장음표시 사용
121쪽
stare non possint. Atque ut distinctionem tus
accipiam , earum rerum , quae omnino non erant, quas nouo uocabulo nuncupandas es.se necemias a te expressit, ab iis quae quamuis formam mutarint, usus tamen earum uiget,
idemq. est, ac proinde cum eadem sit substantia, eadem cum ueteribus possunt dici; recteq. idcirco illas ueteribus nominibus uocari. Vt igitur tuam distinctionem sequar, quamplurim g ac pene innumerabiles sunt res in utroque genere, quq nouis nominibus necessario egent, quς oratione persequi non necesse habeo , nam & uulgo nota sunt, & satietatem facerent. Sed cogitationi uos ea uestret in omni genere quiso, subiicite, eaq. omnia animo circunsipicite . Principio in uestitu quot noua sunt , quorum nullus apud ueteres erat usus ac praeter ipsum uestitum quot pannorusunt inducis species ueteribus plane ignotae ξQuid in cibis dies me deficiat, si singulas species cum ciborum ipsorum, tum condimentorum uelim recensere, quae suis singuis no munibus appellantur, quaeq. apud ueteres cum ipsae non essent, ne nominari quidem poterant. Iam uero Salgamorum infinita genera a ueteribus re diuersa an no sunt suis propriis nominibus a nobis notata Eadem multitudo rerum nouarum, ac nouis & suis propriis u cabulis distinctarum in supellectili tam urbana quam rustica reperietur. Atque haec in eo Senere sunt rerum, quas nouas plane esse an
122쪽
firmasti; quarumq. nullum fuisse usum apud ueteres constat. Alterius generis sunt ea, quae eadem cum ueteribus fuisse, atque idcirco iis. dem, quibus apud ueteres, nominibus appellandas ex substantia atque ex usu argumenta ris. quem locum non te facilius quam superiorem tueri posse reor, nam ut tibi dem,quet usu sunt eadem , quod ad nostram disputationem attinet, substantia quoque eadem euse, quamuis forma quadam uarient; ac pr pterea eadem illis esse tribuenda nomina, ut
de toga & de tunica dixisti. Vt igitur hic tibidem, non tamen hec pro cetero tuo acumine
mihi pronunciare ullus es, cum singula harurerum genera compluribus speciebus ac uariis distinguantsir. quas singulas species suis propriis nominibus uocandas esse cum quotidianorum usuum necessitas uel ab inuitis nobis exprimit , tum ueterum exemplo demonstratur. quorum uno ero contentus, ne nimis longum faciam.Velandi capitis cum usus sit unus, non tamen omne capitis uelame uno eodemq. uocabulo nominabatur, sed nomina simul caspeciebus erant uaria. galerus, pileus, pet sus, tiara, cidaris, diadema, corona, mitra,& nonnulla alia. idem igitur nos quot fac re tum ueterum exemplum, tum necemias ipsa cogit. nam ut uestem exteriorem, que i teriores tegit, togam , interiorem tunicam etiam nostro tempore recte uocari tibi asse tior ; atque utramque rem eandem esse sen
123쪽
re, substantia,usu cum ueteribus non insiclor, ita plures ac uarias esse assirmo togarum & tunicarum species, uarias item penularum, id
quod uulgo notum est . quς singuli si uno generis uocabulo uelis appellare, &a ueterum imitatione recedes. neque te ministri ac puerieui illas poscentem intelligent. Iam uero na ticarum rerum uocabula, ipsius i. nauis partium nomina , cum alia plane esset ueterum nauigiorum forma, quot ac quam pene innumerabilia sunt quibus cum latina lingua pro sus careat, in quanta ac quam necessaria re, si latine loqui ac seribere uolumus, muti esse cogemur ὸ intem igitur exitum habet distinctio a te inducta, cum in utroque genere tam multa sint , quae proprio uocabulo nuncupari sermonis & quotidianorum usuum necessitas cogit Z Minuta igitur haec, qui contemnebas, quae in omni genere infinita pene sunt, quoruusu carere non possumus ,l si non scripto , id
quod tamen nullo modo concedo, saltem l quendo , cum illis nobis opus est, an non necessario sunt nobis millies in die exprimenda SAUL: Sunt uero GON ZAGA. Verum anmemoria iam excidit, ita partitos nos esse inter hos duos sermones munera, ut scripturam di graues res latinet linguae reservaremus, quotidianorum uero usuum commercia cum pueris, cum mulieribus, cum familiaribus, cum opificibus, cum uillicis, cum rusticanis, cum Onistris, addo etiam cum magnis & grauibus/ uiris
124쪽
uiris ad popularem linguam delegamus G O N Z. Misera uero & perdita omnino ista est defensionis latebra a te uno nunc primum excogitata, pretclareq. se habet egregius iste uester latinus sermo. quo quid mihi opus est.
aut quid me molesto negotio implicem, tantoq. studio ac labore eum mihi sermonem co- parem, quo uix dimidiam rerum partem, quae in usum mortalium cadunt, possim exprimere, cum meum paratum habeam, quo omnia animi sensa commode declarem; omnesq. res nominem λ S A V L. Nemini oratio mea uim affert; liberaq. sunt tibi, & uero cunctis hominibus consilia, quo quisque sermone sibi utendum statuat. uerum quas tu nouas res in omni genere quotidianorum usuum protulisti, eas non magnopere ad disputationem nostram dico pertinere . nam si mihi tecum pugna esset de loquendo, ualeret tua ratio in quotidianis commerciis. ineptus enim ac ridiculus plane sir, si quis uulgo, ac cum familiaribus &ministris& opificibus alio quam populari sermone utatur . Verum nos non de loquendo sed de scribendo ambigimus. Docuimus autem modo, ei usin odi res in scripturam non cadere, nisi raro admodum, atque inter familiares ac mercatores, si quis illorum eas resper epistolam sibi mitti postulet, eas uein tabernae & societatis aduertaria referat . at
in epistolis de grauibus& publicis rebus, quales sunt, quas Principes & oratores, quiq. Prinin cipibus
125쪽
cipibus sunt ab epistolis, atque ii, qui publicas&graues res tractant, inter se scribunt, in ora
xionibus, in i diςiis, in historiis scribendis in Poematibus conficiςndi , in primis uero in Hymnasiis atque in doctrinae studiis & disputationibus nullus est, ut pi num fecimus , minutis istis locus. GON L. Hoc uero optimum, quod doctrinas & scientia latino sermoni re - . soruas. id uero est eiusmodi, ut nisi de tuo pudore& iudicio detrahere uererer affirmare nodubitarem, te talium, qui te audiunt, uirotusummae dignitati illudere uoluisse. An quisque est tam omnium litterarum ignarus, qui nesciat Iatinum sermonem minime omnium doctrinisci optimis artibus tractandis aptum ξ quippe qui primis nominibus maxima ex parte careat. qui substantiam, quantitatem, identitatem, quidditatem, poenitentiam, peritiam, perdiationem, sublimit tem, aptitudinem, incertis tudinent , diuersitatem , indifferentiam, p ternitatem , staternitatem, ac longe maxima eius generis partem dicere non ponit . atqui in his uocibus doctrinae in primis uersantur. quippe quae de rebus in uniuersum & aeternis disse-r4nt , quas a materia abstrahunt. Vocabula
uero liberalium & Mathematicarlim artium apud latinos nulla sunt, ut Lucretius & alii patrii sermonis egestatem conqueri soliti fuerint, qua fieret, ut G corum inuenta latinis litteris explicari non possent; Ciceroq. ipse caPhilosophiam laxinis litteris mandarς aggres
126쪽
esset, nouae uocabula a Graecis mutuata in latinum sermonem inducere coactus est. Et
adhuc non pudebit egentissimam latinam linia guam cum diti si a Itala conferre . in qua doctrioae commodissime nulla linguae inopia taria dante tractentur & explicentur Tu uero latio. num istum sermonem tuum tibi habeto. Ego ueram & solidam rationem tenebo. S A V L. Neque meum est GONE AGA dignitati taniatorum uirorum illudere , neque est,cur tu acumen meum hac in re desideres, quod ego nullum mihi assumo; quin etiam a te datum ne que agnosco, &libenter tibi remitto . quaeq. dissero , ea non ingenii ostentandi consilio, sed ueritate ductus loquor . pauca igitur pro
re tibi respondebo. neque egentem neque ad doctrinas tractandas parum aptum esse latina sermonem. quorum alterum de egestate suo loco reseruo, tum cum de utriusque sermonis comparatione & pulchritudine agetur. intquo spero me latini sermonis copiam & diuitias; contra popularis Itali sordidam inopiam di egestatem non modo his Proceribus, qui adsunt, ita ut nulla dubitationis fibra in ani- mo cui usquam sit residua, sed tibi ipsi probi
turum . aperiam q. in quo linguarum uberi
tem & egestatem positas putem. GON Z.
Hoc uero optimum, ut linguam Omnia, quae- lcumque in mortalium usum cadunt, commode & clare exprimentem egentem uocemus,
quae uero uix dimidiam rerum partem possit , a exprimere,
127쪽
exprimere, eam diuitem faciamus. Tum uero me non tardum modo, sed amentem plane &stupidum fatebor. S A V L. Suo quisque poriculo peccat GON ZAGA. Cum de re disi ruero , ac quale id sit, quod dico, exposuero, tum utra sit absurdior sententia apparebit.' Quod uero attinet ad scientias tractandas, ea distinctio , quam initio praemunivi, hoc me laqueo expedit. caret enim latina lingua aliqua ex parte nominibus primis, quod doctrinae in illa tractatae non sint.neque enim Romanis hominibus illud erat a continentibus bellis, &ab orbe terrarum, rebusq. humanis imperio regendis otium, ut doctrinae studiis uacarent. Vocabulis igitur ad forensem & quotidianum usum minime necessariis, & a nulla necessit te inductis nihil mirum est, illos caruisse. qua egestatem tum sentire coeperunt, cum sese ad doctrinarum studia contulerunt . illam q. eme dare sunt aggressi nomina ista prima qui desiderabantur, in latinum sermonem inducentes. Cuius rei auctor fuit Cicero, qui e Gr co fonte in Patrium sermonem ea transferre I ac latinitate donare instituit, multaq. noua uocabulla no ab usu populari inuenta, sed a Graeco sermone accepta in latinam linguam induxit. Distinctionem igitur initio posi a retinentes quod in bellicis instrumentis armorum q. & munitionum genere; ac magistratuum, procurationum, honorum, imperiorum nominibus feci mus, idem in doctrinis tractandis faciamus, no P
128쪽
nosq. ad Ciceronis iudicium& imitationem conformemus : ae uiam, quam ille eloquentiae parens atque antistes nobis patefecit, insistere atque ingredi ne dubitemus. quo in loco paullo magis libet immorari; remq. planius explicare. Cicero igitur infinitionem dixit , qstimabile, comparationem pro portione, lorago anticipationem, πρανιαν, prouidentiam, αλα ρον indifferens, es. fatum , siue enuntiatum, siue pronuntiatum...ἰδεdo demonstrationem, Φημα producta,
uel praecipua, αποπροσγμένα reiecta, συνκατάθεσιν an
sensonem αλιτική, Ciuile ac populare comprehensionem comprehensibile, m/μπαθειαν coniunctionem siue consensum, siue conuenientiam naturae ,ατα Decreta sapientiae perspicuitate euidentiam, παθηMotus animi, decorum , -- notitias rerum ἐντελεχειαν continuatam quandam & perennem notionem, ordinis conseruatio- . nem sec uritatem animi, θύμωσιν excandescentiam, σφ-ς globum, α)ημον ossicium, κατηγ)ρηματα quae de quodam dicuntur, iectam effectionem, λογιων conuenientiam, ιν ζοντες finientes orbes θεωρη τα percepta,φαντασαν uisum, i qualitates, ζ.δωμὸν orbe signifei um,& alia complura. quae in linguam latinam induxit partim noua uocabula latinisq. hominibus antea inaudita, ut ipse ait, fabricando, partim ustatis latinae linguae uocibus graecas interpretando. GON Z. At multa sunt, quae
129쪽
Cicero latina facere aut nori potuit, aut niux ausus est. Cuiusmodi sunt , α, ον bonorum πι- qui ad finem pertinent; πα-τμα qus eius sunt efficientia
alia complura. Deinde quae noua uocabula liqui doctrinas latinis litteris tradendas suscipiebant, fabricabantur, ea scimus Romanis hominibus nimis dura uideri solita; eorum q. aures ab illis uehementer abhorruisse, ut diffideter & uerecunde & ipse Cicero & reliqui noua uocabula formarent. a quo igitur nos conceΩ sam hanc licentiam habemus, ut audactet M. immodice id facere n bis licere putemus, qδ ipsi linguae latins auctores& Antistites tam patce ac modice , di quas uerecundantes facere solebant Vt multis uocabulis gicis ipsis uterentur, neque illa nouis latinis auderent in te pretari . S A V L. Verum illud non addis Go NE AGA, Ciceronem & ceteros doctos uiros, qui sese doctrinarum studiis dabant, uulgi iu- .dicium ea in re reprehendere solitos; inuin- .ctilianum q. quantum qualemq. Rhetoricae ar .
tis praeceptorem interdum stomachatum no
nullorum insolens fastidium, qui ens & essentiam, & alia eiusmodi ut nimis dura non seserent . atque, ut me tibi indicem, prudentis &ingeniosi uiri esse statuo, ad tempora sententiam accommodare; seq. ad illorum mutati nem conformare . inustata erant Romano populo bellicis occupationibus perpetuo disten
130쪽
to doctrinae de Philosophiae studia, qui alii iu
nullo magno pretio habebant, alii etiam aspernabantur tamquam res futiles i inanes, Romanaq. grauitate indignas. quin etiam nonnulli ea studia dicebant esse iuuentuti corrumpendae; atque a militaribus laboribus ad otiosam & desidem uitam traducendae. nihil igitur mirum est, eos homines, qui doctrinarum studia partim aspernabantur, partim etiam det stabantur, nouas uoces ab usu forensi ab hom es a repudiatis studiis inductas uribus admittere noluisse . quae res doctos uiros uerecudiores ac timidiores Sciebat. Verum bellicosa
illa ac gloriae plena tempora luctuos' Italiae fa
to abierunt; mutataq. Omnino est ratio. nos
enim doctrint studia toto pectore amplexi illa in summo honore habemus; isgen q. humianum multitudo maximam aetatis & operae par tem, quin etiam nonnulli omnem ipsi in *tatudi operam in illis ponunt ,frequentissimaq. to in Europa ac celeberrima sunt Gymnasia, ad quς ex circumiecti dc longinquis quoque regionibus ingens in mutis uis quotidie conssuit . ut repudiari non debeant uocubula, sine
quibus doctrinae explicari non possunt. Q uod si ita uerecundi sumus, ux npu uocabula ac latinis hominibus inusit x sebricari religiosum
sit, at graeca ipsa uocabula, quibus uti latine loquentes semper in laude posuerunt, usurpemus; eaq. latinis litteris scribentes datinis q.