superiatipsis exprimitiir, dum res extolliatur, nulla facta Comparatione cum particula'

rum sequentium aliqua, tres, ten, fori quae sunt synonyma ut tres grand fora gnanda

bien grand maximus. Quando vero plures res smul compara tur, in aliis presertur, utimur Compara tiso gradu, Articulo Desinit , ipsi praefixo,' Comparatistis Partitis tu a nonnullis vocatur,

iit: a Rose est a plius belu de to utentes eurs Rosa est pulcherrima florum L Lion est lepliis fori de tοute les betes Leo est fortissimus omnium bestiarum. Sequente elativo ut tauri, adsciscit Verbum sequens in Conjune liso, ut e te plus genereuxque t on ait amais eu est gen rosissimus omnium potu is meisieu homme, qui

77쪽

mundi.

Vide Caput XIV. de Syntaaei. Τandem Eminentissime, Ita irissime, Reps rendisssime de Serenissime inter Superinlpos numerari queunt.

CAP. XL

De Numeris. Numeri sunt Cardinales, ordinales, proin

quatre

huit

neus

quarante cinquante ixante

cent

78쪽

Sept te, Huitantes, Nonante sunt termini Arithmetici. Dicimus tamen e Septant Interpretes Se ptuaginta Interpretes,' non sis Misante sdix. Observa I. Dum numerum aliquem cum dubio proponimus, dicendum est unlauden unum vel duo deux outrois , duo vel tria, ita usque ad decem : de inde dix oudouae, decem vel duodecim, douae ou quinae duodecim

aut quindecim, quinae o singi quindecim vel viginti sint ouarente viginti aut triginta ,soixante o quatre Fingis sexaginta vel octoginta, quatre Fingis o cent octoginta vel

a. Dicimus dans huit Our post oetiduum, dans quinaejour post duas hebdomadas, dansun mois, si semaines, deux mos, ne semai

quantiem quo tu S. premier primus. secondi deuxieme secundus. iroi me tertius.

Et ita usque ad singlieme: Postea dicendurn psi unieme sirit deuxieme dc non pinge prcmier fingiscond. L quendo do Horis utimur Cardinali N mero non ordinali, ut i est 'heures, ne heures, missi, minuit non Guae heures, est hora sexta, nona, duodecima, c.

79쪽

63 De Numeris. Proportionales. simple simpleaedoubis dupleX tripis triplex quadruple quadruplex

centuple centuplum. Caetera non sunt in usu lorum loco dici

mus, missis plus, si fot pitu , quinquieo

ain alternatim

&c. t hvitain octonarius d c. In Poesi dicitur unciuatnaein Poema constans quatuor versibras, un Sizain sex, uim tuin odio, unilaain decem. Et loco dicendi, une Centaine, vel latenis uine dicitur nonnunquam, unient , e Cent, ut combien ende bovi te cent de ces pom-

mei quanti vendis centum ex illis malis' equartron decies Oix viginti quinque existis

nucibus.

Tandem Patre de rebus paribus ordinario conjunctis dicitur, ut une patre de sulier par calceorum : Couple de rebus quidem paribus, sed non semper conjunctis, ut une conpleu' si par Vorum. De

80쪽

De Diminutivis.&ιbstantis. A erilipa Masculina suum

diminutivum in elet faciunt, ut liri eliber, iFret libellus, mantea pallium, nanis telet palliolum. Foeminina in ette . elette ut femme: mulier, femmelette muliercula, si puella is,

flueti puellula. Sequentiaiunt notanda.

Arbre arbor, arbrisat arbuscula, aneas1 nus, nonas Ullius, Asocat Advocatus, Aso-

custos, ne eronnette clolescentula custbs. Barbeau barbus , arbitu barbellus , or bos, oupea ou otiFiston juvencus, Brochet Lucius piscis arocheton luciolus, ea pulcher, bello bellulus, e e formose , bellotte sub elegans Chapon capias, baponneau capus junior, chambriere ancilla chambrillo ancillula, Chat elis, chalion catulus. Diable diabolus, labioton demo iaculus. Vin cuniculus, aprea cuni cellus. LisFre lepus te, =nut lepusculus. Lion leo, Lioncea leunc illus. ore lupus, oufietea lupi catulus, Pigeon pullus columbarum, pigeonneau, pullulus, Rui platea , ruette vel rueste lateola. CAP.