De bello contra Turcas prudenter gerendo libri varii, selecti et uno volumine editi cura Hermanni Conringii

321쪽

TARnvccii Tu Rex Vi NeIsaias Wonxingere posset. Sed ejusmodi tamen aciem se congloba am non multum roboris atque virtutis habere existimarem, squidem ea, quae necessario requiritur,conditione destituaturi quod scilicet milites re ita postulante separari & manipuli pro necessitate hinc inde distribui nequeant. Addo quod in ac e hac ratione ordinata prima ejus frons plerumque locum stari onemque amittit recedendo , & constringendo maxime vero hastati quemadmodum conrigit Antiocho) adeo se involvunt & confundunt. ut neque dextre commodeque dimicare, ne que ultimi accessum ad juvandos primos habere possint Hinc aut caesi aut a turba retroacti totum agmen perturbant, suoque loco dimovent etiam qui hactenus firmiter substitue: ant. 1 Legiones Romanae in tres acies non admodum magnas distribuebantur quarum una victa, intervallum quoddam com moditasque secundae relinquebatur, qua debellatos in Grdinem suum excipiebat, Vel magno impetu in fractae aciei ico in suo'. cedebat & penetrabat. Hanc tertia denique & ultima se luc batur. Vnde hostes non aliter victoriam reportare & ad versarios vincere poterant, quam si tertia vice feliciter dimicando superassent. Immo neque phalanx neque ulla alia militia sussi

eiens ad resistendum erat.

Varii casus & accidentiam pugnis existimi, quibus non mo do viribus superiores, sed qui iam manibus victoriam tenent,

superantur. Vnde temeritatis signum, uno impetu lum to tam periclitari, unique conssi tui totum negoctiam ςommittere.

Quis ex sententia non succedat, nullum nisi in fuga subsidium& spes salutis reposita est. In committendis igitur & ineundis praeliis parata semper auxilia atque subsidia requiruntur , cum in nostra militia mercenaria, ubi milites non ex prosessione sed necessitate coacti pugnant ea disciplina, qua Romani quondam

ci hodie Turcae praulant, tecellas scilicet oc accessiis turma es, tum

322쪽

rum estra periculuru & confusionem,revocari in usum nequeat. in cujus locum plura agmina ordinanda sunt, exiguo interVallo invicem distincta, unde subsidium laborantes vel a scoptu vel . latere prompte excipere & suppetias I rre quςant, i . Longitudo ae Latitari aciei.

Quod ad longitudinem primae front' aciei latitudinem l

'erum attinet, quidam existimant acism quadratam plurimum excellere , in qua scilicet totidem milites in lateribus collocentur quot in prima fronte consistunt. Alij quadraturam hanc ratione soli metiuntur & eonsiderant, ut pediti uni scilicet spacium trium pedum attribuant, & series septem peditum intervallo invicem distent, unde si acium terrae duplex majus ilatere quam a fronte cuilibet militi assignant. Haec aciei sotima ob quadraturam aequilateram elegantior, de quod malo. rem pugnantium numerum &c piam referat commodior priori videtur. Iuxta illam milie milites in triginta unum ser em distribuuntur, quarum quaelibet triginta Jc unum militem contineat. Iuxta hanc quadraginta novem milites a fronte M viginti a latere ponuntur. Haec acierum ratio longe est, dubio procul, praestant or; non tamen ad o steque's, ut certa r gula de ea tradi po sit consideratis circumstantiis, numero scilicet militum &hostium, temporis dc loci, quae omnia variari tur. Secus fecit Tartalius.qui posthabitis neglectis variis mili tiae accidentibus, quae su bito e venire possunt, contemplationi, bus Mathenisticis solum insistit;cum potius si, ciei magnitudinem secundum numerum militum.& diversitatem armorum. tum opposita hostiuai multitudinem. considet are&instituere.

Quoties igitur dux , cujus milites exigui quidem numero armis bene sunt instructi , cum n merosa hostium sed inermi manu congredi debet, milites in classes times d: breviores disponat, filii idem inermes aciem armal re OO toxum,

323쪽

M. t.

aia TARnv ccii Tvluc A VsNCIRILIstorum; licet nonnihil remotiores invicem sint, penetrare ne queant. Et cum in acie mille virum, quadraginta novem a fronte , Viginti a latere ponantur, eadem ratione tria millia disponenda erunt; quae in classes triginta septem divisa octodecim milites quaelibet continebit. Quod si v inti classes lameeatorum hostibus resistere valent, reliquae supersuae erunt, ct in alia loca commode transferri poterunt. Romani apprime gnari, quid armorum praestantia, quid exacta disciplina militatis ad victoriam conserat, multis coti strictis agminibus pro ratione ejus temporis)pugnabant, eo rumque beneficio numerosissimos exercitus suderunt . nec

ordinem mutarunt, etsi hostis eadem quincti aciei dispositone contra illos procederet. Livius Romanorum & Latinorum rebellium aciem describens,lti a agmina quindecim ordinum utrosque habuisse dicit. Frontinus Legiones Pompeij in Cain pis Pnarsalicis in tres quoque acies, quarum singula denos or- .dines haberent in latitudinem, d stribuit ; in qua pugii a non vi sed arte Pompeius a Caute victus fuit, lateribus acies equitarii denudatis. Antiochus in Asa cum Ronianis manus con-Liu. ED. serturus, Hannibalem, cui arres Romanae optime cognitae & r. perspectae erant , consultorem habuit ; cujus suasu sedecim ha satorum millia in unam phalangem collocata, & in triginta duos ordines distributa suerunt. Haec quidem coarctati. hois improbanda suit ilicet illa phalanx, sugatis levioris armaturae militibus iacurribus salcatis ingruentibus,rupta fuerit sui malo obviari quivisset sica militum copia non in uno agmine ,

gnasset, sed in plura distributa fuisset improbatur tamen Almi. Phalangis longitudo, quod medij extrema collaba prospicereta contemplari nequiverint. Caesar hoc erro te lapsus, in maximum discrimen se incidisse ostendit; siquidem umis toti ex ocicui, dencgata prospiciendi in omnes angulos facultate, im Pera O

324쪽

Pares et E Tet x. setare nequiverit: Accidit tamen hic error sari non propter nimiam aciei longitudinem , sed quod pugnae locus iniqualis collibus vallibusque interruptus esset. Acies igitur non est longius extendenda, quam a duce qui medium occupat lo

cum omnes ejus anguli & latera oculis contemplari & perlustrari possint, nisi situs loci ad pugnam destinati impedimento

siet. Nee curanda hostium ingruentium multitudo, qua nostros alatere circumdare possis liquidem huic malo parata sunt remedia, de quibus infra latius dicendum erit. Ad magnitudinem seu vastitatena acierum quod attinet. non Romanorum quidem ordo imitandus, sed consuetudo longissimo tempore observata a ducibus praestantissimis, qui copias per intervalla di sponere soliti sunt, retinenda videtur. Igitur contra Turcarunt aciem inermem & vastuosam multo longiora quam latiora agmina constituenda censemus. A fronte plures, a latere pauciores pugnent. Nee quadratura vel soli vel arma, Iorum consideretur. In Belgio ubi exercitus raro quindecimvloena millia hona inum excedunt, agmina quingentis lanceatis vel equitibus constant. Totidem in Hungaria contra Turcarum aciem sex vel octo millia personis resertam sussic, ςnt; maxime cum non Romano more una acie, sed distinctis per intervalla agminibus pugnam ineamus ; quae omnia re ita postuli e in pugnam educi possunt.' Verum quae nostra sthitentio ex ijs quae de varieta e armorum dicturi sumus, magis apparebita

uaeritur quae arma iri midiam aciem , qu e in cornua Scalas

i ut rei cienda. Qua in re pro loci ci situs ratione & cono

325쪽

moditate diverse stratagemata adhibemur ,δc pars principalis

exercitus varie distribuitur. Peditatus militiae nervus praeci puus saepius in cornua: equitatus vero in mediam aciem poni tur. Eaque distrjbutio, tum in stonte, tum in lateribus, vari ari di immutari solet. Vna tamen penes omnes certa constat regula; gravioris armaturae militem, in quo vis & robur praecipuum ad oppM gnandum hostem consistit, in mediam aciem disponendui

quod ibidem hostibus plus quim alibi nocere possit, quod mu' nitus sit a latere, ubi pedites plus quam alibi ab equitatu sibit,

ment. Denique quod firmius subsistere, & minus facile mos . veri de disturbari, fortiusque propter eo unctionem res stere valeat, si sorte levioris armaturae milites 1 latere ejus abscedant Hi enim ut sese offert occasio, vel in hostem prorumpunt v tro, vel ejus impetum sustinent, & propter agilitatem corpo

risvolatiles dicuntur. Pro armaturae igitur vel gravitate vel l vitare & mobilitate, aciei situs considerandus ,& partes gravi res semper propius ad mediam aciem collocandat: tum ita sunt copiae oc turmae distribuendae, ut quaelibet suas vices inpugnan . do obeat. Pedites in mediam aciem, equites in eornua & Iatera ponantur. Pro situs tamen ratione, & propter machina , saepius pedestres quaedam copiae in lateribus distribuendae sunt: Peditatus extremae partes muniri dinent lanceariis,&quin is stia ejaculantur , sagitariis nimirum , bombardariis,atque mos '

Contra Tureas lancearu commodissime in pugnam producunturi quod eorum latera bene munita, a fronte nihil eupericuli imminere videatur. Idem ordo in equitatu servandus. Equites Germani, & qui thoracibus ferreis induuntur, cum gravioribus armis utantur & sacilius subsistere possint, proxi

mu peditibus adjungemur.Vltra hos lancearu subsistent,prio- .

326쪽

e dos, de eorum impetum suscipiendum. Extremum agmen py rabolarij atque sagittarij defendent, qui neque ad propellendos adversarios, neque ad excipiendam vim hostilem, armis muni ti &instructi sunt. Eorum opera in excurrendo, & hostem a latere atque eminus impediendo & prosigando consistit.Plua vero terroris quam roboris habant; ideoque Tartaris utilissime obiiciuntur, & opponuntur. Hinc apparet Hungarorum qui lanceis utuntur error haud vulgaris in pugna ad Agriam eommissus. Vbi contra omnium prudentum consilium atqua judicium medium in acie locum sibi poposcerunt, & sustinere voluerunt. Quo non solum in rationes modo adductas gra- iter impegerunt, sed a pristino suo valore protinus descivetunt. Carolus Quintus contra Sol in annum bellum gesturus )13 copias in Austria eadem sorma in aciem disposuit; qua contra

tam potentem hostem uti tacrevera ; tormentis enim majoribus, tanquam firmo quodam aggere, militiam circumdedit &communivit. Verum Hungari indignum rati ejusmodi munimenti genere se desendi, machinarum septo includi recusarunt, copiasque suas in duas alas extenderunt & explicarunt. Neque in hac nostra distributione jure conqueri possunt, quod majoribus periculis sint oppositi, quia ab utroque latere equites pyrabolarii eos defendant, licet charitas erga patriam eis pra, puum belli onus imponat . tum quod periculum hoc cum iisdem quibus hostes armis utuntun citra gravem Hungaria Linominiam deriectare ec subterfugere vix possinti

i Quia modo amplius contra

procedendum.

327쪽

ν et TARDuc Cir TvλcA VlNCIBILIs termisso, tempus & occasio conceditur vires reparandi Vt Her culi contigit quoties Anteum tangere terram permisit: quae subula poetica commodissime ad nostrum propositum allegari.& revocari potest. l . ' n ti VII. cuomori Resio captu retineri 2 defe/ . di debeant.

DIxi' de pugnis & pransis; tum quomodo amissa recuperam da sint. Superest , ut videamus quom*do eadem retibnenda.

Qui bello gerendo consultant hoc inprimis spectant, qua

ratione provincias acquirere & acquisitas retinere queant , ne detrimentum accipiant, sed ditiores & potentiores evadaui . Hoc consilium Romani secuti sunt in colonijs emittendis, &praeda colligenda. Cum enim bellum in locis dissitis & remotis gerendum erat, aerarium unde militibus stipendia solvebantur, subito fuisset exhaustum nisi praedae pars maxima milit Chus erepta & in fiscum relata suisset. Propter stipendia Vero, quae tunc militibus fuerunt decreta, contenti illi fuerunt re q. gnitione quadam pro libitu imperatotum distributa: qui ben meritis etiam praemia dabant ex reliqua praeda, quae mercato

ribus qui castra sequebantur vende iuri quod supererat in

aerarium publicum reserebatur , ea ambitione, ut certarint ii

vicem, quis vi pecuniae insigniori & majori aeraridita locup Atius reddidisset. Coloniarum usu provincias suas ditiores&securiores reddebant. Victis enim hostibus partem territoth poenae loco auserebant, idque distribuebant inter eas familias,

quae Roma eo migrarant, tanto numero ut hostium excursionibus resistere possent. Extra Italiam integrae legiones ductae fuerunt. Hac ratione Vrbs sui ei flua civium parte fuit liberata , & Romanis hostium reditus celserviamum etiam limites sine

328쪽

PΑκs S cvNDA. et a sne sumptu ab hostium incussionibus & depraedationibus deχndebantur , donec iustus belli adparatus fieret.. Vtrumque Turcae imitati sunt, ut superius dixi. Cui idem apud nos seri nequiret Z Praeda jure ad Principem pertinet; milites suo contenti esse debent stipendio. Quod si ex

praeda insuper decimae eis concedantur, nullo modo conqueri possunt. Coloniae non modo propter fructum qui inde redit , sed propter ipsam necessitatem in usum revocari deberent, si divina favente clementia regnum Hungariae Turcis denuo criperetur ,& libertati suae restitueretur. Expulsis enim hostibus ditio incolis vacua foret: inade intermissi agri cultura sal va subsistere nequiret, nec exteri milites ibi sustentari possent: plus igitur damni quam commodi ad recuperatorem, qui ma ximis sumntibus eam acquisivit, redundaret. Coloniae igitur in loca quaedam regni praecipua deducendae esent. Quod si Ungari satis agri ad excolendum habentes, non cuperent aut non pos ent relinquere patriam alio se recipiendi caussa, ite' dum nimis amplis de arduis occupati essent expeditionibus tota regio inculta & desolata remaneret, Germania populosissima colonos suppeditare deberet, qui loca quaedam majoris momenti occuparent, extendens se ita colo alarum missionei' partes exteras. id quod maximo suo cum honore saceret: siquidem earum gentium vices obiret, quae magna sua cum laude colonias quondam in Germaniam duxerunt. ina in re nul la alia provincia Germaniae praeferri potes ob incolarum multi udinem de artificum copiam. Cum vero ij qui agros colunt ut suis atque aliis victum suppedlῖenr, militiae vacare nequeant artirices ad eam assuefaciendi, tum etiam praesidiarij non nulli conducendi sunt, qui confinia tueantur. Et quo prona inius habitatores conquant, urbes vel provinciae quae eos mit-

329쪽

tunt, peeuniae frumenti pecudum & aliarum rerum neeessariarum eis subsidium &auxilium praestabunt: debiti partem -- tuli quotannis restituem , donec totum mutuum persolvatur. Vel alia ineatur ratio, ut quadragesima vel quinquagesimas , milia e rusticisti: artificibus ex unaquaque eivitate vel provincia describatur; reliqui qui domi permanent mutuo vel dono quodam eos juvent. Novi porro coloni decimas redituum ad praesidiariorum & militum sustentationem persolvam. Quod si hac ratione bellum offensivum per annos quatuor cum centies missitum militibus geratur,de nullae pugnandi occasiones omittantur, omnisque mora & armorum uitermissio caveatur & praeeidatur , dubio procul hostibus superiores exissemus; nec singulis annis novae Praeparationes ad oppugnat,enes fieri debebunt; &acquisita optime retinere ac tueri, comsinia denique coloniarum presidio multa cum laude di utilita' te defendi poterunt.

ratisηe eommodis me lessim couiua Uurtia is retaria cam ruiη uatiata mi talus mihium geri, S earum potentio o ringi atque ezerri possit, libris superioritus a Metis rimo ratum fuit. Sin peres ut videamus,siso ordiηe F qua ratione pugna cum hoste fini ine-ψη . De quiῖus diligeti istas ae exactissima, asequam commimmur, deliberario ae ton utaris ostituenda S halenda est. Reliciis

gi:Mt praceptis generat,dus, de utilitate necessitate atque varietate practorum, marerium uiam in qua mox capita iraecipua Hisi me In quibus de ρὐηtitate V ρMalitate amatorum . de inauritate 2 qum Arate acierum S tarmorum: de copiaruris MDilutioκe ratione strue

330쪽

De quantitate & qualitate a

maiorum.

'onstat militum numerus, quem ad hoc Milum quirimus, quinquaginta scilicet hominum missitus. Videndum quibus armis instructi esse debeant. Et s vero sui Aristoteles dicit) quondam acierum roburct vis in equitatu posita sueret, quod peditum usus nondum esset cognitus, qui rusi severa diusplina in ossicio contineantur, parum commodi ad belliam adferunt: nihilominus tamen in Graecia sub Philippo dc Alexandro phalanx Macedonica ,&in Italia legiones militiam pedestrem tam celebrem reddiderunt, utplus ponderis lapius quam equestris habuerit. Legio Romana sex millibus peditum, lis trecentis equitibus constabat. Eundem morem Carthaginenses observarunt; unde graviora damna Romanis, quam quaevis alia natio populosissima, int terunt. Ante nostram aetatem disciplina militaris propter cre bras Barbatorum excursi es in Italiam graviter fuit labiu a. ' ' 'ctata, quod majori ex parte equitatu constaret, cujus usus con- tra hostem minus commodus existehat. Nec error fuit agnitus , donec Helvetiorum quaedam turmae, nosti os , magno suo eum damno, prudentiores reddiderunt. Experti namque sunt peditum aciem recte ordinatam, ab equitatu dissicillime supe- rura rari posse; quin contrarium saepius evenire , ut ad Carminoia in contigit, cum victi jam equites ab Helvetiorum turma, in te tam descendere ordinibus recte dispositis&inire pede Meprx lium coacti. superiores tandem hoste exstiterunt. Peditatus igitur non potest superari, nisi ab alio peditatu melius inlitu.cto & ordinato. Romani equites extremo urgente periculo

saepiva ab equis descenderum, & victorias illustres pedestri cedi