장음표시 사용
361쪽
3s RE NATI D. E s C A R Ta spraeter ea quae ad me scripsisti, adeo ut nullum mihi sit amplius eum illo
II. Non intelligo quid sit protuberantia ista in campanis; verum equidem est totam campanam tremere percussam, sed motus ille per totam campanam aequabilis est, saltem quatenus unicum solium incit; siquid
enim sit in eo inaequalitatis, id dividit sonum in plures diversor, & p tius impedit, quam juvat, ut liquet4n campanis quassis. Rogas utruns
magna aliqua campana percusia tantum assicula, tota commoveatur;
Resi, indeo affrmative, si sonum solitum edat, sed si tota non comm veatur, emittet tantum sonum tenuem & obscurum, qui idem esset in frusto campanae fractae, qui in integru. Qualis autem debeat esse figura campanaei ut sit persectissima, nunquam adhuc examinavi. I a. Hanc etiam Iatinitatem non intelligo, pori prope extrema sunt duplices ad poros in medio chordae; neque aliud significare potest, quam falsum conceptum; nam certum est chordam in monochordo intensam, aequabiliter intensam esse in omnibus suis partibus, & si clavulum valde lente convertas ad chordam intendendam, credo fieri posse ut illa in m dio non minus quam in extremis frangatur. Sed si illum paulo celerius convertas, tum chorda in extremis potius quam in medio frangetur; quia cum motus incipiat ab extremis, minus ibi temporis habet ad se exten- 'dendam, quam in medio, &sic ibi citius frFgitur; nam observandum est illam non extendi in instanti; & quidem illam multo magis extendes absque eo quod frangatur, si paulatim, quam si illam uno imi intendas. antum ad hominem istum linguarum peritum , ne mireris quod Persicam aut alias similes linguas explicet, praesertim cum id non ex tempore, sed intra biduum aut triduum se factimam recipiat; cum enim plurimas didicerit, facile potest ex omnibus aliis, quae obtinent, nonnihil cruere, saltem si polleat ingenio. Sed ridiculum est dicere Romanos no-mcn Dei mutuatos esse a voce quadam Hebraica, & Germanos ab Arabseca : quasi ii qui linguas composuerunt ipsius ineptia fierint secuti; imidadeo puerile est, ut mirari satis non possum quomodo quis aures solummodo iis audiendis possit commodare. Habeo tibi gratiam , quod inras te missurum ad me observationes
Domini Gassendi, sed nollem hoc tibi negotii facessere, quandoquidem
editae non sunt; vellem tantum generatim scire an multas insole maculas , & quot simul viderit; an omnes eadem celeritate ferantur , atque utrum illarum figura semper rotunda appareat; vellem etiam scire utrum certo obscrvaverit refractionem aeris facere ut astra, cum prope Horizontem
362쪽
aontem sunt, appareant clevatiora, quam revera sunt; dc posito quod id observaverit, utrum haec rcfractio in luna etiam locum habeat; quemadmodum etiam utrum haec refractio major sit, an minor in astris Horironiati versus septentrionem propinquis, quam in meridionalibus. Sed haec flatagitant instrumenta tam accurata, & calculos tam exactos , ut non ausim
erare id a quoquam hactenus determinari potuisse; & sane si quis id pol-
sit, nemo est a quo tantum sperem, quantum ab illo. Puto me olim a te audivisse, te explorasse justam meta lorum omnium gravitatem, & tabulam de hoc conserese, si ita sit, nec sit tibi nimio lab ri , mihi pergratum feceris, si illam ad me miseris Vellem etiam scire numquid expertus fueris utrum lipis funia projectus, aut globulus ex bombarda explosus, aut arcubalistae telum , citius &majore impetu ferantur in medio, quam in initio siti motus, atquc utrum majorem effectum praestent; ea eniim in vulgaseisinio quicum rationes meae non consentiunt: nam reperio hissiliuinta eoruml, quae sponte sua non moventur, debere esse vim haajorem in initio; quam continuo post. Vale. i i
Experimentum tomenti msii recte in i versicem explosi. i Caus cur arctra r currat. De tonis musicis. De sonis mixtis. De motu rerum impulsarum.
JActura literarum, quas sub finem: Novembris ad te scripseram, mihi suspicionem i cit illas sitisse ab aliquo curioso Tntcrceptas, qui arte
aliqua illas a tabellario abstulerid, deforsan noverat mihi ruisse animum mittendi ad te circa hoc tessi pus tractatum meum; adeo ut si illum misissem periculum erat ne amitteretdr. Memini etiam quatuor aut quinque tuas ad me epistolae antea amissas Hisse, quod nos satis monet nequicquam scribamus, nisi si velimus ut universo orbi innotescat; si quid vero ullius momenti esset in epistolis nostris, conjiciendae essent in me catoris cujuspiam fasciculum; nam qui illas intercipiunt, cognoscunt line dubio literam nostram. Habito nune Amstelodami , ubi commodum erit tuas saepius & tutius accipere, quam cum Daventriae agerem; te autem rogo ut statim post has acceptas digneris me responso, ut sciam an etiam hae interciderint. Αgo tibi gratias pro experimento, quod bombarda faciendum curasti; sed non existimo illud sufficere vlli certae con
363쪽
RENATI DE s CARTEsdraginta librariini globum caperet, ferrum enim non tam ficile liquescit, quam plumbum ;& praeterca globus istius magnitudinis facile reperiretur,
si modo recideret. Porro ad faciendum hoc experimentum e cte, to
mentum ita disponendum esset, ut nequiret niu perpendiculariter deorsum retrocedere; atque ea causa suffodienda esset mura, illudque ibi pendulum tenendum inter duos annulos sive circulos ferreos, contrapondiorum satis gravium ope. Ex. gr. si tormentum sit A IB, annuli F N G, plonum terme cui innititur D E, fovea C, contrapondia L L, quae tormentum sustinent ope chordarum IKL, dui, rum per trochleas ΚΚ, ita ut rocedendo a B in C contrapondia ascendere cogantur, quod quidem multo operosius est, quam bombardam explodcrc. Quantum ad quaestiones tuas, libenter conabor illis, quoad potero, respondere, ut veniam non soluti alias promissi a te eo facilius impetrem. Primo quod ad causam cur arcus recurrat, advertendum est plurimos poros esse in corporibus omnibus visibilibus, & eos quidem non esse vacuos, sed plenos materia quadam us e subtili, quae visum fugit, & citissime
364쪽
EPIsTOLARUM PAR s II. Epist. CVI. tissime semper movetur, ita ut per hos poros facillime fluat, non secus quam aqua fluit per natis aut corbis tu flumine demersi foramina. Hoc autem posto facile est intelligere corpora ea, quae flexa recurrunt, ea esse quorum pori ita mutantur, dum flectuntur, ut haec materia subtilis ne queat emem qua antea iacilitare illos pervadere; unde fit ut contendat illos in pristinum suum statum reducere; idque variis modis potest co tingere; ut si concipiatur poros arcus remissi aeque laxos esse in aditu, a que in exitu, intensos vero feri angustiores in exitu, certum est materiam subtilem, quae per laxiores partes intrat, contendere ut ex alia angusti re scit. parte effluat. Atque ita si concipiatur porcis arcus istius, antequam flecteretur, fuisse rotundos, sed postmodum factos suisse cilipticos, &Dartes materiae subtilis, quae illos pervadere debent, etiam rotundas esse, ηiquet quod dum per ellipticos istos poros exitum tentant, contendant illos rotundos Meerri de proinde arcum rediicere, nam horum unum ab altero pendet, sed si vellem exacte probare hane materiam subtilem in carieris corporibus eodem modo reperiri, & tanta velocitate moveri ut possit tam violentum essectum praestare, necesse haberem totam Physicam
Quantum ad Musicos vestros . qui nestant ullam esse in semitonis disserentiam, id faciunt vel contradicendi studio, vel quod veritatis investigandae rationem ignorent; sed si coram essemus, auderem recipere me id apud illos rationibus evicturum, nisi saltem auditum durissimum haberent. Notent enim solummodo unam sextam minorem AC, B C, super monochordo aliquo, quam poterimi exactissime, & deinde duas etiam
tertias majores se invicem consequentes, AC, DC, & DC, EC; nam quanquam illae duae tertiae octo semitonos contineant, non minus quam sexta, tamen certus sum punctum E non fore plane tam prope C quam punctum B ; intervilium autem E B est semitonorum dis
Quantum ad difficultatem, quam proponis ad probandum consonantias non pendere ab aeris tremoribus, aurem secundum proportio
nes quasdam ferientibus; hinc oritur, Mod consideres hos tremores, o quasi
365쪽
quasi inorda Α Β ex. ea. progrederetur in recta linea 1 C usque ad D. deinde vero in recta etiam linea recurreret a Dusque ad C, eum contra cogitandum sit illam circulariter moveri circa punctum I, & se plus temporis non impendere in initio harum vibrationum in loco uno, quam in altero; & chordam EF quae empsi ad uni nummovere aerem pari.
cum illa celeritate; licet tranatur a G versus H eodem instanti quo chor . da A B est in puncto D regressura ad C. Ex celeritate autem, qua to tum aeris corpus commoveriir, sit ut leves illi ictus, quibus aurem ferit. crebriores sint aut rariores, & proinde sonum magis aut minus acutum emittant, non vero ex tempore, quo chordae. A v 5 EF moveri coepe runt. Quantum ad diversos sonos, qui ex eadem chorda eodem tempore proficiscuntur, aliam eorum causam non novi, nili eam, quam puto me antehac ad te scripsisse, nempe quod dum chorda ΑΒ tota movetur a CiVersus D, partos ejus possunt habere aliquos alios motus minus sensibiles , qui offendentes totum aeris corpus commotum praecipuo chordae hujus motu , non possunt non duplicare, aut triplicare, aut quadrua plicare, aut quintuplicare percussiones, quibus aurem serit, & sic 8' . 22 . Is . II . faciunt. od etiam aeris corpori adscribi potest, nimirum quod cum totum ejus corpus certo quodam modoab nac chorda moveatur, partes ejus motus suos duplicant aut triplicant, &c. & si quidem ita sit, variae hae resonantiae multo melius dignosci debent sicco quam pluvio tempore. Sed haud puto horum quicquam dignum csse quod tractatui tuo inseratur; nihilominus facies pro arbitrio tuo,sed rogo te ut nommen meum sileas. - Certum est eundem globulum eadem celeritate impulsum debcre etiam eodem modo motum si1um continuare, licet una vices clopeto, alia V
ro arcubalista vel funda fuerit impulsus , nisi tamen quatenus pulveris pyrii flatus disterentiam aliquam inducit. Si projiciatur pila perpendicu lariter in altum, motus illi hac actione impressus eo desinet momento,
quo incipiet descendere ; sed si aliquantulum a Lenith projiciatur , ux
366쪽
ex .ea. ab A versus B, & descendat secundum lineam B CD,ita ut B C curva sit, C D vero recta, non finietur nisi in puncto C, & si tota linea B C Dcurva sit, humi tantum desinet. Si vero pilam deorsum impellas, motus illi hae actione impressus non desinet, nisi postquam fuerit a terra penitus sappressis, aut ultra centrum ejus longe delata suerit. Pila ab Α in C,& ab A in E projecta duas quidem homogeneas lineas ABC & Α DE describit; sed non tamen prorsus similes aut ejusdem speciei. Sed cujusmodi sint istae lineae nunquam examinavi. Libenter audiam historiam D. Morini ; & quandoquidem Galisti librum vidisti, quaeso rescribe mihi quid contineat, & quasnam existimes fuisse illum condemnandi causas. Quaeso etiam rescribe mihi quis sit titulus tractatus illius, quem ab Ecclesiastim quodam ad motum terrae probandum conscriptum fuisse ais, si quidem sit impressus, sin vero minus p tero sorsan auctorem monitis non inutilibus juvare. Vale.
367쪽
368쪽
no incubans fumum intus cohibeat, praesertim venti pluvii, qui, prout in meteoris meis explicui, ex alto deorsum sant; & hoc quidem impediri potest, obtegendo fastigium camini, neque aliam aperturam relinquendo, quam per latera inter asseres in traiisversum politos, quemadmodum vides ad E; aut etiam versatili quodam instruinento Parisiis, ni fallor, pervulgari. Sed si fastigium eam ini hujus sit minus altum aliis quibusdam aedis elis. quae ventum in illum reflectant, remedia hare non sufficiunt, nisi vel . altius attollatur , vel ex istorum aedificiorum parte penitus occlu
Denique deprimendo multum anteriorem camini partem, aut totum fere caminum occludendo laminis aeneis, aut ex alia quapiam materia, quae calefacta eundem cum igne calorem in conclave efficiant, hoc est, caminos in hypocausta convertendo, omnia haec incommoda praecaveri possunt. Habes omnia , quae de hac materia mihi subcsamum veniunt:
neque porro volui in aliud tempus haec disterre, propterea quod spectant ad Dominum des Argues, cui vellem me inservire posse; sed puto me nihil hic scribere, quod ille non sciat melius quam ipse ego. Quantum vero ad illos, qui Dioptricae meae figuras reprehendunt, ti-b, jam superiore septimana rescripti quid de hoc cogitarem, nempe me locutum fuisse de proportione dupla pag. I 7 & 18. ut discursum istum facΗiorcm efficercm, proportio enim ista est omnium simplicissima: sed
curasse me ut minor proportio in schemate exprimeretur, ut ostenderein eandem ratiocinationem de quovis proportionum genere esse intelligendam; atque etiam ne ab experientia tam aliena videretur. Sed qui talia reprehendunt, ostendunt pueriliter esse sibi animum, sed deesse male riam reprehendendi. Nihil pronunciare posse in circa tuas de aquarum projectu quaesti nes; pendent enim a quibusdam experimentis, quae nunquam feci, &sane mihi non sufficeret Sinensis Regis rcditus, si vellcm ea Omnia facere, quae vero investigando possent conducere; debet esse mihi satis ea facere
quae maxime necessaria sunt, meque meo metiri cothurno.
Nihil adhue rescripsisti ad me de P. B. nec quid de responsionibus meis ad septimas objectiones Parisiis sentiant, ex quo illuc perlatae sunt. Mibi modo redduntur litem a Domino de Candi sche, sed de perspicillis nihil scribit, nec aliud quicquam praeter invitationem ad Physicam qneam vulgandam; intellexi ctiam Dominum Digby fuisse libertati suae restitutum, qua de re vehementer gaudeo. Vale. Z et E p I-
369쪽
RENATI DES CARTES EPISTOLA CVIII. Ad R. P. Mersennum. De ascensk ta descensiu humaris. De vi impulμs. Differentia inter
N Escio quomodo diem in tuis adscribas, sed superiori hebdomada
unas accepi decimo Febr. datas, hodie vero alias datas, primo riuiadem Febr. in quas conjectae suerant unae a Domino Picot: sunt autem binae hebdomadae quod Dom. a Luilichem transmisit ad me delineati nem hortorum, pro qua tibi gratias ago, sicut etiam Domino Hardit, rui, ut ex tuis intellexi, hujus rei curam absente Domino Picot suscipere ignatus est: Postquam acceperimus alteram illam delineationem, cujus mihi spem facis, habebimus satis. Sed quaeso percontare ab hortulanis Luceburgensis & Regii horti, qui illas delinearunt, quanti illas aest, ment, nec a te pretium exigant; nam quamprimum id novero, argentum ad te mittam , aut si Dominus Picotus jam illis pecuniam numeravit, seire velim quantum illi hoc nomine debeam. Aqua per limbum panneum ascendit, prorsus sicut per tubum rem tum ; primo enim pannus iste aqu3 probe imbuitur, & absque hoe non posset pro filuo adhiberi; partes vero exteriores aquae, qua imbutusest, . filis ejus ita se implicant, ut pelliculae speciem, quam aer penetrare nequit, ibi faciant, atque interim consequentes se mutuo interiores fluunt verius partem illam panni, quae infime demissa est, non secus quam in tubo. Sed si quaeras qui hoc ipsum fiat in tubo, at tendendum est tantum quod cum nu lum detur vacuum, motus onmes sunt circulares, hoc est, si corpus aliquod movetur, subit in locum sterius, a que hoc in locum sequentis, 'sic d inceps, ita ut ultimum ingrediatur in locum primi, & integer corporum ci
culus eodem tempore moveatur. EX.M.
cum tubus Λ BC utrinque aqua ple
370쪽
EpisTOLARUM PARs II. Epist. CVIII. 36;nus est, tactis concipi potest hanc aquam debere essivere per C, considerando nimirum totum circulum A B C D, cujus pars una ABC constat aqua, alia vero C D Α aere, dc cujus partes omnes simul moventur; .
cum enim sit plus aquae circuli hujus Iemisse B C D, quam in altera semisse B Α D, debet equidem converti secundum ordinem literarum ABC, potius quam se Andum ordinem literarum C B Α, atque ita aqua inuit per C. Nam quaelibet aquae gutta ex tubo egressa tendit recta ad E; tantundem autem aeris in ejus locum subit ad perficiendum eireulum motus, qui quidem aer ingreditur in partem tubi A B. Sed de panis medulla aut saccharo aliter se res habet, in iis enim aqua ascendit propterea quod partes ejus sunt in perpetuo motu, eorumque pori ita sunt dilposti ut aer ex illis facilius eaerat, quam in illos ingrediatur, & contra aqua ficilius ingrediatur quam essiuat, prorsus ut spica per brachium ascendit, si arista deorsum in manica ponatur. Scripta Angli videre non curo. Habui hic per aliquot dies epistolas D. Ganndi, sed nihil sere legi praeter indicem, quem in initio praemrit, ex quo deprehendi illum de nulla materia tractare, quam liuere necesse haberem. Puto te olim scripsisse ad me illum habere opti .m istud Galilei perspicillum, libenter scirem an sit usque adeo eximium, ut Galileu praedicat, & quales jam ejus ope appareant Saturni lateb
Habeo tibi gratiam pro experimento, quo aer in pneumatico selopeio condensatus ponderatur. Sed credo aquam esse, quae aeri ita condensato permista, tantopere gravitet, potius quam ipsum aerem.
Quantum ad iudiculares pilas , de quibus in alia tua decimo Febr. data loqueris , mima tua difficultas est quod pila aliqua majore in minorem incurrente, saepe sat ut majoris motus sistatur, minor vero satis celeriter postea moveatur. Sed ratio facilis est, neque omnino pugnat
cum iis, quae antehac scripsi; pendet enim ex eo quod neque istae pilae sint persecte durae, neque planum in quo sunt perrecte levae, quae duo
Sit ergo pila B in plano D immota , & in arenam aliquantulum detrusa, & primo adverte pilam A celeriter motam serire illam in puncto I, quod centro ejus sublimius est, unde porro fit ut illam non st tim propellat versus E, sed potius in arenam D altius detrudat; atque i terea pilarum harum utramque introrsum aliquantulum inflecti, quod quidem motum pilae Α paulatim minuit , donec B compressa inter Λ dc planum D , non secus quam eerasi nux inter duos digitos