장음표시 사용
51쪽
hil dici potest absurdius, tum id a uestra ratione plane abhorret, qui unam esse omnino linguam Italica, qua scribatur, vultis . GON Z. At inter Italicos hos tam multos tam q. uarios sermones tanta est similitudo, ut plures sermones appellari non possint; unus'. tantum sit existimandus Italorum sermo . quippe quod singuli hi sermones ab omnibus Italis intelliga. tur sine doctore; Hetruscaq. haec , quam uocamus lingua,breui I facile sine schola in quotidiano usu possit perdisci.Vt Grsca lingua semper una est existimata; quamuis nonnulla essent in illa propria nationum idiomata nonnullis in uerbis inter se disserentia, qui tamen ab omnibus Gricis,ab ipsisq. etiam mulieribus ac pueris intelligebantur. Vna igitur eademq. censenda est ea lingua, quq pluribus nationibus communis est ad intelligendum, quamuis no- nullis loquendi formulis diuersis inter se nationes illae utantur. Longe diuersa est latinae lingus ratio , quae plane aliena a nemine Italoruintelligitur, nisi ab iis, qui illam longo & assiduo studio a Magistro perdidicerunt. S AV L.
Nemini minus quam tibi GON ZAG A tuiq. similibus responsio haec conueniebat, qui huius, quam Hetruscam uocatis, linguae antistites & magistri illam in artem ita accurate redegistis, regulisq. uestris conclusistis, elocutionum formis traditis, extra quas egredi, aut uerbum omnino ullum nisi ex praescripto uestro usurpare religio sit, ut non modo ceteris
52쪽
Italiae populis, sed ipsis quoque Hetruscis lin-
suae forma a uobis sit petenda . neque ad rem pertinet, linguam hanc sine doctore intelligi . nam non de intelligendo, sed de scribendo est instituta disputatio. Hetrusca autem lingua recte scribi non posse contenditis, nisi ab eo, qui longo studio eam a uobis regulisq. uestris perdidicerit ; quosq. habetis huius linguae auctores Petrarcam, Boccacium, & reliquos diuturna lectione & assidua tractatione contriuerit . quod Bembum & nonnullos alios se fecisse gloliari solitos accepimus. QSare si aliena ea esta ingua, quae sine doctore non percipitur, fa- eamini necesse est, si consentanea loqui uultis, non minus aliena scribere eos, qui hac pr ceptis & legibus uestris circumscripta, quam sos, qui latina scribunt. quo fit ut Itali,qd reprehendebas, alia lingua loquantur, alia auo Dis scribere cogantur. GON L. Non alia lingua dicendum est illos loqui, alia scribere, sed limatiore scribere, rudi ore loqui. SAUL. Limatius & politius scribere eiusdem nationis homines suscipi potest, qui uero Foroiuliensem linguam non aliam ab Hetrusca intelligit, huic non ingenio, sed sensu opus est. Nihilo
uni in magis rusticanus Hetruscus Foroiuliensem loquentem intelligit , quam Latinum . Quid enim ξ an non innumerabilia uerba, denomina, tum etiam praepositioncs, & coniun
di OneS celeia q. orat: onis partes eaedem sunt
53쪽
terminationibus casuum, magis quam uoc
bulis, quς pleraque eadem sunt, dus hae linguae inter se differant, potiusq. Itala corrupta latina, quam alia a latina dicenda sit, id quod facile ex disputatione nostra apparebit. Neque Grscorum Idiomatum similitudo qu stioni nostrae apta est. nam perfecta & approbata erantea apud Graecos idiomata; singulae l. nationes suo quae q. idiomate sine reprehensione utebatur. quam rem uos Italis uultis interdictam, quos ad necessitatem linguae uestrae perdiscendae, eaq. scribendi adigitis. neque Ligurem modo,aut Bergomatem, sed ceteros quoq. Italiae populos non a uobis tradita lingua scribentes irridetis. Deinde quomodo hoc sumis; omnes prouincias, omnesq. gentes eadem lingua loqui & scribere solitas, neque duas linguas umquam habuisse; perpetuumq. hunc esse populorum usum λ an non uides argumentum istud tuum cotraria quamplurimarum nationum auctoritate ex multorum iam saeculorum statibus
refelli λ notum est quantam orbis partem M humetana impia religio occuparit; quot sint eam sectam profitentes prouinciae . quamque tota Asia & Africa late patentia Regna uariaeq.
nationes. quae omnes lingua inter se non minus, quam nostrς gentes differunt. unaquaeq- enim natio suum proprium habet sermonem ab aliis ita diuersum, ut quemadmodum apud nos, Da apud illos unius prouinciae sermo ab
altei ius prouinciae hominibus sae interprete
54쪽
non intelligatur. alia enim lingua utuntur Turcae, alia Persae, alia Syri, alia Mauri. At omninbus his nationibus una est communis Arabs lingua nemini patria ac propria, praeterquam
ipsis Arabibus. Hac lingua, quod ea lex ipsorum conscripta sit, quam in aliam linguam uerti nefas putent, res sacras; illius a. religionis mysteria, ac disputationes de illis tractant; quique se se ad sacrarum rerum, atq. etiam ad cuiusuis doctrinae studia conferunt, eam limguam a doctoribus, ut nos latinam perdiscui; turpeq. fuerit sacerdotibus ac legis peritis litterarisq. hominibus non hac lingua siue loquendo,siue scribendo uti. quae res & argumetum tuum plane euenit, & ignauiam nostroruhominum coarguit . qui taedio latinae linguae
perdiscendae, aa patrias longe ignobiliores, id quod apertissime apparebit, deflectunt. Quod
cum ceteris Europae nationibus dedecori est, tum uero Italis iis de caussis, quas commemorauimus, etiam criminosum. Verum ego si tibi illud uelim dare, omnes nationes eodem in scribendo, quo in loquendo uti sermone solitas, illud tu quoque mihi uicissim concedere cogeris, quod nullo modo potes inficiari, id illas
ideo fecisse , quod unus tantummodo esset apud singulas sermo; neque esset, cur duos sermones eadem gens haberet, quorum alter ab altero manaret. quo fiebat, ut nemo ad alie-tagenarum sermonem, &a suo longe diuerissum ; ab aliisq. principiis profectum, quod ni-
55쪽
hil cum patrio sermone haberet coniuncti aut similis,in scribendo confugeret. Vt nihil mirusit, homines una tantum lingua utentes, & alieni prorsus ignaros atque expertes eodem se mone & fuisse locutos,& cogitationes suas litteris mandasse. At nostra Ionge diuersa est ratio, apud quos duo sermones uigent ac floret, si eos duos libet appellare, qui proprii nostri'
sunt; atque in Italia nati atque alti. quoru qui, ut docebo, nobilior est, & praestantior, latinus mortuus dici non potest,cuius usus numqvarastin termissus, sed iam inde ab illius origine usque ad tempora nostra saltem scribendo , quae pars longe est pr stabiIior, retentus, ut temporum continuata declarat series. nullum enim umquam fuit, quo haec lingua scriptori bus caruerit . quin etiam Italico, Gallico, Hispanico sermonibus iam inductis multa tamensqcula fuerunt, quibus non aliter fere, quam latine scriberetur. inrare debemus nos quoque uestigia priscorum persequentes nobilissimam patriam latinam Iinguam nostram tenere, populari Italica prae illa ignobili & manca , id quod liquido apparebit, spreta . quippe quae nihil aliud sit, ut dixi , quam latina lingua
corrupta & deprauata. G O N Z. Hoc uero aures ferre non possunt; ingensq. piaculuc omitti puto, l:nguam patriam nostra Itala ita aspere &probrose appellare, quae non latina corrupta uocanda sit, sed pulcherrimae matris latinae lingus pulchrior filia. SAUL. Tuuero iu
56쪽
to illam, ut libet, filiam appellato, modo id
memineris, tum eam conceptam & natam, cumisera parens omni barbarum gentium colluuioni prostituta ex incesto cocubitu illam protulit. GON Z. Tu ueros AVLI uide, quanto te parrici lio Patriae obstringas. S A V L. Meo periculo pecco. Quid autem per Deum immortalem est indignius, quam filiam hanc
degenerem & notham tanta esse audacia, ta l. Proiecta. impudentia, ut matrem per summuni scelus & impietatem extinguere conetur ξ V rum ut temperemus a maledictis Holerabilio
res essent, qui eiusmodi portenta loquuntur, si munera inter parentem & qualemcumque hanc filiam ita partirentur, ut populares pamtes & quotidianum usum filiae darent, domesticarum q. & familiarium rerum tractationem illi permitterenti latinae uero linguae annis iam graui & maiestate sua uenerabili a sordidis "idianis ministeriis uacationem concederent ; illam q. eximerent evulgi.& opificum consuetudine ; ac grauioribus negotiis eius operam & opportunitatem reseruarent; eam q.
doctrinae studiis tractandis & explicandis uitae praeceptis tradendis ; causis agendis, Historiis scribendis, iudiciis exercendis, epistolis de magnis & publicis rebus dandis, legibus & decrctis publicis codendis adhiberent.
57쪽
& doctrina praestantes , qui omni scriptorum
genere & uarietate hanc linguam uersarunt , omniaq. ista, quae commemorasti, patrio se mone tractarunt. quibus nescio, quid ab sit de magnorum scriptorum laudibus . S A VI . Quasi uero ego no te eodem crimine &qui- de grauiore possim codemnare, qui eos, qui latine hoc tempore scribunt,reprehendendo, non animaduertis, te tot hominum,qui aetatis nostrae clarissima lumina fuerint, consilium damnare. Insignes quidem uiros eos fuisse non egauerim, quorum tam egregia extent ingenii monumenta populari sermone litteris mandata. uerum celebrior esset hominii fama, maiore l. cum gloria totam Europam peruagaretur, si praeclaras res, quas tractarunt,iatina lingua ceteris nationibus nota in manus hominuexire uoluissent . qui nunc angustis Italis te minis includitur. Verum ut ad propositum rodeam , quod tibi paulo ante dedi, perpetuum esse omnium gentium usum, ut sua lingua scribant, magnam habet exceptione. multi enim quorum nome hac scribendi laude est insigne,
aliena quoque lingua sibi ispe scribendum &loquendum duxerunt,quam rem non priuatos
homines modo, sed populos constat fecisse, idque multis de caussis.quarum prima est impcrium , quod quamplurimos populos no modo ad scribendum, sed etiam ad loquendu hac ipsa latina lingua impulit . ut non modo multae in Europa gentes, sed in Mica quoque &in Asia
58쪽
in Asia latino sermone uulgo uteretur.quq res cum multis apertissimis indiciis patet, tum Plutarchi grauissimum testimonium omnem plane tollit dubitationem. qui assirmat aetate sua latinum sermonem omnibus prouinciis & gentibus communem factum, eOq. Omnes populos & nationes uti: neque distinguit loquendone, an scribendo, ne te illud putes habere subterfugium. quin contra haec necessitas sese ad latinum sermonem accomodandi, si quis remuere & ingenue secum uelit reputare, magis inscribendo, quam in loquendo ualuisse, censenda est cum in publicis, tum in priuatis rationibus . Praeerant enim foro Magistratus Romani, scribaeq. acta iudiciorum latina lingua con- . scribebant, eadem i. caussidici & patroni in caussis agendis utebantur . quique de publiacis rebus legati ad Senatum a Ciuitatibus mittebantur, orationes latinas habebant, simulq. Ciuitatum suarum iura & postulata latine scripta edebant. ad hoc Prouinciales homines cuRomanis Ciuibus rationibus, usibus, commerciis erant implicati . ut necessario epistola ad illos latino sermone scriptas mitterent, eadeq. Iingua tabulas accepti & expensi conficerent,
locationumq. uenditionum, mutuorum, permutationum , mandatorum, contractuum omnium monumenta latine essent conficienda.
Neque vero quenquam ita dessipere puto, ut eas nationes ac populos somniet, linguam popularem suam plane deposuisse, e q. cum rusticani ,
59쪽
canis, opificibus, ancillis uti desiisse; quin contra simile quiddam tum fieri uerisimile est
eius, quod nunc Flandris cernimus usu uenire. GO NT. Non ab electione profectum,sed a necessitate expressum existimari debet consilium lingua Dominorum loquendi. sese enim non minus ad linguam, quam ad imperia d minantium accommodare subiuncti cogutur. SAUL. Ego subiunctos existimo utramque tem sequi: illo'. & necessitati parere, & gratiam dominantium captare. Si quidem mcinoxia proditum est, Cumanos a Senatu impetrasse, ut Decreta & acta publica latina lingua liceret conficere, quae res nullo modo Romanos aut publice aut priuatim attingebat . Altera caussa sunt negotia & earum rerum commercia, quae necessarius uitae cultus postulat. necesse est enim inter quos mercaturae & contractuum sint, inter eos quoque sermonis esse comercia. id quod aetate nostra Flandris usu uenit. quibus frequentia cum Gallis commercia, quotidianusq, necessarius usus lingus Gallicet perdiscendae necessitatem imponit. Cuius linguae publice scholas habent, ad quas eius perdiscendae caussa pueros mittunt.Vt Omnis aetas& sexus in ill prouincia Gallice sciant . GON Z. Recte Flandri operam in lingua Gallica comparanda collocare existimandi sunt, quς lingua extincta non sit, quqq. ipsis ob comercia magnae commoditati, ac plane necessaria sit. nobis uero quod tandem est linguae illius
60쪽
istius latins, quam nonnulli tantopere amplectuntur, commodum aut fructus ξ curq. in illa sine ullo opers pretio tantum studium ac tanis tam diligentia ponimus tempore & otio abutent f ὸ SAUL. Si Flandros recte studium& diligentiam in lingua Gallorum perdiscedaponere concedis, quae illis cum una tantum Gallorum natione faciliora faciat comercia,
cur non pariter eandem operam nos, atq. Om
nes Europae nationes rectius in lingua latina perdiscenda ponamus; ingenuos'. omnes homines a primis annis illa imbuamus, quae cunctas Europae nationes ad commercia inter se reddat habiliores, omnes'. proinde omnis generis negotiatores,inter quos sunt instituta comercia, in loquendo, in epistolis mittendis, in tabulis rationum conficiendis hac lingua utantur, quae tot ac tantas in quotidianis usibus habeat opportunitates; faciatq. ut commodius di sine interprete ingenui uiri omnes prouincias possint obire, ac cum omnibus Europae nationibus sermonem serere; facilemq. habeat cum illis consuetudinem; atque omnes animi notiones loquendo & scribendo inter se intelligant; usuq. sentiant, paruum hunc in lingua latinam perdiscendam paucoru annorum insumptum laborem magnis illos molestiis in omnem uitam liberasse, magnis q. dissicultatibus expedivisse,& maximis com odis affecisse, ac non modo otio & tempore, ut modo dixisti, sese abusos, sed pra clare & utiliter in priis mis