장음표시 사용
331쪽
De frangetidis rebus fragilibus. De formatione corporum animalium.
Uanquam habeo in praesens parum argumenti adscribendum, tamen nolui dificcie responsionem meam ad Dominum de Beaune, tum ut illi gratias agam pro suis in Gcometriam meam notis, tum ut illi renunciem quid de curvis cjus lineis invenerim, mea enim interesse existi- marcin, si quis .alius hac in re lilii satisfacere posset aut melius aut citius meipso. Ne unum quidem verbum in ejus notis cxtat, quod non sit plane secundum mentem incam , optime perspexit in Geometria mea constructiones omnes & demonstrationes planorum omnium & solitorum locorum, quorum alii dicebant me tradidisse solam analysin. Geom tram istum, quo ad me scribis, plane ignoro, &.miror quod dicat posiimul legisse Vietam Parisitis, hujus cnim libri ne tegumentum quidenda Gallia vidisse me unquam memini. Experimentum tuum de ovis, vitreis cyathis, nucibus, &c. quae in acervum congesta non frangunt inseriora sua gravitate, nihil mirabile continet, nisi apud eos, qui rem aliter supponunt, quam se habet; cc tuto mim cst poste tot ova coacervari, ut insima superiorum gravitate I tangantur. Sed ad hoc recto aestimandum, advertendum est quod si ex. gr. JOo o. ova imponantur dolio tam lato, ut mille fundum tangant; horum mille unumquodque ferre deberet non plurium quam quadraginta. novem ovorum molem, quae sorte tres aut quatuor ad summum libras gravia sunt; adeo ut si ovorum horum unumquodque trium aut quatuor librarum pondus ferre queat, ita ut non frangatur, minime frangi debent ea quae sunt in dolii hujus sendo; sin minus, sine dubio frangentur, qualecunque experimentum in contrarium jactetur. Nuces vero adeo durae sunt ut putem illarum quamlibet posse ferre plus decem mille alias,& sic altissima totius orbis turris posset nucibus impleri, antequam inib
Multitudo & ordo nervorum, venarum, ossium, aliarumque animam Iis partium non probat naturam esse illis formandis imparem; si modo supponatur naturam hanc omnino secundum exactas mechanicarum legcs agerc,. Dcumque imposuisse ipsi has leges. Revera examinavi non solum id quod V ea alius & alii de anatomia scribunt, sed multa insuper alia magiSDiqitired by GOrale
332쪽
gis particularia, quae variorum animalium anatomiam ficiendo ipse ob- . , servavi; huic exercitio undecim abhinc annis frequontem dedi operam ,& credo paucos esse Medicos, qui rem aeque attente inspexerint, atque , ego; sed nihil illic reperi, cujus formationem per causas naturales sigillatim c licare me posse non putem, eadem ratione qua grani salis aut stellulae niveae formati Inem in meteoris meis declaravi; & si Mundum meum denuo condendum habetem, in quo supposui corpus animalis sormatum , & satis habui iunctiones cius cxponere, auderem etiam formatio- 'nis & nativitatis cjus causas illic inserere. Vςrumtamen nondum satis doctus sum, ut vel febrem unam possim sanare. Puto enim quidem me
cognoscere animal in genere, quod quidem est ab ea immune, sed nondum hominem in particulari, qui illi obnoxius est.
Dominus de Bcaune ad me scribit se optare breves eas, quas ad te misi, in Galileum animadversiones videre ; & quia totam cum illo controversiam communicasti, quae de regula pro tangentibus mihi cum D. N.
fuit, mihi gratum feceris si illi ottendas id quod ad D. Hardy hac de rescripsi, illic enim regulae istius demonstrationem dedi, quam D. N. nunquam protulit, licet illam promisisset, & ab utroque nostrum satis rogatus fuisset. Impetrabis facile exemplum istius epistolae Si Domino Hardy,&volupe erit ut Dominus de Beaune inde iudicet uter ad regulae hujus in- . ventionem magis contulerit. Scribam indie vel cras ad Marium, ut tibi curet libros, quos petis. Vale. EPISTOLA XCIX.
Descriptis quilissam t is mandandis. . Quidem diu est quod novissimas tuas 1 o Aprilis datas accepi, sed sive quia nihil continebant, quod sestinationem: posceret, si ve quia aliis negotiis perpetuo districtus fui, nescio qui factum est ut ad te scribere hactenus cunctatus fuerim; sane tamen magnam tibi gratiam debeo quod mihi facias potestatem inserendi objectiones tuas aliis, quas typis mandare meditor. Quantum vero ad eas , quae spectant circulationem sanguinis, quas velles me omittere, faciam omnino in hoc prout tibi vi sum fuerit; verum certe illas pluris facio, quam tu, & merito positim inter validissimas , quas acccperim, reponere; quapropter si velles, mallem
333쪽
3rs RE NATI DAs CARTAs nihil immutari; nisi si verba quaedam hic illie, prout erit in rem, ins
rantur, quibus profitearis te animi gratia, aut a me rogaturi .llas proponere, potius quam quod illas veras existiines. Sed satis spatii habebis ad consilium tuum mihi hac de re significandum, antequam quicquam ex cudendum curem, vix enim ante tres menses incipiam. Ex duobus a tenvistis objectionum fasciculis, quos ex Galliae acceperam, dum superiores meas ad te scriberem, grandior, quem ex charta & litera praeciapuum fore judicabam, repertus cst nihil continere praeter nugas magna cura congestas, a quodam, qui doctus &ingeniosus haberi voluit, nec crat; ita ut indignues eum judicaverim non modo impressione, sed etiam responsione mea; aliae autem justo volumini conficiendo non sufficiunt. Rogo te etiam ut gratias meis verbis agas Patri Ciermans, quod asseritiatur impressioni eorum, quae ad me scribere dignatus est; nomen autem ejus edere nequaquam consilium cst, neque porro speravi illum id permissurum, quandoquidem voluerat ut etiam a me ignoraretur. Sed si ouando tibi commodum erit, volupe esset intelligere quid ille de re sponsis meis dixerit, & utrum ipsi satis cerint. Quantum ad D. F. ser pulus adhuc ifie tenet ne quicquam ex illo cum ejus nomine in lucem edam absque expres ejus permissu ; cum enim ne meum quidem in seriaptis meis inscribam, haud inibi videtur apponendi tam libere alienum. sed tuum in hoc consilium olflnino sequar; nam supponam illud ad vo-Iuntatem ejus consormari. Vale. EPIsaeo LΛ C.
Examen constat de cisi endo in unum k um quicquid eximii iuatiis omnibus par=m reperitur. T Egi sedulo librum, quem ad me mittere dignatus es, & ago tibi pro in illo gratias. Alictor ostendit se esse eximio ingenio, eruditione magna & praetcrea probitate multa, & studio in publicum bonum. Quicquid is dicit contra scientias vulgares, & modum docendi vulgatum, per-
nimiun verum est , & querelae ejus plus satis justae. Consilium quod ille proponit colligendi in unum librum quicquid .eximii in aliis omnibus sparsum est, optimum ctiam foret, si qui mpossibile; sed vereor ut sit. Nam praeterqirum quod saepe dissicilli
334쪽
mum est de alienis seriptis judicare, & utilia ex illis desumere, relictis inutilibus, veritates in libris hic atque illic sparsae tam inconnexae sunt, &ab invicem independentes, ut plus ingenii &industriae requiri putarem
ad illas in corpus unum concinna proportione & ordine iuxta consilium auctoris componendas, quam ad tale corpus propria arte fabricandum.
Non quod propterea sint spernenda aliena, si quidem utilia reperiantur; sed nequaquam puto tempus praecipue adhibendum esse illis colligendis; denique si quispiam scientiarum fundamento investigando par esset, is esset culpandus, si vitam tereret in illarum particulis per bibliothecarum angulos latentibus disquirendis; qui vero ad hunc tantum laborem idonei fuerint,neque scient sagaciter cligere neque electa sapienter disponere. Verum quidem est auctorem asserere se iam incepisse ejusmodi librum, & velim credere ipsum praestare posse hoe melius quam quemvis alium, sed
certe specimina ab illo edita non sufficiunt ad spem magnam faciendam; nam quantum ad aphorismos pag. 3I. &e. nihil continent nisi conceptus tam generales, ut longum iter ipsi emetiendum superesse videatur, ant quam ad particulares veritates, quae solae ad usum requiruntur, perveniat. Et praeterea duo sunt in ejus proposito, quibus omnino adstipulari nequeo; unum est, quod religionem & vcritates revelatas cum scie tiis lumine naturali comparandis, nimis arcte conjungere videatur; ait rum est quod imaginetur scientiam quandam universalem, quam possint adolescentes ante vicesimum quartum aetatis annum intelligere & adduscere. Qua in re mihi videtur non animadvertere magnum esse discrimen inter veritates aequisitas& revelatas; quatenus harum cognitio non
pendet, nisi a gratia, quam Deus nemini negat, etsi non sit in singulis efficax adeo ut fieri possit ut illiteratissimus quisque & tardissimus, haud minus quam acutissimus quispiam possit illas feliciter suscipere; e eontra vero in suentiis humanis vix sperandum est quicquam eximii ab aliquo,
qui vulgus hominum ingenio non longe antecedat. Denique quamvis teneamur cavere ne nostra nobis ratiocinia quicquam perstradeant, quod adversetur iis, quae Deus jussit nos eredere; si quis tamen ex Scriptura velit elicere rerum ad scientias tantum humanas pertinentium, & salutem nostram non spectantium cognitionem, puto illussi adhibere Scripturam ad finem a Dei fine divertum, atque illa proinde abuti. Sed so re huic auehori propositum non est Biblia in hunc usum convertere, & sdicra profinis miscere; in reliquis autem consita ejus videntur tam bona, ut etiamsi aliquid peccaret, tamen magni faciendus esset. Habeo tibi gratiam quod me monitum velis de calumniis N. sunt vero usque adeo ruti
335쪽
3ag R E N.A T 1 DES C .R T E stes & male confictae, ut nemini magis noceant, quam ipsi, quatenus ing nil ejus morbum produnt. Vale. 4. ἀ
De sua Geometria. De aquis fortibus. NUllas unquam a te accipio, quin locum habeam incipiendi responsu in meum a gratiarum actionibus; sed vereor ne te hoc stylo satia sem; quia Gallicae Musae participes erunt gratiae, quam in me contulisti, quum pro illis interccdercs apud Leydenses circa Arabicos libros quorum copiam sibi fieri exoptat Dominus Hardy, velim illis curam relinquere verborum, quibus tibi gratiae agantur, mihique sit, erit agnoscere inc esse tibi hoc nomine revera devinctum. Mirarer certe Dominum Balaacium non dedisse ad te literas post jacturam, quam anno superiore fecisti, si quid intellexisset quam graviter illam acceperis; sed cum libertatem tantopere amet , ut etiam periscelides & taeniae ipsum gravcnt, sine dubio animum inducere non potucrit ulla esse in orbe vincula tam dulcia, quin illis sine desiderio levari possimus. Praeterea a sim spondere ipsum esse in amicitia constantissimum, licci in literis communicandis sit nonnihil indiligens. Quid hac aestate secerim dicero nequeo ; nam nihil pone seci, quod sit ullius momenti. Nonnulli homines , qui Geometriae peritissimi haberi volunt, cum meam intellisere non possent, &, ut puto, metuerent ne qui illam intelligent, iplis praeripiandhaudem, quam analysis Vietana supra vulgus G cometrarum ipsis conciliat, manibus pedit usque obnixe omnia fecerunt, ut meam per fas &nc fas elevarent. Ita ut mihi plus injuriae illatum fuerit, qua parte minus in serri posse existimassem; sed quia nihil crat in particulari, quod carpe.
rent, quin verbo uno ostenderem illos non intelligere rem, alia via me aggressi sunt, quaestiones proponenda iis de rcbus in quibus me minus exercitatum suspicati sunt, & quam viri mihi multum negotii non facessit verint: interpellarunt tamen, non secus quam muscae circa vultum hominis in ne moris umbra ad quictem capellendam decumbontis, ipsum interturbare
possunt. Sed spero illos quaestionibus suis propediem tacturos finem, siccus enim ipse faciam; nam puto me toties illos devicisse, ut possim non immeritό proelium cum ipsis dctrcetare.
336쪽
EpisTOLARUM PARs II. Epist. CII. 329- Quantum ad Philosophiam Domini vander Scotten, illam quidem abde raram judico, sed non tamen impossibilem. - 'Vulgares aquae sortes dissolvunt metalla, tametsi eera illis resistit; imo& serrum & chalybem ficilius dissolvunt, quam plumbum; & argonium vivum dissol est aurum, stannum, & plumbum, quamvis vix aliis metallis,& multo minus aliis corporibus non mctallicis adhaerere queat. Cujus rei rationes facile intelliguntur ab iis, qui sciunt corpora omnia con ex particulis quibusdam varie junctis, & diversarum magnitudinum &figurarum. Nam quemadmodum acervus scyphorum aut fictilium, si baculo feriatur, in mille frusta frangi potest, eodem vero baculo scenum aut lanam seriendo, nulla fit mutatio; & forcipibus aut cultris, qui nec scuhos nec fictilia secare possunt, facile scindi potest lana; ita non est dissicile imaginari corpus siquod cujus partes tales sint, atque ita motae. ut possint in auri potius quam in aliorum corporum partes agere. Sed s ne miror quod eiacm materia auro & adamantibus dissolvendis in se viat; & quandoquidem ille recipit se facturum hoc experimentum c ram te, puto multum fore, si crassioris vitri ncque enim necesse est adamantem genuinum insumere frustum possit dissolvere; dico crassioris vitri, nam in vitro crystallino occurrit interdum tantα copia particularum , quas Gallice dicunt salicos , ut soIa aeris humiditas illud l, quare possit. Ulut sit, si verum est, ut nullus dubito, quandoquidem id asseris, illum quadrante horae chalybeam virgam satis crassam secasse, ars ejus est exquisita, ec satis digna cujus communicationem expetas.
me circulo eis flammiram candis apparentibus.
ERam extra oppidum cum allatae sunt literae tuae, una cum observationibus, quas ad me misisti, neque revcrsus sum nisi post septem aut octo dies, ita ut nequiverim citius tibi gratias scribere; voluissem enim eadem opera tibi significare quem fructum ex iis percepissem. Sed mut iis ab eo tempore aedibus, nondum habui satis otii ad maris aquam explorandam, ut luminis cjus causam investigarem . . Quantum ad Pharbelia, tum tua, tum Scichardi observatio me plane
337쪽
RENATI DES C ARTE fconfirmant in opinione, quam de illis habebam, ita ut nihil uIterius d siderem. Librum tamen nondum ad te remitto; nam cum putarem te posse illo carere aliquo tempore, distuli in aliam opportunitatem. Vcrum aliam tibi observationem vicissim impertiar, quam decem abhine diebus seci, cum per mare meridionale cx Frisia Amstelodamum navigarem ; circa vesperam per spatium aliquod temporis habueram caput innixum manu dextra, qua oculum dextrum claudebam, sinistro interim aperto; cum nocte ingruente allata est in cameram, ubi eram, candela, & apertis rcpente oculis animadverti duas circa candelam coronas, persectius coloratas, quam fieri posse existimassem, & quales hic depictas vides. Α est circulus exterior majoris, qui colore rubro optime colorato erat. B cst interior ejusdem coronae circulus, exatque caeruleus; caeteriiridis colorcs inter duos hosce circulos aliquantulum conspicui erant, sed angustissimum spatium occupabanti C eu intervallum, quod binas coronas intercedebat, quodque apparebat aeque aut magis atrum, atque aer assibiens. D est corona interior, quae ex unico circulo admodum rubro constabat, quemadmodum prior, nisi quod colore magis saturo e- rat extrorsum , q uam introrsum. D est intervallum , quod circulum hunc rubrum & flammam candelae intercedebat, eratque totum album& veluti lucidum. Suppetebat autem satis temporis ail haec omnia o servanda, nam hoc phaenomenon duravit per biliorium aut trihorium , usque dum me somnus opprimeret; porro ex hoc intellexi harum cor narum colores dispositos tae ordine plane contrario, ac cos, qui circa astra apparent, nempe rubrum extra conspici; & praeterea illas non in aere, sed ex meorum duntaxat oculorum dispositione sermari; nam clauso oculo dextro nihil omnino videbam , elauso vero sinistro haud minus prinDiuili od by Cooste
338쪽
apparebant, & interposito tantum digito oculum inter & flammam eandelae, evanescebant. Arridet mihi usque adeo hoc cxperimentum, ut illud in Meteoris meis nolim praetermittere, puto mim me posse ejus r tionem satis reddere. Ago tibi gratias maximas. quod mihi aedes tuas osteras, sed levitatis esset novum meum hospitium tam cito deserere, non quod tibi non sim devinctissimus pro ea, quam in omnibus mihi Gsnificas, benevolentia, vellemque victium me posse omnibus tuis optatis latisfacere; sum enim , &c. EPIs ToLA CIII.
De dioptri sua. Varia. De motu chordarum. De convincendis Atheis. De Meditationibus suis. De refractronibusμ rum. -
De Musica. De viso si e bombar explosi. ta Abeo tibi gratiam pro literis, quas ad me misisti, & sane volupe est intelligere D. Balaacium esse adhuc mei memorem; animus sere erat ad illum hae vice scribere, sed malo adhuc aliquandiu cunctari; interim tamen si sorte in illum incidas, quaese salutes illum meis verbis. Quaesi etiam Domitio Sarr in nomine meo salutem dicas, measque ac cipiat gratias pro libro, quem ad me mittere olim destinaverat, & sciat me non defuturum fuisse gratiis per litcras agendis, si is, cui tradiderat librum, illum ad me misisset. Quantum ad perspicilla, ex quo damnatus suit Galileus, recognovi de abisivi tractatum, quem de illis aggressus fueram; illumque a Mundo
mco penitus avulsum antinus est typis propediem mandare: nihilominus ruta elabctur sortasse plus quam annus, ante. quam editus haberi possit, D. N. vellet ante id tempus navare illis operam, id gratiae ducerem. &recipio curaturum me ut exscribatur quicquid de praxi exposui aeque ad illum, quando libuerit, transmittatur. . Primo non miror quod sambuci medulla sit quadringenties, aut quin genties levior auro; sane tamen tibi gratias ago pro experimenti tui communicatione , critque mihi semper gratum illa. quae seceris, rescire. S cundo; nescio utrum sambucus aut sapire efficiant sonum aere acutio rem; sed generatim credo corpora tanto acutiorem . num reddere, quanto aridiora sunt, & rigidiora, hoc est, quanto melius disposta sunt. T ι 2 ad
339쪽
ad tremorem citissimum in se recipiendum. 3. Sonus autem iste non oritur ex divisione partium acris, sed solum ex ejus agitatione corpus r sonans comitante. q. filiae sunt vibrationes chordae duobus suis extro diis alligatae, ac vibrationes chordae, quae uno tantum suo extremo alligata habet ex altero pondus aliquod suspensum; haec enim sursum movetur impetu sive agitatione, quae in se est, neque deorsum regreditur. donec haec agitatio luperata fuerit a gravitate illam deprimente; unde fit ut admodum tarde seratur, cum ad finem asceiisus pervenit, & nihil minus haud credo illam ullo momento quiescere, ante quam iterum descendat. s. Haud etiam credo motum chordae duobus extremis alligatae, describere semper circulos perfectos, aut ellipses persectas, sed induci v rietate n ejus motus figura, tum ab inaequili atibus harum chordarum, rum ex variis, quibus plecti possunt modis. 6. Quantum ad calorem, minime credo idem esse cum lamine, neque etiam cum rarefactione si-
ris; illumque concipio ut aliquid plane diversum , quod nimirum potest
ex lumine non raro procedere, & cx quo rarefactio oriri potest. Minia me etiam existimo corpora gravia descendere vi ullius qualitatis realis, quam gravitatem vocant, & qualem Philosophi imaginantur , neque etiam vi alicujus attractionis terrae; sed meam hisce de rebus sententiam declarare nequeo, nisi Mundum meum cum motu prohibito exhibendo,
quod quidem in praesens intempestivum judico; & sane demiror conmlium .iuum de refellen libro qui est contra motum terrae ; sed hoc prodentiae tuae relinquo.
Tantum abest ut testatus fuerim Domino N. te mihi quisquam narrasse de illo , ut contra conatus fuerim hanc ab illo suspicionem amoliri, neque
enim ad illum scribo mihi quicquam de illo narratum fuisse, nisi quod in
prima mea epistola haec habeo. a te meam se periori anno repetii , non quod indigerem , sed ma mihi actum erat, te de ista loqui , tanquam ex te diiurissem; nolui tamen hoc ipsum statim ad te scribere, ne iaderer ex sola alterius reiatione de amici fide nimis dubitasse. Nunc eum per aha multa m hι confirmarum sit te inanem jactationem amicitia ta veritati praeferre, passeris monebo, si dicas te abquid alium docuisse, quamvis verum diceres, tamen
se odio , cum vero falsum est, malio esse odiosius, si denique hoe ipsem ab isto didiceris, esse odiosi mum, m. quod quidem adscribere tibi ille nequit,
dico enim superiori ann , quo nimirum tempore nondum huc veneras;& mihi dictum fuit, non vero per literas nunciatuna; quantum vero ad id quod addo,hoc mihi fuisse per alia multa confirmatum, Se. ne hoc tibi imputare possit dico in sequenti epistola, sitradebet me non ex tilo, nec ex usis alios Di iliaco by Go la
340쪽
His, sed ex tuis i s ad me Eteris, qua is te reprehendo cognovisse; revera enim in binis illis literis, quas ad me dedit, credo esse satis multa astus ejus argumenta, ut ab aequis judicibus talis pronuncietur, qualem praedico. Ni hil ab illo tempore de illo audivi,neque puto me amplius adillum unquam
Misereor infortunii D. N. quamvis sit illo dignus. Quantum ad trateras, in quibus M illo loquebar, non me poenitet quod illas ostenderis m. M. quandoquidem tibi ita visum est; sed vellem ut eas penes illum
non reliquisses, tum quia litem meae nimia, ut plurimum, incuria seri- .ptae sunt, quam ut legantur ab aliis, nisi iis ad quos illas scribo, tum etiam quia vereor ne inde judicaverit velle me Dioptricam meam in lucem edere; de hoe enim puto me nonnihil scripsisse alibi, quam in epistolae ela sula, quam te subtraxisse ais; nollem autem quenquam scire id esse mihi propositum; progredior enim tam lente, ut nequeat ante longum tempus ad finem perduci. Discursum de natura colorum & luminis , qui me sex abhincisenses detinuit, neque ast adhuc ad Medium adductus , interserere eonstitui; verum sine prolixior erit, quam cogitaveram, & Physicam fere integram continebit; adeo utexistimem illam me liberaturam promissis, quo me tibi obstrinxeram, Mundum meum intra triennium
iri ab lutum; erit enim fere illius compendium ; neque dehinc puto fore ut adducar ad quicquam typis committendum , saltem quoad ero in vivis; mihi enim nimis arridet mea de Mundo meo fabula, quam ut illam non absolvam , si quidem Deus mihi satis longam vitam largi tur; sed nolim de futuro quicquam spondere. Puto me transmissurum ud te hunc de lumine distursum , atque persectus eris , & antequam Dioptriees meae reliquum ad te mittam; nam cum velim color umeo illic modo deseribere, proindeque tenear explicare qui albedo p nis in Sacrosancto Saeramento maneat, volupe crit illum ab amicis examinari, antequam in publicum prodeat. Caeterum quamvis Dioptricam meam absolvere non sestinem, nullus tamen timeo ne quis mittat fil-eem in messem alienam ; quicquid enim alii scribant, certus. sum n
minem fore, qui idem scribat, quod ego, nisi illud ex literis, quas dedi
HI is qui putant me velle aliquid scribere, quae , hanc opionem, quoad fieri poterit, adime, illisque seadeas me esse ab hoc consilio plane alienum ; revera post Dioptricam meam ad finem perductam, decrevi mihi & amidis serio studere, hoc est, aliquid utile in Medicina qmerere, nec tempus perdere aliis scribendo, qui me riderent, si male, invid