장음표시 사용
111쪽
profitebantur. quod no modo illis facere licebat, sed, ut saepe iam dixi, necessarium quoque erat usu populi ita imperante , at nobis nullo modo licere confiteor. Quam distinctionem si quis retinebit, errorem, si quem mente conceptum habet, facile deponet. G Ο N L. Scimitarram igitur & Alabardam in Historia scribenda nominabis Θ SAU L. Alabardam nominabo, Scimitarram non item , distinctionem , quam posui retinens . nam
Alabarda nouum hasti seu ferri, quo hasta pretfigitur, genus est ueteribus ignotum. ut non maiorem ea res mihi religionem iniiciat, qua Liuio Falaricae appellatio . at scimitarra Turcarum est falcatus gladius, semper autem homines usi sunt gladio. gladium igitur dicam; &si exprimere formam uelim,falcatum gladium
dicam . a stimitarrs autem uocabulo abstinebo. Latine enim non Arabice scribere uolo. Nam cum apud ueteres singulae nationes gladium , hastam, scutum, galeam, toracem loricam suo unaquae q. nomine sibi proprio appellaret , Romani uocabula exterarum gentium in iis rebus , quae sibi cum illis erant
communia, in eoque armorum genere, quo omnes utebantur, haudquaquam sequebantur, sed sua latina usurpabant, quamuis eadem arma forma nonnihil uariarent, ut Hispaniensem gladium , quem forma longe a Romano gladio diuersa fuisse constat, gladiutamen appellabant Hispaniensem, quem gladium
112쪽
dium nomen proprium suum Hispanum a latino longe alium habuisse necesse est. G ON Z.
Verum illud fac tecum cogites s AvLΙ longe aliam ueterum ac nostram fuisse rationem. noua enim rerum nomina in latinum sermonem inserenda singula singularu nationum tu erant ceteris gentibus prorsus ignota ἱ unoq. proinde tantummodo uocabulo singulae res notabatur. Saguntinorum enim dumtaxat, ut multi putant,erat Falarica, Hispanorum Cetra, Macedonii Sarissa. Vt explicata & explorata hoc in genere esset ueteribus latine scribetibus&Ioquentibus ratio nominis asciscendi, illius nimirum, quod unicum res habebat . at aetate
nostra eadem res non uno tantum nomine est
insignis, sed tot nomina fere habet, quot sunt, quae ea re utuntur, nationes. Vt nobis in hoc genere harendu sit , neque satis perspectum &exploratum, qui si habendus delectus. SAUL. , Q uem alium delectum habendum censeam , quam ut singularum nationum scriptores latine scribentes suae qui R. nationis uocabula toneant ξ Italo igitur uocabulo utantur Itali.quaquam nisi arrogas id possit uideri, ceteris quoque nationibus suadeam, ut Itala potius uocabula sequantur, quod latina lingua uerius Ita-Iorum, quam ceterarum gentiu dici possit, quippe quam in Italia natam atq. altam reliqui prouinciae ab Italis acceperint, multaq. sint eius modi instrumentorum & armorum Italica nomina ad latinam linguam, quam ad ceterarum nationum
113쪽
nationum sermonem propius accedentia. Latini enim sermonis rationem & similitudinem propius attingit Bombarda & Sclopus qua A tagitaria & Archibugius . nisi fortasse quis dixerit, illud nomen ceteris antepone dum, quo ab ea natione,apud quam inuentum est instrumentum, appellatur. in quo non magnopere repugnabo; ac permittam, ut hac in re suo
quisque utatur iudicio. Longe absurdior quaquam genere no nihil dissimilis est illorum emror, qui Vrbes & prouincias ueteribus nominibus appellant; Papiam q. & Longobardiam, Τicinum, & Galliam Cisalpinam uocant. quare quid dici possit ineptius aut qua in re a ueterum more alieniores esse possintὸ Quaero.n. quomodo latine scribere existimandi sint ii, qui a latinorum usu & iudicio tam longe recedant Nam cum urbes & prouinciae nomina pro temporibus soleat mutare, ita ueteres scriptores se quoque ad nomina temporum accomodabant; neque scriptores modo, sed uulgo omnes. Igitur Liuius & ceteri, quas urbes Anxur & Nequinum uocarunt, cum res illorum temporum, quibus ita nominabantur, litteris mandabant; easdem postea Terracina & Namniam appellarunt, cum ad ea tempora uentia sent, quibus oppida illa nomina mutauerant. Que id est porro ineptius, quam cum ueteres tatam Italiae partem Galliam Cisalpinam ab Incolis nominarint, nos non eandem Longobardiam ob eandem caussam appellare ρ Quid
114쪽
enim magis Iatinam linguam uitiant Longo bardorum , Flandrorum, Brabantinorum nomina, quam Gallorum, Insubrium, Cenomanorum , Boiorum, quibus multae Italicae & Belgicae regiones nominantur Non ista ad lingua pertinent, sed ab euentibus& casibus pendet. G O N Z. Atqui multi nostra aetate latine striabentes, iisq. quorum nomen clarissimum est, in hoc, quem uocas, errore uersantur. SAUL. De re loqui, non de hominibus iudicia fac re, in praesentia mihi propositum est. proinde tu ne me ad hanc necessitatem adigas. Simili sunt in errore, qui contra ut Italice scribere uideantur, uetera populorum nomina recentibus ac mutatis uocabulis appellant,& Belgas, cum de Gallis & Belgis deq. illis temporibus scribunt, Francos & Flandros uocant.perinde quasi haec nomina a linguis mutentur, & nona rerum euentis, ac perinde quasi iidem sint populi Franci & Galli duobus nominibus appellati, ut duae sunt linguae: eadem l . natio alia lingua, hoc est latina Galli, alia hoc est populari Franci appellentur, cum duae hae sint diuerset nationes ἔ Franciq. Gallos subegerint; Calliaeq. partem etiam a seipsis occupatam nomine suo, ut perpetuus fuit omnium gentium mos , appellarint. Non haec, inquam,linguae sunt, sed rei , sed euentorum. Vides igitur Go NE AGA ratio ista, quae familiam ducit, quamq. ita firmam putabas, ut non modo n6
euerti, sed ne labelactati quidem posset,
115쪽
facile corruerit ; quamq. tota i1ceat. G ON Z. Patronum te quamuis acrem & uehementem aequo animo feram , partes Iudicis tibi assumetem non feram, quae audientibus sunt relinquedae. S A V L. Superest altera distinctionis pars,
de rebus, quarum extrinsecus adueniens fomina mutata est ; ideoq. nouarum speciem habent , cum re & essentia usuq. ueteres sint censendae. quq enim talia sunt, ea noua appellari uere non possunt. Cuiusmodi fere sunt uestiuomne genus; ciborum praeterea & condimentorum uariae species, multa quoque domesticae supellectilis, ac non ulla etiam opificum instrumenta. Perfacilis autem nobis & expedita haec est disputatio. quis enim dubitet, quin haec omnia cum re & usu , qui in eiusmodi rebus spectandus in primis est, uetera sint, ueteribus quoque nominibus sint appellanda Θ ac
proinde latine scribentes exteriorem uestem,quq ceteras tegat, togam debeant uocare , interiorem tunicam , uiatoriam , penulam Fo ma , inquis , harum rerum diuersa est a ueteribus. quid tandem id refert, modo res essentia&usu eadem sit Vtrum enim in rebus nominandis maiora esse debent essentiar, an extrinsecus aduenientium rerum momenta an non dia
didicimus, quae essentia eadem sint, ea ab iis, quae accidust, non uariari Quare quemadmodum ferreum capitis tegmen cum usu idemst, forma tamen plurimum a ueteribus dist,
rat suo uocabulo galeam a scribetibus appel-
116쪽
iari non reprehendis, cur non idem in uestimetis aequo animo feras ρ Vel ex iis,quae in lingua
populari usurpantur, te conuincam. penularuforma nostra aetate in Italia plus uicies variata uidimus , quas tamen Omnes uno eodemq. t barri nomine, quo uestis uiatoria ab Italis a Pellatur , semper uocauimus. Cur igitur eadE similitudo in latina lingua non feraturὸutqu admodum uariet ac toties huius uestis mutus formae ide semper labarri nomen retinuerunt, in populari sermone, ita in latino penulae nomen numquam amittant aut cur doliorum, cacaborum, pelvium, sellarum, ceterorum q. domesticorum instrumentorum uocabula no retineantur, cum supellex nostra eadem, quae antiquorum usu & essentia sit, ac forma tantum
nonnihil differat ξ id quod ueteribus ipsis usu- venisse scimus, apud quos & uestium & cet rarum eiusmodi rerum formas nonnihil uariasse multa extant indicia.quq tame res nouis nominibus laquam nouae non notabantur. Sum mam faciam, res ab usu non ab artificio ac forma nomen accipere. exteriorem enim uestem, quod interiores ac totum hominem tegat, noquod haec uel illa forma confecta sit, togam appellari, sellam quod in ea sedeamus, ita uocari, non quod hac uel illa forma facta sit. Eode
igitur manente usu, a quo res nomen habent, eadem nomina manere debent, quacuque tandem forma effingantur . quae ut rebus nomen
non dat, ita ne adimere quide potest. No nulla
117쪽
tamen noua plane esse,& a nobis inuenta, non egauerim, quae ad superius genus possinr r ferri, quaeq. cum ueteribus essent ignota; nullusq. earum plane esset usus, uoce quoq. latina omnino careant. uerum liqc ita pauca sunt, ut uix compareant. His nomen aptum & a latino uel a grico manans facile potest imponi .Quis enim manuum tegmina Chirothecas nominari reprehendat quis ferreos orbes ab equo loris utrimque suspensos, quibus equitantes pedes inserimus, non recte Iouium stapedas ab usu nominasse dixerit cur non illam, in qua equitantes sedemus, sellam iure uocemus, cum latina uox sit sella, instrumentum q. sed edi siti
quamuis ueteres equitantes ea carerentὸ eadem ratio erit ceterorum, si qua se offerent, quar noua uoce sint notanda. quae adeo pauca sunt, ut mihi in praesentia non alia qua haec tria in mente ueniant. Minutula illa, quae qua plurima oratione tua persecutus es, cum Pnilippi arma pingeres, minimi sunt facienda, alq. adeo superuacanea sunt omnino. neque enim an scripta in grauium rerum cadunt. Sive enim doctrinas tractes, siue poemata conficias, si uohistorias conlcribas, siue de publicis rebus epistolas mittas, nihil opus est eiusmodi minutis rebus. neq. enim si quis res gestas Philippi aut
carminibus, aut solu a oratione litterarum monumentis suscipiat mandandas, necesse habebit, uarias illas picturarum formas, quibus arma erant distincta & insignia, minute consectari , quo
118쪽
ri , quorum nomina grauibus uiris uel in populari sermone ignota ab ipsis tantummodo artificibus uix sciuntur. Virgilii auctoritate contetus grauis & prudens scriptor se se ad eius similitudinem conformabit . qui Didonem au reis & purpureis pictisq. uestibus conspiciendam inducens a minutis illis rebus abstinuit, quae poematis dignitatem &grauitatem imminuunt, sati'. habuit formam pulcherrimae Reginae uestibus ad uenationem succincti ita exprimere. Sidoniam picto elam dem eircumdata limbo p
cui pharetra ex humero; erines nodantur in aurum p
. ur purpuream subnectit fibula uectem.
Quod virgilii iudicium sunt qui Homeri con
silio anteponant. qui in rebus describendis minutissima quique nimium fortasse consectatus est . quem aetate nostra imitari studuit in Poemate populati lingua conscripto, quod Italiae liberatae inscripsitJoannes Georgius Triginus eruditus quidem & doctus in primis uir, atque egregius Poeta. at hac in re sapienter ne fecerit Homeri auctoritatem Virgilio praeserens,
aliorum erit iudicium. equidem meum inter . tantos uiros, tuiq. in Poetica facultate summu fastigium teneant, iudicium non interponam .
Illud tenebo , neque me de eo quisquam dimouebit, Virgilii eonsilium ad Ciceronis eloquetiae antistitis sententiam propius accedere, qui affirmat, minutam & exilem atq. humilem esse nimiam omnem diligentiam . quare in graui
119쪽
Oratione & in amplo illo genere, res nimiumen Ieandas non esse, aut minute perseque das. Perspicuum autem est, ni fallor, nihil Heroico poemate magis ab humilibus & exiliabus abhorrere , ac magis grandia postulare omlam rem Virgilium iudicio potius adductu fecisse, quam linguae egestate, quodque lati innus sermo non, ut Graecus, in quascumque formas uelis, flexibilis minus minutis rebus expiseandis aptus sit, ut nonnulli putant, Moretum declarat, in quo Virgilius res humiles ita mini, re persequitur, ut nihil Graecis cedat. Quid enim minutius simulque enucleatius dici potuit, quam hoc
Sollicit . manu tenebras explorat inertes,
estigrisfocum, Mus quem denique senset.
P uulus exuno remanebat ni tesumus, Et rinis obducts uesabat lumina pruna. Ad οMt his pronam submissa fronto luce nam, Et producit acu nuppas humore carentes; Excitat O erebris languentem flatibus ignem. Tandem concepto tenebra fulgore recedunt. i positaq. manu lumen defendit ab aura
Item illa r- Hecerat unica custos, Afragenus s tota patriam testante figura , Torta comam, labros tumens , o Iusta colore, . Pectore lata, iacens mammis, eo restor aluo,
cruribus exilis, statiost prodiga planta , . contimis rimis calcanea scissa rigebant. - . Eiusmodi
120쪽
Eiusmodi minuta si in poemate non sunt necessaria quod genus scribendi. omnes flosculos admittit, quanto eadem a grauitate historis
sunt magis aliena. GON Z. Veritatem mora , salsa festinatione ualescere uere tradidit Cornelius Tacitus. quare paullo amplius immorandum est hoc in loco, in quo disput tionis summa in primis uertitur, reSq. subii lius est tractanda, ac prolixius & planius explicanda : neque ueritas istius breuitatis inuo lucris obtegenda . Tu enim sAvLI bellica dumtaxat nonnulla instrumenta & armorum genera protulisti, quae nouis nominibus nuncupari posse, ueterum ipsorum memplo & imitatione confirmare conatus es, quam tamen rem non omnes tibi facile dederint; quin contra acerrimos aduersarios te habituru puto.Verum ego non necesse habeo omnibus in rebus tibi morose aduersari . quare rem controuersam & ambiguam a me tibi concessam in praesentia habeto. non enim libenter lites sero . sed pauca haec & tolerabilia sunt. Quid cetera omnia, qus in quotidiano usu uersiantur quae non paucula illa sunt, quae commemorasti, chyrotheca, stapeda, sella, sed pene infinita in omni rerum genere, atque adeo tot, i
ut si quis summam subducat, plures sint pene
aetate nostra res, quae latino nomine careant, quam qui latine nominentur; eqq. eiusmodi sunt, ut nisi sua quaeq, uoce appellent tir, qu Otidianorum usuum commercia inter nos con-