Hieronymi Cardani Mediolanensis medici Liber de libris propriis

121쪽

tis rissimam artem ex tenestis, M ab iniuria vindicaui.Fieri nunquam potuisset, ut imgendo id negocij, aut saltem tam absolute. expleuissem. Dic mihi,quid perierit e rerimo superlucratus etiam sum. at in honore maiore eras ita profecto, si res agerentur prout agi deberent. Sed postquam a discipularum seruitute & famae periculo Genius quidam bonus etiam aduersus fauores principum me vindicauit:adeo ut sine labore sine cura aliqua auditorium nostrum tot cruditi viri frequentarent, floreresq; academia nostra,satis esse duxi ad gloris apicem p uenisse. Cum enim eo peruenerit si quis se dicet Ouintilianus docet id summa cum laude fieri. Iam vero expleueram ea quorum gratia

me in academiam contuleram,scilicet exercitationem docendi disputandiq;: Vt quae quasi in umbra coceperam,palam excutienda proponerem, filium ac nepotem erudieram , animum iam a medicis rebus distractum ad ea studia reuocaueram, nomen in arte comparaueram,multaque interim con

scripseram , quod plus ocij legendo solum superesset,sed si perseuerassem, haud dubiu

craticum Vtrunque munus mihi incumbe-

122쪽

ret & legendi & medendi, multo serius liabros perficiendos.Ex hoc igitur quod malum videbatur non leue commodum est consecutum. Quo fit ut nunquam alicuius rei P qcuenerit,poenituerit,ium quia fatale mihi est omne bonum ex malo initium habere. Adde etiam quod quae eueniunt, euentura sciam, salua tamen. liberae voluntatis potestate. Et quoniam quod factu est fieri non potest quin finiim sitianimatusq;

sim ad perferendos fortunae impetus, tum natura tum ratione,quod non latea: me nia humana in finem redigi, in animum inuduxi ut nunquam voluerim quicquam aliter accidisse quam acciderit. quod etiam qui nolunt plane stulti sunt,cum,ut dixi, in i ritum conentur.Hoc solum doleo,si Deum aliqua ratione offendam,quod autorem omnium bonorum,& tantam maiestatem lς- serim. atque hoc unum est quod aliquando me torquet oc angit. Itaque & si nullam alia dignitatem essem consecutus,satis fecisse viderer eam mihi Vitae quietem parando nominisqueimmortalitatem, non dicam a quirendo hoc enim haud mihi dicere con uenit)sed ad id annitendo & ut in tot viro. tum illustrium ac lapiemum animis citia

123쪽

giem meam reuiuiscentem videam. Vt ha beant qui velint sua pra dia villasque,de a cas nultimis plenas, non tamen nisi uno sedebunt equo unoque in lecto dormient si pulti veterno,obrutique Chao,poena inexpiabili. Verum de scriptis posteri iudicabiit,una hoc satis sit praeclaram mihi famam in artis operibus hac conscribendi assiduitate peperisse. Sed rem ipsam, prout gesta est

enarremus:atq; publice recitemus quaecunque acta sunt. Illud primum praemonentes omnia haec quae subiungam in ciuitate nostra, indiolano scilicet,facta fuisse : super- esseque plerosque:ut si quid falsum adiicerem,merito a tot aemulis coarguerer. licentia etiam hac illis praestita, ut si vel aliquid

horum falsum inuenerint, aut amplificatu, aut aliter gestum quam hic subiunxero,existiment nihil omnino gestum: me'; in Omnibus non solum mendacem esse, scd egregium sycophantam. Verum non omnia cxpedit enarrare quae mihi supra fidem euenerint,imo ne decimam quidem partem.Praetermissiarus sum etiam quaecunque mihi extra urbem contigere. Videntur etiam quae iacta sunt non absque numine peracta esse. - h s

124쪽

minem ex deploratis casibus sanare potui. Cumque mihi aliquando ambitiosi viri in eurado socij essent,omnia,secus quam optarem,cuenerunt.Adeo ut si quis fortuna propriam meam,& cum quibusdam egregiis viris iunctam conferat,non parua detineatur admiratione. sed iam tempus est ut seriem

rei exponam.

Veneram Mediolanum secunda vice ex oppido Gallaxate rediens mense Octobris anni M. D.xxxiiij:neque ad eam usque die quicquam insigne fecisse in arte medica me memini,quamuis plures qgros quasi deploratos curassem. Sed casui illa tribuo, cubi non iam averis medicis tractati essent.alios etiam plures qui ad vigorem morbi summuperuenerant,curaui.quod etiam contigit, ut morierme medicis omnibus. Ia igitur ex ctus erat octauus annus quo artem coepera exercere.Veneram in urbem sine amicis,sine affinibus,sine opibus,autoritateq; mededi. Obtigit aute sors ut sacerdotes hi quos canonicos regulares vocant Sunt aute omnium monachorum nobilissimi ac symcerissimi me in medicum eligerent. Erat

eius collegii princeps, quem priorem ap-

125쪽

pellare solent, Franciscus Gadius vir prudens,sed acer quem Regem, ob potentiam inter suos,nuncupabant. Is cum biennio Matrabile de lepra Graecorum detineretur adeo graui, ut nec a clarissimis medicis sanari potuisset, imo neque iuuari vel modicum,de ipse dicere solerct, malle se esse mori uum,quam tam acerbe conflictari, in sex mensibus a me plene curatus est α quamuis

postmodum in Diomedea insula obierit, multi tamen supersunt te itcs huius prima re tam praeclarae curae , quam in patria egi. Deinde cum in urbe esset Branda Scotus frater Octaviani illius amici nostri α ipse

mihi familiaris eduxit me in viam S Zae numeratar,ubi ingrcssus ad mulierem nata circiter annos xxx.quae iam xiij. ut ipsa re serebat,annis super cathedra sedebat, qu nia ulcus in crure sinistro patiebatur, quod etiam tabes actum erat atque debit adeo ut nullo modo se sustinere posset. Eratq; in carabes alia quaedam totius corporis,dc dolores per circuitus eam Vexabant, vocabatur Martha Motta quae etiam nunc vivit: cum iam exacti sunt anni xx.habitatq; extra portam orientalem nuc marito coniuncta. Ea cura

126쪽

curare aggressus bienni; spatio sanaur. atq;

in posterum ambulauit, nuncque crus clongatum est, no tamen adeo ut non claudicet

aliquantulum. Peperitque filium quamuis parum superuixerit. 3 Post duos autem annos contigit ut Caea sar Palavicinus comitiali morbo & furore alternatim fere detineretur, adeo ut per septem menses frustra a medicis curaretur, ubi vero me vocasset ita intra xv. dierum spatium eum liberaui, ut nunquam in posterum de hoc moxbo conquestus sit. 4 Poterat autem sortuna quadam contigisse videri , si non paulo post patruelem A-loysse Palatij Iurisconsulti egregi, intra

quinque dies liberassem. Haec tamen licetua contigerint a cura illorum,qui similibus morbis detinentur,quantum possum,abstineo: non quod sint adeo contumaces, sed quod nesciam unquam quando dicere t to possim me illos curaso. Uu vero sub porticu portae Tonsae essem, venit ad me faber lignarius, conquestusque est quod filius ci tabe mortuus csset,duoS vero in fallor,haberent qui eodem morbo laborarent, quos factic Ianaui. si Venerunt α ali, similiterq: curati sunt.

127쪽

Sed ex hac fama motus HieronymusTiboldus mercator,cum iam diu langueret in hacto,mulitiimque sanguinis& saniel expuitaset, cum sebre lenta aliaque putrida deductus ad extremum ossibus solum superstitia bus,misit ad me,relictisque aliis medicis cirratus est. pinguis quoque factus in admira

tionem omnes qui eum agnouerant, traxit filiamque paulo post suscepit. Itaque

medici dicebant eum non vera phthoe laborasse,tantum potest inuidia ut mentiri non pudeat, dummodo gloriae detrahant eoru quos virtute sibi & artis experimentis praeferri putant. namque cum plures sanassem eiusmodi , adeo ut ausus sim scribere mephthiscos&difficultate spirandi sanasse,in phthisicis & medici insi & ego mendaces fuimus.sed ego bona fide haec scripsera de ceptusque,sui spe mea,illi vero malo animo mentiti sunt,quod postmodum ita deprehensum est. Post quinque annos hic quem

sanatum sperabam, die quadam cum ad solennia ecclesiae luisset, rotus aqua, quae per pluviam confertim cadebat. perfusus est:rediens autem domum. cum se sanum cxistimaret interpellatus a sociis non curauit ut

siccaretur,sed a vespera ad diluculum ludes dein

128쪽

deinreps eorreptus est febre , cura usque a me primum, deinde me discedente ab alio

demum me redeunte rursus a me sanari

non potuit, sed reiecto pulmone more aliolum phthisicorum mortuus est. Cum vero interrogarem poti obitum uxorem, repcritussim nunquam ex toto sublatam.ex quo apparer siccatu ulcus distulisse interitum, non quod verus philii ficus non esset. 7 Ante vero quam hic obiret, Donatus Lanaa pharmacopola , qui e regione aedis Beatae Maris ad scalam habitabat, audiens, me de huiusmodi morbo differentem, interrogat cum cum quo loquebar : cum vero audisset quae in huiusmodi morbis se-cissiem,& quod multos maxime pueros t bescentes, non tamen vere philii sicos liberassem, cum ipse iam diu eo morbo laboraret, communicato affectu auxilium petiit. Itaque visus est leuari, praedicabatque se a me sanatum,ut saccre solent qui aliquid immodice cupiunt , cum de hoc ego non sid rem. Praeserebat autem me omnibus aliis medicis suo iudicio. Verum plane apparuit nec hunc vere sanatum. Nam post quatuor annos cum lictores cum compraehendere

vellenti senestra desiliit,inde in piscinam febre

129쪽

decidit,latuiti totus madidus, correptusq; febre in manibus meis, ut alter consumptus

est Huius quoque aisnem simonem Laneta .

cum iam duobus mensibus calculo labor ret,accersitus spatio dimidiae horae sanaui protruso arte mea calculo siquidem adesse intellexi ex renibus in vesica. Sed hic egregius vir, quod nemo alius fecit, cum bis a me seruatus sit in vita, immemor beneficiorum quod negligentiusviderer in aliis morbis eum inuisere ad alios se contulit, noue illos imitatus de quibus Christius dixit nonne decem sanati sunt,nouem ubi sunt sed haec multo post contigerunt, Velut s& illud Martiano Donato qui ad portam Buleuterij habitat, duo pueri aegrotabant,

quorum natu maior cum sensum amisisset, factus est etiam mutus, cunque multis iam rationibus desperata salus esset, nam & vires debiles erant,& urina aquea,& ipse iam decem diebus extra sensum, ut dixi, ac mutus,conualuit tamen, & frater natu minor periculum euasit. cognoui enim abscessum factum in capite. qua ratione etiam nuper duas seruaui mulieres, quibus tempestiue superueneram. Sed redeo unde diuerteram

130쪽

ob nominis unius cum alterius pra nomine similitudinem. nec tamen ab re fuit. ro Donatus dum adhuc in vivis esset, dimissa ossicina in domum Francisci S n-drati senatoris se contulerat, conabaturq; in gratiam illius me nihil tale requirentem nec etiam cogitantem insinuare, nitebatur etiam illi persuadere ut opera mea Vteretur:non si dum ut malii benefaceret erat

enim vir admodum officiosus sed suo iudicio magis , ut illi prodesset, verum medici alij resistebant.Contigit interim ut puellus

ni fallor xviij. natus menses febre egrotaret:aderat autem Lucas Cruceius famosus medicus,dixeratque non esse periculii xiiij. die superueniente comitiali morbo subito correptus est.Aduocatur alius celebris medicus : haeret,& merito, nam in decretorio die aduenerat. & a febre, eratq; admodum validus asscinis , tum Donatus persuadcipatri ut me advocet,ille ut videbat periculi magnitudinem, simul & alterum medico-Tum attonitu,alterum horrere, misit statim ad me.non inueniunt paulo post bona quadam sortiana rcdiens domum intelligo me vocari .accedo illico,non solum quod vir illustris esset Sindratus, sed quod etiam de